VI SA/Wa 723/12

Uzasadnienie

Decyzją z [...] lutego 2012 r. Prezes Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej Prezes NFZ), po rozpatrzeniu odwołania J. K. (dalej skarżący) utrzymał w mocy decyzję Dyrektora [...] Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia (dalej Dyrektor NFZ) z [...] grudnia 2011 r., którą uznano, że skarżący jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej od [...] stycznia 1999 r. Zaskarżona decyzja została wydana w oparciu o art. 102 ust. 5 pkt 24 w zw. z art. 109 ust. 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ( Dz. U. z 2008 r., nr 164, poz. 1027 ze zm.), dalej jako ustawa o świadczeniach oraz art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a.

Do powyższych rozstrzygnięć doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. zwrócił się do Dyrektora NFZ z wnioskiem o wydanie decyzji w sprawie objęcia skarżącego ubezpieczeniem zdrowotnym z tytułu prowadzenia przez niego pozarolniczej działalności gospodarczej.

Dyrektor NFZ w toku postępowania administracyjnego ustalił, że skarżący figuruje w ewidencji działalności gospodarczej, prowadzonej przez Prezydenta Miasta S., jako osoba prowadząca działalność gospodarczą od [...] czerwca 1991 r. i działalność ta nie była nigdy zawieszana. Wobec tego organ uznał, że od [...] stycznia 1999 r. skarżący podlegał ww. obowiązkowi. Jako podstawę prawną swojego rozstrzygnięcia Dyrektor NFZ wskazał m.in. art. 8 pkt 1 lit. c i art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, obowiązującej do 31 marca 2003 r. (Dz. U. nr 28, poz. 153 ze zm.); art. 9 ust. 1 pkt 1 lit. c i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, obowiązującej do 30 września 2004 r. (Dz. U. nr 45, poz. 391 ze zm.); art. 8 ust. 6 pkt 1 i art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. 2009 r., nr 205, poz. 1585); art. 88a ust. 1, art. 88d, art. 88e ust. 1 pkt 1, art. 7b ust. 2 pkt 4 i art. 7d ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. nr 101, poz. 1178 ze zm.) w zw. z art. 66 pkt 2 i 3 w brzmieniu obowiązującym do 30 czerwca 2011 r. oraz art. 66 pkt 4 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. nr 173, poz. 1808 ze zm.).

Od powyższej decyzji skarżący wniósł odwołanie, w którym podał, że z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej nie jest objęty ubezpieczeniem i nie podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, ponieważ jest objęty tym ubezpieczeniem z tytułu stosunku pracy. Wskazał, że składkę na owo ubezpieczenie opłaca jego pracodawca i w związku z tym nie rozumie dlaczego nakłada się na niego podwójny obowiązek ubezpieczenia i płacenia składek jednego ubezpieczenia zdrowotnego.

Rozpatrując odwołanie Prezes NFZ - powołując się na przepisy trzech kolejnych ustaw wskazał, że co do zasady "obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegały i podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi" (art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy o świadczeniach, w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2004 r.; art. 9 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz art. 8 pkt 1 lit. c ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Organ odwoławczy wyjaśnił również, że ww. obowiązkowi podlegają osoby prowadzące działalność gospodarczą od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, natomiast w brzmieniu obowiązującym od dnia 20 września 2008 r., obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby prowadzące działalność gospodarczą od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone, na podstawie przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r., nr 220, poz. 1447, ze zm.). Ponadto w myśl art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, za osobę prowadzącą działalność gospodarczą uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Zatem czas objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego tych osób, a więc także ubezpieczeniem zdrowotnym, jest tożsamy z czasem prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przepisy o działalności gospodarczej lub inne przepisy szczególne. Natomiast podjęcie działalności gospodarczej przez skarżącego, zgodnie z art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 12 grudnia 1999 r. Prawo działalności gospodarczej (Dz. U. nr 101, poz. 1178, ze zm.), mogło nastąpić po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej.

Dokonując ponownie analizy materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie Prezes NFZ ustalił, że w organach ewidencyjnych skarżący figuruje jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność do chwili obecnej. Ową działalność prowadzi on na podstawie wpisu do ewidencji od [...] czerwca 1991 r. i nigdy jej nie zawieszał. Organ wskazał, że określenie przez przedsiębiorcę daty rozpoczęcia działalności gospodarczej, która podlega wpisowi do ewidencji, powoduje istnienie domniemania faktycznego, że z tą datą działalność ta została podjęta i była prowadzona aż do czasu jej wykreślenia z ewidencji. Domniemanie faktyczne ma jedynie znaczenie dowodowe, które może zostać obalone w toku postępowania wyjaśniającego. Zgłoszenie i wpis do ewidencji działalności gospodarczej stanowi tylko podstawę rozpoczęcia tejże działalności w rozumieniu jej legalizacji i nie jest zdarzeniem ani czynnością utożsamianą z podjęciem takiej działalności. Wpis do ewidencji ma więc charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny. Okres prowadzenia działalności gospodarczej, wynikający z wpisu do ewidencji, może być korygowany ze względu na dowody przedstawione przez osobę, która z udowodnienia tego faktu wywodzi skutki prawne. W oparciu o powyższe należy stwierdzić, iż na skutek zaistniałego domniemania faktycznego, jakim jest określenie w organie ewidencyjnym daty rozpoczęcia prowadzenia działalności, ciężar jego obalenia spoczywa na Ubezpieczonym, poprzez przedstawienie dowodów przeciwnych domniemaniu.

Ustosunkowując się do zarzutu odwołania, iż skarżący nie rozumie jak można na niego nałożyć podwójny obowiązek ubezpieczenia oraz konieczność podwójnego opłacania składek jednego ubezpieczenia zdrowotnego, organ wyjaśnił, że wynika to z art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach. W myśl tego przepisu w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 tej ustawy, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Ponadto w myśl art. 24 ust. 1 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w NFZ oraz zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym - jeżeli spełnione są przesłanki do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia, o którym mowa w art. 9 ust. 1 (art. 8 ustawy o ubezpieczeniu zdrowotnym), z więcej niż jednego tytułu, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skarżący wniósł o uchylenie obu decyzji, zarzucając im naruszenie art. 66 ust. 1 w zw. z art. 67 ust. 1 i 2, art. 65 ust. 1 oraz art. 102 ust. 5 ustawy o świadczeniach; art. 9 ust. 1 w zw. z art. 10 ust. 1 i art. 12 ust. 1, art. 10 ust. 1 i 2, art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia; art. 8 ust. 1 w zw. z art. 3 ust. 1 i art. 11 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym; art. 6 ust. 1 w zw. z art. 9 ust. 1, art. 2a ust. 1 i 2 w zw. z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, a także art. 77 § 1 k.p.a. oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji RP. W uzasadnieniu skargi podał, że od ponad 45 lat pracuje w pełnym wymiarze czasu pracy i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym, w tym ubezpieczeniu zdrowotnemu. Wskazał, że przez te lata na konto NFZ - z tytułu płaconych przez jego pracodawcę składek, z tytułu jego zatrudnienia, wpłynęło ok. [...] złotych tj. średnio [...] złotych miesięcznie. Powyższego powoduje w jego ocenie, że zobowiązania wobec Skarbu Państwa, ZUS i NFZ są w pełni zaspokojone.

W odpowiedzi na skargę Prezes NFZ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje;

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Innymi słowy, w grę wchodzi tutaj kontrola aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywana pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.

Ponadto, co wymaga podkreślenia, Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną - art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270) dalej p.p.s.a.

Na wstępie wskazać należy, iż zgodnie z brzmieniem art. 109 ust. 3 ustawy o świadczeniach wniosek o rozpatrzenie sprawy, o której mowa w art. 109 ust. 1 tej ustawy, zgłasza ubezpieczony, a w zakresie objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym może zgłosić w szczególności Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego lub członek rodziny ubezpieczonego, także w zakresie dotyczącym objęcia ubezpieczeniem w okresie poprzedzającym złożenie wniosku.

Stosownie do treści art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c i pkt 16 obowiązującej ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. nr 210, poz. 2135 ze zm.) oraz art. 9 ust. 1 pkt 1 lit. c i pkt 16 ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz. U. nr 45, poz. 391 ze zm.), obowiązującej do 30 września 2004 r., a także art. 8 pkt 1 lit. c i pkt 10 ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. nr 28, poz. 153 ze zm.) obowiązującej do 31 marca 2003 r., obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegały i podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które były osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi oraz osoby pobierające emeryturę lub rentę, osoby w stanie spoczynku pobierające uposażenie lub uposażenie rodzinne oraz osoby pobierające uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o takim samym charakterze.

Obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego tych osób, stosownie do art. 69 ust. 1 ustawy o świadczeniach oraz art. 12 ust. 1 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia i art. 11 ust. 1 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, powstaje i wygasa w terminach określonych w przepisach o ubezpieczeniach społecznych. Zgodnie z art. 13 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2007 r., nr 11, poz. 74 ze zm.), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu, podlegają osoby prowadzące działalność gospodarczą od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności.

W niniejszej sprawie zasadne jest twierdzenie organów, iż czas objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego tych osób, a więc także ubezpieczeniem zdrowotnym, jest tożsamy z czasem prowadzenia działalności gospodarczej w oparciu o przepisy o działalności gospodarczej lub inne przepisy szczególne.

W ocenie Sądu organy prawidłowo ustaliły w jakim okresie skarżący podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Rozpoczęcie działalności następuje najczęściej z chwilą wpisu do ewidencji działalności gospodarczej i zakończone jest z chwilą wykreślenia tego wpisu. Przy czym jak wielokrotnie podkreślał Naczelny Sąd Administracyjny wpis ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny.

Z załączonej do sprawy dokumentacji wynika, iż skarżący od [...] czerwca 1991r. do dnia dzisiejszego figuruje w ewidencji działalności gospodarczej, tj. ma zarejestrowaną działalność gospodarczą, której prowadzenia nigdy nie zawieszał. Nadto, co także wynika z akt, skarżący nigdy nie dokonał zgłoszenia do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego jako płatnik składek z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej.

Należy zgodzić się ze stanowiskiem organu, iż zgodnie z art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach, obowiązującej od 1 października 2004 r., w przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, o którym mowa w art. 66 ust. 1 tej ustawy, składka na ubezpieczenie zdrowotne opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Obowiązek ubezpieczenia powstaje od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia jej zaprzestania. Z ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej wynika, że przedsiębiorca będący osobą fizyczną może podjąć działalność gospodarczą po uzyskaniu wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Natomiast zawiadomienie o zaprzestaniu działalności przez osobę fizyczną powoduje wykreślenie z ewidencji.

Organ poinformował skarżącego o wszczęciu postępowania i możliwości zgłaszania dowodów w terminie 7 dni od otrzymania pisma. Skarżący jednakże żadnych dowodów na zawieszenie czy przerwanie działalności gospodarczej nie złożył. Twierdzenia skarżącego zawarte w odwołaniu oraz w skardze stanowią jedynie polemikę ze stanowiskiem organów i nie zawierają żadnych istotnych okoliczności mogących mieć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy.

Powyższe oznacza, iż organy prawidłowo ustalił - czemu dały wyraz w zaskarżonych decyzjach, że skarżący od [...] czerwca 1991 r. podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i z tego tytułu miał obowiązek zgłoszenia się do tego ubezpieczenia jako płatnik. Obowiązku tego w żadnym razie nie znosił fakt zatrudnienia skarżącego w pełnym wymiarze godzin pracy u innego pracodawcy. W tym stanie rzeczy, Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 151 p.p.s.a. skargę jako nieuzasadnioną oddalił.