II SA/Po 474/12

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] 2011 r. nr [...] Burmistrz B. odmówił G. M. przyznania świadczenia w formie zasiłku rodzinnego i przysługujących dodatków do zasiłku rodzinnego na okres zasiłkowy 2011/2012 w związku z przekroczeniem kryterium dochodowego.

Uchylając powyższa decyzję i przekazując sprawę organowi I instancji do ponownego rozpatrzenia Samorządowego Kolegium Odwoławcze w L. w decyzji z dna [...] 2012 r. stwierdziło, iż Burmistrz B. rozstrzygając sprawę nie rozważył, czy utrata przez rodzinę G. M. dochodów z tytułu najmu, która nastąpiła w 2011 r. nie stanowi utraty dochodu w rozumieniu art. 3 pkt 23 lit. c ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych.

Decyzją z dnia [...] 2011 r. nr [...] Burmistrz B. ponownie odmówił G. M. przyznania świadczenia w formie zasiłku rodzinnego i przysługujących dodatków do zasiłku rodzinnego na okres zasiłkowy 2011/2012 w związku z przekroczeniem kryterium dochodowego.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ przytoczył treści przepisów art. 3 pkt 2 i 23 oraz art. 5 ust. 1 i 4 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych i stwierdził, w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał, iż wypowiedzenie przedstawionej przez G. M. umowy najmu nie stanowi utraty dochodu w rozumieniu art. 3 pkt 23 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Z dokonanych na podstawie przedłożonych dokumentów ustaleń wynika, iż dochód rodziny wnioskodawczyni w 2010 r. wyniósł 35.104,71 zł, który podzielony przez 12 miesięcy i 5 członków rodziny wynosił 585,08 zł. Tymczasem kryterium dochodowe określone w art. 5 ust. 1, znajdujące zastosowanie do rodziny G. M. wynosi 504,- zł.

W odwołaniu od powyższej decyzji G. M. podniosła, iż uzyskiwany przez nią w 2010 r. dochód z tytułu najmu podlegał opodatkowaniu na zasadach ogólnych i na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych. Tym samym zaświadczenie z Urzędu Skarbowego, które organ I instancji brał pod uwagę przy obliczaniu dochodu jej rodziny uwzględniało cały dochód uzyskany przez nią w 2010 r. – zarówno dochód z tytułu zatrudnienia jak i najmu.

Zdaniem skarżącej skoro dochód z umowy najmu jest dochodem w rozumieniu art. 3 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych i jest wliczany do dochodu jej rodziny to w przypadku rozwiązania tej umowy stanowi on dochód utracony. Utrata dochodu w rozumieniu ustawy o świadczeniach rodzinnych następuje w przypadku utraty przez członka rodziny dotychczasowych regularnych wpływów finansowych. Ponadto w jej ocenie umowa najmu ma wszelkie znamiona pracy zarobkowej.

W ocenie skarżącej jeżeli przyjąć, ze dochód z umowy najmu nie jest i nie może być dochodem utraconym, to należy wówczas przyjąć, że w myśl ustawy o świadczeniach społecznych nie może też być dochodem uzyskanym. A zatem organ I instancji nie powinien był brać tego dochodu pod uwagę przy obliczaniu dochodu jej rodziny.

Decyzją z dnia [...] 2012 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję Burmistrza B..

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ odwoławczy przytoczył przepisy art. 3 pkt 23 i pkt 24 ustawy o świadczeniach rodzinnych i § 17 i 18 rozporządzania Ministra Polityki Społecznej z dnia 2 czerwca 2005 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach i świadczenia rodzinne, a następnie stwierdził, iż w świetle obowiązujących przepisów organ I instancji słusznie odmówił G. M. świadczeń rodzinnych oraz dodatków do tychże, z uwagi na przekroczenie kryterium dochodowego na członka rodziny. Organ uznał, iż bezspornym jest, ze rodzina wnioskodawczyni w roku 2010 uzyskała ogółem dochód w wysokości 35.104,71 zł, który dzieląc przez 12 miesięcy dał kwotę 2925,39, zaś w przeliczeniu na osobę wyniósł 585,08 zł. Strona w odwołaniu wskazała, iż w 2010 r. uzyskała dochód w kwocie 45.328,55, w tym 9.600 zł uzyskała z wynajmu lokalu. W ocenie Kolegium organ I instancji przyjął inny dochód, niż ten o którym pisze strona w odwołaniu.

Dalej organ II instancji stwierdził, iż organ I instancji nie sugerował się w ogóle dochodem uzyskanym w wynajmu lokalu i nie wliczył do dochodu uzyskanego w 2010 r. ani też go od tego dochodu nie odliczył.

Pismem z dnia 20 kwietnia 2012 r. G. M. wniosła skargę na wyżej opisaną decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w L. zarzucając, iż nieprawdą jest aby organ I instancji ustalając dochód skarżącej i jej rodziny w 2010 r. nie sugerował się w ogóle dochodem uzyskanym w wynajmu lokalu i nie wliczył do dochodu uzyskanego w 2010 r. ani też go od tego dochodu nie odliczył.

Wyliczony przez organ I instancji dochód w kwocie 35.104,71 nie jest dochodem po umniejszeniu dochodu z tytułu umowy najmu, tylko dochodem po umniejszeniu wszystkich składników z art. 1 ust 1 pkt a ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Zdaniem skarżącej gdyby organ I instancji faktycznie umniejszył dochód jej rodziny o dochód uzyskany z tytułu najmu to uzyskany miesięczny dochód na członka rodziny w 2010 r. wyniósłby 425,08 zł.

Według G. M. skoro dochód z umowy najmu, zdaniem organu I instancji, jest dochodem uzyskanym, to może też być utracony. W jej ocenie dochód ten nie powinien być traktowany ani jako dochód uzyskany ani jako utracony – nie powinien w ogóle być brany pod uwagę. Jeżeli dochód z tytułu umowy najmu nie jest dochodem uzyskanym to podstawą obliczenia dochodu - na potrzeby wypłaty świadczeń rodzinnych - powinna być kwota 25.504,71 zł.

Odpowiadając na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w L. wniosło o jej oddalenie podtrzymując stanowisko i argumentację wyrażoną w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, zważył co następuje.

Skarga okazała się niezasadna.

W pierwszej kolejności zauważyć należy, iż stosownie do art. 3 § 1 oraz art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm., dalej: p.p.s.a.) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Przedmiotem tej kontroli jest zbadanie, czy organy administracji publicznej, w toku rozpoznawania sprawy nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Czyni się to według stanu prawnego i na podstawie akt sprawy, istniejących w dniu wydania zaskarżonej decyzji. Sądowa kontrola legalności decyzji administracyjnych sprawowana jest w granicach sprawy, ale rozstrzygając o zasadności skargi sąd nie jest związany jej zarzutami, wnioskami oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.). Oznacza to obowiązek wzięcia pod uwagę wszelkich naruszeń prawa, a także wszystkich przepisów, które powinny znaleźć zastosowanie w rozpoznawanej sprawie, niezależnie od żądań i zarzutów podniesionych w skardze.

W ocenie Sądu, mimo błędnego uzasadnienia decyzji organu II instancji, organy obu instancji zasadnie przyjęły, że w świetle przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. Nr 228 poz. 2255 ze zm. - zwanej dalej "u.ś.r.") brak było podstaw do przyznania stronie zasiłku rodzinnego.

Stosownie do treści art. 5 ust 1 u.ś.r. zasiłek rodzinny przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2 (tj rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka, opiekunowi faktycznemu dziecka lub osobie uczącej się), jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 504,00 zł.

Jednakże w przypadku gdy członkiem rodziny jest dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się nie przekracza kwoty 583,00 zł. (art. 5 ust 2 u.ś.r.). W przypadku gdy dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie lub dochód osoby uczącej się przekracza kwotę uprawniającą daną rodzinę lub osobę uczącą się do zasiłku rodzinnego o kwotę niższą lub równą kwocie odpowiadającej najniższemu zasiłkowi rodzinnemu przysługującemu w okresie, na który jest ustalany, zasiłek rodzinny przysługuje, jeżeli przysługiwał w poprzednim okresie zasiłkowym. W przypadku przekroczenia dochodu w kolejnym roku kalendarzowym zasiłek rodzinny nie przysługuje (art. 5 ust. 3 u.ś.r.).

W przypadku utraty dochodu przez członka rodziny, osobę uczącą się lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy lub po tym roku, ustalając ich dochód, nie uwzględnia się dochodu utraconego (art. 5 ust. 4 u.ś.r.).

Z kolei w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny, osobę uczącą się lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego w roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, ustalając dochód członka rodziny, osoby uczącej się lub dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, uzyskany w tym roku dochód dzieli się przez liczbę miesięcy, w których dochód ten został osiągnięty, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w dniu ustalania prawa do świadczeń rodzinnych (art. 5 ust 4a u.ś.r.) Natomiast w przypadku uzyskania dochodu przez członka rodziny, osobę uczącą się lub dziecko pozostające pod opieką opiekuna prawnego po roku kalendarzowym poprzedzającym okres zasiłkowy, dochód ich ustala się na podstawie dochodu członka rodziny, dochodu osoby uczącej się lub dochodu dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, powiększonego o kwotę uzyskanego dochodu z miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochód został osiągnięty, jeżeli dochód ten jest uzyskiwany w dniu ustalania prawa do świadczeń rodzinnych (art. 5 ust 4b u.ś.r.)

Szeroką definicję dochodu na użytek ww. ustawy zawiera art. 3 pkt 1 u.ś.r. Zgodnie z tym przepisem dochód po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób oznaczają między innymi przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, 30b, 30c i 30e ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, z późn. zm.), pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne (art 3 pkt 1 lit. a u.ś.r.). Ponadto dochodem w rozumieniu ustawy jest także, po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób, deklarowany w oświadczeniu dochód z działalności podlegającej opodatkowaniu na podstawie przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, pomniejszony o należny zryczałtowany podatek dochodowy i składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne (art. 3 pkt 1 lit. b u.ś.r. ) oraz inne wymienione w art. 3 pkt lit c dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ponieważ bezspornym jest, iż w rozpatrywanej sprawienie nie zachodziły okoliczności, o których mowa w art. 5 ust. 2 i 3 u.ś.r. zatem organ rozpatrując wniosek G. M. zobowiązany był ustalić, w oparciu o oświadczenie skarżącej o uzyskiwanych dochodach zawarte we wniosku o ustalenie prawa do wymienionych świadczeń oraz załączone do wniosku dokumenty, czy wnioskodawczyni spełnia kryterium dochodowe, o którym mowa w art. 5 ust. 1 powołanej ustawy mając m.in. na względzie przepisy dotyczące dochodu utraconego i dochodu uzyskanego.

Należy zaznaczyć, iż zgodnie z treści art. 3 pkt 23 przez utratę dochodów należy rozumieć utratę spowodowaną:

- uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego,

- utratą prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych,

- utratą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, z wyłączeniem pracy wykonywanej na podstawie umowy o dzieło,

- utratą zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, a także emerytury lub renty, renty rodzinnej lub renty socjalnej, z wyjątkiem rent przyznanych rolnikom w związku z przekazaniem lub dzierżawą gospodarstwa rolnego,

- wyrejestrowaniem pozarolniczej działalności gospodarczej,

- utratą zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego, przysługujących po utracie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,

- utratą zasądzonych świadczeń alimentacyjnych w związku ze śmiercią osoby zobowiązanej do tych świadczeń.

Z kolei stosownie do treści art. 3 pkt 24 uzyskanie dochodu oznacza to uzyskanie dochodu spowodowane:

- zakończeniem urlopu wychowawczego,

- uzyskaniem prawa do zasiłku lub stypendium dla bezrobotnych,

- uzyskaniem zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, z wyłączeniem pracy wykonywanej na podstawie umowy o dzieło,

- uzyskaniem zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, a także emerytury lub renty, renty rodzinnej lub renty socjalnej, z wyjątkiem rent przyznanych rolnikom w związku z przekazaniem lub dzierżawą gospodarstwa rolnego,

- rozpoczęciem pozarolniczej działalności gospodarczej,

- uzyskaniem zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego lub zasiłku macierzyńskiego, przysługujących po utracie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Z powyższego wynika, iż wprowadzając definicję dochodu utraconego i uzyskanego ustawodawca ograniczył zakres pojęcia utraty/uzyskania dochodu wskazując enumeratywnie tytuły jego utraty/uzyskania.

W rozpatrywanej sprawie ustalenie dochodu na osobę w rodzinie skarżącej zastało dokonane przez organ I instancji w oparciu o zaświadczenie Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. z dnia 20 września 2011 r. oraz przy prawidłowym zastosowaniu przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych. Wyliczony zgodnie z art. 3 pkt 1 lit a u.ś.r. dochód rodziny G. M. wyniósł w 2010 r. (tj. roku poprzedzającym okres zasiłkowy) kwotę 35104,17 ,- zł. Z zgromadzonego w sprawie materiału wynika, iż na dochód ten składało się wynagrodzenie G. M. z tytuł zatrudnienia w Domu Pomocy Społecznej w Pakówce (k. 14 akt administracyjnych) oraz uzyskany czynsz z tytułu wynajmu lokalu (k. 19 akt administracyjnych). Należy zaznaczyć, iż bez wątpienia przychody uzyskiwane z tych tytułów (zatrudnienia jak i umowy najmu) polegały opodatkowaniu na podstawie zasadach określonych w art. 27, 30b, 30c i 30e ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2010 r. Nr 51, poz. 307, z późn. zm.).

Po podzieleniu dochodu rodziny wnioskodawczyni przez 12 miesięcy a następnie przez liczbę członków rodziny, organ I instancji prawidłowo ustalił, iż dochód jej rodziny w 2010 r. wynosił 585,08 zł.

Zdaniem Sądu, Burmistrz B. słusznie stwierdził, iż na wysokość dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę nie miała wpływu okoliczność utraty przez G. M. z dniem 1 września 2011 r. dochodu z tytułu rozwiązanej umowy najmu.

Źródło tego dochodu nie zostało wymienione w art. 3 pkt 23 lit. a-i u.ś.r. Jak wskazano powyżej, powołany przepis enumeratywnie wymienia przypadki kiedy w rozumieniu ustawy następuje utrata dochodu. Niedopuszczalne jest zatem stosowanie wykładni rozszerzającej i kwalifikowanie do dochodu utraconego tych źródeł dochodu, których nie wymienia powołany przepis (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 10 października 2006 r. o sygn. akt I SA/Wa 1374/06 dostępny na stronie internetowej: http://orzeczenia.nsa.gov.pl ).

Wbrew twierdzeniom skarżącej umowa najmu nie ma też charakteru pracy zarobkowej. W art. 3 pkt 22 u.ś.r. ustawodawca określił, że na użytek tej ustawy przez zatrudnienie lub inną pracę zarobkową należy rozumieć wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy, stosunku służbowego, umowy o pracę nakładczą oraz wykonywanie pracy lub świadczenie usług na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia, umowy o dzieło albo w okresie członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej, spółdzielni kółek rolniczych lub spółdzielni usług rolniczych, a także prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej. Z treści tego przepisu wynika niewątpliwie, iż pod pojęciem pracy zarobkowej nie mieści się uzyskiwanie dochodów z tytułu umowy najmu.

Reasumując stwierdzić należy, iż zgodnie z treścią art. 3 pkt 1 lit a u.ś.r. przy ustaleniu dochodu rodziny G. M. należało uwzględnić dochody uzyskiwane z tytułu najmu lokalu w 2010 r. Natomiast w świetle obowiązujących przepisów brak jest podstaw do uwzględnienia przy obliczeniu dochodu rodziny utraty dochodu z tytułu rozwiązania umowy najmu w 2011 r. na podstawie art. 5 ust. 4.

Z tej przyczyny uznać należy, iż organy obu instancji słusznie odmówiły skarżącej przyznania świadczeń rodzinnych na okres zasiłkowy 2011/2012 z uwagi na przekroczenie kryterium dochodowego, o którym mowa w art. 5 ust. 1 u.ś.r.

Sąd nie podziela ustaleń zawartych w uzasadnieniu organu II instancji. W szczególności, za nietrafne należy uznać stanowisko Samorządowego Kolegium Odwoławczego, że przy obliczaniu dochodu rodziny skarżącej z 2010 r. nie był w ogóle brany pod uwagę dochód uzyskany z tytułu umowy najmu. Stanowisko to nie zostało szerzej uzasadnione i nie znajduje potwierdzenia ani w wyliczeniach dokonanych przez organ I instancji ani w zgromadzonym w sprawie materiale.

Przychody z tytułu najmu podlegają opodatkowaniu na podstawie ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych lub w oparciu o przepisy ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Wybór sposobu opodatkowania uregulowanego w tych aktach normatywnych należy do podatnika. Z akt sprawy, a zwłaszcza z treści odwołania wynika, iż przychody skarżącej uzyskane z tytułu najmu lokalu były opodatkowane na zasadach określonych w ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a zatem musiały być one uwzględnione w zaświadczeniu Naczelnika Urzędu Skarbowego w R. z dnia 20 września 2011 r. o wysokości dochodów uzyskanych przez członków rodziny G. M. w 2010 r. W tej sytuacji przy ustalaniu dochodu rodziny organ I instancji niewątpliwie wziął pod uwagę dochody uzyskiwane w 2010 r. z tytułu zatrudnienia jak i umowy najmu lokalu.

W ocenie Sądu wyżej wskazane uchybienia organu II instancji nie mogły mieć istotnego wpływu na wynik sprawy, bowiem rozstrzygniecie odpowiadało prawu i w tej sytuacji Sąd oddalił skargę na podstawie art. 151 p.p.s.a.