III SA/Łd 256/12

Uzasadnienie

W piśmie z dnia 23 grudnia 2008 r. W. A. wniosła o wymeldowanie małoletniej córki M. K. z pobytu stałego w lokalu [...]przy ul. A w Ł. W uzasadnieniu wskazała, że córka zamieszkiwała pod tym adresem po urodzeniu, następnie zamieszkiwała w lokalu należącym do jej ojca w N. przy ul. B, a od 2005 r. mieszka razem z matką przy ul. C w N. Wnioskodawczyni wyjaśniła, że chciałaby zameldować córkę pod adresem pod którym faktycznie mieszka, lecz ojciec dziecka sprzeciwia się temu.

Decyzją z dnia [...]nr [...]Prezydent Miasta Ł. na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych orzekł o wymeldowaniu małoletniej M. K. z pobytu stałego w Ł. przy ulicy A. W uzasadnieniu organ wskazał, że od 10 lat małoletnia zamieszkuje wraz z matką – W. A. w N. Jednocześnie często spotyka się z ojcem, który częściowo mieszka w Ł. i w N. Organ I instancji ustalił, że M. K. uczęszcza do szkoły w Nowej Soli, tam również chodzi na zajęcia muzyczne.

W toku prowadzonego postępowania ustalono także, że ojciec małoletniej – W. K.j od 1997 r. do 3 lutego 2002 r. zameldowany był na pobyt czasowy w N. przy ul.B, następnie zgłosił zameldowanie od dnia 31 maja 2004 r. do 31 grudnia 2007 r., a od 4 sierpnia 2010 r. zameldował pod tym adresem córkę na pobyt czasowy do dnia 7 lipca 2016 r.

W ocenie organu administracji zarówno adres przy ul. A w Ł. jak i B w N. są adresami czasowego przybywania dziecka. W. A. wraz z córką wyprowadziła się z Ł. wiele lat temu, a swoje centrum życiowe przeniosła do innego miasta, nie mając już bezpośredniej więzi z mieszkaniem w Ł. Zdaniem organu nie można jednak wykluczyć, że w czasie wspólnego pobytu z ojcem ich życie koncentruje się w Ł. Jednak faktycznie małoletnia przebywa w N. przy ul.C. Organ wskazał, że zameldowanie służy celom wyłącznie ewidencyjnym i ma zadanie potwierdzenia faktu pobytu w tym lokalu. Za osoby niepełnoletnie obowiązek meldunkowy wykonują ich przedstawiciele ustawowi lub inne osoby sprawujące faktycznie opiekę.

W odwołaniu W. K. zarzucił rażące naruszenie prawa, w szczególności przepisu art. 97 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, bowiem decyzja o wymeldowaniu należy do istotnych spraw dziecka, o których powinni decydować oboje rodzice. Skoro w stosunku do M. K. władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, to wniosek o wymeldowanie powinien być złożony przez oboje rodziców, a nie jedynie przez matkę dziecka.

Decyzją z dnia [...]nr [...]Wojewoda [...] na podstawie art. 15 ust. 2 i art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. orzekł o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji. W uzasadnieniu wskazano, że okoliczności istotne dla sprawy dotyczące opuszczenia przez M. K. lokalu w Ł. zostały przez organ I instancji wyjaśnione w sposób wystarczający do podjęcia merytorycznej decyzji. Organ odwoławczy nie dopatrzył się zarzutu naruszenia przepisu art. 97 k.r.o. Wyjaśniono, że nie należy mylić zameldowania z miejscem ustalenia zamieszkiwania dziecka, bowiem zameldowanie wynika z przepisów prawa administracyjnego i służy wyłącznie celom ewidencyjnym. Wykonanie obowiązku meldunkowego nie należy do kategorii spraw istotnych dziecka, natomiast ustalenie miejsca zamieszkania dziecka podlega przepisom prawa cywilnego, o którym rozstrzyga sąd opiekuńczy.

Organ odwoławczy wskazał, iż zgodnie z aktualnym brzmieniem art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności i dowodach osobistych, organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. W uzasadnieniu podzielono stanowisko organu I instancji, że aktualnie nie podstaw do przyjęcia, że lokal nr [...] przy ul. A w Ł. stanowi centrum życiowe małoletniej. M. K. faktycznie przybywa w lokalu nr [...] przy ul. C w N., gdzie zamieszkuje wraz z matką. Organ zauważył, że pomiędzy rodzicami nie było sporu co do miejsca zamieszkania dziecka, gdyż żadne z nich nie wniosło do sądu sprawy o ustalenie miejsca zamieszkania córki. W ocenie organu odwoławczego dalsze utrzymywanie w ewidencji zapisu, że miejscem stałego pobytu małoletniej jest lokal nr [...] przy ul. A w Ł. byłoby fikcją ewidencyjną. M. K. powinna być zameldowana w miejscu swojego faktycznego pobytu, a brak zgody ojca nie może być przeszkodą w dopełnieniu tego obowiązku.

W skardze z dnia 16 lutego 2012 r. W. K. stwierdził, że zameldowanie dziecka należy do istotnych spraw dziecka. Powtórzył argumenty zawarte w odwołaniu od decyzji. Wskazał, że córka spędza w Ł. wakacje, ferie, święta, weekendy oraz korzysta z opieki medycznej specjalistycznej w Ł. Skarżący wniósł o utrzymanie stałego zameldowania córki w Ł. przy ul. A. W odpowiedzi na skargę Wojewoda [...] wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację wyrażoną w uzasadnieniu decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga W. K. nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Natomiast, w myśl art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012r. nr 270 t.j.) sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie:

1/ uchyla decyzję lub postanowienie w całości lub w części, jeżeli stwierdzi:

a/ naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b/ naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

c/ inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;

2/ stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;

3/ stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub innych przepisach.

Z wymienionych przepisów wynika, iż sąd bada legalność zaskarżonej decyzji pod kątem jej zgodności z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.

Wychodząc z tych przesłanek Wojewódzki Sąd Administracyjny nie uwzględnił skargi, gdyż nie stwierdził, aby zaskarżona decyzja naruszała przepisy prawa materialnego lub przepisy postępowania administracyjnego w sposób wpływający na wynik sprawy, co w myśl art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi mogłoby stanowić przesłankę do jej uchylenia.

Podstawę prawną zaskarżonej decyzji stanowi art. 15 ust. 2 ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 roku o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tj. Dz. U. z 2006 roku, nr 139, poz. 993). W myśl tego przepisu, organ gminy wydaje na wniosek strony lub z urzędu decyzję w sprawie wymeldowania osoby, która opuściła miejsce pobytu stałego lub czasowego trwającego ponad 3 miesiące i nie dopełniła obowiązku wymeldowania się. Z brzmienia tego przepisu, wynika, iż jedyną przesłanką decydującą o pozytywnym rozpatrzeniu przez organ wniosku o wymeldowanie osoby z pobytu stałego jest fakt opuszczenia przez tę osobę miejsca pobytu stałego bez dopełnienia obowiązku wymeldowania się, niezależnie od tego, czy utraciła uprawnienie do przebywania w tym lokalu. Wymaganą prawem przesłankę wymeldowania stanowi zatem ustanie pobytu w lokalu - nieprzebywanie w lokalu.

Trzeba również wskazać, że miejsce stałego pobytu danej osoby to miejsce, w którym osoba ta stale realizuje swoje podstawowe funkcje życiowe, tj. w szczególności mieszka, nocuje, spożywa posiłki, wypoczywa, przechowuje rzeczy niezbędne do codziennego funkcjonowania (odzież, żywność, meble), przyjmuje wizyty członków rodziny lub znajomych, utrzymuje chociażby okazjonalne kontakty z sąsiadami, przyjmuje i nadaje korespondencję (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 22 maja 2005r. sygn. akt IV SA/Wa 600/05, Lex nr 192912).

Z materiału dowodowego zgromadzonego przez organy meldunkowe w toku postępowania administracyjnego bezspornie wynika, że małoletnia M. K. nie przebywa w miejscu zameldowania na pobyt stały w Ł. przy ul. A. Fakt ten został potwierdzony przez przesłuchanych w sprawie świadków – matkę W. A.(k. 134 akt administracyjnych) oraz babcię – A. K.(k. 31, k. 92 akt administracyjnych). Z przeprowadzonej w dniu 15 stycznia 2009 r. kontroli meldunkowej również wynika, że małoletnia nie przebywa pod wskazanym adresem w Ł. (k. 10 akt administracyjnych). Orany administracji ustaliły, że faktycznym miejscem zamieszkania małoletniej jest lokal [...]przy ul. C w N., gdzie zamieszkuje wraz z matką. Wynika to przede wszystkim z faktu uczęszczania do szkoły w N., jak również na zajęcia pozalekcyjne (k. 11-12 akt administracyjnych). Życie małoletniej jest skoncentrowane w miejscu zamieszkania matki. Opuszczeniu spornego lokalu można przypisać cechę trwałości, bowiem jak ustaliły organy dziecko wraz z matką nie przebywają tam na stałe od 2005 r .

Sąd stwierdził, że opuszczenie miejsca stałego pobytu przez małoletnią było dobrowolne, bowiem trudno w przypadku dziecka mówić o świadomym zamiarze opuszczenia miejsca pobytu stałego. Zasadnym jest przyjęcie, że zamiar opuszczenia lokalu przez osoby nie posiadające pełnej zdolności do czynności prawnych należy oceniać przez zachowania ich przedstawicieli ustawowych. Odnosząc powyższe do stanu sprawy uznać należy, że ta przesłanka również została spełniona.

W ocenie Sądu, za trwałością opuszczenia przez małoletnią miejsca stałego zameldowania przemawia fakt skoncentrowania życia w innym miejscu – w N. przy ul. C oraz długość okresu, jaki upłynął od opuszczenia miejsca pobytu stałego. Z ustaleń organów meldunkowych wynika, że M. K. wraz z matką nie zamieszkuje pod spornym adresem od 2005 r. Następnie małoletnia mieszkała z rodzicami w N. przy ul. B przez okres około 3 lat. Jednak faktycznym miejscem pobytu dziecka jest adres zamieszkania matki – W. A.

Dodatkowo zauważyć należy, że sam skarżący w pismach kierowanych do organów administracji jak i w skardze stwierdził, że M. K. mieszka z matką w N. Wskazał, że córka spędza w Ł. wakacje, weekendy czy też ferie. Okoliczność korzystania ze specjalistycznej opieki medycznej na terenie Ł. nie jest przeszkodą do wymeldowania ze spornego adresu, jednocześnie nie można utrzymywać fikcyjnego zapisu w ewidencji wyłącznie dla tego celu. Dziecko może bowiem dalej korzystać z tej opieki mając zameldowanie na pobyt czasowy.

W ocenie Sądu skarżący zdaje się nie odróżniać zameldowania od ustalenia miejsca zamieszkiwania dziecka, stąd powołuje się w skardze na przepis art. 97 k.r.o. (Dz. U. z 1964 r. nr 9 poz. 59 ze zm.). Z treści cytowanego przepisu wynika, że jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom, każde z nich jest obowiązane i uprawnione do jej wykonywania (§ 1). Jednakże o istotnych sprawach dziecka rodzice rozstrzygają wspólnie; w braku porozumienia między nimi rozstrzyga sąd opiekuńczy (§2). Do istotnych spraw dziecka należy miejsce jego zamieszkania, o którym - w razie braku porozumienia pomiędzy rodzicami - rozstrzyga sąd opiekuńczy (p. J. Ignatowicz, System prawa rodzinnego i opiekuńczego, wyd. PAN, 1985, s. 818). Sprawą taką nie jest natomiast zameldowanie dziecka, które stanowi obowiązek rodziców wynikający z przepisów prawa administracyjnego i z faktu zamieszkiwania tego dziecka pod określonym adresem. Wykonanie obowiązku meldunkowego służy wyłącznie celom ewidencji ludności, nie rodzi żadnych praw do lokalu i ma na celu stwierdzenie faktu rzeczywistego pobytu osoby pod wskazanym adresem. Dlatego w sytuacji, gdy dziecko mieszka pod konkretnym adresem powinno być tam też zameldowane. Do zameldowania nie jest więc potrzebna zgoda obojga rodziców, gdyż fakt meldunku stwierdza tylko miejsce zamieszkania dziecka, na które to miejsce rodzice mają bezpośredni wpływ. Wskazać zatem należy, że organy administracji nie są upoważnione do rozstrzygania wynikłych na tym tle sporów powstałych między rodzicami. Organ odwoławczy prawidłowo zauważył, że w takiej sytuacji rodzice powinni zwrócić się do sądu opiekuńczego (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 18 grudnia 2006 r. sygn. akt IV SA/Wa 1979/06). Zameldowanie zaś nie należy do istotnych spraw dziecka (por. wyrok NSA z dnia 3 czerwca 2008 r. sygn. akt II OSK 597/07 Baza orzeczeń CBOIS).

Odnosząc się do orzeczeń powołanych przez pełnomocnika skarżącego na rozprawie w dniu 27 czerwca 2012 r. – wyroku NSA z dnia 13 października 2009 r. sygn. akt II OSK 1676/08 oraz wyroku WSA we Wrocławiu z dnia 30 listopada 2010 r. sygn. akt IV SA/Wr 529/10 to wskazać należy, że stan faktyczny przedstawiony w cytowanych orzeczeniach różni się od przedmiotowej sprawy. Wyjaśnić bowiem należy, że W. K. zameldował córkę na pobyt czasowy w N. pod adresem B do dnia 7 lipca 2016 r., tymczasem małoletnia faktycznie przebywa u matki przy ul. C w N., natomiast jako miejsce pobytu stałego małoletniej w ewidencji ludności wskazany był adres w Ł. przy ul.A. Zameldowanie na pobyt czasowy nie stanowi przeszkody do ustalenia faktycznego miejsca stałego pobytu małoletniej.

Reasumując wskazać należy, że ewidencja ludności ma jedynie charakter rejestracyjny. Jej celem jest odzwierciedlenie rzeczywistego stanu - faktycznego miejsca pobytu osoby. Miejsce pobytu stałego jest to miejsce, gdzie skoncentrowane są interesy życiowe danej osoby, przebywa ona tam w sensie fizycznym, realizuje w nim swoje potrzeby życiowe, posiada tam przedmioty, rzeczy osobiste potrzebne do codziennej egzystencji. Opuszczenie miejsca pobytu stałego, jako niezbędna przesłanka wymeldowania, określona w art. 15 ust. 2 ustawy o ewidencji ludności, winno być rozumiane jako zaniechanie posiadania mieszkania będącego dotychczasowym miejscem stałego pobytu i dobrowolne wyprowadzenie się do innego mieszkania. Utrzymywanie zaś miejsca zameldowania M. K. w ewidencji ludności, niezgodnego z miejscem faktycznego i długoletniego jej pobytu, stanowi naruszenie art. 1 ust. 2 i art. 9 ust. 2b ustawy o ewidencji ludności, podważając ustawowy cel tej ewidencji, dlatego wymeldowanie służy doprowadzeniu stanu ewidencyjnego do nakazanej przez ustawodawcę zgodności ze stanem faktycznym.

Z powyższych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, iż w rozpoznawanej sprawie organy meldunkowe nie naruszyły przepisów prawa materialnego, jak również procesowego w stopniu, który miałby istotny wpływ na wynik sprawy i dlatego na podstawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi skarga została oddalona.

k.ż.