II SA/Gd 109/12

Uzasadnienie

UZASADENIENIE

Pismem z 7 września 2011r. Z. M. wniósł do Starosty Powiatowego o usunięcie na podstawie art. 135 pkt 1 Prawa wodnego urządzeń wodnych (piętrzących) i innych obiektów, które były użytkowane na podstawie decyzji Starosty dnia 1 czerwca 2001r. o pozwoleniu wodnoprawnym na piętrzenie i pobór wody z nieistniejącej rzeki G. w miejscowości B. M. dla potrzeb małej Elektrowni Wodnej. Wskazano, że rzeka nie istniała w 2001r., gdyż w dacie wydania decyzji o pozwoleniu wodnoprawnym została wymieniona pod poz. 26 w załączniku nr 2 do rozporządzenia rady Ministrów z 17 stycznia 2002r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną – Dz. U. z 2003r. nr 16, poz. 149, próg wodny "położony jest od rzeki G. 1 km".

W uzasadnieniu wniosku wskazano, że minął termin, na który zostało wydane pozwolenie na piętrzenie wód, (mimo zapisu z rozprawy administracyjnej z dnia 20 lipca 2001r. o braku piętrzenia) rzeki G. (km o+798) dla celów energetycznych do rzędnej NPP(MPP)=152,15m npm. Z. M. podniósł, że istniejąca budowla piętrząca (próg wodny) nie ma pozwolenia na budowę, wyliczeń wytrzymałościowych, decyzji o dopuszczeniu do eksploatacji i dokumentacji powykonawczej. W konsekwencji budowla ma nieokreślony stan zagraża mieniu oraz zdrowiu i życiu ludzi i zwierząt a w przypadku przerwania wałów ochronnych lub jej zawalenia grozi katastrofą ekologiczną. Wskazano również, że zbiornik retencyjny powstały w wyniku spiętrzenia wody powstały bez ww. dokumentów zagraża mieniu oraz zdrowiu i życiu ludzi - spiętrzenie wody nastąpiło na powierzchni 70.000.mkw i na wysokość 3m bez jakichkolwiek ekspertyz i badań. Nadto zbiornik retencyjny został utworzony na działce nr [...], będącej własnością skarżącego oraz częściowo [...] zalanej wskutek ww. decyzji, co narusza chronione konstytucją prawo własności. Skarżący podniósł, że ziemia pod wodą – działka nr [...] - określana jako zbiornik retencyjny należy do skarżącego, gdyż jest to woda stojąca, a wiec należąca do skarżącego. Podnosił, że nic nie przemawia za potrzebą istnienia powyższych urządzeń wodnych, są one zbędne i szkodzą mieniu skarżącego, który wniósł o doprowadzenie do stanu wynikającego z zapisu w protokole rozprawy wodnoprawnej z dnia 20 lipca 2001r. " brak piętrzenia".

Starosta w dniu 20 września 2011r. wszczął postępowanie w sprawie likwidacji urządzenia wodnego- progu na rzece G. w km 0+798 w miejscowości B. M.

Decyzją z dnia 21 października 2011r. Starosta orzekł o pozostawieniu progu na rzece G. w km 0+798, w miejscowości B. M., gmina L. W podstawie prawnej rozstrzygnięcia powołano art. 104 kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 9 ust. 2 pkt 2, art. 122 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (tekst jednolity Dz. U. nr 239, poz. 2019 ze zm.).

W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że zgodnie z Prawem wodnym urządzenia wodne to urządzenia służące kształtowaniu zasobów wodnych oraz korzystaniu z nich, a w szczególności budowle piętrzące, upustowe, regulacyjne. Przepisy ustawy stosuje się odpowiednio do rozbiórki lub likwidacji tych urządzeń. Organ stwierdził, że stały próg na rzece G. w miejscowości B. M. istniał już w 1925r. Powyższego ustalenia dokonano na podstawie dokumentacji "Objaśnienia techniczne dla Młyna Wodnego w B. M., pow. C., sporządzonej przez Z. L. w 1956r." uzyskanej od Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych O/T B. oraz na podstawie "Sprawozdania technicznego" sporządzonego w 1926r.

Organ I Instancji ustalił, że do 5 sierpnia 2011r. za utrzymanie progu na rzece G. odpowiadał D. G. na podstawie pozwolenia wodnoprawnego z dnia 6 sierpnia 2001r. na pobór wody z rzeki G. w km 0+798 dla potrzeb Małej Elektrowni Wodnej zgodnie z pozwoleniem oraz umową dzierżawy budowli zawartej z Zarządem Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa P. i zobowiązany był do utrzymywania budowali hydrotechnicznej w należytym stanie technicznym. Próg na działce nr [...] jest urządzeniem wodnym i stanowi własność Skarbu Państwa. Zarządcą budowli w imieniu Skarbu Państwa jest Marszałek Województwa. Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych T/O B. oświadczył, że próg jest w dobrym stanie technicznym i jest własnością Skarbu Państwa, zarządzanym w imieniu marszałka Województwa przez Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa. Mając na uwadze rzędną dna rzeki G. przed progiem 151,25 m npm. oraz rzędną dna rzeki poniżej progu 148,79 m npm. Zarząd nie widzi możliwości jego likwidacji. Organ I instancji wskazał, że różnica między poziomami (poziomy dna rzeki przed i za progiem)wynosi 2,46 m i dlatego likwidacja progu może spowodować zalanie przyległych gruntów. Jednocześnie, jak wskazano, rzeka G., (poza miejscowością B. M.) znajduje się w obszarze Natura 2000-"[...]" PLH[...]. Rzeka G. na odcinku za przedmiotowym progiem do rzeki P., została zaliczona na podstawie inwentaryzacji Wojewódzkiego Zespołu Specjalistycznego do siedliska 3260 - nizinne i górskie rzeki ze zbiorowiskami włosienniczników. Gwałtowne spuszczenia wody, uruchomi zdeponowany tam ładunek zawiesin i miogenów przez co może pogorszyć stan ochrony siedliska - nizinne i podgórskie łąki ze zbiorowiskami włosienniczków, stanowiącego przedmiot ochrony w obszarze. Dlatego w celu ochrony siedliska 3260 wskazane byłoby zachowanie progu.

Podsumowując organ I instancji stwierdził, że próg na rzece G. istniał przed rokiem 2001r., tj. przed udzieleniem pozwolenia wodnoprawnego z dnia 6 sierpnia 2001r. i jest on niezbędny dla kształtowania zasobów wodnych i ochrony obszaru Natura.

Odnosząc się natomiast do wniosku skarżącego dotyczącego likwidacji zbiornika retencyjnego, opisanego przez skarżącego organ wskazał, że działka nr [...] obręb B. M., według ewidencji gruntów, stanowi wodę stojącą i jest własnością skarżącego. Natomiast do odpowiedzialności za straty wynikające z korzystania ze środowiska w ramach udzielonego pozwolenia wodnoprawnego, czyli zalewania gruntów zastosowanie mają przepisy art. 322, 325 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008r., nr 25, poz. 150 ze zm.) - do odpowiedzialności za szkody spowodowane oddziaływaniem na środowisko stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego. Organ powołał się nadto na dokumentację pn. "Sprawozdanie techniczne" , która wskazuje, że działce nr [...] znajduje się staw młyński, co pozwala przypuszczać, że na działce tej zbiornik wodny w 1925r. pełnił rolę stawu młyńskiego. Zbiornik ten istnieje od czasu powstania młyna.

Jednocześnie organ wskazał, że zgodnie z obowiązująca ustawą Prawo wodne śródlądowe wody powierzchniowe płynące stanowią własność Skarbu Państwa, do podmiotów określonych w tej ustawie należy gospodarowanie tymi wodami. Do działki nr [...] obręb B. M. (tzw. staw młyński) dochodzą działki nr [...], [...], które zgodnie z ewidencją Starostwa stanowią rzekę G. Zgodnie z obowiązującymi przepisami działka nr [...] powinna stanowić wodę płynącą. W takiej sytuacji Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Terenowy Oddział w B., w imieniu Marszałka Województwa, wystąpił do Starosty o przejście gruntów pokrytych wodami powierzchniowymi płynącymi do zasobu nieruchomości Skarbu Państwa.

Z. M. wniósł odwołanie od powyższej decyzji zarzucając jej naruszenie jego praw.

W uzasadnieniu odwołania skarżący przytoczył treść ww. pisma z dnia 6 września 2011r. skierowanego do Starosty. Odnosząc się do treści wydanej decyzji skarżący podał, że próg wodny położony jest od rzeki G. 1km i wykonano go na rowie doprowadzającym wodę do "Przedsiębiorstwa Młyn Wodny"- F. M. w miejscowości B. M. tworząc "zbiornik retencyjny". Zbiornik ten tworzą łąki i ziemia pod wodą zalane jedynie wskutek istnienia nielegalnego progu wodnego (działki nr [...] ok. 7 ha). Zgodnie ze stanem faktycznym pomimo zakazu piętrzenia, który to zakaz wynika z protokołu rozprawy wodnoprawnej z dnia 20.07.2001r. zawierającej zapis "brak piętrzenia", piętrzy się wodę nadal od rzędnej 149,13 m n.p.m. do rzędnej 152,15m n.p.m.. Powyższe spowodowało powstanie nielegalnego zbiornika retencyjnego na ww. działkach a także zgodnie z protokołem rozprawy wodnoprawnej z dnia 13.05.2011r. spowodowało zalanie gruntów innych osób.

Odnosząc się do treści oświadczenia Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych dotyczącej konieczności istnienia progu i jego stanu skarżący zarzucił, że Zarząd nie ma uprawnień do wydawania opinii o stanie technicznym urządzeń piętrzących, który to stan stwierdzają powołane do tego służby (instytucje) po uprzednim przeprowadzeniu oględzin, badań, ekspertyz, pomiarów i analiz. W stanie faktycznym sprawy stan techniczny progu nadal nie jest określony, z obserwacji skarżącego wynika, że jest on zły- pojawiają się nowe pęknięcia, które widać "gołym okiem". Skarżący podniósł, że oczywistym jest, że niedopuszczalnym byłoby gwałtowne spuszczenie wody, porównywalne do przerwania wałów, dlatego proponuje w trosce o obszary chronione, o powolne i kontrolowane spuszczenie wody, które zabezpieczy przed taką możliwością i nie wywrze żadnych ujemnych skutków na obszar natura 2000. Obszar Natura 2000 jest poza wioską B. M. i nic nie stoi na przeszkodzie likwidacji progu wodnego, a tym bardziej nie przemawia za koniecznością jego istnienia.

Skarżący zarzucił nadto sprzeczność w uzasadnieniu decyzji Starosty, który stwierdził, że działka nr [...] ( określana jako Staw młyński) jest wodą stojącą, a następnie podał, że winna stanowić wodę płynącą. Wskazano, że zbiornik retencyjny na działce nr [...] nie jest naturalnym zbiornikiem wodnym, o którym mowa w art. 15 Prawa wodnego, tylko zbiornikiem sztucznym utworzonym w wyniku ingerencji człowieka w środowisko naturalne. Jeżeli brać pod uwagę możliwość wytyczania koryta rzeki na jego działce, to jak wskazał skarżący, winien mieć zastosowanie przepis art. 15a Prawa wodnego, w którym jest mowa o rozgraniczeniu gruntów sprzed wykonania urządzenia wodnego, jakim jest zbiornik retencyjny. Dla jego zastosowania powinien zostać zlikwidowany próg wodny, na terenie zbiornika samoistnie utworzy się w sposób naturalny ciek wodny i dopiero wówczas, może być mowa o jego przejmowaniu na rzecz Skarbu Państwa Skarżący podniósł, że w przeciwnym wypadku może być mowa o kradzieży jego ziemi pod pretekstem wytyczenia, czy też przejmowania koryta rzeki na rzecz Skarbu Państwa, gdyż Starosta odmawia likwidacji progu i zbiornika retencyjnego, bezprawnie piętrzy wodę do maksymalnej wysokości zalewając jak największy obszar.

Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, po rozpatrzeniu odwołania Z. M., decyzją z 13 grudnia 2011 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Starosty.

Dyrektor po przytoczeniu zarzutów skarżącego wskazał, że skarżący nie przedstawił żadnego dowodu na poparcie swojego zarzutu, że próg wodny czy też zbiornik retencyjny są zagrożeniem mienia, zdrowia i życia ludzi. Kierownik Terenowego Oddziału Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w B. pismem z dnia 5.10.2011r. złożył oświadczenie dotyczące dobrego stanu technicznego progu wodnego na rzece G. (pozostającego w zarządzie marszałka Województwa) oraz w kwestii przyczyn przemawiających za pozostawieniem tego progu , tj. m.in. dużą różnicą pomiędzy poziomami rzeki G. przed progiem wodnym (rzędna dna rzeki 151,25m n.pm.) oraz poniżej progu (rzędna dna rzeki 148,79m n.p.m.), wynoszącą 2,46m. Wskazano, że likwidacja progu wodnego mogłaby spowodować znaczną zmianę stosunków wodnych, które kształtowały się w przeciągu kilkudziesięciu lat, w czasie istnienia progu. Organ II instancji podkreślił, że nie można zgodzić się ze skarżącym, że powoływane oświadczenie nie jest wiarygodne, ze względu na to, że organ je wystawiający jako organ działający w imieniu i na rzecz Marszałka Województwa w zakresie zarządzania w/w urządzeniem wodnym jest organem mogącym poświadczyć stan faktyczny dotyczący mienia, którym zarządza. Skarżący nie przedstawił żadnych dowodów na poświadczenie, że oświadczenie jest niezgodne ze stanem faktycznym.

Organ II instancji wskazał również, że Starosta prawidłowo ustalił, że rzeka G. znajduje się w sieci obszarów chronionych Natura 2000"[...]" PLH[...], a jej odcinek za spornym progiem wodnym do rzeki P. został zaliczony do będącego pod ochroną siedliska przyrodniczego o kodzie 3260- nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników, będącego pod ochroną obszarów Natura 2000. Likwidacja progu na rzece G. mogłaby stanowić zagrożenie dla podlegającego ochronie prawnej siedliska.

Natomiast pozostałe argumenty zawarte w odwołaniu, jak wskazano, nie dotyczą przedmiotu postępowania. Organ wyjaśnił, że rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 17 grudnia 2002r. w sprawie śródlądowych wód powierzchniowych lub ich części stanowiących własność publiczną (Dz. U. z 2003r., nr 16, poz. 149), nie stanowiło o faktycznym powstaniu danej powierzchniowej wody płynącej, a jedynie miało potwierdzić status wskazanych w nim wód i jednocześnie wykonującego w stosunku do nich, prawa właścicielskie w imieniu Skarbu Państwa. Rzeka G. ujęta pod poz. [...] załącznika nr 2 do ww. rozporządzenia nie powstała z dniem jego wejścia w życie, został tylko potwierdzony jej status, tj., że stanowi ona śródlądową powierzchniową wodę płynącą, będącą własnością publiczną, istotną dla regulacji stosunków wodnych na potrzeby rolnictwa, w stosunku do której prawa właścicielskie wykonuje Marszałek Województwa (art. 11 ust. 1 pkt 4 ustawy). Z tych przyczyn nie można zgodzić się ze skarżącym, że pozwolenie wodnoprawne z dnia 6.08.2001r. (które nie jest przedmiotem niniejszej decyzji), dotyczyło rzeki nieistniejącej w dniu wydawania w/w decyzji. Nie znajdują również potwierdzenia zarzuty dotyczące powstania zbiornika retencyjnego na działce nr [...] (tzw. staw młyński) w wyniku realizacji pozwolenia wodnoprawnego z dnia 6.08.2001r., bowiem dokumentacja znajdująca się w aktach sprawy wskazuje na istnienie zbiornika już co najmniej od 1925r. Sprawa stanu faktyczno-prawnego dotyczącego gruntu pokrytego wodą, stanowiącego działkę nr [...] będącą własnością skarżącego, tj. czy jest to grunt pokryty wodą płynącą, czy wodą stojącą powinna zostać uregulowana w odrębnym postępowaniu. Wskazano nadto, że przepisy aktualnie obowiązującej ustawy Prawo wodne, jak i ustawy Prawo wodne obowiązującej w dacie wydawania decyzji o udzieleniu pozwolenia wodnoprawnego (ustawy z dnia 24 października 1974r.) nie uzależniały wydania pozwolenia wodnoprawnego na szczególne korzystanie z wód od posiadania przez wnioskodawcę tytułu prawnego do gruntu objętego zakresem pozwolenia wodnoprawnego. Organ wydając pozwolenie wodnoprawne nie narusza prawa własności, a pozwolenie wodnoprawne nie jest pozwoleniem na korzystanie z cudzej własności.

Z. M. złożył skargę do sądu na powyższą decyzję zarzucając, że sprawa nie została rozpatrzona w całości oraz wnosząc o dołączenie do akt sprawy operatu geodezyjno-kartograficznego [...] Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej Starostwa Powiatowego w B.

W uzasadnieniu skargi skarżący ponownie przytoczył treść swojego wniosku z dnia 6 września 2011r. oraz zarzuty podniesione w odwołaniu od decyzji organu I instancji. Skarżący w szczególności podnosił, że stan techniczny urządzenia piętrzącego winien być stwierdzony po uprzednim przeprowadzeniu oględzin, pomiarów i analiz. W stanie faktycznym sprawy jest on nadal nie określony, a z obserwacji skarżącego wynika, że jest on zły, pojawiają się nowe pęknięcia, które widać gołym okiem (skarżący przedłożył 9 zdjęć opisanego progu). Podkreślono, że zły stan progu piętrzącego, w przypadku przerwania wałów lub jego zawalenia, a także ilość wody zgromadzonej w zbiorniku retencyjnym, stwarzają zagrożenie dla mienia oraz zdrowia i życia ludzi i zwierząt zamieszkujących poniżej progu, w szczególności przy piętrzeniu wynoszącym 3 m i stanowi stałe zagrożenie dla obszaru Natura 2000. Skarżący wskazał, że w trosce o obszary chronione wnioskuje o powolne i kontrolowane spuszczenie wody, które nie wywrze ujemnych skutków dla obszaru Natura 2000. Obszar ten położony jest poza miejscowością B. M. i nic nie stoi na przeszkodzie likwidacji progu wodnego a tym bardziej nie przemawia za koniecznością jego istnienia. Twierdzenia organów dotyczące opisanego zagrożenia nie zostały poparte żadnymi badaniami i dowodami. Wskazano, że na przestrzeni ponad 2 miesięcy piętrzenie wody zostało zmniejszone o ok. 0,5 m i pozostało to bez wpływu na obszary chronione. Powoływane oświadczenie o stanie technicznym progu nie ma żadnych podstaw prawnych, a stan techniczny progu winien być, wobec sprzecznych wyjaśnień, ustalony przez organy.

Odnosząc się do argumentacji organów dotyczącej istnienia progu wodnego oraz zbiornika retencyjnego na działce [...] i innych co najmniej od 1925r. co oznacza, że istniały one w dacie wydania pozwolenia wodnoprawnego z dnia 6.08.2001r., skarżący podniósł, że fakt istnienia progu oraz zbiornika nie powinien wynikać z uzasadnienia decyzji organu, lecz winien opierać się na dokumentach. Skarżący podał, że w pismach wysyłanych do różnych instytucji prosił o pełną dokumentację techniczną i powykonawczą wraz z instrukcją eksploatacyjną i instrukcją próbnego obciążenia, pozwolenia na budowę, projektów, planów, wyliczeń wytrzymałościowych budowli piętrzącej, decyzji o dopuszczeniu do eksploatacji i innych dokumentów związanych z wybudowaniem i dopuszczeniem do eksploatacji i funkcjonowaniem budowali piętrzącej. Z uzyskanych odpowiedzi załączonych do skargi wynika, że organy nie posiadają żadnej dokumentacji dotyczącej budowy urządzenia i jego funkcjonowania. Powołując się na powyższe skarżący zarzucił, że dokumentacji takiej nie miał również Starosta przy wydawaniu decyzji w 2001r. i nie ma jej w chwili obecnej. W takim stanie rzeczy przy braku jakiekolwiek dokumentacji próg jest nielegalną samowolą budowlaną. Pozwolenie wodnoprawne na budowę urządzenia piętrzącego – progu wodnego zgodnie z prawem wodnym było wydawane na czas określony, a po jego wygaśnięciu urządzenie należało rozebrać (zlikwidować). Gdyby pozwolenie obowiązywało od 1925r., to wygasło w latach 70-tych XX wieku, gdyż nie było wydawane dłużej niż na 50 lat. W konsekwencji powyższego Starosta nie powinien w 2001r. wydawać decyzji o pozwoleniu wodnoprawnym, bo próg od dawna był budowlą nielegalną i nie powinien być użytkowany bez decyzji o dopuszczeniu do użytkowania bez jakiejkolwiek kontroli technicznej. Załączone do akt sprawozdanie techniczne nie jest dokumentem, nie zostało podpisane, nie wiadomo kto i w jakim celu je sporządził, nadto dotyczy ono strugi P., a nie rzeki G. Skarżący podniósł, że przepisy Prawa wodnego nie dopuszczają możliwości zalewania cudzych nieruchomości gruntowych w sposób sztuczny poprzez ingerencję człowieka i budowę urządzeń wodnych. Aprobata dla stanowiska organu oznaczałaby zgodę na zalegalizowanie bezprawnego wywłaszczania. Skarżący podnosi bowiem, że działanie Starosty powoduje, że zalewany zostaje jak największy obszar nieruchomości a pod pozorem wytyczenia wąskiego koryta rzeki dąży się do zabrania ponad 6ha nieruchomości i następnie ich odsprzedania.

Odpowiadając na skargę organ II instancji wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta co do zasady sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, a więc polega na weryfikacji decyzji organu administracji publicznej z punktu widzenia obowiązującego prawa materialnego i procesowego.

Wojewódzki sąd administracyjny rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r., poz. 270). Oznacza to między innymi, że sąd nie może w ocenie legalności zaskarżonej decyzji ograniczać się jedynie do zarzutów sformułowanych w skardze, ale także powinien wadliwości kontrolowanego aktu podnosić z urzędu.

Skargę należało uwzględnić, albowiem zaskarżoną decyzję wydano z naruszeniem przepisów prawa materialnego i postępowania administracyjnego, tj. art. 7, 77 § 1, które to naruszenia mogły mieć istotny wpływ na wynik

W pierwszej kolejności wskazać jednak należy, że stosownie do treści art. 61 § 1 K.p.a. żądanie wszczęcia postępowania administracyjnego określa przedmiot tego postępowania, a w razie wątpliwości sprecyzowanie żądania należy do strony, nie zaś do sfery ocennej organu administracji. Zasadniczym obowiązkiem organu administracji jest więc właściwe, precyzyjne ustalenie treści wniosku (podania) strony zwracającej się do niego o wydanie decyzji.

Podzielając powyższy pogląd podkreślić należy, że będące przedmiotem oceny sądu postępowanie administracyjne zostało zainicjowane przytoczonym wyżej wnioskiem skarżącego z dnia 6 września 2011r. o usunięcie urządzeń wodnych (piętrzących) i innych obiektów, które były użytkowane na podstawie decyzji Starosty z dnia 6 sierpnia 2001r. o udzieleniu pozwolenia wodnoprawnego na piętrzenie wody i pobór energii z rzeki G. w miejscowości B. M. na potrzeby małej Elektrowni Wodnej, na tej podstawie, że upłynął termin, na który zostało udzielone pozwolenie wodnoprawne. Skarżący powołał się przy tym na przepis art. 135 pkt 1 ustawy Prawo wodne (Dz. U. z 2012r, poz. 145). Przepis ten stanowi, że pozwolenie wodnoprawne wygasa, jeżeli upłynął okres na który było wydane.

Żądanie wnioskodawcy zostało zakwalifikowane jako wniosek o likwidację urządzenia wodnego, a postępowanie zostało wszczęte jako postępowanie w sprawie wydania pozwolenia wodnopawnego w sprawie likwidacji urządzenia wodnego- progu na rzece G. km+798w miejscowości B. M.

W konsekwencji podstawę prawną wydanej decyzji stanowiły, przepisy art. 9 ust. 2 pkt 2 i art. 122ust. 1 pkt 3 Prawa wodnego. Tak ustalony przedmiot postępowania nie został zakwestionowany przez organ II instancji.

Zgodnie z przepisem art. 9 ust. 1 pkt 19 ustawy ilekroć w ustawie jest mowa o urządzeniach wodnych to rozumie się przez to urządzenia służące kształtowaniu zasobów wodnych oraz korzystaniu z nich w szczególności są to m.in. budowle piętrzące, upustowe, przeciwpowodziowe, kanały rowy, zbiorniki, stopnie wodne. Zgodnie natomiast z art. 9 ust. 2 pkt 2 ustawy przepisy ustawy dotyczące wykonania urządzeń wodnych stosuje się odpowiednio do odbudowy, rozbudowy, przebudowy lub rozbiórki tych urządzeń, z wyłączeniem robót związanych z utrzymywaniem urządzeń wodnych w celu zachowania ich funkcji. Zgodnie z art. 122 ust. 1 pkt 3 Prawa wodnego jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, pozwolenie wodnoprawne jest wymagane na wykonanie urządzeń wodnych. Zatem w świetle przytoczonych regulacji na inwestorze spoczywa wymagany przepisami ustawy obowiązek uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na rozbiórkę urządzenia wodnego, w rozpatrywanej sprawie progu piętrzącego. Warunkiem uzyskania takiego pozwolenia wodnoprawnego jest złożenie wniosku. Art. 131 pkt 2 Prawa wodnego określa niezbędną dokumentację stanowiącą podstawę do wszczęcia i prowadzenia postępowania wodnoprawnego i stanowi, że do wniosku dołącza się operat wodnoprawny, decyzję o lokalizacji inwestycji celu publicznego lub decyzję o warunkach zabudowy, jeżeli jest ona wymagana – w przypadku wniosku o wydanie pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie urządzenia wodnego, opis prowadzonej zamierzonej działalności. Przepis art. 132 określa z kolei niezbędne elementy operatu dotyczące jego części opisowej i graficznej.

Zgodnie z art. 125 pozwolenie wodnoprawne nie może naruszać 1) ustaleń warunków korzystania z wód w regionu lub warunków korzystania z wód zlewni, 2) ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego oraz decyzji o warunkach zabudowy i 3) wymagań ochrony zdrowia, ludzi, środowiska i dóbr kultury oraz wynikających z odrębnych przepisów.

Zgodnie z art. 126 ustawy wydania pozwolenia wodnopranego odmawia się, jeżeli:1) projektowany sposób korzystania z wody narusza ustalenia dokumentów, o których mowa w art. 125 pkt 1 i 2, lub nie spełnia wymagań, o których mowa w art. 125 pkt 3, 2) projektowany sposób korzystania z wody dla celów energetyki wodnej nie zapewni wykorzystania potencjału hydroenergetycznego w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony.

Odnosząc powyższe regulacje do niniejszej sprawy i przedmiotu postępowania ustalonego przez organy administracji wskazać należy, że postępowanie organów administracji narusza powołane przepisy Prawa wodnego. Skoro organy uznały, że przedmiot postępowania stanowi wniosek o udzielenie pozwolenie wodnoprawnego na likwidację urządzenia wodnego to zobowiązane były przeprowadzić postępowania stosownie do przytoczonych regulacji zawartych w cyt. przepisach art. 131, 132. Natomiast podstawy prawne odmowy udzielenia pozwolenia wodnoprawnego określa cyt. wyżej art. 126 Prawa wodnego. W rozpoznawanej sprawie organ nie przeprowadził żadnego postępowania w sprawie, którą wszczął na wniosek skarżącego. Skarżący nie został wezwany do uzupełnienia wniosku o dokumenty niezbędne do jego rozpoznania. Podstawy nieuwzględnienie wniosku zawarte w uzasadnieniu decyzji nie zostały w żaden sposób wykazane, co jednakże nie ma żadnego wpływu na rozstrzygnięcie sprawy, gdyż dla wydania decyzji odmawiającej udzielenia pozwolenia wodnoprawnego niezbędnym jest przeprowadzenie postępowania w zgodzie z przepisami ustawy. Dopiero złożenie dokumentacji wymaganej przy ubieganiu się o pozwolenie wodnoprawne, w tym operatu umożliwiłoby dokonanie oceny z art. 126 Prawa wodnego.

Wprawdzie na rozprawie przed Sądem Administracyjnym organ II instancji wskazał, że nie zakwalifikował sprawy jako dotyczącej wydania pozwolenia wodnoprawnego, jednakże sprawa ta została rozstrzygnięta przez organ I instancji jako sprawa o wydanie pozwolenia wodnoprawnego na rozbiórkę urządzenia wodnego, co wynika z podstawy prawnej wydanego rozstrzygnięcia. Organ odwoławczy podstawy tej nie zmienił, albowiem nie przekazał sprawy organowi I instancji w celu odmiennej kwalifikacji i rozstrzygnięcia. Zatem podstawa ta nie została zakwestionowana przez organ II instancji

W rozpatrywanej sprawie, jak to wyżej wskazano, obowiązkiem organu było właściwe i precyzyjne ustalenie treści wniosku, w szczególności z uwagi na podniesione w nim zarzuty dotyczące braku pozwolenia na budowę i braku innych dokumentów obrazujących stan techniczny budowli piętrzącej. Skarżący z jednej strony podnosił, że na wykonanie urządzenia nie zostało wydane pozwolenie na budowę, a nadto podnosił, że brak jest jakichkolwiek dokumentów określających jego stan i dopuszczających urządzenie do użytkowania. Według skarżącego stan obiektu jest zły pod względem technicznym. W związku ze stanowiskiem skarżącego w razie wątpliwości obowiązkiem organu było zwrócenie się do strony o jego sprecyzowanie.

Zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994r.Prawo budowlane przepisy tej ustawy nie naruszają przepisów odrębnych, w tym Prawa wodnego - w odniesieniu do urządzeń wodnych. Wzajemne relacje pomiędzy tymi ustawami wynikają z postanowień przepisu art. 62 Prawa wodnego. Przepis art. 62 ust. 2 Prawa wodnego stanowi, że przepisy art. 63-66 nie naruszają przepisów ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2003r, nr 207, poz. 2016 ze zm.). W odniesieniu do budownictwa wodnego stosuje się przepisy ustawy Prawo budowlane, natomiast w kwestiach regulowanych przepisami ustawy Prawo wodne, mają zastosowanie przepisy tej ustawy. Przedmiotowy próg piętrzący stanowi urządzenie wodne w rozumieniu art. 9 ust. 1 pkt 19 Prawa wodnego. Próg ten jest jednocześnie obiektem budowlanym (budowlą) do której mają także zastosowanie przepisy Prawa budowlanego. Uznanie urządzenia wodnego w świetle Prawa wodnego, nie stoi na przeszkodzie uznania tego samego urządzenia za budowlę w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego. Treść wniosku wskazuje, że skarżący domagał się likwidacji urządzenia. Wskazać należy, że zarzuty skarżącego w żaden sposób nie zostały przez organ rozpatrzone zgodnie z zasadami postępowania dowodowego. Zasadnie podnosi skarżący, że powoływanie się przez organy na zaświadczenie z dnia 5 października 2011r., wobec argumentacji strony, nie stanowi dowodu stanu technicznego obiektu, tym bardziej, że organy nie złożyły poza ww. oświadczeniem żadnej dokumentacji obrazującej stan techniczny progu, jak również powoływanego przez skarżącego pozwolenia wodnoprawnego z dnia 6 sierpnia 2001r. Próg jest własnością Skarbu Państwa , jak wynika z powołanego zaświadczenia, ciążą więc na nim więc określone obowiązki mające na celu utrzymywanie go w celu zachowania funkcji (konserwacja, remont). Utrzymywanie urządzeń wodnych polega na ich eksploatacji, konserwacji oraz remontach w celu zachowania ich funkcji (art. 64 ust. 1). Zobowiązanym do zapewnienia obsługi, bezpieczeństwa oraz właściwego funkcjonowania urządzenia wodnego jest właściciel tego urządzenia (art. 64 ust. 2). Podkreślić należy, że zgodnie z ww. ustaleniami dotyczącymi stosowania przepisów Prawa budowlanego, jego regulacje umożliwiają również nałożenie określonych obowiązków i podjęcie przez organy nadzoru budowlanego działań związanych ze złym stanem technicznym urządzenia .Organ nie ustalił, czy i jakie czynności mające na celu zachowanie funkcji progu piętrzącego były wykonywane. Twierdzenia organów obu instancji, że likwidacja progu nie jest możliwa ze względu na obszar Natura 2000, np. w sposób wskazywany przez skarżącego również nie zostały niczym uprawdopodobnione

Zaznaczyć należy, że ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne (Dz. U. z 2012 r. poz. 145) kwestię wydawania pozwolenia wodnoprawnego na wykonywanie i rozbiórkę urządzeń wodnych oraz kwestię rozbiórki urządzenia wodnego wykonanego bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego i legalizacji urządzeń wodnych reguluje rozdzielnie. Materialnoprawną podstawą wydania pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie (rozbiórkę) urządzenia wodnego stanowi zamieszczony w rozdziale 4 Prawa wodnego powołany przepis art. 122 ust. 1 pkt 3. Z kolei kwestia rozbiórki i możliwości legalizacji wykonanego już urządzenia wodnego bez wymaganego pozwolenia wodnoprawnego uregulowana została w art. 64a Prawa wodnego oraz w przepisach Prawa budowlanego w części dotyczącej złego stanu technicznego budowli stwarzającego zagrożenie dla mienia. Odmienne podstawy materialnoprawne rozstrzygnięć spraw administracyjnych powodują, że przedmiotowe kwestie rozstrzygane są w ramach odrębnych postępowań administracyjnych (są to odrębne sprawy administracyjne).

Z powyższych przyczyn kluczowym jest ustalenie treści żądania wnioskodawcy - czy domagał się wydania pozwolenia wodnoprawnego na rozbiórkę, czy na jego legalizację, czy też domaga się wszczęcia postępowania przez organy nadzoru budowlanego. Kwestia ta jest kluczowa dla prawidłowego rozstrzygnięcia, gdyż zakreśla granice postępowania administracyjnego, które ze względu na odmienny cel i charakter instytucji wymagają odmiennych ustaleń organów. Brak precyzyjnego ustalenia przedmiotu postępowania administracyjnego uniemożliwia wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia w sprawie.

Mają powyższe na uwadze i działając na podstawie art. 145 § 1ust. 1 lit.a i c Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Sąd orzekł, jak w punkcie 1. sentencji wyroku. Ponownie rozpoznając sprawę organ uwzględni wyżej przytoczone ustalenia, z uwzględnieniem zasad postępowania dowodowego

Nadto Sąd nakazał wypłacić na rzecz adwokata ustanowionego z urzędu kwotę 295,20zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (punkt 2.wyroku) - art. 259 w zw. z art.205 § 2 ww. ustawy z dnia 30 sierpnia 2002r..