II SA/Po 130/12

Uzasadnienie

Starosta N. decyzją z dnia (...) lipca 2010 r., nr (...), wydaną na podstawie art. 61 § 1 i art. 105 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej kpa) oraz art. 73 ust. 1 pkt. 1, art. 77 oraz art. 140 ust. 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (tekst jedn. Dz. U. z 2005 r. Nr 239, poz. 2019 ze zm.) umorzył postępowanie w sprawie wydania decyzji nakazującej wykonanie konserwacji urządzenia melioracji wodnych szczegółowych – rowu (...) na działkach nr (...) i (...) przebiegającego przez grunty znajdujące się w miejscowości G., gmina (...), stanowiących własność A. W.

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia organ wskazał, że wnioskiem z dnia (...) lipca 2009 r. J. J. zwrócił się do organu o wszczęcie postępowania w sprawie nakazania właścicielowi gruntów w obrębie działek nr (...) i (...) konserwacji przebiegającego przez nie urządzenia melioracji szczegółowej – rowu (...). W toku postępowania administracyjnego ustalono, że rów (...), jest urządzeniem melioracji wodnych szczegółowych w rozumieniu art. 70 ust. 1 ustawy Prawo wodne, które jest uwidocznione na mapach urządzeń melioracycyjnych od 1975 r. Z uwagi na treść art. 77 powyższej ustawy, adresatem obowiązku, o którym w nim mowa, może być tylko właściciel gruntów. Równocześnie, wnioskodawca – J. J. – nie ma przymiotu strony w przedmiotowym postępowaniu, gdyż nie użytkuje gruntów położonych wzdłuż urządzenia, jak też nie użytkuje gruntów położonych w obszarze jego oddziaływania określonego w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Wsi z dnia 22 listopada 2006 r. w sprawie sposobu ustalania obszaru, na który wywierają korzystny wpływ urządzenia melioracji wodnych szczegółowych (Dz. U. z 2006 r. Nr 226, poz. 1652). Rów (...) kończy się przepustem na drodze gminnej G. – K., która nie podlega reżimowi ustawy Prawo wodne, a w obrocie prawnym brak jest decyzji zezwalającej na budowę jego dalszego odcinka. Podkreślono, że działka nr (...) jest własnością A. W. i jest otoczona z trzech stron gruntami stanowiącymi również jej własność. Dokonane w dniach (...) sierpnia 2009 r. oraz (...) marca 2010 r. oględziny wykazały, że przedmiotowy rów jest na bieżąco konserwowany, co dodatkowo przesądza o bezzasadności wydania decyzji, o której mowa w art. 77 ustawy Prawo wodne. Wskazano również, iż właścicielka działki nr (...) nie ponosi korzyści z istnienia tego rowu.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł J. J. wskazując, iż organ zignorował w całości fakt połączenia urządzenia (...) przez przepust z istniejącym od lat rowem melioracyjnym zastąpionym obecnie przez drenaż, znajdującym się na nieruchomości skarżącego. Skarżący wskazał ponadto, że na należących do niego działkach nr (...) i (...) został wykonany odcinek rowu melioracyjnego, w oparciu o decyzję Starosty N. z dnia (...) października 2007 r.

Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej decyzją z dnia (...) września 2010 r., nr (...), utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Starosty Nowotomyskiego z dnia (...) lipca 2010 r.

Zdaniem organu odwoławczego w świetle zgromadzonego materiału dowodowego nie ulega wątpliwości, że rów (...) znajdujący się na działkach nr (...) i (...), stanowiących własność A. W. jest urządzeniem melioracji wodnej szczegółowej, który urywa się na działce nr (...), stanowiącej drogę publiczną. W obrocie prawnym brak jest również decyzji, która zezwalałaby na budowę dalszego odcinku rowu. Równocześnie, jak wynika z dokonanych oględzin, przedmiotowy rów jest na bieżąco konserwowany i umożliwia odprowadzania wód opadowych w normalnych warunkach. Następnie organ, powołując się na rozumienie terminu "interes prawny" użytego w art. 28 kpa, wskazał, że ustalony w sprawie materiał dowodowy wskazuje, że właścicielka nieruchomości, na której znajduje się przedmiotowy rów – A. W., nie odnosi korzyści z tytułu jego istnienia, natomiast skarżący J. J. nie chce partycypować w kosztach jego konserwacji (protokół oględzin z dnia (...) marca 2010 r.). Tym samym, w świetle obowiązujących przepisów prawa skarżący nie może wykazać, aby posiadał interes prawny do wydania przedmiotowej decyzji, co przesądziło o konieczności umorzenia postępowania.

Skargę na powyższe rozstrzygnięcie wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu J. J. podtrzymując zarzuty podnoszone w toku postępowania administracyjnego. Dodatkowo skarżący wskazał, że decyzją z dnia (...) sierpnia 2006 r. został on zobowiązany do wykonania konserwacji urządzenia melioracji wodnych położonych na gruntach stanowiących jego własność.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z dnia 23 lutego 2011 r., sygn. akt II SA/Po 854/10, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty Powiatu N. z dnia (...) lipca 2010 r.

Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcie Sąd wskazał, iż ze zgromadzonych w sprawie akt wynika, że rów (...) przebiega przez działki nr (...) i (...) stanowiące własność A. W. i stanowi urządzenie melioracji szczegółowej, służące regulacji stosunków wodnych w celu polepszenia zdolności produkcyjnej gleby i ułatwieniu jej uprawy. Rów powyższy jest od 1975 r. uwidoczniony w mapach urządzeń melioracji szczegółowych, przechowywanych obecnie w Wojewódzkim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych Inspektorat. Uznanie, iż rów powyższy stanowi urządzenie melioracji szczegółowej uprawniało Starostę jako organ właściwy do rozważenia, czy w sprawie ziszczone się przesłanki określone w art. 77 ustawy Prawo wodne, a więc do ustalenia, czy możliwe jest nałożenie nakazu wykonania konserwacji przedmiotowego rowu. Zdaniem sądu, postępowanie, o jakim mowa w powyższym artykule jest postępowaniem prowadzonym z urzędu, którego stronami są te wszystkie osoby, które odnoszą korzyści z urządzenia melioracji szczegółowej. Jak wyjaśniono, uznanie, że dana osoba jest osobą odnoszącą korzyści z istniejącego urządzenia melioracji szczegółowej winno mieć charakter obiektywny, a więc musi znajdować odzwierciedlenie zarówno w sytuacji faktycznej sprawy, jak i w obowiązujących przepisach. W powyższym zakresie należy w szczególności odwołać się do rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 listopada 2006 r. w sprawie sposobu ustalania obszaru, na który wywierają korzystny wpływ urządzenia melioracji wodnych szczegółowych (Dz. U. z 2006 r. Nr 226 poz. 1652). Rozporządzenie to, wydane na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 78 ust. 1 Prawa wodnego, szczegółowo określa sposób, w jaki ustala się granice obszaru, na który wywierają korzystny wpływ urządzenia melioracji wodnych szczegółowych (§ 1 rozporządzenia), a także jakich gruntów nie uwzględnia się przy ustalaniu tego obszaru (§ 2 rozporządzenia) i w końcu sposób dokumentacji granic tego obszaru (§ 3 rozporządzenia). W przedmiotowej sprawie organy zaniechały jednakże dokonania powyższej oceny, ograniczając się jedynie do ogólnikowych stwierdzeń, że rów (...) znajduje się na działkach nr (...) i (...), stanowiących własność A. W., a w obrocie prawnym brak jest decyzji, która zezwalałaby na budowę dalszego odcinku rowu. Z twierdzeń powyższych organy wywodzą, że jedyną osobą, mającą przymiot strony postępowania jest A. W., nie rozważając jednocześnie, czy przedmiotowy rów, stanowi urządzenie melioracji wodnej, z którego korzyści odnoszą inne osoby. Zdaniem Sądu kryterium uznania danych podmiotów za strony postępowania musi mieć charakter obiektywny, i nie może wyczerpywać się w ich oświadczeniach, że nie odnoszą żadnych korzyści (uczestniczka postępowania) lub nie będą ponosiły kosztów związanych z utrzymaniem istniejącego urządzenia melioracji wodnej (skarżący). W dalszej części uzasadnienia Sąd wyjaśnił, iż analiza zaskarżonej decyzji wskazuje na brak konsekwencji w dokonanej przez organy ocenie stany faktycznego, gdyż z jednej strony uznano prawidłowość prowadzonych działań konserwacyjnych, z drugiej natomiast dostrzeżono niebezpieczeństwo możliwych podtopień. Zdaniem Sadu przed dokonaniem oceny, czy przedmiotowe urządzenie jest utrzymywane w sposób prawidłowy niezbędne jest rozważenie, czy obecnie istotnie spełnia ono swoją funkcję. W tym zakresie celowe jest odwołanie się do dokumentacji technicznej rowu i dokonanie oceny, czy urządzenie to utrzymywane jest w odpowiednim stanie technicznym, a więc czy spełnia te funkcje i posiada te rzędne, które miało w momencie gdy rów został uwidoczniony w mapach urządzeń melioracji szczegółowych, przechowywanych w Wojewódzkim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych.

Mając na względzie powyższe ustalenia Sąd zobowiązał organy do ustalenia w pierwszej kolejności stron postępowania, a więc ustalenia kręgu osób, odnoszonych korzyści z przedmiotowego rowu, następnie zaś do wyjaśnienia, czy osoby zobowiązane prowadziły bieżącą konserwację rowu.

Starosta N. decyzją z dnia (...) października 2011 r., nr (...), ponownie umorzył postępowanie w sprawie wydania decyzji nakazującej wykonanie konserwacji urządzenia melioracji wodnych szczegółowych – rowu (...) na działkach nr (...) i (...) przebiegającego przez grunty znajdujące się w miejscowości G., gmina M., stanowiących własność A. W..

W uzasadnieniu powyższej decyzji przytoczono dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie wyjaśniono, iż rów (...) jest urządzeniem melioracji wodnych szczegółowych uwidocznionym od 1975 r. w mapach urządzeń melioracji szczegółowych, przechowywanych obecnie w Wojewódzkim Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych Inspektorat w N. Jak wyjaśnił Starosta prowadząc ponownie postępowanie zwrócił się on do Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych z wnioskiem o udostępnienie dokumentacji technicznej urządzenia melioracji wodnej szczegółowej – rowu (...) oraz (...), aż do włączenia się do (...) oraz rzędnych odbiornika – cieku (...) w miejscu włączenia się tego rowu w miejscowości G. gm. (...). Pismem z dnia (...) czerwca 2011 r. Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych poinformował organ, że nie posiada dokumentacji technicznej urządzeń melioracji wodnych szczegółowych dot. rowów (...) oraz (...) w m. G., a rzędna dna rzeki (...) w miejscu włączenia się rowu (...) wynosi 78,24 m npm. Jednostka ta nie dysponuje przekrojami poprzecznymi tych urządzeń melioracji wodnych szczegółowych o których wyżej mowa, jak również przekrojem koryta (...) – cieku podstawowego w miejscu odbioru wód z ww. rowów. Natomiast z pisma Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w P. Inspektorat w N. z dnia (...) lipca 2011 r. wynika, że rzeka (...) w obrębie miejscowości G. była konserwowana w roku 2008, kiedy wykoszono porosty z dna i skarp i odmulono dno warstwą 20 cm. Natomiast w roku 2010 wykoszono tylko porosty z dna i skarp oraz, zaplanowano konserwację na rok 2011. Organ ustalił telefonicznie z pracownikiem Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych, że we wrześniu 2011 r. wykonano zaplanowaną konserwację cieku w m. (...) poprzez wykoszenie porostów ze skarp oraz mechaniczne odmulenie dna warstwą 30cm.

W dniu (...) lipca 2011 r. organ zwrócił się do Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych o pomoc w ustaleniu obszaru oddziaływania urządzenia melioracji wodnych szczegółowych – rowu (...) w miejscowości G. gm. (...) w oparciu o rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 22 listopada 2006 r. w sprawie sposobu ustalania obszaru, na który wywierają korzystny wpływ urządzenia melioracji wodnych szczegółowych. Poproszono również o opinię, w oparciu o dane przedstawione w piśmie z dnia (...) czerwca 2011 r. oraz pomiary sytuacyjno-wysokościowe rowu (...), usytuowanego na działkach nr ewid. (...), (...) i (...) we wsi G., o odpowiedź na pytanie, czy w obecnej sytuacji urządzenia melioracji wodnych szczegółowych – rowy: (...) oraz (...) w miejscowości G. spełniają wymogi urządzeń melioracji wodnych szczegółowych i umożliwiają odprowadzanie wód opadowych i roztopowych do odbiornika, tj. rzeki (...). W odpowiedzi pismem z dnia (...) lipca 2011 r. organ otrzymał informację, że analizowane dokumenty wykazują możliwość odprowadzania nadmiaru wody z użytków rolnych przyległych do rowu do rzeki (...) pod warunkiem utrzymania rowu w pełnej sprawności, tj. wykonywania systematycznej konserwacji. Do pisma załączono również wycinek mapy ewidencyjnej w skali 1:5000, na którym został określony obszar oddziaływania urządzenia melioracji wodnych szczegółowych – rowu (...) we wsi G. Mapa ta stanowi załącznik do dokumentacji dla Spółki Wodnej "A" obecnie nieistniejącej, opracowanej przez Rejonowy Zespół Usług Projektowych w latach 1977-78. Rów (...) oraz (...) oznaczony został kolorem czerwonym, a obszar oddziaływania tego rowu zakreślono linią przerywaną koloru fioletowego. Mapa ta potwierdziła także, że rów (...) kończy się na gruntach Pani A. W. (biegnie w stronę drogi pomiędzy działkami nr (...) i (...)) przed drogą gminną. Zasięg oddziaływania rowu (...) na analizowanym odcinku także kończy przed drogą gminną, a grunty J. J. znajdują się za tą drogą. Wobec powyższego jednoznacznie ustalono, że rów ten nie oddziaływuje na grunty J. J. i nie odnosi on z niego korzyści, co przesądza, iż nie ma on interesu prawnego do bycia stroną prowadzonego postępowania. Jak podkreślił organ, zainteresowany nie użytkuje gruntów położonych wzdłuż wspomnianego w orzeczeniu rowu (...), ani w obszarze jego oddziaływania, określonego na podstawie przepisów rozporządzenia w sprawie sposobu ustalania obszaru, na który wywierają korzystny wpływ urządzenia melioracji wodnych szczegółowych.

Organ I instancji wskazał, iż w świetle obecnej sytuacji prawnej rów (...), jako urządzenie melioracji wodnych szczegółowych, kończy się na działce nr (...) przed przepustem na drodze gminnej G. – K., pomiędzy działką nr ewid. (...) i (...). Działka nr ewid. (...) jest własnością p. A. W., z trzech stron otoczona jest gruntami stanowiącymi również jej własność. W 2007 roku wykonano dalszy odcinek rowu - jednakże jako odwadniającego drogę gminną dz. nr ewid. (...), zatem nie podlega on reżimowi art. 70 ust. 1 Prawa wodnego. Odnosząc się do zarzutów skarżącego, iż organ przemilczał fakt, że na gruntach odwołującego został wykopany odcinek rowu, oraz fakt połączenia urządzenia (...) przez przepust z istniejącym od lat rowem melioracyjnym zastąpionym obecnie przez drenaż, znajdujący się na nieruchomości skarżącego organ wskazał, iż na podstawie wszystkich dostępnych map geodezyjnych na nieruchomości skarżącego nie stwierdzono realizacji urządzeń melioracji wodnych szczegółowych. Fakt wkopania węża drenarskiego, prostopadle do rowu odwadniającego drogę gminną, na granicy pomiędzy działką nr (...) i (...) (własność p. J. J.) zgłosiła pani A. W. w dniu (...) marca 2010 r. na oględzinach rowów w m. G. Okoliczność powyższa podniosła w swoim piśmie z dnia (...) czerwca 2010 r., oraz zgłosiła w Powiatowym Inspektoracie Nadzoru Budowlanego w N. J. J. potwierdził wkopanie drenów, podczas oględzin rowów w dniu (...) marca 2010 r, przyznając, iż w ten sposób musiał poradzić sobie z odwodnieniem pola. Skarżący wskazał, że drenaż wkopał na swoim gruncie przy realizacji decyzji 2007 r. dla Gminy M. Jednakże jak wyjaśniono, decyzją z dnia (...) października 2007 r. organ nie udzielił gminie pozwolenia wodno-prawnego na budowę rowów, czy wykonanie drenów położonych prostopadle do drogi gminnej na działce nr (...) lub (...) w m. G. (stanowiącej własność J. J.). Także samemu skarżącemu nie udzielono żadnego pozwolenia wodno-prawnego. Za nieprawdziwe uznano także twierdzenie Skarżącego, że na jego gruntach od dziesiątków lat istnieją rowy melioracyjne, aktualnie zastąpione przez drenaż. Nie świadczą o tym żadne dokumenty, tak geodezyjne, jak i środowiskowe.

Organ podniósł również, iż A. W. prowadzi bieżącą konserwację przedmiotowego rowu, co potwierdzają oględziny rowu z dnia (...) sierpnia 2009 r. oraz oględziny z dnia (...) marca 2010 r., podczas których dodatkowo A. W. poinformowała organ, że w listopadzie 2009 r. kolejny raz konserwowała rów. Podniesiono, iż również W. P. – starszy inspektor nadzoru w Zarządzie Melioracji i Urządzeń Wodnych Inspektorat w N. podczas oględzin rowów w dniu (...) marca 2010 r. stwierdził, że rów odbiera wodę, która spływa w kierunku załamania rowu na polu A. W. (pomiędzy działką nr (...) i (...)) i dalej w kierunku rowu (...). Inspektor stwierdził również, że właścicielka urządzeń melioracji wodnych szczegółowych z tego odcinka rowu (od przepustu do załamania) nie odnosi korzyści ze względu na bonitację gruntów przylegających do rowu. Konserwacja bieżąca jest prowadzona w optymalnie możliwy sposób pomiędzy korzeniami drzew rosnących po obu stronach, gdyż dla potrzeb strony korzystniejsze jest stopniowe odprowadzanie wody niż całkowite osuszenie gruntów. Mając na względzie powyższe okoliczności uznano, że rów (...) na działkach nr (...) i (...) w m. G. jest konserwowany przez A. W. zatem nakazanie jego konserwacji jest całkowicie niezasadne. Urządzenie w świetle pisma Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych z dnia (...) lipca 2011 r. spełnia swoją funkcję.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł J. J. zarzucając jej naruszenie przepisów postępowania wyrażonych w art. 7, art. 28, art. 77 § 1 oraz art. 107 § 3 kpa, jak i naruszenie art. 64 oraz art. 77 ustawy Prawo wodne.

Zdaniem odwołującego organy rozstrzygając przedmiotową sprawę zignorowały fakt wydania w daniu 22 października 2007 r. przez Starostę N. Gminie M. pozwolenia wodnoprawnego obejmującego m.in. wykonanie nowych odcinków rowów melioracyjnych na gruntach skarżącego, oczyszczenie istniejącego odcinka rowu melioracyjnego na gruncie A. W. oraz przełożenie i obniżenie przepustu pod drogą G. – K. Skarżący wykonał obowiązki nałożone powyższą decyzją, co powoduje, iż obecnie woda z jego gruntu odprowadzana jest do przepustu, a dalej do odcinka rowu na gruntach A. W. Równocześnie wskazano, iż zarówno Gmina, jak i A. W. nie wywiązali się z realizacji pozwolenia wodnoprawnego z października 2007 r. Zdaniem skarżącego pominięcie faktu realizacji nowego odcina rowu ((...)/(...)) i oparcie decyzji wyłącznie na materiałach z lat 70-tych wskazuje na wadliwość prowadzonego przez organy administracji publicznej postępowania. Skarżący ponosi bowiem obecnie korzyści wynikające z istniejącego systemu melioracyjnego, którego elementem jest rów melioracyjny należący do A. W..

Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, decyzją z dnia (...) grudnia 2011 r., sygn. akt (...), na podstawie art. 138 § 1 pkt. 1 kpa utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Starosty N. z dnia (...) października 2011 r. Uzasadniając powyższe rozstrzygnięcia przytoczono dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie wskazano, iż w świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego uznać należało, iż interes skarżącego stanowi wyłącznie interes faktyczny. Jak bowiem wyjaśniono w obecnej sytuacji prawnej rów (...) kończy się przed przepustem na drodze gminnej G. – K., na działce nr (...). Nie ma w obrocie prawnym decyzji zezwalającej na budowę dalszego odcinka rowu przebiegającego w obrębie drogi, jak również nie widnieje on w ewidencji gruntów wsi G. Zdaniem organu odwoławczego w świetle zebranych w sprawie dowodów uznać należało, iż J. J. nie ma przymiotu strony w postępowaniu, gdyż nie znajduje się on w zakresie korzystnego oddziaływania przedmiotowego urządzenia melioracji szczegółowej. Stąd też ustalenie, że skarżący nie ma legitymacji strony, a więc postępowanie zostało wszczęte na wniosek osoby nie będącej stroną w sprawie, zobowiązywało organ I instancji do umorzenie postępowania.

Skargę na powyższe rozstrzygnięcie wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu J. J. podtrzymując zarzuty zawarte w odwołaniu. Skarżący wskazał, iż ma on prawo domagania się, aby właścicielka gruntów sąsiadujących poprzez przepust pod drogą publiczną z jego gruntami, na których znajdują się urządzenia melioracji szczegółowe, połączone w system odprowadzający wody opadowe do rzeki (...), utrzymywała je w stanie pozwalającym na ich prawidłowe funkcjonowanie.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej podtrzymał swoje stanowisko i wniósł o jej oddalenie.

W wykonaniu zarządzenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej nadesłał do Sądu decyzję z dnia (...) września 2011 r., Nr (...), w przedmiocie stwierdzenia wygaśnięcia pozwolenia wodnoprawnego oraz decyzję z dnia (...) października 2007 r., nr (...) udzielającą Gminie M. pozwolenia wodnoprawnego na odmulenie odcinka rowu melioracyjnego (...), na budowę nowych odcinków rowu: (...)/(...) oraz (...)/(...) i przełożenie przepustu pod drogą gruntową w miejscowości G. gm. M.

Pismem z dnia (...) czerwca 2012 r. uczestnik postępowania – A. W. zwróciła się do Sądu o oddalenie skargi. Uczestniczka wyjaśniła, iż w przedmiotowej sprawie organy prawidłowo uznały, że rów (...) jest należycie konserwowany, co przesądza o wadliwości zarzutu naruszenia art. 7 kpa oraz podzieliła pogląd, iż skarżący nie posiada interesu prawnego w toczącym się postępowaniu. Podniesiono również, że na gruntach skarżącego nigdy nie zrealizowano rowów melioracyjnych, a to, co się obecnie znajduje na jego nieruchomości stanowi samowolę budowlaną wybudowaną bez poszanowania wiedzy fachowej. Zdaniem uczestniczki jedynym sposobem rozwiązania problemów z zalewaniem gruntów należących do skarżącego byłaby budowa rowu bezpośrednio w kierunku rzeczki (...).

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga okazała się zasadna.

Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone między innymi art. 1 §1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. (...)9) oraz art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, tj. kontroli zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego. Jednocześnie zgodnie z art. 134 § 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd obowiązany jest zatem dokonać oceny zgodności z prawem zaskarżonej decyzji także wtedy, gdy dany zarzut nie został podniesiony w skardze.

Przedmiotem niniejszego postępowania sądowoadministracyjnego jest kwestia oceny prawidłowości umorzenia postępowania prowadzonego w sprawie wydania decyzji nakazującej wykonanie konserwacji urządzenia melioracji wodnych szczegółowych – rowu (...).

W pierwszej kolejności niezbędne jest wskazanie, że w przedmiotowej sprawie orzekał już Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, który wyrokiem z dnia 23 lutego 2011 r., sygn. akt II SA/Po 854/10, uchylił wcześniejsze decyzje Starosty N. oraz Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w przedmiocie umorzenia postępowania. Podkreślenia wymaga, że zgodnie z art. 153 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność były przedmiotem zaskarżenia. Jak wynika z ugruntowanego stanowiska sądów administracyjnych, skutki wyroku sądu administracyjnego dotyczą każdego nowego postępowania prowadzonego w zakresie danej sprawy i obejmują zarówno postępowanie sądowoadministracyjne, w którym orzeczenie to zostało wydane; postępowanie administracyjne, w którym zapadło zaskarżone rozstrzygnięcie administracyjne; przyszłe postępowanie administracyjne, w tym także w sprawie stwierdzenia nieważności aktu i wznowienia postępowania administracyjnego, oraz ewentualne przyszłe postępowanie sądowoadministracyjne, w tym także przed NSA w przypadku ewentualnego rozpoznawania skargi kasacyjnej od ponownego wyroku sądu pierwszej instancji (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 17 marca 2009 r., sygn. akt I SA/Łd 1230/08, LEX 493588). Stąd skutkiem wyroku sądu administracyjnego w toku każdego z tych postępowań jest zakaz formułowania nowych ocen prawnych – sprzecznych z wyrażonym wcześniej przez sąd administracyjny poglądem. W powyższym świetle zarówno organ administracji publicznej ponownie rozstrzygający sprawę jak i Wojewódzki Sąd Administracyjny związany jest oceną wyrażoną w powołanym powyżej wyroku z dnia 23 lutego 2011 r. W wyroku tym Sąd zobowiązał organy do ustalenia w pierwszej kolejności stron postępowania, a więc ustalenia kręgu osób, odnoszących korzyści z urządzenia melioracji szczegółowej jakim jest rów (...), następnie zaś do wyjaśnienia, czy osoby zobowiązane prowadziły bieżącą konserwację rowu.

W przedmiotowej sprawie Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej, wbrew wytycznym zawartym w wyroku tutejszego Sądu z dnia 23 lutego 2011 r. przyjął, że podstawą umorzenia postępowania może być wyłącznie brak przymiotu strony skarżącego. Jak bowiem wskazuje analiza zaskarżonej decyzji, organ odwoławczy uznał, iż skoro ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika, że rów (...) kończy się przed przepustem na drodze gminnej G. – K., to uznać należało, iż J. J. nie ma przymiotu strony w postępowaniu, albowiem nieruchomość stanowiąca jego własność nie znajduje się w zakresie korzystnego oddziaływania przedmiotowego urządzenia melioracji szczegółowej. Zdaniem organu odwoławczego postępowanie administracyjne zostało w sposób wadliwy wszczęte na wniosek osoby nie będącej stroną. Stąd jako bezprzedmiotowe winno ulec umorzeniu.

Podkreślenia w tym miejscu wymaga, iż w uzasadnieniu wyroku z dnia 23 lutego 2011 r. Sąd jednoznacznie wskazał, iż postępowanie, o jakim mowa w art. 77 ustawy Prawo wodne stanowi postępowanie prowadzone z urzędu, którego stronami są te wszystkie osoby, które odnoszą korzyści z urządzenia melioracji szczegółowej. Tym samym postępowanie powyższe toczy się niezależnie od wniosków osób, zainteresowanych jego przebiegiem. Obowiązkiem organów, prowadzących postępowanie, o jakim mowa w art. 77 ustawy Prawo wodne jest ustalenie, czy w sprawie zachodzą przesłanki uzasadniające wydanie decyzji zobowiązującej do utrzymania urządzenia melioracji szczegółowej w stanie umożliwiającym jego prawidłowe funkcjonowanie. Konsekwentnie uznać należy, iż nie jest możliwe umorzenie postępowania z powodu braku wniosku osoby, będącej stroną postępowania. Skoro postępowanie w przedmiocie wydania przedmiotowej decyzji jest postępowaniem prowadzonym z urzędu, to brak wniosku strony nie może prowadzić, jak wadliwie uznał organ II instancji, do umorzenia postępowania. W przedmiotowej sprawie uznanie, iż skarżący J. J. nie ma interesu prawnego w sprawie (nie jest osobą uzyskującą korzyści z przedmiotowego urządzenia melioracji szczegółowej) mogłoby jedynie prowadzić do umorzenia postępowania odwoławczego z uwagi na brak przymiotu strony osoby wnoszącej odwołanie. Natomiast wydanie decyzji o umorzeniu postępowania z art. 77 ustawy Prawo wodne może mieć miejsce jedynie w przypadku uznania, że brak jest przedmiotowych przesłanek wydania decyzji, o jakich mowa w tym artykule, a więc nie ma podstaw do wydania decyzji zobowiązującej do utrzymywania urządzenia melioracji szczegółowej.

Organ II instancji rozpoznając przedmiotową sprawę nie tylko wadliwie uznał, iż brak przymiotu strony osoby składającej wniosek skutkować winno umorzeniem postępowania, ale także wbrew dyspozycji art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 kpa nie przeprowadził wyczerpujących ustaleń i rozważań co do zakresu korzystnego oddziaływania spornego urządzenia melioracji szczegółowych, a przez to nie zostało wyjaśnione ponad wszelką wątpliwość, czy skarżący rzeczywiście legitymuje się przymiotem strony.

Wbrew wytycznym nie ustalił także, czy zachodzą przesłanki do zastosowania art. 77 ustawy prawo wodne.

W uzasadnieniu decyzji organu II instancji zawarto jedynie lakoniczne stwierdzenie co do niepozostawania nieruchomości skarżącego w zakresie korzystnego oddziaływania urządzenia.

Decyzja nie zawiera jakiejkolwiek oceny ustaleń i rozważań dokonanych przez organ I instancji.

Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej pominął w swych badaniach i ocenie akta spraw, które zakończone zostały decyzjami: Starosty Nowotomyskiego z dnia (...) października 2007 r., nr (...), mocą której udzielono Gminie M. pozwolenia wodnoprawnego oraz z dnia (...) września 2011 r., Nr (...), w przedmiocie stwierdzenia częściowego wygaśnięcia pozwolenia wodnoprawnego z dnia (...) października 2007 r.

Tymczasem w decyzji z dnia (...).09.2011r zawarto stwierdzenie, że na działce nr (...), stanowiącej własność skarżącego wybudowano odcinek rowu nr (...)/(...), który jest połączony z rowem (...) i w związku z wykonanymi pracami polepszył się stan gospodarki wodnej na przyległych gruntach.

Decyzja organu odwoławczego winna odnieść się do tej kwestii.

Sąd podkreśla, że decyzja z dnia (...) października 2007 r. jak i z dnia (...).09.2011r oraz materiał dowodowy, będący podstawą ich wydania, w tym również operat wodnoprawny, nie zostały załączone do akt administracyjnych przedmiotowej sprawy.

Tym samym nie sposób skontrolować dokonanych przez organ I instancji ustaleń co do zasięgu oddziaływania urządzenia melioracji szczegółowej – rowu melioracyjnego (...). W szczególności niemożliwie jest zbadanie, czy w istocie jak stwierdza organ I instancji nowowykonany rów odwadnia wyłącznie drogę gminną o nr (...) i nie ma żadnego wpływu na działki stanowiące własność skarżącego.

Sąd podkreśla, iż choć przed wydaniem wyroku do akt sprawy sądowej załączono zarówno decyzję z dnia (...) października 2007 r., jak i decyzję z dnia (...) września 2011 r., ustalenie zakresu oddziaływania rowu (...) na grunty skarżącego jest niemożliwe bez zbadania całości akt administracyjnych, obrazujących przebieg obu postępowań administracyjnych, w tym wykonanego operatu wodnoprawnego. Z kolei sąd administracyjny nie jest uprawniony do prowadzenia postępowania dowodowego i czynienia ustaleń za organ.

W świetle art.106 § 3 ppsa sąd administracyjny może jedynie przeprowadzić dowody uzupełniające z dokumentów.

Rolą sądu administracyjnego jest wyłącznie ocena, czy w ramach postępowania wyjaśniającego zgromadzone zostały wszystkie możliwe dowody oraz czy dokonano ich prawidłowej oceny.

Zwrócenia uwagi wymaga, iż decyzja organu II instancji nie zawiera również oceny zasadności zarzutów odwołania.

Reasumując powyższe rozważania wskazać należy, że zaskarżona decyzja została wydana z naruszeniem art. 77 ustawy Prawo wodne art. 7, art. 77 § 1, 80, 107 § 3 kpa oraz art. 153 ppsa.

Organ dokonał wadliwej wykładni art. 77 ustawy Prawo wodne uznając, iż ewentualny brak interesu prawnego skarżącego do bycia stroną przedmiotowego postępowania musi skutkować umorzeniem badanego postępowania.

Przyjęcia braku przymiotu strony skarżącego nie ocenił w świetle wyczerpująco zebranego materiału dowodowego. Decyzja II instancji nie zawiera praktycznie żadnych rozważań w tym względzie.

Mając powyższe na względzie Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt. 1 lit. a i c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi uchylił zaskarżoną decyzję Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Poznaniu.

Ponownie rozpatrując sprawę organ II instancji zobowiązany jest do uwzględnienia poczynionych powyżej uwag, w tym co do zakresu oceny materiału dowodowego pod kątem rzeczywistego oddziaływania rowu (...), przy równoczesnym uwzględnieniu wybudowanego, na podstawie decyzji z 2007 r., nowego odcinka rowu. Ocena powyższa musi obejmować materiał dowodowy zebrany w sprawie zakończonej wydaniem decyzji o pozwoleniu wodnoprawnym z października 2007 r., a także o częściowym wygaśnięciu powyższej decyzji z września 2011 r.

O zwrocie kosztów orzeczono na podstawie art. 200 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.

O wykonalności zaskarżonej decyzji orzeczono na mocy art. 152 powyższej ustawy.