I SA/Po 64/14

Uzasadnienie

Naczelnik Urzędu Celnego w [...] decyzją z dnia [...] sierpnia 2012 r., nr[...], wymierzył "A" Sp. z o.o. z siedzibą w [...] (dalej "Spółka") karę pieniężną w wysokości[...],- zł za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry. Powyższe rozstrzygnięcie zostało utrzymane w mocy decyzją Dyrektora Izby Celnej w [...] z dnia [...]czerwca 2013 r., nr[...]. Z uwagi na brak zapłaty należności do strony zostało skierowane upomnienie z dnia [...] lipca 2013 r., a następnie tytuł wykonawczy z dnia [...] sierpnia 2013 r. Organem egzekucyjnym był Dyrektor Izby Celnej w [...]. Wskazany wyżej tytuł wykonawczy został doręczony Spółce w dniu [...]sierpnia 2013 r.

Pismem z dnia [...] sierpnia 2013r. Spółka wniosła zarzuty w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej. Jako podstawę zarzutu wskazała naruszenie przepisów zawartych w art. 33 pkt 1,4,6,7,9, i 10 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jednolity: Dz. U. 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm. - dalej: "u.p.e.a." ) z uwagi na nieistnienie obowiązku objętego tytułem wykonawczym, błąd co do osoby zobowiązanego, brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, prowadzenie egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny oraz niespełnienie wymogów określonych w art. 27 § 1 pkt 1,3 i 7 oraz § 3 w zw. z art. 26 § 1 u.p.e.a.

W uzasadnieniu wniesionych zarzutów Spółka podniosła, że decyzja Naczelnika Urzędu Celnego w [...] z dnia [...] sierpnia 2012 r. nie kreuje jakiegokolwiek obowiązku, ponieważ jej sentencja nie wskazuje podmiotu, na który została nałożona kara pieniężna. Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest nieprawidłowe określenie zobowiązanego w treści tytułu wykonawczego z dnia [...] sierpnia 2013 r. Zdaniem strony, przedmiotowa decyzja nie jest ostateczna. Nadto, wobec braku stosownej delegacji ustawowej, Dyrektor Izby Celnej w [...] nie posiadał uprawnień do wystawienia tytułu wykonawczego (nie jest wierzycielem należności wskazanych w decyzji). Konsekwencją powyższych nieprawidłowości jest niespełnienie wymogów określonych w art. 27 u.p.e.a. z uwagi na zaniechanie wskazania w treści tytułu wykonawczego "ostatecznej, a tym samym wymagalnej podstawy prawnej", a dodatkowo: błędne oznaczenie, brak podpisu oraz odcisku pieczęci urzędowej uprawnionego wierzyciela na ww. tytule wykonawczym. Strona wskazała także na brak dołączenia do tytułu dowodu doręczenia upomnienia. Zgodnie z twierdzeniem skarżącej, upomnienie w ogóle nie zostało spółce doręczone. W niniejszej sprawie miało miejsce również naruszenie właściwości rzeczowej przez organ egzekucyjny, gdyż w myśl art. 19 § 5 u.p.e.a. dyrektor izby celnej nie jest uprawniony do prowadzenia egzekucji kary pieniężnej wymierzonej decyzją naczelnika urzędu celnego na podstawie art. 90 ust. 1 ustawy z dnia 19.11.2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201 z 2009 r., poz. 1540 ze zm. dalej u.g.h.).

Pismem z dnia [...] września 2013r., organ egzekucyjny przekazał wierzycielowi - Dyrektorowi Izby Celnej w [...] - złożone przez Spółkę zarzuty w celu umożliwienia mu zajęcia stanowiska w tej sprawie.

Dyrektor Izby Celnej w [...], zajmując stanowisko w sprawie zarzutów, postanowieniem z dnia [...] września 2013 r. nr [...] uznał je za nieuzasadnione. W motywach rozstrzygnięcia organ stwierdził prawidłowość określenia zobowiązanego - "A" sp. z o.o. z siedzibą w [...] - w tytule wykonawczym z dnia [...] sierpnia 2013 r. jako adresata decyzji Naczelnika Urzędu Celnego w [...] z dnia [...] sierpnia 2012 r. i stronę postępowania. W kwestii uprawnień wierzycielskich Dyrektora Izby Celnej w [...] organ wskazał, iż wynikają one z art. 5 § 1 pkt 4 w zw. z art. 2 § 1 pkt 2 ww. ustawy. Tym samym zarówno podpis widniejący na tytule wykonawczym jak i odcisk pieczęci urzędowej należą do uprawnionego wierzyciela. W tytule wykonawczym organ wskazał także podstawę prawną prowadzenia egzekucji administracyjnej. Również upomnienie zostało skierowane do strony prawidłowo i doręczone w dniu [...] lipca 2013 r. Biorąc pod uwagę wymóg dołączenia do tytułu wykonawczego dowodu doręczenia upomnienia organ wyjaśnił, iż obowiązek ten ciąży na wierzycielu wyłącznie względem organu egzekucyjnego. Odnosząc się natomiast do podniesionego przez stronę naruszenia art. 33 pkt 9 u.p.e.a organ wskazał, iż właściwość rzeczowa Dyrektora Izby Celnej w [...] do prowadzenia egzekucji w zakresie kary pieniężnej wymierzonej na podstawie art. 90 ust. 1 u.g.h. wynika z art. 19 § 5 u.p.e.a. w zw. z art. 91 u.g.h. i w zw. z art. 13 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. z 2012 r., poz. 749 ze zm. – dalej w skrócie: "O.p."). W związku z postawionym przez spółkę zarzutem naruszenia art. 33 pkt 6 u.p.e.a. organ wyjaśnił, że postępowanie egzekucyjne w niniejszej sprawie było prowadzone na podstawie ostatecznej decyzji administracyjnej.

W zażaleniu z dnia [...] października 2013 r. Spółka wniosła o zmianę powyższego postanowienia Dyrektora Izby Celnej w [...] poprzez uwzględnienie wszystkich zarzutów oraz umorzenie postępowania egzekucyjnego. W uzasadnieniu zażalenia Spółka powieliła argumentację zawartą w podniesionych zarzutach.

Postanowieniem z dnia [...] listopada 2013 r. nr [...] Dyrektor Izby Celnej w [...] utrzymał w mocy postanowienie z dnia [...] września 2013r. wskazując na trafność oceny przez organ pierwszej instancji zasadności złożonych zarzutów. W uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia organ odwoławczy podkreślił nadto, że przesłanką wniesienia zarzutu z art. 33 pkt 4 u.p.e.a. może być jedynie sytuacja, w której egzekucja administracyjna kierowana jest do podmiotu nie będącego faktycznie zobowiązanym do zrealizowania danego obowiązku. Tymczasem dane podmiotu, wobec którego wystawiono tytuł wykonawczy, jak i określony w nim obowiązek są w pełni zgodne z danymi podmiotu oraz z treścią obowiązku określonymi w akcie stanowiącym podstawę do jego wydania. Dokonując analizy przepisów dotyczących właściwości rzeczowej i miejscowej organów celnych organ uznał prawidłowość argumentacji zawartej w treści skarżonego postanowienia wskazując jako uprawnionego do prowadzenia postępowania egzekucyjnego - Dyrektora Izby Celnej w [...] oraz jako wierzyciela - Dyrektora Izby Celnej w [...].

W skardze z dnia [...] grudnia 2013r. złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w [...] Spółka wniosła o stwierdzenie nieważności, ewentualnie o uchylenie w całości powyższego postanowienia Dyrektora Izby Celnej w [...] oraz poprzedzającego go postanowienia organu pierwszej instancji z powodu rażącego naruszenia prawa, a także o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania.

Zaskarżonemu postanowieniu Spółka zarzuciła rażące naruszenie przepisów art. 138 § 1 pkt 1 w zw. z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r., poz. 267 ze zm. – dalej w skrócie: "K.p.a.") oraz przepisów: art. 33 pkt 1,4,7,8 i 10 w zw. z art. 27 § 1 pkt. 1, 7 oraz § 3 w zw. z art. 26 § 1 u.p.e.a., poprzez utrzymanie w mocy postanowienia Dyrektora Izby Celnej w [...] z dnia [...] września 2013r., oddalającego zarzuty skarżącej w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wykonawczego nr [...] z dnia [...] sierpnia 2013 r., gdy w sprawie prowadzenia niniejszej egzekucji administracyjnej doszło do następujących rażących uchybień:

- brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia, o jakim mowa w art. 15 § 1 u.p.e.a. (art. 33 pkt 7 u.p.e.a.),

- błąd co do osoby zobowiązanego (art. 33 pkt. 4 u.p.e.a.),

- niespełnienia przez tytuł wykonawczy wymogów określonych w art. 27 u.p.e.a. (art. 33 pkt. 10 w zw. z art. 27 § 1 pkt. 1, 7 oraz § 3 w zw. z art. 26 § 1 u.p.e.a.),

- prowadzenia egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny (art. 33 pkt. 8 u.p.e.a.).

W argumentacji skargi strona skarżąca podniosła m.in., że żaden powszechnie obowiązujący przepis prawa nie stanowi o prawie poboru organów celnych kar pieniężnych, wymierzanych na zasadzie przepisu art. 90 ust. 1 u.g.h. Stwierdziła, że ustawa o Służbie Celnej wyraźnie rozróżnia wymiar od poboru, na co – nie pozostawiając jakichkolwiek wątpliwości - wskazuje przyznanie naczelnikom urzędów celnych kompetencji w zakresie:

1. wymiaru oraz odrębnie poboru podatku akcyzowego i opłaty paliwowej,

2. wymiaru oraz odrębnie poboru podatku od gier oraz dopłat, o których mowa w u.g.h.

Skarżąca wyraziła pogląd, że dyspozycja art. 19 § 5 u.p.e.a. nawiązuje nie do kwestii podmiotu będącego wierzycielem na gruncie u.p.e.a., lecz podmiotu uprawnionego do poboru danych należności na podstawie przepisów prawa materialnego administracyjnego. Podkreśliła, że zgodnie z tym przepisem dyrektor izby celnej jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, do których poboru zobowiązane są organy celne na podstawie odrębnych przepisów.

W ocenie skarżącej art. 5 § 1 pkt 4 u.p.e.a. nie stanowi odrębnego przepisu, o którym mowa w art. 19 § 5 u.p.e.a., lecz stanowi tylko i wyłącznie doprecyzowanie kwestii, kto jest wierzycielem w rozumieniu procesowym, albowiem instytucja wierzyciela w u.p.e.a. ma charakter właśnie procesowy sprowadzający się do pełnienia jedynie procesowej funkcji wierzyciela - a nie do rozporządzania przedmiotem postępowania.

Spółka zaznaczyła, że brak jest analogicznych przepisów, odnośnie poboru kar pieniężnych, o których mowa w art. 90 u.g.h. Konieczne jest zatem rozróżnienie, jakiego nie dostrzega organ: Dyrektor Izby Celnej w [...] może być na gruncie u.p.e.a. wierzycielem, ale Dyrektor Izby Celnej w [...] nie jest już podmiotem egzekucyjnym, albowiem żaden przepis nie stanowi o prawie poboru organów celnych kar pieniężnych, wymierzanych na zasadzie przepisu art. 90 ust. 1 u.g.h.

Ponadto skarżąca zarzuciła, że sentencja decyzji nie wskazuje, aby Spółce wymierzono karę pieniężną. Podstawą wydania tytułu wykonawczego wystawionego przez Dyrektora Izby Celnej w [...] była decyzja Naczelnika Urzędu Skarbowego w [...] z dnia [...] sierpnia 2012 r. W sentencji tej decyzji nie wskazano jednak, jakiemu podmiotowi wymierzono karę pieniężną. Tym samym, zdaniem skarżącej, wskazanego aktu nie sposób uznać, jako decyzji podatkowej kreującej jakikolwiek obowiązek, a to z kolei doprowadziło skarżącą do przekonania, że obowiązek wskazany w tytule wykonawczym nie istnieje. Z powyższego Spółka wywiodła, że wskazanie jej w tytule wykonawczym, jako zobowiązanego, było bezpodstawne. Doszło zatem do błędnego określenia w tytule wykonawczym podmiotu zobowiązanego.

Dyrektor Izby Celnej w [...] w odpowiedzi na skargę podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie i wniósł oddalenie skargi jako nieuzasadnionej.

W piśmie procesowym z dnia [...] czerwca 2014 r. Spółka zarzuciła, że organy dopuściły się rażącej obrazy przepisu art. 33 pkt 7 u.p.e.a., przez brak uprzedniego doręczenia zobowiązanemu upomnienia o jakim mowa w art. 15 § 1 u.p.e.a. We wskazanej w tytule wykonawczym dacie nie doręczono natomiast upomnienia dotyczącego należności objętej tytułem wykonawczym.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Dokonując oceny legalności zaskarżonego aktu Sąd uznał, że organ celny prawidłowo rozstrzygnął kwestię zgłoszonych przez Spółkę zarzutów w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wykonawczego z dnia [...] sierpnia 2013 r., a sporne postanowienie wydane zostało zgodnie prawem i zawiera rozstrzygnięcie wszystkich zgłoszonych przez zobowiązaną Spółkę zarzutów.

Odnosząc się do podniesionych w skardze zarzutów w pierwszej kolejności wskazać należy, że Naczelnik Urzędu Celnego w [...] decyzją ostateczną skierowaną do Spółki wymierzył jej karę pieniężną w wysokości [...] zł za urządzanie gier na automatach poza kasynem gry. W ocenie Sądu, nie budzi zatem wątpliwości fakt, że obowiązek nałożony na skarżącą istniał, a decyzja jako ostateczna i podlegająca wykonaniu mogła stanowić podstawę do wystawienia tytułu wykonawczego w oparciu o który skutecznie wszczęto egzekucję administracyjną. Mając na względzie powyższe, Sąd za bezpodstawne uznał twierdzenie skarżącej o nieprawidłowym oznaczeniu strony w decyzji Naczelnika Urzędu Celnego w [...], albowiem nie budzi wątpliwości kto jest jej adresatem. Decyzja, co wynika wprost z jej treści, została skierowana do "A" Sp. z o. o. z siedzibą w [...] i Spółka ta jest jej adresatem. Sentencja decyzji i jej uzasadnienie stanowią jedną nierozerwalną całość. Z uzasadnienia decyzji wynika zaś jednoznacznie wobec jakiego podmiotu została wymierzona kara pieniężna. Nie wprowadza w błąd oznaczenie osoby zobowiązanej w tytule wykonawczym z dnia [...] sierpnia 2013 r., gdyż jest tożsame z oznaczeniem strony w decyzji. W części "A" tytułu wykonawczego zawierającej dane identyfikacyjne i adres zobowiązanego, jako zobowiązaną będącą podmiotem, u którego powstało zobowiązanie wskazano: "A" Sp. z o. o. w [...] oraz podano dane identyfikujące zobowiązaną Spółkę, tj. NIP, REGON, a także siedzibę prowadzonej działalności gospodarczej. Dane te są tożsame z danymi podmiotu, do którego skierowano decyzję stanowiącą podstawę wystawienia przedmiotowego tytułu wykonawczego.

W świetle powyższego za pozbawiony podstaw należy uznać zarzut naruszenia art. 33 pkt 4 u.p.e.a.

Za chybiony należy także uznać zarzut naruszenia przepisu art. 33 pkt 8 u.p.e.a., a więc prowadzenia egzekucji przez niewłaściwy organ egzekucyjny.

Zgodnie z art. 34 § 1 u.p.e.a. zarzuty zgłoszone na podstawie art. 33 pkt 1-7, 9, 10, organ egzekucyjny rozpatruje po uzyskaniu stanowiska wierzyciela w zakresie zgłoszonych zarzutów. W badanej sprawie organ egzekucyjny zwrócił się do wierzyciela o zajęcie stanowiska wobec zgłoszonych przez stronę skarżącą zarzutów. Z kolei w myśl art. 1a pkt 13 u.p.e.a. wierzycielem jest podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym. Natomiast podmioty uprawnione do inicjowania postępowania egzekucyjnego zostały wskazane w art. 5 u.p.e.a. Przepis ten w § 1 pkt 1 wprowadził w odniesieniu do obowiązków wynikających z decyzji lub postanowień organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego zasadę, że uprawnionym do żądania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej jest zawsze właściwy do orzekania organ I instancji. Wyjątek od tej zasady przewidziano w art. 5 § 1 pkt 4 u.p.e.a., z którego wynika, że w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydanych przez naczelnika urzędu celnego decyzji, podmiotem inicjującym postępowanie egzekucyjne jest zawsze właściwy dla tego naczelnika dyrektor izby celnej. Natomiast z art. 90 ust. 1 u.g.h. wynika, że kary pieniężne wymierza, w drodze decyzji, naczelnik urzędu celnego, na którego obszarze działania jest urządzana gra hazardowa.

Z powyższego wynika, że podmiotem uprawnionym do żądania wykonania w drodze egzekucji administracyjnej obowiązku w przedmiotowej sprawie jest dyrektor izby celnej. Stosownie zaś do postanowień ustawy o służbie celnej, statutu nadanego izbom celnym i urzędom celnym przez Ministra Finansów zarządzeniem Nr 30 z dnia 29 października 2009 r. (Dz. Urz. MF Nr 13, poz. 72 ze zm.) i regulaminu organizacyjnego Służby Celnej, jest nim Dyrektor Izby Celnej w [...], jako organ właściwy dla Naczelnika Urzędu Celnego w [...], który wydał decyzję w sprawie kary pieniężnej.

Zgodnie z art. 1a pkt 7 u.p.e.a., za organ egzekucyjny uważa się organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków. O tym, które organy pełnią funkcje organów egzekucyjnych przesądzają przepisy u.p.e.a. oraz przepisy szczególne. I tak, z art. 19 § 1 u.p.e.a. wynika, że organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, jest naczelnik urzędu skarbowego, z zastrzeżeniem § 2-8. Art. 19 § 5 u.p.e.a. stanowi, że dyrektor izby celnej jest organem egzekucyjnym uprawnionym do stosowania wszystkich środków egzekucyjnych, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości, w egzekucji administracyjnej należności pieniężnych, do których poboru zobowiązane są organy celne na podstawie odrębnych przepisów. Zgodnie zaś z u.g.h., do poboru należności z tytułu przedmiotowych kar pieniężnych właściwe są organy celne. W świetle powyższych przepisów nie ulega wątpliwości, że organem egzekucyjnym jest dyrektor izby celnej.

Należy także zauważyć, że zgodnie z art. 22 § 2 u.p.e.a., właściwość miejscową organu egzekucyjnego w egzekucji należności pieniężnych z praw majątkowych lub ruchomości ustala się według miejsca zamieszkania lub siedziby zobowiązanego, z zastrzeżeniem § 3, który stanowi, że jeżeli znany przed wszczęciem egzekucji majątek zobowiązanego lub większa jego część nie znajduje się na terenie działania organu egzekucyjnego ustalonego zgodnie z § 2, właściwość miejscową ustala się według miejsca położenia składników tego majątku. Jak wynika z akt sprawy, strona skarżąca ma siedzibę w [...], które to miasto znajduje się w zasięgu terytorialnym działania Dyrektora Izby Celnej w [...]. Organ ten więc, jako organ egzekucyjny, był w pełni uprawniony do wszczęcia i prowadzenia egzekucji w badanej sprawie.

Odnosząc się do zgłoszonego przez skarżącą na podstawie art. 33 pkt 10 u.p.e.a. zarzutu niespełnienia przez tytuł wykonawczy wymogów określonych w art. 27 § 1 pkt 1, 7 oraz § 3 u.p.e.a., tj. nieprawidłowego oznaczenia wierzyciela, rażąco wadliwego złożenia podpisu z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego podpisującego oraz odcisku pieczęci urzędowej wierzyciela oraz braku dołączenia do tytułu wykonawczego upomnienia, Sąd stwierdził, że Dyrektor Izby Celnej w [...] prawidłowo uznał ten zarzut za bezzasadny. Podnieść bowiem należy, że sporny tytuł wykonawczy zawiera prawidłowe oznaczenie wierzyciela, gdyż wskazuje pełną jego nazwę, numer NIP i jego adres, a także zawiera jego pieczęć nagłówkową. Ponadto, w pozycji 45 tytułu użyto pieczęci urzędowej Dyrektora Izby Celnej w [...], natomiast w pozycji 52 tytuł ten zawiera podpis osoby upoważnionej do jego podpisania z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego, co powoduje, że spełnia on wymogi określone w art. 27 § 1 pkt 1 i 7 u.p.e.a.

Zdaniem sądu chybiony jest również zarzut, że do tytułu wykonawczego nie dołączono dowodu doręczenia upomnienia, co nakazuje art. 27 § 3 u.p.e.a., albowiem upomnienie z dnia [...] lipca 2013r. zostało stronie skarżącej doręczone w dniu [...] lipca 2013 r., co zostało podane w tytule wykonawczym w rubryce 49, kserokopia dowodu doręczenia tego upomnienia znajduje się w aktach sprawy.

W opinii sądu, stanowisko skarżącej, że wymóg załączenia dowodu doręczenia upomnienia, zgodnie z art. 27 § 3 u.p.e.a., ciąży na wierzycielu względem zobowiązanego, jest nieprawidłowe, albowiem wierzyciel przesyłając do realizacji tytuł wykonawczy ma obowiązek dołączenia do niego dowodu doręczenia upomnienia, o którym mowa w art. 15 § 1 u.p.e.a., aby wykazać organowi egzekucyjnemu, że spełniony został wymóg dopuszczalności egzekucji administracyjnej. Obowiązek ten ciąży zatem na wierzycielu względem organu egzekucyjnego, nie zaś względem zobowiązanego. Nie ma także podstaw aby organ egzekucyjny przesyłając zobowiązanemu odpis tytułu wykonawczego zgodnie z art. 26 § 5 u.p.e.a. załączał do niego dowód doręczenia upomnienia. Wcześniej wierzyciel przesłał mu upomnienie, a data jego doręczenia jest wskazana w tytule.

Biorąc pod uwagę powyższe sąd stwierdził, że tytuł wykonawczy zawiera wszystkie elementy wskazane w art. 27 u.p.e.a., decydujące o jego dopuszczalności w postępowaniu egzekucyjnym.

W tym stanie rzeczy, Sąd na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), orzekł jak w sentencji wyroku.