II SA/Kr 421/14

Uzasadnienie

Decyzją nr [...] z dnia 8 lipca 2013 r. Prezydent Miasta stwierdził, że na działkach nr [...] i [...] obr. [...], stanowiących współwłasność R. i M. K., nie nastąpiły zmiany stanu wody na gruncie szkodliwie oddziaływujące na grunty sąsiednie, tj. na działkę nr [...] obr. [...] w K. stanowiącą współwłasność R. i M. F. oraz odmówił zobowiązania R. i M. K. do dokonania czynności określonych w art. 29 ust. 3 ustawy Prawo wodne względem działki nr [...] obr. [...] w K., w związku z pracami zrealizowanymi na terenie działek nr [...] i [...].

W uzasadnieniu decyzji organ przedstawił przebieg postępowania toczącego się od 2003 r. w sprawie zmian stanu wody na gruncie szkodliwie wpływających na grunty sąsiednie w wyniku nadsypania działek sąsiednich, zarurowania rowu melioracyjnego, budowy ogrodzeń z cokołami. Organ wskazał, że decyzjami z dnia 07.09.2011 r. i z dnia 06.09.2011 r., SKO w [...] uchyliło decyzje organu I instancji, wskazując na zasadność powołania w sprawie biegłego do oceny, czy nastąpiły zmiany stanu wody na gruncie ze szkodą dla gruntów sąsiednich. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie oddalając skargę na decyzję z dnia 7.09.2011 r. w wyroku z dnia 08.02.2012 r. sygn. II SA/Kr 1763/11, wskazał na konieczność ponownego opracowania przez uprawnionego biegłego opinii hydrologiczno-geologicznej stanowiącej istotny dowód w sprawie, z uwagi na fakt, że opinia wykonana w 2006 r. nie uwzględniała zmian w stosunkach wodnych dokonanych po jej sporządzeniu. Zatem organ I instancji powołał się na wykonanie powyższych zaleceń, w szczególności poprzez powołanie biegłego T. S., który wykonał opracowanie pn. "Ocena dokonanych zmian stanu wody na gruntach znajdujących się w rejonie ul. C. z M. z [...] w wyniku niwelacji terenu, wykonanych ogrodzeń, zrealizowanych inwestycji budowlanych, zarurowania rowu itp. ze szczególnym uwzględnieniem czasokresu ich dokonywania przez poszczególnych właścicieli i ich wpływu na stosunki wodne w tym rejonie wraz z określeniem występujących szkód na terenach sąsiednich". Organ I instancji stwierdził, że opracowana ekspertyza stanowi kluczowy dowód w przedmiotowym postępowaniu. Zaznaczono, że opracowana została na podstawie wizji w terenie, wierceń badawczych, obserwacji prowadzonych przy użyciu piezometrów zainstalowanych w otworach, z wykorzystaniem map oraz badań terenowych udokumentowanych w opracowaniach wykonanych za zlecenie poszczególnych stron, jak i na zlecenie Gminy Miejskiej w 2006 r., a biegły T. S. pisemnie ustosunkował się do podnoszonych przez strony zagadnień i wątpliwości. Przedstawiono także historycznie, jak kształtował się stan wody na działkach objętych postępowaniem, w tym jak wcześniej odbywał się spływ wody po tych działkach oraz działania, jakie zostały przeprowadzone na tym terenie, w wyniku których doszło do przekształcenia terenu i doprowadzenia do stanu obecnego. Organ I instancji stwierdził, że działka:

- nr [...] nie jest zabudowana obiektami kubaturowymi, od strony północnej po jej granicy przebiega betonowy element ogrodzenia na linii F-D, a od strony południowej – na linii G-H, przez działkę przebiega fragment przykrytego nasypem rurociągu k600, wody opadowe spływają do obniżenia przy północnej granicy działki, gdzie znajduje się kratka ściekowa włączona do rurociągu k600; na działce tej (oraz działce [...]) stwierdzono maksymalne miąższości nasypów - 2,9 m,

- działka [...] jest zabudowana obiektem kubaturowym, w jej części przebiega betonowy element po linii G-H i D-F, wody opadowe z dachów odprowadzane są do studni zbiorczej i rozprowadzane po terenie działki, wielkość nasypu -1,4 m;

- działka nr [...] jest zabudowana dwoma obiektami kubaturowymi, w części działki przebiega betonowy element ogrodzenia, na działce zlokalizowana jest studnia kopana o głębokości 7,5 m, działka ta (własności skarżących) graniczy od strony południowej z działką nr [...] stanowiącą własność R. K. i M. K., od zachodu działka nr [...] graniczy z działką nr [...], na której znajduje się otwarte koryto rowu, odpływ wód opadowych z terenu działki z uwagi na jej ukształtowanie odbywa się do rowu w formie koryta otwartego na działce nr [...];

Ponadto podano, że pomiędzy działką państwa F. nr [...], a działką państwa K. nr [...] istnieją dwa ogrodzenia, a nadto na działce [...] i [...] został wykonany nasyp odsunięty od ogrodzenia na odległość ok. 60 cm . Wg opinii z 2006 r. fundamenty ogrodzenia pomiędzy ww. działkami są zagłębione w warstwę iłów, która jest doskonałą warstwą izolacyjną (tzn. uniemożliwiającą przepływ wód), a w trakcie rozpraw nie stwierdzono przepływu wody, czy też wysięków w granicy działek nr [...] i [...].

Powołując się na przeprowadzone postępowanie organ I instancji wskazał, że nie stwierdzono nadmiernego zawilgocenia działki nr [...] ani też stagnacji wody na jej terenie czy wypływu wody, jak też oznak osuwiska, na występowanie którego powołują się strony. Wg biegłego T. S. nie ma podstaw do stwierdzenia znaczącego wpływu ułożenia i zasypania rurociągu k600 w rowie doliny S-N na stan wody podziemnej. Powołując się na opinię T. S. podano, że nie potwierdzone zostało, iż zasypanie rowu, czy też nie usunięty i zasypany stary element ogrodzenia pomiędzy działkami nr [...] i [...] istniejący na głębokości ponad 2 m pod powierzchnią obecnego terenu ma wpływ na stan wody na działce nr [...]. Wskazano, że na działce nr [...] wykonano 7 otworów badawczych na przestrzeni lat 2004-2012 i na podstawie informacji uzyskanych z analizy tych otworów badawczych stwierdzono, że na działce nr [...] brak jest ciągłego poziomu wodonośnego, a woda poziemna migruje tylko w części działki nr [...] w postaci sączeń śródgliniastych występujących w wykonanych na jej terenie nasypach. Stwierdzono natomiast, że główną przyczyną występowania podmokłości na działce nr [...] stanowiącej własność skarżących, jest materiał skalny użyty do nasypów zrealizowanych na tej działce, tj. glina, którą w hydrogeologii uznaje się za skałę półprzepuszczalną, gdyż pomimo nachylenia terenu, woda nie może łatwo uwolnić się na powierzchnię terenu. Zatem, po przeanalizowaniu całości materiałów dowodowych sprawy organ I instancji stwierdził, że pomimo wykonanych prac inwestycyjnych tj. makroniwelacji terenu działek, zarurowania rowu na działkach nr [...] i [...] i budowy murków ogrodzeniowych nie stwierdzono wystąpienia spływu wód powierzchniowych na działkę R. i M. F.. Przepływ taki jest niemożliwy ze względów na fundament ogrodzeniowy przewyższający teren działki nr [...]. Natomiast ekspertyza wykonana w 2006 r. ustaliła ponadto, że dokonane przekształcenia terenu i budowa ogrodzeń na działkach nr [...] i [...] nie spowodowały zmiany kierunku spływu wód gruntowych strefy saturacji ani nie utrudniły jej spływu.

Odwołanie od tej decyzji złożyli R. F. i M. F., zarzucając naruszenie:

- art. 10 kpa poprzez utrudnienie stronom brania czynnego udziału w postępowaniu,

- art. 89 kpa poprzez niezorganizowanie rozprawy administracyjnej z biegłym

- art. 8 kpa poprzez nieustosunkowanie się do złożonych wniosków, mataczenie faktami i dokumentami przez organ I instancji w celu wprowadzenia w błąd organu II instancji,

- art. 7 i art. 77 kpa poprzez zaniechanie zebrania w sprawie istotnych dowodów, przeprowadzenia w sposób wyczerpujący postępowania dowodowego i dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy,

- art. 11 i art. 107 § l i 3 kpa poprzez niedostateczne uzasadnienie decyzji, w szczególności poprzez pominięcie faktów, które organ uznał za niewygodne dla siebie,

- art. 6 i art. 8 kpa,

- przepisów prawa materialnego, tj. art. 29 ust. 3 Prawa wodnego poprzez zastosowanie przez organ praktyk i pojęć niezgodnych z ustawami, poprzez zastosowanie elementu "ekonomicznie nieuzasadnione", jak również nie zastosowanie się do wyroku WSA w Krakowie z dnia 8.02.2012 r. sygn. II SA/Kr 1763/11, na podstawie którego organ został zobligowany do sporządzenia nowej opinii przez biegłego z zakresu hydrogeologii, a nie geologii.

W obszernym uzasadnieniu odwołania przedstawiono argumentację dla potwierdzenia ww. zarzutów, popartą dokumentacją fotograficzną z terenu nieruchomości objętych postępowaniem. Podniesiono, że brak kompletnej mapy miąższości z uwzględnieniem całego terenu nieruchomości objętych postępowaniem i określania wysokości makroniwelacji, w ich ocenie podważa decyzję organu I instancji, jako wydaną w oparciu o niepełne i wadliwe opracowanie, w którym nie ustalono prawidłowego stanu. W tym stanie rzeczy nie można dokonywać oceny i wskazywać, że nieruchomość ma wpływ lub brak jest takiego wpływu na inne nieruchomości. Zaznaczono, że w czasie opadów atmosferycznych studzienki na zarurowaniu nie zbierają wód z terenu nieruchomości państwa K. oraz B. B. i wody płyną w sposób dowolny. Zatem stwierdzono, że w zaistniałej sytuacji konieczne jest doprowadzenie zarurowania rowu melioracyjnego do stanu zgodnego z wydanymi decyzjami w tym celu. Wskazano, że wywiezienie ziemi winno nastąpić na zarurowaniu i terenach przyległych do niego, ale nie w kierunku północno - zachodnim na nieruchomość stron. Wyjaśniono, że ciek posiadał lej, do którego wpływały wody z różnych stron, a nie jeden kierunek. Natomiast wprowadzenie dodatkowych wód z dodatkowych drenaży tylko pogorszy stan na nieruchomości stron. Podniesiono również, że znacząco na nieruchomość stron wpłynęła makroniwelacja terenu dokonana przez państwa K.. Zarzucono, że zarówno biegły , jak i organ I instancji pominął to zjawisko, a w tym przypadku chodzi o stabilność gruntu i pękanie budynku mieszkalnego. W konsekwencji przedstawionych wyjaśnień odwołujący wywiedli, że zasypanie stawu i cieku bez uzyskania stosownych zezwoleń, wykonanie nasypów i niwelacji terenu jest rażącym naruszeniem prawa prowadzącym do zmiany sposobu zagospodarowania terenu. Podkreślili, że nie istnieją aktualne mapy poinwentaryzacyjne terenów nadsypanych i objętych zarurowaniem oraz terenów do nich przyległych. Tak więc w tym stanie i na podstawie map istniejących nie istnieje możliwość dokonywania oceny stosunków wodnych i spadków terenu. Zaznaczono, że z ustaleń wynika, iż na terenie inwestorów był naturalny ciek wodny. Ponadto pominięte zostało, że w zasypanej dolinie był duży staw, również zasypany przez inwestorów, pomijając funkcję stawu oraz naporu wód i funkcję rejonu zlewni.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] decyzją z dnia 30 grudnia 2013 r. znak: [...] utrzymało w mocy decyzję Prezydenta Miasta nr 4 z dnia 8 lipca 2013 r.

W uzasadnieniu Kolegium wskazało, że decyzja wydana została - tak samo jak decyzja organu I instancji - w trybie art. 153 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Zatem, prowadząc ponownie postępowanie, organ I instancji, a następnie Kolegium, rozpatrując sprawę w trybie odwoławczym, miały na uwadze konieczność wykonania wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 8 lutego 2012 r. sygn. II SA/Kr 1763/11, który zapadł w przedmiotowej sprawie i którym organy administracji są związane. Kolegium stwierdziło, że zalecenia zawarte w tym wyroku zostały wykonane, gdyż postępowanie wyjaśniające przeprowadzone przez organ I instancji zostało uzupełnione we wskazanym przez Sąd zakresie. Podobnie jak organ I instancji, Kolegium za kluczowy dowód dla rozstrzygnięcia sprawy uznało ekspertyzę wykonaną przez T. S.. Dlatego Kolegium uznało, że materiał dowodowy sprawy był wystarczający do rozpatrzenia sprawy i nie było konieczności przeprowadzania nowych, dodatkowych dowodów. Organ odwoławczy przywołał wyniki opinii z dnia 31 października 2012 r. , w której stwierdzono, że woda gruntowa na terenie objętym opinią występuje w strefie saturacji (strefa nawodniona) oraz w strefie aeracji (strefa napowietrzona). Strefę saturacji z wodami o charakterze swobodnym lub naporowym stwierdzono w osadach piaszczystych, zarówno w dnach dolin, jak i na stokach obecnie zasypanych dolin. Wodę gruntową strefy aeracji stwierdzono również w dnach dolin, jak i na stokach (występuje w postaci sączeń w obrębie nasypów lub na granicy nasypów z gruntami rodzimymi). Jak podano w opinii, w rzeźbie terenu zaszły zasadnicze zmiany, ale na podstawie materiałów archiwalnych daje się wyróżnić dwie istniejące wcześniej doliny rozcinające teren w obszarze objętym opinią. Doliny te miały wcześniej charakter parowów o dnach płaskich i podmokłych ograniczonych stromymi zboczami. Aktualnie doliny te są zatarte nasypami, a teren ma charakter rozległych obniżeń nieckowatych ze złagodzonymi spadkami. Kolegium przytoczyło ustalenia organu I instancji co do działek nr [...], [...] i [...] oraz przedstawiło wnioski opinii (str. 31), w której stwierdzono, że przyczyną zmian stanu wody podziemnej na działkach, na których dokonano nasypów, jest rodzaj materiału skalnego użytego do tego celu. Nie stwierdzono występowania ciągłego poziomu wodonośnego zalegającego na całym obszarze objętym opinią, a strefę saturacji z wodami o charakterze swobodnym lub naporowym stwierdzono tylko miejscami w osadach piaszczystych, w dnach i na stokach obecnie zasypanych dolin. Podniesiono, że w opinii stwierdzono, że generalny kierunek spływu wód podziemnych odbywa się w stronę zatartych nasypami dolin o przebiegach SE-NW i S-N. Na przekształconych nasypami działkach występują również zmiany kierunku spływu wód powierzchniowych, a stopień tych zmian zależy od miąższości nasypów i lokalizacji betonowych elementów ogrodzenia wyniesionych ponad powierzchnię terenu. Odnosząc się do argumentacji skarżących o zalewaniu działki nr [...] wskazano, że w świetle przeprowadzonych badań nie stwierdzono znaczącej zmiany stanu wody na działce nr [...], ponieważ na działce nr [...] i [...] nie stwierdzono występowania warstwy wodonośnej z wodą o ciągłym zwierciadle ( w oparciu o badania przeprowadzone w latach 2004 - 2012). Woda podziemna występuje na tych działkach jedynie w postaci sączeń śródglinowych i sączeń w nasypach. Z tego wynika też to, że przepływające przez działki nr [...] i nr [...] ilości wody podziemnej charakteryzują się niewielkim natężeniem przepływu. Zaznaczono przy tym, że na działce nr [...] znajduje się studnia, pierwotnie wykorzystywana gospodarczo, a w oparciu o przeprowadzone badania ustalono, że migracja wody ze studni odbywa się w kierunku zachodnim do rowu pod dużym naporem hydrostatycznym; przesączająca się woda drogą migracji w warstwach naturalnych napotyka na nasypy (których główny składnik to glina) i jest przez nie blokowana; w zależności od stopnia zawilgocenia nasypu, powoduje mniej lub bardziej intensywne podmokłości na tym terenie. Wyjaśniono, że w hydrogeologii glinę uznaje się za skałę półprzepuszczalną, dlatego użyta do nasypów jest główną przyczyną występowania ewentualnych podmokłości na działce nr [...], ponieważ pomimo nachylenia terenu, woda nie może łatwo uwolnić się na powierzchnię terenu. Natomiast - jak wskazano we wnioskach opinii - gdyby do nasypu użyto materiału o większej przepuszczalności, nie byłoby problemu podmokłości na działce nr [...], a niewielkie ilości wody z sączeń spływałyby do rowu bez wywołania skutków podmokłości. Natomiast powodem podmakania budynku wg opinii jest jego posadowienie na gruntach słabo przepuszczalnych i brak skutecznego drenażu opaskowego budynku. Do odwadniania wód powierzchniowych i podziemnych istniały na działce nr [...] dogodne naturalne warunki (staw) oraz, że nadal istnieją również takie warunki (rów) po przekształceniu jej morfologii, z zastrzeżeniem, iż pewną przeszkodą dla spływów wody podziemnej są sztucznie wykonane nasypy na tej działce ze słabo przepuszczalnego materiału gliniastego.

Dokonując zatem oceny przedmiotowej opinii jako dowodu sporządzonego w sprawie Kolegium zaznaczyło, że dla potrzeb sporządzenia opinii przeanalizowano szereg materiałów źródłowych - co wynika z rozdz. 10 przedmiotowej opinii - w szczególności dokumentację mapową z lat 1978, 1994, 2001 i z 2012 r., opinie hydrogeologiczne sporządzone wcześniej, opinie geologiczne dotyczące warunków gruntowo -wodnych w tym obszarze, operat wodno - prawny zarurowania końcowego górnego odcinka rowu melioracyjnego położonego pomiędzy ul. P. ul. C. w K.. Wykonano również wiercenia badawcze, dokonano instalacji tymczasowych piezometrów, przeprowadzono szereg wizji lokalnych. W konsekwencji Kolegium stwierdziło, że opinia hydrologiczno - geologiczna oparta została na przeprowadzonych, wymagających wiedzy fachowej badaniach przedmiotowych gruntów i stanu wody na gruncie, pomiarach, analizach i obliczeniach, jak też na oględzinach w terenie i analizie szeregu materiałów źródłowych. Ustalenia wynikające z przedstawionej wyżej opinii pozostają co do zasady zbieżne z tymi, które wynikają ze sporządzonej wcześniej w przedmiotowej sprawie opinii z 2006 r. W opinii tej stwierdzono, że przez wykonanie nasypów w dolinach doprowadzono do zmian spływu wód powierzchniowych, jak i znacznego podwyższenia się krzywej depresji spływających wód gruntowych. Ustalono również, że niekorzystne zmiany stosunków wodnych na tych działkach wynikają z zagospodarowania terenu (podwyższenie w okresie wcześniejszym, niż wykonane zarurowanie i wykonanie systemów drenarskich). Ponadto w przedmiotowym postępowaniu wielokrotnie przeprowadzone były wizje w terenie, z których sporządzono protokoły dołączone do akt sprawy wraz z opisaną dokumentacją fotograficzną. Dla niniejszego rozstrzygnięcia istotne są w szczególności oględziny z dnia 12.06.2013 r. oraz z dnia 05.06.2013 r. (odpowiednio k. akt od 174 do 120 oraz od 120 do 114 tom 6), jako najbardziej aktualne. Przeprowadzona została również rozprawa administracyjna z udziałem biegłego. Ponadto zarzuty odwołania dotyczące braków postępowania wyjaśniającego, w tym np. braku sporządzenia mapy miąższości dla wskazanych nieruchomości, zdaniem Kolegium nie mogą skutkować uchyleniem zaskarżonej decyzji organu I instancji jako wadliwej w sytuacji, gdyż materiał dowodowy sprawy jest obszerny i wystarczający do rozpatrzenia sprawy.

Skargę na decyzję SKO w [...] wnieśli R. F. i M. F., domagając się uchylenia decyzji organów obu instancji oraz zasądzenia kosztów postępowania. Skarżący zarzucili naruszenie:

1) art. 7 kpa w związku z art. 77 kpa oraz 80 kpa poprzez zaniechanie dokonania w postępowaniu odwoławczym wszechstronnej oceny dowodów zgromadzonych przez organ I instancji;

2) art. 7 kpa w związku z art. 77 kpa oraz 80 kpa poprzez oparcie rozstrzygnięcia sprawy wyłącznie na dowodzie z opinii biegłego bez poddawania go należytej ocenie;

3) art. 142 kpa w związku z art. 84 kpa polegające na nierozpatrzeniu przez organ II instancji zarzutów zgłoszonych wobec postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłego, jakie wydał organ l instancji - co skutkowało brakiem rzetelnej oceny tegoż dowodu;

4) art. 7 kpa w związku z art. 77 kpa i 84 kpa polegające na błędnym przyjęciu nietrafnej tezy postawionej przez Prezydenta Miasta i powielanej w opinii biegłego, jakoby ciek naturalny nie płynął przez nieruchomość skarżącego tylko był rów melioracyjny – mimo, iż wobec toczącego się postępowania organ do chwili wniesienia skargi nie ustalił charakteru wód płynących jak również zignorowano funkcję, jaką uprzednio pełniły nieruchomości inwestorów (rejon zlewni) oraz urządzeń wodnych (staw, ciek) zasypanych bez stosownych pozwoleń administracyjnych;

5) art. 107 § 3 kpa w związku z art. 140 kpa polegające na całkowitym pominięciu w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji wymaganych prawem elementów, co utrudnia ocenę prawidłowości zaskarżonego rozstrzygnięcia organu wyższego stopnia;

6) art. 8 i art. 15 kpa poprzez niewypowiedzenie się w przedmiocie zarzutów potwierdzonych dowodami (protokoły, zdjęcia, pomiary dokonane przez Dyrektor S.) przedstawionych w odwołaniu od decyzji organu I instancji, co skutkowało praktycznym pozbawieniem strony prawa do rozpatrzenia sprawy w drugiej instancji;

7) art. 7 kpa i art. 10 § 1 w związku z art. 81 kpa poprzez zaniechanie rozważenia zastrzeżeń zgłoszonych przez strony wobec dowodów zebranych w postępowaniu przed organem l instancji i uznaniu tych dowodów za wiarygodne, co doprowadziło organ wyższego stopnia do błędnych ustaleń faktycznych:

– w zakresie posadowienia i funkcji murów pomiędzy ogrodzeniem działki nr [...] a działką nr [...],

– w zakresie posadowienia i funkcji murów pomiędzy ogrodzeniem działki nr [...] a działką nr [...], co ma istotne znaczenie dla nieruchomości nr [...],

– w zakresie braku uwzględnienia w załącznikach nr 2, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16 i 17 w opinii działki nr [...] i nr [...] w zakresie nadsypań spływu wód i przepływów wód, a dokonano w tym zakresie ustaleń rozbieżnych ze stanem faktycznym,

– poprzez nierozpatrzenie studni na działce nr [...] jako leju depresyjnego, który obniża poziom wód,

– poprzez nierozpatrzenie pęknięć budynku mieszkalnego na działce [...] i innych pęknięć elementów betonowych na tej nieruchomości poprzez nie uwzględnienie nadsypań na działce nr [...] stanowiącej staw wodny, które nie są pomierzone,

– poprzez błędne przeanalizowanie systematycznego podnoszenia się wód podziemnych na nieruchomości nr [...],

– poprzez nie rozpatrzenie zjawiska wysadzinowości i niestałego gruntu dla działki nr [...]

– poprzez nie tylko przyjęcie za prawidłowe zmianę spływu wód na działce w kierunku północnym w kierunku działki nr [...], ale dodatkowo nakazanie przez Prezydenta Miasta w tym kierunku uprofilowania nieruchomości [...] przez Pana B., co wpłynie już całkiem niekorzystnie na nieruchomość nr [...]. Spadki pierwotne terenu tej nieruchomości są opisane nawet w operacie szacunkowym dla tej nieruchomości co zostało pominięte, a stworzono nowym orzeczeniem warunki jeszcze bardziej niekorzystne dla nieruchomości nr [...],

– nie ustalono nawet jak przebiegają granice pomiędzy działkami inwestorów, które są scalone a dokonano analizy jak nieruchomości wpływają na inne nieruchomości,

– nieuprawnione naprzemienne stosowanie definicji opinia czy ocena podczas przez gdy definicje obu pojęć są inne i inne są oczekiwania ze sporządzonych dokumentów,

– lakoniczne podejście do pierwotnej funkcji nieruchomości inwestorów - zlewnia wód, funkcja drenażowa

8) art. 10 kpa w związku z art. 86 i 89 kpa poprzez zaniechanie wyznaczenia rozprawy administracyjnej w tej sprawie, mimo iż skarżący o to wnosili, a sam organ I stopnia pisemnie do protokołu zagwarantował stronie dokończenie rozprawy z możliwością zadawania pytań;

9) art. 5 ust. 3 pkt 1 lit. a w związku z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo wodne poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu, jakoby dolinka, w której znajduje się ciek wodny nie stanowiła koryta wód płynących i rejonu zlewni, a jej zasypanie nie miało znaczenia dla rejonu zlewni i nieruchomości sąsiednich i w konsekwencji kontrfaktyczne uznanie, jakby ów ciek nie stanowił cieku naturalnego, który istniał na nieruchomościach inwestorów od zawsze;

10) art. 29 ust. 1 pkt 1 i ust. 3 ustawy Prawo wodne w związku z art. 361 § 2 Kodeksu cywilnego poprzez błędną wykładnię, polegająca na nietrafnym uznaniu jakoby użyte w art. 29 ustawy Prawo wodne pojęcie szkody należało rozumieć inaczej niż to samo pojęcie zawarte w art. 361 § 2 kc, a wskutek tego na uznaniu jakoby szkoda dla gruntów sąsiednich oznaczała wyłącznie poniesione straty i nie obejmowała utraconych korzyści;

11) art. 11 i art. 107 § 1 i 3 kpa poprzez niedostateczne uzasadnienie zaskarżonej decyzji w zakresie poruszonych przez stronę zarzutów dotyczących decyzji Prezydenta Miasta;

12) art. 136 kpa poprzez brak przeprowadzenie przez organ odwoławczy dodatkowego postępowania w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie (brak kompletnych załączników w opinii, z których wynikałyby powzięte przez sporządzającego tezy oraz dowodów na okoliczność występowania innego stanu faktycznego niż został przyjęty w opinii jak również pominięcia całkowitego pękań budynku mieszkalnego na nieruchomości nr [...].

W odpowiedzi na skargę SKO w [...] wniosło o jej oddalenie, podtrzymując w całości stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie skarżąca R. F. oświadczyła ponadto, że podniesienie przez państwo K. działki nr [...] o ok.1,6 m spowodowało zwiększenie spływu wody z ich działki na działkę skarżących, która położona jest znacznie niżej. Podniosła, że również podniesienie wysokości ogrodzenia spowodowało zmianę kierunku spływu wody między działkami.

Uczestnik postępowania K. Z. wniósł o uwzględnienie skargi. Przedstawił postanowienie z 7 czerwca 2013 r. (kserokopia k. 58 akt sąd.), że na okoliczność określenia skali nadsypań dopiero tym postanowieniem dopuszczono dowód z opinii biegłego geodety ze względu na brak aktualnych map geodezyjnych wskazanych w nim działek, w tym działek nr [...] i nr [...].

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej w skrócie "ppsa", sądy administracyjne powołane są do kontroli zgodności z prawem działalności administracji publicznej, przy czym kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. W ramach swej kognicji sąd bada, czy przy wydaniu zaskarżonego aktu nie doszło do naruszenia prawa materialnego i przepisów postępowania administracyjnego, nie będąc przy tym związanym granicami skargi, stosownie do treści art. 134 § 1 ppsa. Orzekanie – w myśl art. 135 ppsa - następuje w granicach sprawy będącej przedmiotem kontrolowanego postępowania, w której został wydany zaskarżony akt lub czynność i odbywa się z uwzględnieniem wówczas obowiązujących przepisów prawa. Wady skutkujące koniecznością uchylenia decyzji, stwierdzenia jej nieważności bądź wydania decyzji z naruszeniem prawa, przewidziane są w przepisie art. 145 § 1 ppsa.

Sąd nie może za organ dokonywać ustaleń i oceniać zebranych w sprawie dowodów. Sądowa kontrola ograniczona jest wyłącznie do badania zgodności z prawem zaskarżonego aktu na podstawie akt sprawy.

Skarga jest uzasadniona w całości.

Kluczowym dla rozstrzygnięcia w niniejszej sprawie jest treść przytoczonego wyżej art. 29 ustawy z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne (Dz. U. z 2005r. Nr 239, poz. 2019 ze. zm.). Stosownie do tego przepisu przesłankami nałożenia na właściciela gruntu obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego lub wykonania urządzeń zapobiegających szkodom jest spowodowanie zmiany stanu wód na gruncie oraz wynikająca z tego szkoda dla gruntów sąsiednich. Z brzmienia art. 29 ustawy Prawo wodne wynika ogólny zakaz dokonywania przez właściciela działki jakichkolwiek zmian stanu wody na gruncie oraz kierunku jej spływu, ze szkodą dla gruntów sąsiednich oraz obowiązek prawny usunięcia wszelkich przeszkód oraz zmian powstałych na jego działce, jeżeli szkodliwie wpływają one na grunty sąsiednie.

W przedmiotowej sprawie organy stwierdziły, po kilku latach prowadzenia postępowania (od 2003 r.), na podstawie przepisu art. 29 ustawy Prawo wodne, że zmiany stanu wody na gruncie i to zmiany znaczne (zasypanie stawu, zarurowanie części rowu, podniesienie poprzez nadsypanie terenu wokół działki nr [...] nawet o 2,9 m, wybudowanie wyższego fundamentu ogrodzenia i ewentualne, zasypane elementy betonowego ogrodzenia ) nastąpiły, ale bez szkody dla nieruchomości skarżących i to pomimo widocznych zmian w obiektach (budynek mieszkalny, schody, ogrodzenie), co do których przyczyn nie wyjaśniono.

W przedmiotowej sprawie został zebrany na przestrzeni kilku lat obszerny materiał dowodowy, który nie został przez organy wnikliwie rozpatrzony i oceniony, a przede wszystkim porównany z opinią. Została i to bardzo pobieżnie oceniona ostatnia opinia z dnia 31 października 2012 r. T. S., która nie odpowiada na podstawowe pytania zgodnie z zaleceniami WSA w Krakowie zawartymi w wyroku z dnia 8 lutego 2012 r., nie jest rzetelna, dokładna, precyzyjna, a często wew. sprzeczna i zdaniem Sądu nie usuwa wielu wątpliwości, np.:

- skoro główną przyczyną występowania podmokłości na działce nr [...] stanowiącej własność skarżących jest materiał skalny użyty do nasypów zrealizowanych na tej działce, tj. glina, którą w hydrogeologii uznaje się za skałę półprzepuszczalną, gdyż pomimo nachylenia terenu, woda nie może łatwo uwolnić się na powierzchnię terenu, to dlaczego ten sam materiał użyty do nasypów na działkach sąsiednich (nadsypanie działki [...] o 2,9 m i działki [...] – o 1,4, do których "użyto w przewadze glin i iłów") nie stanowi przeszkody w swobodnym przepływie wody i nie ma żadnego wpływu na działkę nr [...],

- z ustaleń organów ani opinii biegłego nie wynika, o jakie nasypy "sztucznie wykonane" na działce nr [...] chodzi, tzn. kiedy zostały wykonane, z czego to wynika, jaka jest ich wielkość itp., a wprost przeciwnie - stwierdzono, że działka nr [...] nie zmieniła "powierzchni terenu od 1994 r." (str.15 opinii); ustalenie , czy na działce [...] dokonano nasypów ma istotne znaczenie, skoro "przyczyną zmian stanu wody podziemnej na działkach, na których dokonano nasypów, jest rodzaj materiału skalnego użytego do tego celu " (wniosek nr 6 na str. 31 opinii), a jednocześnie stwierdzono, że migracja wody ze studni odbywająca się w kierunku zachodnim napotyka na nasypy i jest przez nie blokowana, co z kolei prowadzi do podmokłości terenu;

- na str. 9 opinii stwierdzono, że zasypanie rurociągu materiałem skalnym na działce nr [...] (B.B.) nieprzepuszczalnym lub półprzepuszczalnym zmienia stan wody na działce nr [...] w jej północnej części z powodu wytworzenia nasypem sztucznych warunków naporowych wody, a działka [...] z kolei graniczy bezpośrednio z działką nr [...]; z kolei zmiany na działce nr [...] nadsypanej i przekształconej nasypami, wg biegłego, z niewiadomych powodów nie wpływają znacząco na zmianę stanu wody na działkę sąsiednią nr [...];

- skoro ze względu na brak aktualnych map geodezyjnych dopiero postanowieniem z dnia 7 czerwca 2013 r. (kserokopia k. 58 akt sąd. oraz w aktach adm.) w innym postępowaniu dopuszczono dowód z opinii biegłego geodety na okoliczność określenia skali nadsypań, to w jaki sposób, na podstawie wskazanych przez biegłego i organy map geodezyjnych z lat: 1978, 1994, 2001 i 2012 (szczególnie tej ostatniej), w niniejszym postępowaniu ustalono i uwzględniono wielkość nawiezionej ziemi na działki sąsiadujące z działką skarżących, tym bardziej, że wnioskodawcy cały czas konsekwentnie podnosili brak aktualności map po dokonanych nadsypaniach;

- skoro w opinii stwierdzono, że generalny kierunek spływu wód podziemnych odbywa się w stronę zatartych nasypami dolin o przebiegach SE-NW i S-N, natomiast nastąpiły zmiany kierunku spływu wód powierzchniowych na przekształconych nasypami działkach to, jaki był kierunek spływu wód podziemnych i powierzchniowych z działki nr [...] przed dokonaniem nasypów, czy wszystkie wody spływały, tak jak stwierdzono obecnie, głównie w kierunku zachodnim (chociaż z zał. Nr 14a wynika, że częściowo wody z działki nr [...] spływają też w kierunku działki [...], a zatem w kierunku południowym); jak, czy i jaki wpływ (ewentualnie dlaczego bez wpływu) na działkę nr [...] ma stwierdzona w opinii z 2006 r. okoliczność, że wykonanie nasypów w dolinach doprowadziło do zmiany spływu wód powierzchniowych, jak i znacznego podwyższenia się krzywej depresji spływających wód gruntowych , jaki był kierunek spływu wód podziemnych i powierzchniowych z działki nr [...] i [...] przed dokonaniem na nich nasypów (kierunki spływu wód z ww. działek nie wynikają z zał. Nr 14 i 15 opinii);

- czy dla oceny poziomu wód gruntowych nie ma żadnego znaczenia stan wody w studni ( biegły nie badał tej okoliczności),

- stwierdzono w opinii, że działka nr [...] powstała po zasypaniu stawu, co znacznie zmieniło stan wody powierzchniowej na tej działce, brak natomiast oceny jak ta zmiana wpłynęła na działkę [...] (str.8 opinii);

- nie dokonano wyjaśnienia i oceny wpływu zasypanego betonowego elementu ogrodzenia pomiędzy działkami nr [...] i nr [...] pomimo stwierdzenia, że gdyby istniał to miałby znaczący wpływ na stan wody podziemnej na działce [...] (przez blokowanie spływu wody powierzchniowej i podziemnej), a przez to nie wyjaśniono, czy i jaki wpływ miałby na odpływ wody z działki nr [...], czy też na spływ wody na działkę nr [...] .

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że organy nie ustaliły dokładnie, na czym dokładnie polegały zmiany, kiedy zostały dokonane oraz przede wszystkim, czy spowodowały one szkodę dla działki nr [...] obr. [...]. Naruszyły w ten sposób art. 7 kpa w związku z art. 77 kpa oraz 80 kpa w związku z art. 29 ust. 3 ustawy Prawo wodne poprzez oparcie rozstrzygnięcia sprawy wyłącznie na dowodzie z opinii biegłego bez poddawania jej należytej ocenie. Organ odwoławczy dodatkowo naruszył art. 11 i art. 107 § 1 i 3 kpa poprzez niedostateczne wyjaśnienie i uzasadnienie zaskarżonej decyzji w zakresie podniesionych przez skarżących zarzutów dotyczących decyzji Prezydenta Miasta, w szczególności dotyczących niestabilności gruntu na działce nr [...] wskutek podniesienia stanu wód gruntowych na skutek dokonanych zmian.

Zdaniem Sądu w nowej opinii nie określono zgodnie z zaleceniem WSA w Krakowie zawartymi w wyroku z dnia 08.02.2012 r. sygn. II SA/Kr 1763/11 "miejsca, rodzaju i kolejności przeprowadzonych zmian, oraz ich szkodliwego wpływu na grunty sąsiednie" oraz nie przedstawiono, czy i jakie zmiany stanu na gruncie miały również miejsce w okresie po wykonaniu poprzedniej opinii w 2006 r.

Podsumowując:

Ze względu na wiążące zalecenia WSA w wyroku z dnia 08.02.2012 r. oraz wnioski związane z naruszeniem stosunków wodnych obowiązkiem organów było rozpoznając wszystkie zarzuty, w tym zarzuty odwołania i ustosunkując się do nich, ustalić: stan wody na gruncie (szczególnie na działkach objętych nin. postępowaniem) przed dokonaniem jakichkolwiek zmian, czy doszło do jego zmiany, wskutek czego te zmiany nastąpiły (uwzględniając wszystkie czynniki), czy zmiany te szkodliwie wpływają na grunty sąsiednie (pamiętając, że wielkość, czy rozmiar szkody w tym postępowaniu nie ma znaczenia), jakie rozwiązanie wydane na podstawie art. 29 ust.3 ustawy Prawo wodne będzie najbardziej racjonalne.

Dokonując powyższych ustaleń organ powinien oprzeć się na całym zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym oraz na rzetelnej opinii zgodnej z ww. zaleceniami WSA, poddając go wnikliwej analizie i ocenie.

Dlatego, przy ponownym rozpoznaniu sprawy, organy przeprowadzą dokładną analizę zebranego w sprawie całego materiału dowodowego, uzupełniając go materiałem dowodowym w postaci albo nowej opinii albo opinii uzupełniającej, zgodnej z zaleceniami WSA zawartymi w ww. wyroku oraz w nin. orzeczeniu.

Celem jednoznacznego stanowiska, czy zmiany stosunków wodnych (likwidacja cieków wodnych, nadsypania i in.) miały/mają szkodliwy wpływ dla działkę nr [...] organy nie mogą pominąć przyczyn niekorzystnych zmian w obiektach budowlanych skarżących.

Pamiętać należy, że przepis art. 29 Prawa wodnego wymaga jedynie ustalenia związku przyczynowego pomiędzy powstałą szkodą (jakichkolwiek rozmiarów i wartości), a zmianą stosunków wodnych na gruncie. Ustalenie tego związku pozwala organom orzekającym na podstawie art. 29 ust. 3 nakazanie przywrócenia stanu poprzedniego bądź wykonanie stosownych urządzeń zapobiegających szkodom.

Przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ma zatem w niniejszej sprawie na celu, wyjaśnienie i rozważenie całokształtu okoliczności rozpatrywanej przez sprawy. Postępowanie winno zostać uzupełnione w celu usunięciu wszystkich braków, o których wyżej mowa, przy pełnym zastosowaniu wymogów postępowania administracyjnego, szczególnie wynikających z przepisów art. 7, art. 77 kpa. Organy administracyjne mają bowiem obowiązek podejmowania wszelkich niezbędnych działań zmierzających do wyjaśnienia sprawy. Obowiązek ten wynika z art. 7 kpa i znajduje szczegółowe uzupełnienie w treści art. 77 kpa, który nakazuje zbieranie i rozpatrywanie całego materiału dowodowego. Zakres postępowania koniecznego do wyjaśnienia wciąż wyznaczają ww. zalecenia WSA w Krakowie wydane w sprawie o sygn. akt II SA/Kr 1763/11 co do konieczności ustalenia: miejsca, rodzaju i kolejności przeprowadzonych zmian, oraz ich szkodliwego wpływu na grunty sąsiednie oraz przedstawienia, czy i jakie zmiany stanu na gruncie miały również miejsce w okresie po wykonaniu poprzedniej opinii w 2006 r.

Dodatkowo przypomnieć należy, iż uzasadnienie decyzji winno dokładnie spełniać przesłanki określone w art. 107 § 3 kpa Konieczne jest także szczegółowe odniesienie się do wszystkich zarzutów stron i precyzyjne wyjaśnienie zajętego stanowiska organów ze wskazaniem jego motywów. Spełnienie wymogów z art. 107 § 3 kpa pozwoli także Sądowi na kontrolę zaskarżonego aktu przy uwzględnieniu zasad postępowania dowodowego przed sądem administracyjnym, który dokonuje badania legalności jedynie na podstawie akt administracyjnych bez np. możliwości wyjaśnienia dopuszczenia dowodu z przesłuchania biegłego. Dlatego tak istotne jest, aby zainteresowanym stronom wyjaśnić stanowisko zajęte przez biegłego, szczególnie w świetle zgłoszonych przez nich zarzutów.

Z tych wszystkich względów na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. "c" ppsa w zw. z art. 135 ppsa orzeczono jak w punkcie I sentencji wyroku, a w przedmiocie kosztów (punkt II ) na podstawie art. 200 ppsa.