V SA/Wa 1659/11

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi z 6 lipca 2011 r. wniesionej przez T. Sp. z o.o. w [...] jest rozstrzygnięcie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa nr [...] z [...] kwietnia 2011r. r. w przedmiocie odmowy przyznania pomocy finansowej w ramach Programu Operacyjnego "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013". Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym:

Wnioskiem z 9 lipca 2010r., złożonym w ramach Programu Operacyjnego "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013", oś priorytetowa 2 –Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury, Środek 2.5. "Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu", T. Sp. z o.o. zwróciła się do Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa o pomoc finansową na projekt pt. "[...]". Wniosek Skarżącej został zarejestrowany pod nr [...].

Po wymaganych uzupełnieniach wniosku zaskarżonym pismem z [...] kwietnia 2011r. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa odmówiła przyznania pomocy finansowej. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Agencja wskazała, że nie może pozytywnie zweryfikować wniosku T. Sp. z o.o., gdyż spółka ta, zdaniem organu, nie jest przedsiębiorstwem niezależnym.

Organ powołał się na definicję przedsiębiorstwa powiązanego zawartą w art. 3 ust. 3 lit. c) załącznika do Zalecenia KE z 6 maja 2003 r. nr 2003/361/WE (przedsiębiorstwo ma prawo wywierać wpływ na inne przedsiębiorstwo zgodnie z umową zawartą z tym przedsiębiorstwem). Ponadto powołał się na definicję spółki dominującej zawartej w art. 4 § 1 pkt 4 lit. a) i f) ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.), zwanej dalej k.s.h., który stanowi, że spółką dominującą jest spółka handlowa w przypadku, gdy dysponuje bezpośrednio lub pośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu, także jako zastawnik albo użytkownik, bądź w zarządzie innej spółki kapitałowej (spółki zależnej), także na podstawie porozumień z innymi osobami, lub wywiera decydujący wpływ na działalność spółki kapitałowej zależnej albo spółdzielni zależnej, w szczególności na podstawie umów określonych w art. 7 (art. 4 § 1 pkt 4 lit. f).

Zdaniem Agencji inwestycja jest realizowana de facto na rzecz nienazwanej "spółki – matki", gdyż wnioskodawca nie wnosi nic do inwestycji (kapitału, zdolności kredytowej, kadry, doświadczenia na rynku, technologii, know-how) oprócz firmy pod którą działa. Przedstawione założenia dotyczące planowanej inwestycji i przyszłej działalności wnioskodawcy wskazują na powiązania z grupą "M." S.A. Agencja wskazała, że powiązania przejawiają się w następujący sposób:

1) przeprowadzenie wnioskowanej inwestycji jest całkowicie zależne od finansowania poprzez pożyczkę od B. Limited, spółki c. kontrolowanej przez J. M., prezesa i udziałowca M. S.A. Umowa pożyczki ustanawia zabezpieczenie jej spłaty w formie zastawu na udziałach wnioskodawcy (powyższe wypełnia dyspozycję art. 4 § 1 pkt. 4 lit. a) oraz lit. f) k.s.h.).

2) dostawcą większości maszyn i urządzeń, jak i wydzierżawiającym część gruntu będzie Spółka E. Sp. z o.o., powiązana osobowo i kapitałowo ze spółkami grupy M.

podstawą działalności gospodarczej wnioskodawcy jest działalność na konkretne zamówienia oraz posiadanie zapewnionych dostaw surowców i zbytu produktów. Organ powołał się przy tym na biznes plan oraz umowę intencyjną o współpracy i wskazał, że głównym dostawcą surowca, jak i odbiorcą produktu będzie spółka M. S.A. oraz spółki przez nią kontrolowane (M., L. Gmbh).

inwestycja wykazuje komplementarność technologiczną z istniejącymi zakładami M. S.A.:

- realizowana jest na terenie tych zakładów,

działalność spółki T. jest wpisana w infrastrukturę zakładów M. S.A. i w pełni od nich zależna. Dotyczy to m.in. zaopatrzenia w wodę, odbioru ścieków, gospodarki odpadami.

- stanowi realizację koncepcji rozwojowych M. S.A. – zarówno opracowania technologiczne, kosztorysowe, pozwolenia na budowę, decyzje weterynaryjne dotyczyły pierwotnie M. S.A. i wraz z dzierżawą gruntu zostały przejęte do realizacji przez wnioskodawcę.

- pomimo deklaracji przedmiotowa inwestycja nie będzie fizycznie oddzielona od zakładów M., gdyż uniemożliwiają to liczne powiązania funkcjonalne i istniejąca zabudowa terenu (połączone budynki, brak w projekcie ogrodzenia od strony istniejącego zakładu).

Mając powyższe na uwadze oraz fakt, że spółka T. została nabyta przez E. E. (osobę współwystępującą w KRS różnych organizacji z osobami będącymi członkami rady nadzorczej M. S.A. lub jego prezesem i zarazem udziałowcem) w dniu [...] lipca 2010 r. tj. w okresie naboru wniosków (na dzień przed jego złożeniem) Agencja uznała, że wniosek Skarżącej jest próbą tworzenia "sztucznych warunków" do uzyskania wsparcia finansowego, a tym samym narusza art. 4 ust.3 rozporządzenia Rady (WE, EURATOM) nr 2988/95 z 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz. Urz. UE L 312 z 23 grudnia 1995 r. str. 1), zwanego rozporządzeniem Rady 2988/95. T. Sp. z o.o. została zakupiona i zaangażowana w inwestycję jedynie w celu uzyskania dotacji w ramach PO Ryby 2007 - 2013, w związku z brakiem możliwości jej przyznania spółce M. S.A. Stąd też działania wnioskodawcy są skierowane na pozyskanie korzyści w sposób sprzeczny z celami prawa wspólnotowego, mającymi zastosowanie w niniejszej sprawie poprzez sztuczne stworzenie warunków celem uzyskania tej korzyści.

W wyniku rozpoznania wezwania do usunięcia naruszenia prawa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa pismem nr [...] z [...] czerwca 2011r. stwierdziła, że w sprawie nie doszło do naruszenia prawa. W uzasadnieniu pisma powtórzyła argumentację zawartą w piśmie z [...] kwietnia 2011r. oraz wskazała, że w zakresie poruszanych przez Skarżącą kwestii zależności zastosowanie znajdą przepisy art. 35 rozporządzenia Rady (WE) Nr 1198/2006 z dnia 17 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego (Dz.Urz. WE L z 2006r., Nr 223), zwanego dalej rozporządzeniem Rady (WE) Nr 1198/2006 oraz powołane wyżej zalecenia Komisji 2003/361/WE z 6 maja 2003 r., zawierające w swej treści definicje mikroprzedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw.

Dodatkowo Prezes ARiMR w odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszeń prawa dokonał również analizy powiązań osobowych pomiędzy Skarżącą a spółkami grupy M. Prezes ARiMR wskazał, że w ramach środka 2.5 ze wsparcia była wykluczona firma M. S.A., dlatego też jego zdaniem sztucznie stworzono warunki celem uzyskania tej korzyści dla spółki powiązanej w sposób funkcjonalny i kapitałowy z M. tj. ze Skarżącą w niniejszej sprawie.

Pismem z 6 lipca 2011r. T. Sp. z o.o. wniosła skargę na informację zawartą w piśmie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z [...] kwietnia 2011r. W skardze spółka wniosła o uchylenie zaskarżonego aktu i na podstawie art. 146 § 2 ustawy z 30 sierpnia 2002r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej: p.p.s.a. o przyznanie pomocy finansowej oraz zasądzenie kosztów postępowania, według norm przepisanych. Skarżąca zarzuciła:

1. naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, to jest naruszenie przepisów:

art. 35 rozporządzenia Rady (WE) 1198/2006 w zw. z art. 3 tego rozporządzenia w zw. z art. 6 ust. 2 załącznika do zalecenia Komisji 2003/361/WE z 6 maja 2003 r. poprzez błędną interpretację i zastosowanie pojęcia mikroprzedsiębiorstwa, prowadzące w konsekwencji do nieprawidłowego uznania przez Prezesa ARiMR, że Skarżąca nie spełnia kryterium bycia mikroprzedsiębiorstwem uprawniającego do uzyskania wnioskowanego dofinansowania w ramach PO Ryby 2007-2013,

art. 4 ust. 3 rozporządzenia Rady 2988/95 poprzez jego błędne i nieprawidłowe w przedmiotowej sytuacji zastosowanie, prowadzące do uznania, że Skarżąca podjęła działania zmierzające do pozyskania korzyści w sposób sprzeczny z odpowiednimi celami prawa wspólnotowego i sztucznie tworzyła warunki w celu uzyskania tej korzyści,

2. naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy poprzez naruszenie przepisów:

§ 43 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 września 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy finansowej na realizację środków objętych osią priorytetową 2 - Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury, zawartą w programie operacyjnym "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007/2013" (Dz.U. Nr 147, poz. 1193 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem MRiRW z 7 września 2009r. oraz § 41 ust. 3 tego rozporządzenia poprzez ich niezastosowanie, to jest niewezwanie Skarżącej do złożenia wyjaśnień w zakresie istnienia pomiędzy Skarżącą a B. Limited, spółkami grupy M., E. Sp. z o.o., M. Sp. z o.o., a w przypadku, gdyby te wyjaśnienia nie były dla Prezesa ARiMR wystarczające - ponowne niewezwanie do złożenia wyjaśnień we wskazanym zakresie,

b) art. 14 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego (Dz.U. Nr 72, poz. 619 ze zm.), zwanej dalej ustawą z 3 kwietnia 2009r. poprzez naruszenie zasady praworządności w trakcie postępowania oraz nierozpatrzenie całego zgromadzonego w sprawie, wyrażające się w dowolnym i nieuzasadnionym poczynieniu przez Prezesa ARiMR ustaleń w zakresie istnienia faktycznych i prawnych powiązań pomiędzy Skarżącą a spółkami wymienionymi powyżej w ppkt i, w tym co do tego, że na udziałach T. sp. z o.o. został ustanowiony zastaw na rzecz B. Limited, że B. Limited posiada większość praw głosu wspólników w T. sp. z o.o., że udziałowcem M. S.A. jest J. M. że istnieje powiązanie pomiędzy E. Sp. z o.o. a M. S.A., że M. Sp. z o.o. pozostaje w stosunku zależności bądź jest kontrolowana przez M. S.A., że Skarżąca została zakupiona i zaangażowana w inwestycję jedynie w celu uzyskania dotacji w ramach PO Ryby 2007-2013.

W uzasadnieniu skargi Skarżąca podniosła, że Prezes ARiMR dokonał oceny tego, czy jest ona podmiotem powiązanym z podmiotami grupy M. w sposób sprzeczny z przepisami, stosując nieuprawnioną i dowolną interpretację norm mających zastosowanie w tym przypadku. Zdaniem strony organ interpretuje na opak wykładnię pojęcia przedsiębiorstw powiązanych w zakresie, w jakim odwołuje się on do zasady prowspólnotowej wykładni prawa krajowego, bowiem, mimo braku stosownego odesłania, interpretuje przepisy prawa wspólnotowego z uwzględnieniem przepisów prawa krajowego. Jako przykład Skarżąca wskazała definicję mikroprzedsiębiorcy, która to definicja została przez Prezesa ARiMR uzupełniona normami prawa krajowego, nieadekwatnymi do przedmiotowej sytuacji i nie znajdującymi w niej, z mocy przepisów zastosowania. Skarżąca wskazała, że zgodnie z zasadą prymatu prawa wspólnotowego nad prawem krajowym, niemożliwe jest uzupełnianie norm rozporządzenia Rady (WE) 1198/2006 normami polskiego kodeksu spółek handlowych tam, gdzie prawo wspólnotowe wyraźnie na to nie zezwala. Tymczasem, zdaniem strony, organ dokonał tej oceny w oparciu o inne, nie znajdujące oparcia w przywołanych przepisach, wytyczne.

Odnosząc się do kwestii istnienia zależności pomiędzy Skarżącą a B. Limited lub spółkami grupy M. S.A, spółka wyjaśniła, że na rzecz B. Limited nie został jak dotąd ustanowiony na udziałach w T. sp. z o.o. zastaw, stanowiący zabezpieczenie udzielonej Spółce pożyczki. W konsekwencji, wbrew twierdzeniu organu, B. Limited nie posiada większości praw głosu wspólników w T. sp. z o.o., ani też poprzez fakt istnienia zastawu nie ma prawa wywierać dominującego wpływu na T. Sp. z o.o. ani poprzez umowę zawartą z T. Sp. z o.o. (umowa zastawu nie została zawarta z T. Sp. z o.o., lecz z jej wspólnikiem), ani poprzez postanowienia w akcie założycielskim lub w umowie spółki.

Zdaniem Skarżącej, nieuprawnione jest także powoływanie się przez Agencję w kontekście ustalenia istnienia zależności od innego przedsiębiorstwa, na definicję zawartą w art. 4 § 1 pkt 4 lit. a) k.s.h., skoro zgodnie z powyżej przywołanymi regulacjami, definicja mikroprzedsiębiorstwa jest ustalana jedynie na podstawie kryteriów wskazanych w zaleceniu Komisji. Niemniej, z ostrożności Skarżąca podniosła, że w myśl art. 4 § 1 pkt 4 lit. a) k.s.h. jedynie dysponowanie prawem głosu jako zastawnik, nie zaś samo pozostawanie zastawnikiem bez takiego prawa, uprawnia przyjęcie, że mamy do czynienia ze spółką dominującą i spółką zależną. W przedmiotowej sytuacji umowa Spółki nie zawiera wskazanych zapisów. B. Limited, nawet w przypadku ustanowienia zastawu na udziałach w Skarżącej, z uwagi na uniemożliwiające to postanowienia umowy spółki i postanowienia umowy pożyczki, nie będzie dysponowała żadnym prawem głosu w tej spółce, zatem również poprzez ten fakt nie będzie wywierać decydującego, ani żadnego wpływu na działalność Skarżącej spółki. Skarżąca także wskazała, że w kontekście art. 4 § 1 pkt 4 lit. f) k.s.h. B. Limited nie jest spółką dominującą w stosunku do T. Sp. z o.o., gdyż nie wywiera decydującego wpływu na działalność tej spółki, w szczególności na podstawie umów o zarządzanie.

Odnosząc się do kwestii finansowania inwestycji Skarżąca zwróciła uwagę, że finansowanie przez podmioty trzecie jest normalną i dopuszczalną praktyką, konieczną w obrocie, niezbędną zwłaszcza dla podmiotów nie posiadających wystarczających własnych kapitałów. Jeżeli jednym z warunków udzielenia finansowania ze środków unijnych miałoby być niekorzystanie z takiej pomocy, warunek ten powinien zostać sformułowany w normach stanowiących podstawę do niniejszego postępowania (a tak wszakże się nie stało, co więcej - większość podmiotów ubiegających się o dofinansowanie z takiej pomocy podmiotów trzecich korzysta lub zamierza korzystać).

Odnosząc się do nieobowiązujących już postanowień umów dzierżawy powodujących przejście po [...] latach inwestycji przedmiotu dofinansowanej inwestycji na M. S.A. Skarżąca wskazała, że argument ten nie leżał u podstaw odmowy udzielenia dofinansowania w niniejszej sprawie, jego powoływanie na obecnym etapie przez Prezesa ARiMR powinno zostać uznane za nieskuteczne. Ponadto stwierdziła, że takie postanowienia umowne nie sprzeciwiają się celom prawa wspólnotowego i udzielanego dofinansowania. To, co się stanie z inwestycją w późniejszym czasie nie powinno być i nie może być przedmiotem badania przez organy skoro ten może odmawiać dofinansowania tylko w przypadkach niespełnienia przez wnioskodawcę warunków określonych przepisami.

Skarżąca zwróciła również uwagę, że Prezes ARiMR w odpowiedzi na wezwanie do usunięcia naruszeń prawa dokonał analizy powiązań osobowych pomiędzy Skarżącą a spółkami grupy M., których nie dokonał odmawiając dofinansowania. Skarżąca stanęła na stanowisku, że analiza ta odwołuje się do relacji przeszłych, w niektórych przypadkach - od wielu lat nieaktualnych. Prezes ARiMR pominął w swoich rozważaniach fakt, że rozdzielenie spółek grupy M. od innych podmiotów, wymienionych przez organ nastąpiło określony czas temu. Skarżąca nie widzi żadnych powodów, dla których miałaby zostać pozbawiona dofinansowania z uwagi na zaszłe i już nie mające miejsca powiązania J. M. z takimi podmiotami jak "E." Sp. z o.o. czy M. Sp. z o.o.

W podobny sposób Skarżąca odniosła się do podnoszonych przez Agencję zarzutów dotyczących: 1) powiązań dostawcy maszyn "E." Sp. z o.o. i M. S.A., 2) głównego dostawcy surowca dla Skarżącej (M. S.A.), 3) komplementarności technologicznej z istniejącymi zakładami M. S.A.

Zdaniem Skarżącej, wbrew twierdzeniom organu nie stworzyła ona sztucznych warunków do uzyskania dofinansowania ze środków unijnych. Agencja odmawiając przyznania dofinansowania nie wskazała, z jakim celem prawa wspólnotowego sprzeczne jest ubieganie się o dofinansowanie przez podmiot, który własnymi zabiegami pozyskał korzystne warunki dla realizacji inwestycji, korzystając z bogatego doświadczenia M. S.A., ani nie przeprowadziła dowodu nadużycia prawa polegającego na wykazaniu zamiaru Skarżącej zmierzającego do uzyskania korzyści w sposób sprzeczny z celami prawa wspólnotowego. Zdaniem Skarżącej w ten sposób organ naruszył art. art. 4 ust. 3 rozporządzenia Rady 2988/95.

Ponadto zdaniem Skarżącej, w przypadku, gdy Prezes ARiMR powziął wątpliwości co do tego, czy ona jest podmiotem samodzielnym czy też powiązanym z innymi podmiotami, w tym podmiotami z grupy M. S.A., winien był dwukrotnie wezwać ją do złożenia wyjaśnień w tym zakresie, tak, ażeby wszelkie wątpliwości został usunięte, nie zaś dokonywać samowolnych i niezgodnych z rzeczywistym stanem ustaleń. Uchybienie przepisom regulującym sposób postępowania w sprawach dofinansowań w ramach PO Ryby 2007-2013 miało, zdaniem spółki, istotny wpływ na wynik tego postępowania, albowiem doprowadziło do poczynienia przez organ nieprawidłowych i niekorzystnych dla niej ustaleń.

Niezależnie od powyżej przedstawionych kwestii Skarżąca podniosła, że Prezes ARiMR poczynił w trakcie postępowania o udzielenie dofinansowania szereg nieprawdziwych ustaleń opartych na nieznanych dla niej dowodach i źródłach, na których to podstawie odmówił dofinansowania, czym naruszył obowiązującą w tym postępowaniu zasadę praworządności oraz nakaz rozpatrzenia całego zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

W odpowiedzi na skargę Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa wniosła o oddalenie skargi.

W piśmie procesowym Skarżącej spółki z 31 sierpnia 2011r. ponownie podtrzymano zarzuty, twierdzenia i wnioski zawarte w skardze z 6 lipca 2011 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Przesłanki przyznawania pomocy finansowej ze środka 2.5 "Inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu" w ramach Programu Operacyjnego "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013 " mają swoje źródło w rozporządzeniu Rady (WE) Nr 1198/2006 z dnia 17 lipca 2006 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego oraz w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 498/2007 z dnia 26 marca 2007r. ustanawiającym szczegółowe zasady wykonywania rozporządzenia Rady (WE) nr 1198/2006 w sprawie Europejskiego Funduszu Rybackiego (Dz.Urz. UE L 120 z 10 maja 2007r., s. 1), zwanego dalej rozporządzeniem Komisji (WE) Nr 498/2007, natomiast w zakresie przepisów krajowych przesłanki te określa ustawa z dnia 3 kwietnia 2009 r. o wspieraniu zrównoważonego rozwoju sektora rybackiego z udziałem Europejskiego Funduszu Rybackiego i wydane w oparciu o delegację ustawową rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 7 września 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania, wypłaty i zwracania pomocy finansowej na realizację środków objętych osią priorytetową 2 - Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury, zawartą w programie operacyjnym "Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich 2007-2013".

Zgodnie z art. 35 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) Nr 1198/2006 pomoc inwestycyjna ograniczona jest do: a) mikroprzedsiębiorstw, małych i średnich przedsiębiorstw; oraz b) przedsiębiorstw nieobjętych definicją zawartą w art. 3 lit. f), które zatrudniają mniej niż 750 pracowników lub posiadają obrót niższy niż 200 min EUR.

W myśl art. 3 pkt 2 lit. e) ustawy z 3 kwietnia 2009r. program operacyjny zawiera następujące osie priorytetowe: (...) oś priorytetowa 2 - Akwakultura, rybołówstwo śródlądowe, przetwórstwo i obrót produktami rybołówstwa i akwakultury, która obejmuje następujące środki: inwestycje w zakresie przetwórstwa i obrotu, w ramach którego mogą być realizowane operacje w zakresie określonym w art. 34 ust. 1, 3 i 4 oraz art. 35 ust. 1 i 2 rozporządzenia nr 1198/2006.

Zgodnie z przepisem art. 9 ustawy z 3 kwietnia 2009r., pomoc jest przyznawana na wniosek o dofinansowanie, jeżeli wnioskodawca spełnia warunki przyznania pomocy określone w przepisach, o których mowa w art. 1 pkt 1 oraz przepisach wydanych na podstawie art. 19 (rozporządzenia wykonawcze). Art. 1 pkt 1 ustawy z 3 kwietnia 2009r. odwołuje się do dwóch powołanych wyżej rozporządzeń instytucji europejskich, tj. rozporządzenia Rady (WE) Nr 1198/2006 i rozporządzenia Komisji (WE) Nr 498/2007.

W myśl art. 10 ust. 3 ustawy z 3 kwietnia 2009r., wniosek o dofinansowanie jest oceniany w zakresie: poprawności sporządzenia i złożenia, zgodności planowanej operacji z celami środka, w ramach którego ma być realizowana operacja, celowości udzielania pomocy na realizację planowanej operacji - w sposób określony w przepisach wydanych na podstawie art. 19 oraz zgodnie z kryteriami wyboru operacji przyjętymi przez komitet monitorujący.

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z 3 kwietnia 2009r. do postępowania w sprawach przyznawania pomocy na podstawie umowy o dofinansowanie nie stosuje się przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, z wyjątkiem przepisów dotyczących właściwości miejscowej organów, wyłączenia pracowników organu, doręczeń i wezwań, udostępnienia akt, a także skarg i wniosków.

W ust. 2 art. 14 ustawy z 3 kwietnia 2009r. wskazano, że w postępowaniu w sprawie przyznawania pomocy na podstawie umowy o dofinansowanie organ, przed którym toczy się postępowanie:

1) stoi na straży praworządności;

2) jest obowiązany w sposób wyczerpujący rozpatrzyć cały materiał dowodowy;

3) udziela stronom, na ich żądanie, niezbędnych pouczeń co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania;

4) zapewnia stronom, na ich żądanie, czynny udział w każdym stadium postępowania.

Na podstawie art. 19 ustawy z 3 kwietnia 2009r. zostało wydane rozporządzenie MRiRW z 7 września 2009r., które w przepisie § 41 ust. 1 stanowi, iż przyznanie pomocy następuje na podstawie umowy o dofinansowanie zawartej z Agencją. W ust. 2 § 41 ww. rozporządzenia wskazano, że wniosek o dofinansowanie w przypadku środków o których mowa w § 1, zawiera w szczególności: 1) (...) nazwę, siedzibę i adres wnioskodawcy; 2) imię i nazwisko oraz miejsce zamieszkania i adres osoby upoważnionej do reprezentowania wnioskodawcy- jeżeli pełnomocnictwo zostało udzielone; 3) numer identyfikacji podatkowej (NIP) wnioskodawcy; 4) informacje o formie prawnej wnioskodawcy; 5) charakterystykę prowadzonej działalności; 6) opis planowanej operacji, w tym określenie miejsca jej realizacji, celów .zakresu i kosztów; 7) zestawienie rzeczowo-finansowe operacji; 8) oświadczenia lub zobowiązania wnioskodawcy związane z pomocą; 9) informację o załącznikach dołączonych do wniosku. Natomiast w ust. 3 tego paragrafu wskazano, że do wniosku o dofinansowanie dołącza się dokumenty potwierdzające dane zawarte we wniosku o dofinansowanie, które są określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia.

Ponadto do rozpatrzenia niniejszej sprawy niezbędne jest również zastosowanie się do Zaleceń Komisji z dnia 6 maja 2003r. dotyczące definicji przedsiębiorstw mikro, małych i średnich i załącznika do niego (2003/361/WE). W art. 3 ust. 3 załącznika do Zaleceń Komisji zawarto definicję "przedsiębiorstw powiązanych". Zgodnie z tą definicją powiązane przedsiębiorstwa to przedsiębiorstwa, które mają którekolwiek z następujących relacji ze sobą nawzajem: - pkt c) przedsiębiorstwo ma prawo wywierać dominujący wpływ na inne przedsiębiorstwo na mocy umowy zawartej z tym przedsiębiorstwem lub postanowień w akcie założycielskim lub umowie spółki. Przedsiębiorstwa pozostające w opisanej relacji za pośrednictwem jednego lub więcej przedsiębiorstw, lub jednego z inwestorów uważane jest również za powiązane. Przedsiębiorstwa, które pozostają we wskazanej relacji za pośrednictwem osoby fizycznej lub grupy osób fizycznych działających łącznie, są także uznane za przedsiębiorstwa powiązane, jeżeli prowadzą swoją działalność lub część swojej działalności na tym samym rynku właściwym lub na rynkach sąsiednich. Za "rynek sąsiedni" uznaje się rynek dla produktu lub usługi znajdujący się w bezpośrednim sąsiedztwie rynku właściwego, w kierunku rynku dystrybucji lub w kierunku rynku produkcji i dostaw.

Z kolei w myśl art. 3 ust. 1 załącznika do Zaleceń przedsiębiorstwo niezależne to przedsiębiorstwo, które nie jest zakwalifikowane jako przedsiębiorstwo partnerskie w rozumieniu ust. 2 lub jako przedsiębiorstwo powiązane w rozumieniu ust. 3.

Z art.6 ust. 2 załącznika do Zaleceń "Ustalanie danych przedsiębiorstwa" wynika, że dane przedsiębiorstwa, w tym liczba zatrudnionych osób, mającego przedsiębiorstwa partnerskie lub przedsiębiorstwa powiązane, ustala się na podstawie sprawozdań finansowych i innych danych przedsiębiorstwa lub, w przypadku ich występowania, skonsolidowanych sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa lub skonsolidowanych sprawozdań finansowych, w których przedsiębiorstwo jest uwzględnione przez konsolidację.

Spór w niniejszej sprawie sprowadza się do odpowiedzi na pytanie czy spółka T. jest przedsiębiorstwem niezależnym w rozumieniu art. 3 ust. 1 Załącznika do Zaleceń Komisji z 6 maja 2003r. W ocenie Sądu na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć przecząco i wskazać, że T. Sp. z o.o. jest przedsiębiorstwem powiązanym w rozumieniu art. 3 ust. 3 załącznika do Zaleceń.

Przechodząc do analizy sprawy należy w pierwszej kolejności wskazać, że M. S.A. nie spełniała warunków mikro, małego lub średniego przedsiębiorstwa (według sprawozdania rocznego przychody grupy M. w roku 2010 przekroczyły [...] mln euro przy zatrudnieniu ponad [...] tysięcy pracowników), dlatego też spółka nie mogła złożyć wniosku o dofinansowanie. Co więcej złożone w 2009 r. przez M. S.A. wnioski o dofinansowanie zostały rozpoznane negatywnie przez Agencję ze względu na wielkość przedsiębiorstwa, o której mowa w cyt. wyżej art. 35 ust. 3 rozporządzenie Rady (WE) Nr 1198/2006. Mając na uwadze powyższe Agencja miała obowiązek zbadać powiązania pomiędzy grupą M. a T. sp. z o.o. Bezspornym jest fakt, iż pan J. M. kontroluje dwie [...] spółki: F. Limited oraz B. Limited. Z kolei N. M. (córka J. M.) jest właścicielską 80% udziałów w M. sp. z o.o. Dzięki tym powiązaniom J. M. faktycznie kieruje grupą M., będąc we władaniu razem z córką ponad 50% akcji M. ASA, która jest notowana na giełdzie w [...].

Analizując z kolei powiązania spółki T. z innymi przedsiębiorstwami Grupy M. należy przede wszystkim mieć na uwadze fakt, że cały projekt początkowo realizowany był przez spółkę M., która to spółka zleciła K. A. (pismo K. A. z [...]8 listopada 2011r. – karta 58 akt sądowych) wykonanie kosztorysu dotyczącego hali "[...]" oraz rozbudowy i modernizacji hali "[...]" zakładu przetwórstwa ryb w D. w bezpośrednim sąsiedztwie i otoczeniu zakładu M. S.A. K. A. wskazał, że kosztorys przed sporządzeniem dla spółki T., sporządzany był dla M. S.A. i na zlecenie tej firmy. Co więcej za kosztorys wykonany na rzecz T. Sp. z o.o. zapłaty dokonała spółka M. S.A. z siedzibą w S. Powyższe potwierdza również znajdujący się w aktach administracyjnych pierwotny kosztorys inwestorski sporządzony na rzecz M. S.A. z [...] czerwca 2010r. (karta 1-42 akt administracyjnych). Ponadto wszelkie zgody i pozwolenia udzielane były pierwotnie na rzecz spółki M. S.A. (decyzja – pozwolenie na budowę - Starosty S. nr [...] z [...] sierpnia 2009r., decyzja weterynaryjna), dopiero po złożeniu wniosku o dofinansowanie T. Sp. z o.o. wystąpiła o przeniesienie na nią praw np. z pozwolenia na budowę. Sama Spółka T. uaktywniła swoją działalność w dniach [...] lipca 2010 r., wtedy to nastąpiły zmiany własnościowe w spółce i jej zarządzie (w dniu [...] lipca 2010r. 100% udziałów nabył obecny prezes spółki), zawarto umowę dzierżawy ze spółką M. S.A. i dokonano stosownych zmian w KRS. Wcześniej spółka ta prowadziła działalność gospodarczą w bardzo ograniczonym zakresie (rachunek zysków i strat, bilans za 2009r.).

Należy podkreślić, że inwestycja, do której Skarżąca złożyła wniosek o dofinansowanie w całości wpisuje się w koncepcję rozwoju M. S.A. Mianowicie planowana inwestycja miała być realizowana na nieruchomości będącej własnością M. S.A. (Skarżąca zawarła jedynie umowę dzierżawy gruntu na [...] lat), w samej spółce M. brak jest takiego zakładu o jakiego dofinansowanie wystąpiła Skarżąca. Co więcej, zgodnie z § 7 pierwotnego brzmienia umów dzierżawy z [...] lipca 2010r. nieruchomości od M. S.A. nakłady poczynione w okresie dzierżawy przez dzierżawcę (T. Sp. z o.o.) przechodzą na wydzierżawiającego (M. S.A.). Powyższe postanowienie – zmieniono je dopiero aneksem do umowy dzierżawy w dniu [...] grudnia 2010 r. - z góry zakładało, iż po [...] latach dzierżawy przedmiot dofinansowanej inwestycji (hale) stanie się własnością podmiotu, któremu pomoc nie przysługiwała (firma M.). W tym miejscu zgodzić się należy z organem, że okoliczność takiego konstruowania umów w kontekście powiązań funkcjonalnych (dystrybucja, kanały zbytu, zaopatrzenie, marketing) budzi poważne wątpliwości z punktu widzenia długofalowego planowania biznesowego i ewentualnych korzyści finansowych, jakie z inwestycji realizowanej przez wnioskodawcę ze środków unijnych osiągnie podmiot wykluczony ze wsparcia (firma M.), opierający się głównie na powiązaniach funkcjonalnych lub powiązaniach w zakresie spółek kontrolowanych przez M.

Prawidłowo także organ zauważył, że inwestycja wykazuje komplementarność technologiczną z istniejącymi zakładami M. S.A. Agencja zasadnie wskazała, że inwestycja ma być realizowana na terenie zakładów M. a działalność Skarżącej wpisana jest w infrastrukturę zakładów M. S.A. i w pełni od nich zależna, gdyż zaopatrzenie w wodę, odbiór ścieków i gospodarka odpadami odbywać ma się za pośrednictwem tych zakładów. Podkreślić należy również, że pomimo deklaracji, przedmiotowa inwestycja nie będzie fizycznie oddzielona od zakładów M., gdyż uniemożliwiają to liczne powiązania funkcjonalne i istniejąca zabudowa terenu (połączone budynki, brak w projekcie ogrodzenia od strony istniejącego zakładu). Potwierdzeniem braku samodzielności spółki są również następujące fakty: dostawcą większości maszyn oraz wykonawcą robót budowlanych będzie Spółka E. (spółka powiązana z personalnie M. ), oraz to że głównym dostawcą surowca, jak i odbiorcą produktu będzie spółka M. S.A oraz spółki przez nią kontrolowane (M., L. Gmbh).

Analizując również powiązania Skarżącej z grupą M. nie sposób nie zauważyć, że Skarżąca nie posiadała odpowiedniego majątku, aby zrealizować inwestycję, oprócz kapitału zakładowego w wysokości 50.000 złotych i nazwy (firmy). Skarżąca nie posiada żadnych środków trwałych, majątku, know-how, patentów, zdolności kredytowej, kadr zapewniających realizację inwestycji, nie posiada również doświadczenia na rynku. Na realizację inwestycji zgodnie z umową z [...] grudnia 2010r. otrzymała pożyczkę od B. Limitet. Podmiot udzielający pożyczki w całości kontrolowany jest przez prezesa i udziałowca M. S.A. (100% udziałów posiada J. M.). W zamian za udzielenie pożyczki, zgodnie z art. 5 umowy Inwestor (T. Sp. z o.o.) zobowiązał się utworzyć zastaw udziałów na rzecz pożyczkodawcy. Pożyczka ta miałaby stanowić jedyne źródło finansowania inwestycji T. Sp. z o.o., o której mowa we wniosku o przyznanie pomocy. W przypadku nieudzielenia tej pożyczki albo opóźnienia w jej wypłaceniu inwestycja spółki T. nie mogłaby zostać zrealizowana. Jest to niewątpliwie wywieranie dominującego wpływu na inne przedsiębiorstwo na mocy umowy pomiędzy dwoma przedsiębiorstwami. Biorąc dodatkowo pod uwagę, iż J. M. oraz jego córka N. M. pośrednio poprzez B. Limited, F. Limited oraz M. sp. z o.o. władają ponad 50% akcji M. ASA - spółki-matki całej grupy, należy wskazać, że te przedsiębiorstwa oraz T. Sp. z o.o. są przedsiębiorstwami powiązanymi. W konsekwencji powyższego oraz wobec faktu, że spółka B. Limited jest w całości kontrolowana przez prezesa zarządu M. S.A., zgodzić się należy z Agencją, że Spółka T. pozostaje w relacji powiązania ze Spółką M. S.A, tym bardziej, że Spółki te prowadzą działalność, a przynajmniej jej część, na tym samym rynku właściwym (ta sama branża, rynki zbytu, obszar) oraz na rynku pokrewnym w stosunku do rynku właściwego (szczebel rynku odpowiednio wyższy lub niższy).

Rację ma Skarżąca, że finansowanie inwestycji przez podmioty trzecie jest normalną i dopuszczalną praktyką, konieczną w obrocie, niezbędną zwłaszcza dla podmiotów nie posiadających wystarczających własnych kapitałów. Należy jednakże zauważyć, iż skarżąca nie zwróciła się o finansowanie do podmiotów zawodowo zajmujących się udzielaniem kredytów ale do firmy, która poprzez udzielenie pożyczki może uzyskać dominujący wpływ na działalność spółki T.

Dokonując również analizy powiązań nie sposób nie zauważyć powiązań o charakterze osobowym, jednakże zdaniem Sądu nie mają one takiej rangi, jaką próbowała tym powiązaniom nadać Agencja. Zdaniem Sądu wskazane w zaskarżonym piśmie powiązania osobowe (głównie fakt, że w przeszłości E. E. była członkiem rady nadzorczej w jednej ze spółek J. M.) mogą jedynie dodatkowo wzmocnić argumentację o istniejących powiązaniach pomiędzy osobami prawnymi, nie mogą one natomiast być faktem przesądzającym. Faktem przesądzającym, że spółka T. jest powiązana ze spółką M. i złożony wniosek o dofinansowanie został złożony w celu ominięcia przepisów dotyczących małych i średnich przedsiębiorstw (którym to przedsiębiorstwem nie jest M. S.A.) są powiązania o charakterze strategicznym (koncepcja rozwoju spółki M.), funkcjonalnym, technologicznym (położenie inwestycji i uzależnienie od infrastruktury grupy M., dostawa i sprzedaż produktów), geograficznym (wszystkie obiekty leżą na jednym terenie, będącym własnością M.), finansowym (pożyczka).

Reasumując należy zauważyć, że w sprawie występuje sieć wzajemnych relacji pomiędzy spółką M. S.A. a innymi spółkami w tym T. Sp. z o.o. Skarżąca mimo, że formalnie jest przedsiębiorstwem niezależnym (samodzielnym), to jednak faktycznie jest ściśle powiązana z przedsiębiorstwami grupy M. S.A., w szczególności poprzez osobę J. M. Z przebiegu całego postępowania należy wskazać, że w sprawie nastąpiło sztuczne tworzenie warunków w celu uzyskania korzyści finansowej, której to korzyści M. S.A. (ze względu na swoją wielkość) nie mógłby w normalnych warunkach uzyskać. Powyższe jest sprzeczne z celami prawa wspólnotowego i ma na celu ominięcie przepisów dotyczących mikro, małych i średnich przedsiębiorstw, narusza tym samym art. 4 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE, EURATOM) nr 2988 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich oraz art. 35 ust. 3 rozporządzenia Rady (WE) Nr 1198/2006. Należy także podkreślić, że późniejsze zmiany do np. umowy dzierżawy czy też nie ustanowienie zastawu na udziałach na rzecz pożyczkodawcy są jedynie próbą dostosowania prawnego wzajemnych relacji między Skarżącą a innymi podmiotami z grupy M. po to, aby uzyskać wnioskowane dofinansowanie. Argumentacja spółki wskazująca na bardzo dobre zarządzanie spółka T. poprzez zawieranie bardzo korzystnych umów ze spółkami z grupy M. są jedynie polemiką z ustalonym stanem faktycznym i stanowiskiem organu. W sprawie brak jest jakichkolwiek powodów gospodarczych, funkcjonalnych i innych (za wyjątkiem chęci uzyskania dofinansowania), aby daną inwestycję realizował podmiot odrębny od grupy M. S.A., co zdaniem Sądu powyżej zostało dowiedzione. Dlatego też mimo, że istnieje swoboda układania określonych stosunków gospodarczych, to jednak organy są zobowiązane do badania, czy stosunki te nie są układane w sposób sztuczny i w wypadku stwierdzenia takiego faktu, organ winien odmówić przyznania dofinansowania. Zgodnie z treścią motywu 12 preambuły Zalecenia Komisji, przy dokonywaniu kwalifikacji danego przedsiębiorstwa, należy także wziąć pod uwagę relacje między przedsiębiorstwami a osobami fizycznymi w celu zapewnienia, że tylko przedsiębiorstwa, które naprawdę potrzebują przywilejów wynikających z MŚP z różnych przepisów lub środków zastosowanych dla ich korzyści, faktycznie z nich skorzystają. W celu ograniczenia rozpatrywania tych sytuacji do niezbędnego minimum, uwzględnienie takich relacji zostało ograniczone do rynku właściwego lub rynków sąsiednich - z powołaniem w razie potrzeby na określoną przez Komisję definicję "rynków właściwych" w obwieszczeniu Komisji w sprawie definicji rynku właściwego dla celów wspólnotowego prawa konkurencji.

Sąd podziela zarzuty Skarżącej odnoszące się do nieprawidłowego zastosowania przepisów Kodeksu spółek handlowych przy ocenie powiązań przedsiębiorstw. Należy bowiem zauważyć, iż w pkt 1 Preambuły Zaleceń Komisji z 6 maja 2003r. wskazano, że (...) należy unikać sytuacji, w których Wspólnota koncentruje swoje działania na jednej kategorii MŚP, a Państwa Członkowskie na innej kategorii tych przedsiębiorstw. Uznano ponadto, że zastosowanie tej samej definicji przez Komisję, Państwa Członkowskie, Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) oraz Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) zwiększałoby spójność i skuteczność polityki skierowanych do MŚP, ograniczając tym samym ryzyko zakłócenia konkurencji. W związku z powyższym Sąd stanął na stanowisku, że przy ocenie niezależności przedsiębiorstwa brak jest podstaw prawnych do stosowania przepisów krajowych w celu oceny czy dane przedsiębiorstwo jest przedsiębiorstwem niezależnym. Do oceny powyższego wystarczające są definicje zawarte w Zaleceniach Komisji z dnia 6 maja 2003r. dotyczących definicji przedsiębiorstw mikro, małych i średnich (2003/361/WE). Mimo jednak nieprawidłowego zastosowania przepisów krajowych wydane rozstrzygnięcie jest prawidłowe, a powyższe uchybienie nie miało wpływu na wynik sprawy.

Zdaniem Sądu wbrew twierdzeniom Skarżącej w sprawie organ nie naruszył § 43 rozporządzenia MRiRW z 7 września 2009r. poprzez dwukrotne wezwanie do uzupełnienia wniosku. Powołany przepis ma zastosowanie jedynie wówczas, gdy wniosek jest nie pełny i wymaga uzupełnienia. W wypadku, gdy wniosek jest prawidłowo sporządzony i zawiera wszystkie wymagane dokumenty, to organ na podstawie takiego wniosku podejmuje określone rozstrzygnięcie. Złożony przez Skarżącą wniosek zawierał wszystkie wymagane elementy i związku z tym organ dokonał jego oceny, która w tym wypadku była negatywna dla Skarżącej.

Z wyżej przedstawionych powodów Sąd uznał, że zaskarżone orzeczenie jest zgodne z prawem. Zarówno argumentacja skargi jak i analiza akt sprawy nie ujawniły bowiem wad tego rodzaju, które mogłyby mieć wpływ na podjęte rozstrzygnięcie. Prowadząc postępowanie Agencja nie uchybiła obowiązującym ją zasadom proceduralnym, w szczególności wynikającym z art. 14 ust. 2 pkt 1- 2 ustawy z 3 kwietnia 2009. Agencja nie naruszyła w szczególności zasady praworządności oraz rozpatrzyła cały zgromadzony materiał dowodowy, gdyż prawidłowo przeprowadziła postępowanie w niniejszej sprawie, a negatywny dla Skarżącej wynik postępowania nie może być równoznaczny z naruszeniem powołanych zasad.

Uznając, że organ w toku postępowania w sprawie wniosku T. Sp. z o.o. nie naruszył przepisów prawa materialnego ani przepisów postępowania i wydał prawidłowe rozstrzygniecie zawarte w piśmie z [...] kwietnia 2011 r. Sąd na podstawie przepisu art. 151 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji wyroku.