I SA/Po 1074/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
2014-06-04Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Izabela Kucznerowicz /przewodniczący/
Karol Pawlicki
Małgorzata Bejgerowska /sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Kucznerowicz Sędziowie Sędzia WSA Małgorzata Bejgerowska (spr.) Sędzia WSA Karol Pawlicki Protokolant: ref. staż. Martyna Dziubałka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 czerwca 2014 r. sprawy ze skargi [A] sp. z o.o. w [...] na interpretację indywidualną Ministra Finansów działającego przez organ upoważniony Dyrektora Izby Skarbowej w [...] z dnia [...]r. Nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług I. uchyla zaskarżoną interpretację indywidualną, II. zasądza od Ministra Finansów działającego przez organ upoważniony Dyrektora Izby Skarbowej w [...] na rzecz skarżącej spółki kwotę [...] zł ([...]) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Wnioskiem złożonym w dniu [...], uzupełnionym w dniu [...], "X." Sp. z o.o. z siedzibą w X. wystąpiła, na podstawie art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm. - dalej w skrócie: "O.p."), do Dyrektora Izby Skarbowej w P. - upoważnionego przez Ministra Finansów do wydawania w jego imieniu interpretacji indywidualnych, z wnioskiem o udzielenie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury VAT RR.
Przedstawiając stan faktyczny Spółka podała, że zakupiła brojlery (kurczęta) od rolnika ryczałtowego i w jego imieniu wystawiła fakturę VAT RR. W drodze umowy przelewu wierzytelności, o której mowa w art. 509 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm. – dalej w skrócie: "K.c.") strona nabyła wierzytelność, której dłużnikiem jest powyższy rolnik ryczałtowy. Wnioskodawczyni zapłaciła rolnikowi ryczałtowemu kwotę należną, wynikającą z faktury VAT RR pomniejszoną o kwotę nabytej wierzytelności. Zaznaczono przy tym, że nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną podatkiem od towarów i usług, to znaczy ze sprzedażą przetworzonego drobiu po uboju. Zapłata nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego w terminie 35 dni - zgodnie z umową kontraktacji na produkcję i dostawę kurcząt rzeźnych - brojlerów nr 3 z dnia [...]. Ta forma zapłaty nie dotyczy tej części zapłaty na rzecz hodowcy - rolnika ryczałtowego, która byłaby zapłacona w drodze potrącenia nabytej przez Spółkę wierzytelności z wierzytelnością tego hodowcy wobec Spółki. W tej części nie nastąpi zapłata na rachunek rolnika ryczałtowego, co jednak, zdaniem wnioskodawczyni, nie wyklucza zachowania prawa do odliczenia całego podatku naliczonego wynikającego z faktury VAT RR. Wnioskodawczyni wskazała, że na podstawie art. 116 ust. 6 pkt 2 w związku z ust. 8 i ust. 9a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 ze zm. - dalej w skrócie: "u.p.t.u."), warunek zapłaty na rachunek bankowy wskazany w art. 116 ust. 6 pkt 2 uważa się za spełniony, jeśli zapłata na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego została zrealizowana w części stanowiącej różnicę między należnością rolnika ryczałtowego za dostarczone produkty rolne (drób przeznaczony do uboju), a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi przez nabywcę tych produktów rolnych, przez które należy rozumieć także potrącenia z innych ustaw (a więc potrącenia zrealizowane na podstawie K.c.). Spółka oświadczyła, że w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne podano w tytule nr faktury VAT RR i datę wystawienia dokumentu. Nabyta wierzytelność powstała w wyniku zakupienia piskląt w zakładzie drobiarskim "Y.". Przelew wierzytelności jest dokonywany przez zakład drobiarski na wnioskodawczynię, która jest nabywcą wierzytelności z tytułu uiszczenia ceny sprzedaży za nabyte przez danego rolnika ryczałtowego pisklęta. Nabyta wierzytelność byłaby potrącona z wierzytelnością tego hodowcy - rolnika ryczałtowego z tytułu należnej od Spółki ceny za dostarczony do ubojni drób. W ocenie wnioskodawczyni istnieje ścisły związek nabytej przez nią wierzytelności z towarami (drobiem odstawionym do uboju) nabytymi od danego hodowcy - rolnika ryczałtowego.
W oparciu o tak przedstawiony opis stanu faktycznego zadano organowi następujące pytanie: czy Spółka może odliczyć podatek VAT naliczony z faktury VAT RR na podstawie art. 116 pkt 9a u.p.t.u?
Prezentując swój pogląd strona stanęła na stanowisku, że na podstawie powołanego przepisu u.p.t.u. Spółka może dokonać stosownego odliczenia podatku VAT naliczonego z faktury VAT RR.
W interpretacji indywidualnej z dnia [...], nr [...], Dyrektor Izby Skarbowej w P., działając z upoważnienia Ministra Finansów, uznał stanowisko wnioskodawczyni za nieprawidłowe.
W motywach interpretacji organ powołał się na przepisy art. 116 u.p.t.u. oraz art. 25 (6) i art. 25 (7) VI Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L 77/388/EWG - dalej w skrócie: "VI Dyrektywa"). Następnie wskazał, że w art. 116 ust. 6 u.p.t.u. określono warunki, których spełnienie uprawnia nabywców produktów rolnych do zwiększenia kwoty podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2 u.p.t.u., o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku. Jednym z nich jest obowiązek zapłaty należności za produkty rolne, na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego. Jednocześnie organ zwrócił uwagę, że w przepisie art. 116 ust. 8, 9 i 9a u.p.t.u. doprecyzowano zasady rozliczenia zryczałtowanego zwrotu podatku przez nabywców produktów rolnych od rolnika ryczałtowego. W ocenie organu z treści powołanych powyżej przepisów wynika, że nie zawsze wpłata na rachunek bankowy rolnika jest warunkiem niezbędnym do odliczenia kwoty zwrotu przez podatnika wypłacającego ten zwrot. Warunek posiadania rachunku bankowego wprowadzony został do u.p.t.u. w celu zapewnienia weryfikacji płatności zryczałtowanego zwrotu podatku, z uwagi na postanowienia art. 25 (7) VI Dyrektywy i nie może sam w sobie powodować ograniczenia prawa podatnika do odliczenia dokonywanego zryczałtowanego zwrotu podatku. W kontekście powyższego Dyrektor Izby Skarbowej w P. - działający z upoważnienia Ministra Finansów stwierdził, że zapłata należności za produkty rolne na rachunek rolnika ryczałtowego pomniejszona o kwotę wynikającą z nabytej przez Spółkę wierzytelności pozbawia nabywcę produktów rolnych prawa do zwiększenia kwoty podatku naliczonego o całą kwotę dokonanego zwrotu podatku. Zdaniem organu opisana we wniosku o wydanie interpretacji sytuacja nie mieści się w katalogu potrąceń wskazanych w art. 116 ust. 9a u.p.t.u., tj. wynikających z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE lub tytułów wykonawczych (egzekucyjnych). Organ interpretacyjny zwrócił uwagę, że w prawodawstwie polskim obowiązuje zasada swobody umów, w ramach której strony mogą dowolnie kształtować treść umowy w granicach wyznaczonych przez prawo. Dotyczy to także szeroko rozumianego obrotu wierzytelnościami. Według organu w niniejszej sprawie nie zasługuje na aprobatę stwierdzenie, iż doszło do potrącenia z należności dla rolnika ryczałtowego kwoty wynikającej z innych ustaw - K.c. W takim przypadku, w ocenie organu, mamy do czynienia wyłącznie z umową pomiędzy stronami transakcji, co do sposobu uregulowania należności, a nie z obowiązkiem potrącenia z tej należności kwot wynikających z odrębnych ustaw.
Nie zgadzając się ze stanowiskiem Dyrektora Izby Skarbowej w P., działającego z upoważnienia Ministra Finansów, Spółka wezwała organ do usunięcia naruszenia prawa poprzez zmianę przedmiotowej interpretacji indywidualnej. W odpowiedzi na to wezwanie organ podatkowy stwierdził brak podstaw do zmiany aktu.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu "X." Sp. z o.o., reprezentowana przez radcę prawnego, wniosła o uchylenie powyższej interpretacji oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania. Zaskarżonej interpretacji zarzucono naruszenie prawa materialnego, polegające na błędnej wykładni przepisów art. 116 ust. 9a w związku z art. 116 ust. 6 pkt 2 i ust. 8 u.p.t.u. skutkujące nieprawidłowym uznaniem, że potrącenie wierzytelności Spółki wobec rolnika ryczałtowego (nabytej wcześniej od innego podmiotu z tytułu zobowiązania rolnika do uiszczenia ceny za zakupione pisklęta) z wierzytelnością rolnika ryczałtowego z tytułu uiszczenia ceny za sprzedane przez niego Spółce do uboju brojlery (kurczęta), wyłącza możliwość odliczenia przez Spółkę podatku naliczonego wynikającego z faktury VAT RR.
W argumentacji skargi strona skarżąca stwierdziła, że analiza treści art. 116 u.p.t.u. i ewolucji art. 116 ust. 9a u.p.t.u. wskazują, że ustawodawca sukcesywnie rozszerzał zakres zdarzeń traktowanych przez niego na równi z należnościami za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu (a tym samym nie objętych w tej części obowiązkiem dokonania rozliczeń między podatnikiem, a rolnikiem ryczałtowym w formie przelewu na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego). Skarżąca wyraziła przekonanie, że gdyby intencją ustawodawcy było rozszerzenie treści art. 116 ust. 9a u.p.t.u. wyłącznie na potrącenia wynikające z tytułów wykonawczych, czy rozporządzeń Rady UE, to w treści znowelizowanego przepisu nadal wskazane byłyby obok tytułów wykonawczych i rozporządzeń Rady UE, potrącenia z zapłaty należności za dostarczone mleko opłat określonych w art. 33 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych. Autor skargi stanął na stanowisku, że dokonana przez ustawodawcę zmiana, polegająca na zastąpieniu kategorii "potrąceń z zapłaty należności za dostarczone mleko opłat określonych w art. 33 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych" "potrąceniami jeżeli wynikają z innych ustaw", oznacza że znowelizowany przepis zawiera w sobie nową treść normatywną, znacznie szerszą niż pierwotne brzmienie art. 116 ust. 9a u.p.t.u. Z powyższego strona skarżąca wywiodła, że organ błędnie wskazuje, iż dyskwalifikujący jest fakt, że potrącenia dokonuje się w drodze umowy zawartej na podstawie art. 498 K.c., a nie potrącenia przewidzianego wprost w ustawie. Zdaniem Spółki prawidłowa wykładnia art. 116 ust. 9a u.p.t.u. - uwzględniająca ewolucję tego przepisu - winna doprowadzić organ do uznania, że potrącenie opisane we wniosku o wydanie interpretacji, jako dokonywane na podstawie art. 498 K.c., jest potrąceniem wynikającym z innej ustawy. Tym samym nie pozbawia to strony prawa do zwiększenia podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 2 u.p.t.u. o kwoty wynikające z faktur VAT RR, co do których całość lub część należności została uregulowana w drodze takiego potrącenia.
W odpowiedzi na skargę organ interpretacyjny uznał stanowisko strony skarżącej za nieuzasadnione i wniósł o oddalenie skargi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:
Badając zaskarżoną interpretację według kryteriów przewidzianych w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. - dalej w skrócie: "P.p.s.a.") Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie, na podstawie art. 146 § 1 P.p.s.a., albowiem w sprawie doszło do naruszenia prawa materialnego, któremu towarzyszyło uchybienie regułom prawa procesowego.
W rozpoznawanej sprawie spór koncentruje się wokół prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury VAT RR, kiedy zapłata należności z tej faktury została pomniejszona o kwotę wynikającą z nabytej przez skarżącą Spółkę wierzytelności. Zdaniem Spółki mimo, że na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego następuje zapłata tylko część należności za produkty rolne, bo została ona umniejszona o nabytą wcześniej wierzytelność, to nie pozbawia to nabywcę produktów rolnych prawa do zwiększenia kwoty podatku naliczonego o całą kwotę dokonanego zwrotu podatku. Tymczasem organ interpretacyjny stanął na stanowisku, że wobec niespełnienia warunku z art. 116 ust. 6 u.p.t.u., czyli niedokonania w całości zapłaty należności za produkty rolne na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, Spółka "X." nie ma prawa do odliczenia całego podatku naliczonego zawartego w fakturach VAT RR.
Z przepisu art. 116 ust. 6 pkt 2 u.p.t.u. wynika, że warunkami (pośród innych) zwiększenia u nabywcy produktów rolnych kwoty podatku naliczonego o zryczałtowany zwrot podatku jest m.in. dokonanie zapłaty należności za produkty rolne na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego w określonym terminie. Zgodnie z treścią przepisu art. 116 ust. 6 pkt 2 u.p.t.u. zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty, m.in. pod warunkiem, że zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego.
Zgodnie z art. 115 u.p.t.u. rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika podatku, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania przez niego niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych. Ciężarem mechanizmu "zryczałtowanego zwrotu podatku" dla rolników ryczałtowych obarczono przede wszystkim podmioty nabywające produkty rolne lub usługi rolnicze od tych rolników bezpośrednio. Dodatkowo to na nabywającego od rolnika ryczałtowego produkty, a nie na tego rolnika nałożono obowiązek udokumentowania tej transakcji dostawy poprzez wystawienie faktury, potwierdzającej zakup tych produktów - "faktura VAT RR". Aby jednak powyższe obowiązki nałożone na tych podatników były dla nich neutralne, w art. 116 ust. 6 u.p.t.u. przewidziano możliwość odzyskania z urzędu skarbowego kwoty podatku zryczałtowanego zapłaconego rolnikom, pod warunkiem że:
1. nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
2. zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14. dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności;
3. w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.
Przepis art. 116 ust. 6 u.p.t.u. jest wynikiem implementacji art. 303 dyrektywy 2006/112/WE, określającego prawo do odliczenia poniesionej zryczałtowanej rekompensaty. Opisany w tym przepisie mechanizm prawa do odliczenia przez podatników wypłaconych kwot zryczałtowanej rekompensaty rolnikom ryczałtowym jest wyrazem zasady neutralności wypłacanych kwot dla kontrahentów rolników ryczałtowych. W zakresie, w jakim nabywane produkty lub usługi służą działalności uprawniającej podatnika do odliczenia podatku naliczonego, kwoty wypłaconej zryczałtowanej rekompensaty nie mogą być ciężarem, w sensie ekonomicznym, dla podatników (Paweł Satkiewicz, Dyrektywa VAT 2006/112/WE - Komentarz 2012, UNIMEX, str. 1065).
Mechanizm ten w ustawie o podatku od towarów i usług odzwierciedla art. 86 ust. 2 pkt 3 u.p.t.u. Zgodnie z tym przepisem zryczałtowany zwrot podatku, o którym mowa w treści art. 116 ust. 6, stanowi kwotę podatku naliczonego, która obniża podatek należny podatnika stosownie do art. 86 ust. 1. W pełni zatem znajduje tu zastosowanie zasada neutralności dla podatnika tego podatku, która wyraża się tym, że przez realizację prawa do odliczenia podatku naliczonego podatnik nie ponosi faktycznie ekonomicznego ciężaru tego podatku. Realizacja zasady neutralności wyraża się w stworzeniu takich rozwiązań legislacyjnych, w ramach których podatek naliczony (zapłacony) przez podatnika w cenie nabytych towarów i usług do celów jego działalności opodatkowanej tym podatkiem może zostać odliczony, nie stanowiąc tym samym dla podatnika obciążenia kosztowego. Konieczność przestrzegania tej zasady przez systemy legislacyjne państw członkowskich szczególnie stanowczo jest akcentowana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (obecnie TSUE), który w swoim orzecznictwie wielokrotnie podkreślał, że prawo do odliczenia zostało wprowadzone w tym celu, aby całkowicie uwolnić przedsiębiorcę od kosztów podatku zapłaconego lub podlegającego zapłacie w toku jego działalności gospodarczej. Wszelkie ograniczenia w tym zakresie, przewidziane przez ustawodawstwa państw członkowskich, jako naruszające zasadę neutralności, są sprzeczne z ogólnymi zasadami wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, wynikającymi z szóstej dyrektywy (obecnie dyrektywy 2006/112/WE). Ograniczenie prawa do odliczenia ma wpływ na poziom obciążenia podatkowego i musi być stosowane w podobny sposób we wszystkich państwach członkowskich, zatem odstępstwa od zasady ogólnej dotyczącej neutralności podatku od wartości dodanej są dopuszczalne wyłącznie, gdy przewidują je wprost przepisy dyrektywy (por. orzeczenie ETS w sprawie C-268/83 pomiędzy D.A. Rompelman i E.A. Rompelman-Van Deelen a Minister van Financien (Holandia) oraz orzeczenie ETS w połączonych sprawach C-177/99 pomiędzy Ampafrance SA a Directeur des services fiscaux de Maine-et-Loire (Francja) i C-181/99 pomiędzy Sanofi Synthelabo a Directeur des services fiscaux de Val-de-Marne (Francja) - za J. Buziewskim i J. Jędrszczakiem: Neutralność podatku - podstawowa cecha wspólnego systemu VAT, "Monitor Podatkowy" 2003, nr 5, s. 19).
Znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma wyrok ETS z dnia 1 marca 2012 r. w sprawie C-280/10 Kopalnia Odkrywkowa Polski Trawertyn P. Granatowicz, M. Wąsiewicz spółka jawna przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w P. W orzeczeniu tym podniesiono, że podstawowa zasada neutralności podatku VAT wymaga, by prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT zostało przyznane w razie spełnienia podstawowych wymagań, nawet jeśli podatnicy nie spełnili niektórych wymagań formalnych. W konsekwencji, jeżeli organy podatkowe posiadają informacje niezbędne do ustalenia, że podatnik, jako odbiorca danych transakcji, jest zobowiązany z tytułu podatku VAT, to nie mogą one wprowadzać dodatkowych warunków w zakresie przysługującego podatnikowi prawa do odliczenia tego podatku, które to warunki mogłyby w efekcie praktycznie uniemożliwić wykonanie tego prawa - w odniesieniu do systemu odwrotnego obciążenia (zob. wyrok z dnia 21 października 2010 r. w sprawie C-385/09 Nidera Handelscompagnie). Mając zatem na uwadze, że mechanizm przekazania rolnikowi ryczałtowemu zryczałtowanego zwrotu podatku i jego odzyskania przez podatnika opiera się na zasadzie "obciążenie zryczałtowanym zwrotem podatku – odliczenie", wymagającej przestrzegania zasady neutralności, przy wykładni art. 116 ust. 6 u.p.t.u. należy pamiętać, aby nie doprowadzić do naruszenia tej zasady.
Odnosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy w pierwszej kolejności Sąd stwierdza, że organ nie wyjaśnił z jakiego powodu przyjął radykalne stanowisko pozbawiając nabywcę produktów rolnych prawa do zwiększenia kwoty podatku naliczonego o całą kwotę dokonanego zwrotu podatku. Organ nie rozważył w istocie, że zapłata należności za produkty rolne w części została dokonana na rachunek rolnika ryczałtowego i ta okoliczność została całkowicie pominięta. Przyjęcie, że zapłata na rachunek bankowy jest niższa niż kwota ujęta na fakturze, podczas gdy zaistniała rekompensata, nie uzasadnia całkowitego pozbawienia prawa do odzyskania podatku przez podatnika. W ocenie Sądu w tej części stanu faktycznego spełnione są warunki art. 116 u.p.t.u., a analizowanie charakteru potrącenia jest kwestią wtórną. Zatem co do tej części płatności należności na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego organ bezzasadnie uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe. Zbyt formalistyczne podejście do sposobu płatności (na rachunek bankowy, czy to w drodze potrącenia wierzytelności) prowadzi w rezultacie do naruszenia zasady neutralności i proporcjonalności. Bowiem ze stanu faktycznego wynika jednoznacznie, że między stronami transakcji (nabywcą brojlerów a rolnikiem ryczałtowym) doszło do rozliczenia wzajemnych należności. Zdaniem Sądu pomimo, że zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu, nie nastąpiła w całości na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, to nabywca (strona skarżąca) zachowuje prawo do odliczenia zryczałtowanego zwrotu podatku. Tylko takie podejście w pełni realizuje zasadę neutralności VAT.
Odnosząc się do kwestii potrąceń, wymienionych w treści art. 116 ust. 9a u.p.t.u., akcentowanych w skardze Sąd stwierdza, że argumentacja organu interpretacyjnego jest lakoniczna i nieprzekonywująca. W świetle przywołanej zasady neutralności procedury ustalone przez państwa członkowskie, czyli warunki formalne, nie mogą być tak skonstruowane, aby pozbawiały definitywnie podatnika, który wypłacił zryczałtowany zwrot podatku rolnikowi ryczałtowemu, możliwości odliczenia tej kwoty. W sytuacji gdy państwo mechanizm rekompensaty zwrotu VAT rolnikom ryczałtowym przerzuciło na nabywców towarów od tych rolników, nie może ustanawiać restrykcyjnych wymogów odzyskania przez nich wypłaconych środków pieniężnych. Oznaczałoby to bowiem przerzucanie ekonomicznego ciężaru takich rekompensat na te podmioty, co pozostawałoby w całkowitej sprzeczności z zasadą neutralności VAT. Tworzone zatem w ramach procedury zwrotu ustalonej przez państwo członkowskie warunki powinny być tak ukonstytuowane i rozumiane, aby nie godziły w zasadę neutralności oraz spełniały wymogi zasady proporcjonalności.
Mając na uwadze powyższe Sąd w składzie orzekającym podziela tezę wyrażoną w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 maja 2013 r., o sygn. akt I FSK 709/12, a mianowicie, że wykładnia art. 116 ust. 6 pkt 2 u.p.t.u., a w analizowanej sprawie art. 116 ust. 9a u.p.t.u., nie może prowadzić do naruszenia zasad: neutralności VAT, proporcjonalności - w rozumieniu art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji RP i art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE 2012 C 326 s. 1) oraz ochrony prawa własności - w rozumieniu art. 21 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 Konstytucji RP. Wobec powyższego zdaniem Sądu orzekającego w niniejszej sprawie przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że nie pozbawia on podatnika dokonującego zapłaty należności jedynie w części na rachunek bankowy, a w pozostałej części poprzez umorzenie wierzytelności rolnikowi ryczałtowemu za nabyte produkty rolne lub usługi, obejmującej zryczałtowany zwrot podatku, prawa do odzyskania kwoty tego zwrotu.
Nie do zaakceptowania jest stanowisko organu, zgodnie z którym niedochowanie warunku z art. 116 ust. 6 pkt 2 u.p.t.u., dotyczącego sposobu płatności, tj. zapłaty na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego całej należności, prowadziłoby do pozbawienia podatnika prawa do odzyskania zapłaconego rolnikowi ryczałtowemu zryczałtowanego zwrotu podatku, skoro w sprawie bezspornym jest, że uregulowanie całej należności nastąpiło. Analizowany przepis, jak przyznał organ interpretacyjny, ma na celu ułatwienie organom podatkowym weryfikację, czy rzeczywiście doszło do zapłaty należności wynikającej z faktury VAT RR, w tym zryczałtowanego zwrotu podatku. Nie sposób jednak pominąć, że prezentowane przez organ formalistyczne podejście do tego warunku prowadzi w istocie do naruszenia zasady neutralności VAT i proporcjonalności. Zatem kierując się tym, skądinąd zasadnym, celem krajowy ustawodawca nie mógł określić warunku odzyskania tegoż zwrotu w sposób, który uniemożliwia podatnikowi odzyskanie zapłaconej kwoty. Ponadto cel ten można osiągnąć innymi środkami i nie ma potrzeby sięgania do ostateczności w postaci pozbawienia podatnika możliwości odzyskania uiszczonego zwrotu, godząc w ten sposób w zasadę neutralności VAT i zasadę proporcjonalności.
Reasumując Sąd stwierdza, że organy dopuściły się naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 116 ust. 6 pkt 2 i ust. 9a u.p.t.u. oraz uchybiły podstawowym zasadom procesowym (art. 14c § 2, art. 120 i art. 121 § 1 O.p.).
Przy ponownym rozpatrzeniu wniosku o interpretację indywidualną organ podatkowy będzie zobowiązany, na podstawie art. 153 P.p.s.a., do uwzględnienia przedstawionej powyżej oceny prawnej poczynionej w tej sprawie przez Sąd.
Wobec powyższego Sąd orzekł, na podstawie art. 146 § 1 P.p.s.a., jak w pkt. I sentencji wyroku. W przedmiocie kosztów postępowania, na które składają się kwota [...] zł uiszczonego wpisu sądowego od skargi i koszty zastępstwa procesowego radcy prawnego w kwocie [...] zł oraz niezbędny wydatek [...] zł poniesiony tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, orzeczono jak w pkt. II wyroku, na podstawie art. 200 i art. 205 § 2 P.p.s.a.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Izabela Kucznerowicz /przewodniczący/Karol Pawlicki
Małgorzata Bejgerowska /sprawozdawca/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Izabela Kucznerowicz Sędziowie Sędzia WSA Małgorzata Bejgerowska (spr.) Sędzia WSA Karol Pawlicki Protokolant: ref. staż. Martyna Dziubałka po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 czerwca 2014 r. sprawy ze skargi [A] sp. z o.o. w [...] na interpretację indywidualną Ministra Finansów działającego przez organ upoważniony Dyrektora Izby Skarbowej w [...] z dnia [...]r. Nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług I. uchyla zaskarżoną interpretację indywidualną, II. zasądza od Ministra Finansów działającego przez organ upoważniony Dyrektora Izby Skarbowej w [...] na rzecz skarżącej spółki kwotę [...] zł ([...]) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Wnioskiem złożonym w dniu [...], uzupełnionym w dniu [...], "X." Sp. z o.o. z siedzibą w X. wystąpiła, na podstawie art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm. - dalej w skrócie: "O.p."), do Dyrektora Izby Skarbowej w P. - upoważnionego przez Ministra Finansów do wydawania w jego imieniu interpretacji indywidualnych, z wnioskiem o udzielenie interpretacji przepisów prawa podatkowego w indywidualnej sprawie dotyczącej podatku od towarów i usług w zakresie prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury VAT RR.
Przedstawiając stan faktyczny Spółka podała, że zakupiła brojlery (kurczęta) od rolnika ryczałtowego i w jego imieniu wystawiła fakturę VAT RR. W drodze umowy przelewu wierzytelności, o której mowa w art. 509 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm. – dalej w skrócie: "K.c.") strona nabyła wierzytelność, której dłużnikiem jest powyższy rolnik ryczałtowy. Wnioskodawczyni zapłaciła rolnikowi ryczałtowemu kwotę należną, wynikającą z faktury VAT RR pomniejszoną o kwotę nabytej wierzytelności. Zaznaczono przy tym, że nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną podatkiem od towarów i usług, to znaczy ze sprzedażą przetworzonego drobiu po uboju. Zapłata nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego w terminie 35 dni - zgodnie z umową kontraktacji na produkcję i dostawę kurcząt rzeźnych - brojlerów nr 3 z dnia [...]. Ta forma zapłaty nie dotyczy tej części zapłaty na rzecz hodowcy - rolnika ryczałtowego, która byłaby zapłacona w drodze potrącenia nabytej przez Spółkę wierzytelności z wierzytelnością tego hodowcy wobec Spółki. W tej części nie nastąpi zapłata na rachunek rolnika ryczałtowego, co jednak, zdaniem wnioskodawczyni, nie wyklucza zachowania prawa do odliczenia całego podatku naliczonego wynikającego z faktury VAT RR. Wnioskodawczyni wskazała, że na podstawie art. 116 ust. 6 pkt 2 w związku z ust. 8 i ust. 9a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r., Nr 177, poz. 1054 ze zm. - dalej w skrócie: "u.p.t.u."), warunek zapłaty na rachunek bankowy wskazany w art. 116 ust. 6 pkt 2 uważa się za spełniony, jeśli zapłata na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego została zrealizowana w części stanowiącej różnicę między należnością rolnika ryczałtowego za dostarczone produkty rolne (drób przeznaczony do uboju), a kwotą należności za towary i usługi dostarczone rolnikowi przez nabywcę tych produktów rolnych, przez które należy rozumieć także potrącenia z innych ustaw (a więc potrącenia zrealizowane na podstawie K.c.). Spółka oświadczyła, że w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne podano w tytule nr faktury VAT RR i datę wystawienia dokumentu. Nabyta wierzytelność powstała w wyniku zakupienia piskląt w zakładzie drobiarskim "Y.". Przelew wierzytelności jest dokonywany przez zakład drobiarski na wnioskodawczynię, która jest nabywcą wierzytelności z tytułu uiszczenia ceny sprzedaży za nabyte przez danego rolnika ryczałtowego pisklęta. Nabyta wierzytelność byłaby potrącona z wierzytelnością tego hodowcy - rolnika ryczałtowego z tytułu należnej od Spółki ceny za dostarczony do ubojni drób. W ocenie wnioskodawczyni istnieje ścisły związek nabytej przez nią wierzytelności z towarami (drobiem odstawionym do uboju) nabytymi od danego hodowcy - rolnika ryczałtowego.
W oparciu o tak przedstawiony opis stanu faktycznego zadano organowi następujące pytanie: czy Spółka może odliczyć podatek VAT naliczony z faktury VAT RR na podstawie art. 116 pkt 9a u.p.t.u?
Prezentując swój pogląd strona stanęła na stanowisku, że na podstawie powołanego przepisu u.p.t.u. Spółka może dokonać stosownego odliczenia podatku VAT naliczonego z faktury VAT RR.
W interpretacji indywidualnej z dnia [...], nr [...], Dyrektor Izby Skarbowej w P., działając z upoważnienia Ministra Finansów, uznał stanowisko wnioskodawczyni za nieprawidłowe.
W motywach interpretacji organ powołał się na przepisy art. 116 u.p.t.u. oraz art. 25 (6) i art. 25 (7) VI Dyrektywy Rady z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw Państw Członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych - wspólny system podatku od wartości dodanej (Dz. U. UE L 77/388/EWG - dalej w skrócie: "VI Dyrektywa"). Następnie wskazał, że w art. 116 ust. 6 u.p.t.u. określono warunki, których spełnienie uprawnia nabywców produktów rolnych do zwiększenia kwoty podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2 u.p.t.u., o kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku. Jednym z nich jest obowiązek zapłaty należności za produkty rolne, na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego. Jednocześnie organ zwrócił uwagę, że w przepisie art. 116 ust. 8, 9 i 9a u.p.t.u. doprecyzowano zasady rozliczenia zryczałtowanego zwrotu podatku przez nabywców produktów rolnych od rolnika ryczałtowego. W ocenie organu z treści powołanych powyżej przepisów wynika, że nie zawsze wpłata na rachunek bankowy rolnika jest warunkiem niezbędnym do odliczenia kwoty zwrotu przez podatnika wypłacającego ten zwrot. Warunek posiadania rachunku bankowego wprowadzony został do u.p.t.u. w celu zapewnienia weryfikacji płatności zryczałtowanego zwrotu podatku, z uwagi na postanowienia art. 25 (7) VI Dyrektywy i nie może sam w sobie powodować ograniczenia prawa podatnika do odliczenia dokonywanego zryczałtowanego zwrotu podatku. W kontekście powyższego Dyrektor Izby Skarbowej w P. - działający z upoważnienia Ministra Finansów stwierdził, że zapłata należności za produkty rolne na rachunek rolnika ryczałtowego pomniejszona o kwotę wynikającą z nabytej przez Spółkę wierzytelności pozbawia nabywcę produktów rolnych prawa do zwiększenia kwoty podatku naliczonego o całą kwotę dokonanego zwrotu podatku. Zdaniem organu opisana we wniosku o wydanie interpretacji sytuacja nie mieści się w katalogu potrąceń wskazanych w art. 116 ust. 9a u.p.t.u., tj. wynikających z innych ustaw, rozporządzeń Rady UE lub tytułów wykonawczych (egzekucyjnych). Organ interpretacyjny zwrócił uwagę, że w prawodawstwie polskim obowiązuje zasada swobody umów, w ramach której strony mogą dowolnie kształtować treść umowy w granicach wyznaczonych przez prawo. Dotyczy to także szeroko rozumianego obrotu wierzytelnościami. Według organu w niniejszej sprawie nie zasługuje na aprobatę stwierdzenie, iż doszło do potrącenia z należności dla rolnika ryczałtowego kwoty wynikającej z innych ustaw - K.c. W takim przypadku, w ocenie organu, mamy do czynienia wyłącznie z umową pomiędzy stronami transakcji, co do sposobu uregulowania należności, a nie z obowiązkiem potrącenia z tej należności kwot wynikających z odrębnych ustaw.
Nie zgadzając się ze stanowiskiem Dyrektora Izby Skarbowej w P., działającego z upoważnienia Ministra Finansów, Spółka wezwała organ do usunięcia naruszenia prawa poprzez zmianę przedmiotowej interpretacji indywidualnej. W odpowiedzi na to wezwanie organ podatkowy stwierdził brak podstaw do zmiany aktu.
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu "X." Sp. z o.o., reprezentowana przez radcę prawnego, wniosła o uchylenie powyższej interpretacji oraz o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania. Zaskarżonej interpretacji zarzucono naruszenie prawa materialnego, polegające na błędnej wykładni przepisów art. 116 ust. 9a w związku z art. 116 ust. 6 pkt 2 i ust. 8 u.p.t.u. skutkujące nieprawidłowym uznaniem, że potrącenie wierzytelności Spółki wobec rolnika ryczałtowego (nabytej wcześniej od innego podmiotu z tytułu zobowiązania rolnika do uiszczenia ceny za zakupione pisklęta) z wierzytelnością rolnika ryczałtowego z tytułu uiszczenia ceny za sprzedane przez niego Spółce do uboju brojlery (kurczęta), wyłącza możliwość odliczenia przez Spółkę podatku naliczonego wynikającego z faktury VAT RR.
W argumentacji skargi strona skarżąca stwierdziła, że analiza treści art. 116 u.p.t.u. i ewolucji art. 116 ust. 9a u.p.t.u. wskazują, że ustawodawca sukcesywnie rozszerzał zakres zdarzeń traktowanych przez niego na równi z należnościami za towary i usługi dostarczane rolnikowi ryczałtowemu (a tym samym nie objętych w tej części obowiązkiem dokonania rozliczeń między podatnikiem, a rolnikiem ryczałtowym w formie przelewu na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego). Skarżąca wyraziła przekonanie, że gdyby intencją ustawodawcy było rozszerzenie treści art. 116 ust. 9a u.p.t.u. wyłącznie na potrącenia wynikające z tytułów wykonawczych, czy rozporządzeń Rady UE, to w treści znowelizowanego przepisu nadal wskazane byłyby obok tytułów wykonawczych i rozporządzeń Rady UE, potrącenia z zapłaty należności za dostarczone mleko opłat określonych w art. 33 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych. Autor skargi stanął na stanowisku, że dokonana przez ustawodawcę zmiana, polegająca na zastąpieniu kategorii "potrąceń z zapłaty należności za dostarczone mleko opłat określonych w art. 33 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych" "potrąceniami jeżeli wynikają z innych ustaw", oznacza że znowelizowany przepis zawiera w sobie nową treść normatywną, znacznie szerszą niż pierwotne brzmienie art. 116 ust. 9a u.p.t.u. Z powyższego strona skarżąca wywiodła, że organ błędnie wskazuje, iż dyskwalifikujący jest fakt, że potrącenia dokonuje się w drodze umowy zawartej na podstawie art. 498 K.c., a nie potrącenia przewidzianego wprost w ustawie. Zdaniem Spółki prawidłowa wykładnia art. 116 ust. 9a u.p.t.u. - uwzględniająca ewolucję tego przepisu - winna doprowadzić organ do uznania, że potrącenie opisane we wniosku o wydanie interpretacji, jako dokonywane na podstawie art. 498 K.c., jest potrąceniem wynikającym z innej ustawy. Tym samym nie pozbawia to strony prawa do zwiększenia podatku naliczonego, o którym mowa w art. 86 ust. 2 u.p.t.u. o kwoty wynikające z faktur VAT RR, co do których całość lub część należności została uregulowana w drodze takiego potrącenia.
W odpowiedzi na skargę organ interpretacyjny uznał stanowisko strony skarżącej za nieuzasadnione i wniósł o oddalenie skargi.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje:
Badając zaskarżoną interpretację według kryteriów przewidzianych w ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. - dalej w skrócie: "P.p.s.a.") Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie, na podstawie art. 146 § 1 P.p.s.a., albowiem w sprawie doszło do naruszenia prawa materialnego, któremu towarzyszyło uchybienie regułom prawa procesowego.
W rozpoznawanej sprawie spór koncentruje się wokół prawa do odliczenia podatku naliczonego z faktury VAT RR, kiedy zapłata należności z tej faktury została pomniejszona o kwotę wynikającą z nabytej przez skarżącą Spółkę wierzytelności. Zdaniem Spółki mimo, że na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego następuje zapłata tylko część należności za produkty rolne, bo została ona umniejszona o nabytą wcześniej wierzytelność, to nie pozbawia to nabywcę produktów rolnych prawa do zwiększenia kwoty podatku naliczonego o całą kwotę dokonanego zwrotu podatku. Tymczasem organ interpretacyjny stanął na stanowisku, że wobec niespełnienia warunku z art. 116 ust. 6 u.p.t.u., czyli niedokonania w całości zapłaty należności za produkty rolne na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, Spółka "X." nie ma prawa do odliczenia całego podatku naliczonego zawartego w fakturach VAT RR.
Z przepisu art. 116 ust. 6 pkt 2 u.p.t.u. wynika, że warunkami (pośród innych) zwiększenia u nabywcy produktów rolnych kwoty podatku naliczonego o zryczałtowany zwrot podatku jest m.in. dokonanie zapłaty należności za produkty rolne na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego w określonym terminie. Zgodnie z treścią przepisu art. 116 ust. 6 pkt 2 u.p.t.u. zryczałtowany zwrot podatku zwiększa u nabywcy produktów rolnych kwotę podatku naliczonego, o której mowa w art. 86 ust. 2, w rozliczeniu za okres rozliczeniowy, w którym dokonano zapłaty, m.in. pod warunkiem, że zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego.
Zgodnie z art. 115 u.p.t.u. rolnikowi ryczałtowemu dokonującemu dostawy produktów rolnych dla podatnika podatku, który rozlicza ten podatek, przysługuje zryczałtowany zwrot podatku z tytułu nabywania przez niego niektórych środków produkcji dla rolnictwa opodatkowanych tym podatkiem. Kwota zryczałtowanego zwrotu podatku jest wypłacana rolnikowi ryczałtowemu przez nabywcę produktów rolnych. Ciężarem mechanizmu "zryczałtowanego zwrotu podatku" dla rolników ryczałtowych obarczono przede wszystkim podmioty nabywające produkty rolne lub usługi rolnicze od tych rolników bezpośrednio. Dodatkowo to na nabywającego od rolnika ryczałtowego produkty, a nie na tego rolnika nałożono obowiązek udokumentowania tej transakcji dostawy poprzez wystawienie faktury, potwierdzającej zakup tych produktów - "faktura VAT RR". Aby jednak powyższe obowiązki nałożone na tych podatników były dla nich neutralne, w art. 116 ust. 6 u.p.t.u. przewidziano możliwość odzyskania z urzędu skarbowego kwoty podatku zryczałtowanego zapłaconego rolnikom, pod warunkiem że:
1. nabycie produktów rolnych jest związane z dostawą opodatkowaną;
2. zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku, nastąpiła na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego nie później niż 14. dnia, licząc od dnia zakupu, z wyjątkiem przypadku, gdy rolnik zawarł umowę z podmiotem nabywającym produkty rolne określającą dłuższy termin płatności;
3. w dokumencie stwierdzającym dokonanie zapłaty należności za produkty rolne zostaną podane numer i data wystawienia faktury potwierdzającej nabycie tych produktów albo na fakturze potwierdzającej zakup produktów rolnych podano dane identyfikacyjne dokumentu stwierdzającego dokonanie zapłaty.
Przepis art. 116 ust. 6 u.p.t.u. jest wynikiem implementacji art. 303 dyrektywy 2006/112/WE, określającego prawo do odliczenia poniesionej zryczałtowanej rekompensaty. Opisany w tym przepisie mechanizm prawa do odliczenia przez podatników wypłaconych kwot zryczałtowanej rekompensaty rolnikom ryczałtowym jest wyrazem zasady neutralności wypłacanych kwot dla kontrahentów rolników ryczałtowych. W zakresie, w jakim nabywane produkty lub usługi służą działalności uprawniającej podatnika do odliczenia podatku naliczonego, kwoty wypłaconej zryczałtowanej rekompensaty nie mogą być ciężarem, w sensie ekonomicznym, dla podatników (Paweł Satkiewicz, Dyrektywa VAT 2006/112/WE - Komentarz 2012, UNIMEX, str. 1065).
Mechanizm ten w ustawie o podatku od towarów i usług odzwierciedla art. 86 ust. 2 pkt 3 u.p.t.u. Zgodnie z tym przepisem zryczałtowany zwrot podatku, o którym mowa w treści art. 116 ust. 6, stanowi kwotę podatku naliczonego, która obniża podatek należny podatnika stosownie do art. 86 ust. 1. W pełni zatem znajduje tu zastosowanie zasada neutralności dla podatnika tego podatku, która wyraża się tym, że przez realizację prawa do odliczenia podatku naliczonego podatnik nie ponosi faktycznie ekonomicznego ciężaru tego podatku. Realizacja zasady neutralności wyraża się w stworzeniu takich rozwiązań legislacyjnych, w ramach których podatek naliczony (zapłacony) przez podatnika w cenie nabytych towarów i usług do celów jego działalności opodatkowanej tym podatkiem może zostać odliczony, nie stanowiąc tym samym dla podatnika obciążenia kosztowego. Konieczność przestrzegania tej zasady przez systemy legislacyjne państw członkowskich szczególnie stanowczo jest akcentowana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (obecnie TSUE), który w swoim orzecznictwie wielokrotnie podkreślał, że prawo do odliczenia zostało wprowadzone w tym celu, aby całkowicie uwolnić przedsiębiorcę od kosztów podatku zapłaconego lub podlegającego zapłacie w toku jego działalności gospodarczej. Wszelkie ograniczenia w tym zakresie, przewidziane przez ustawodawstwa państw członkowskich, jako naruszające zasadę neutralności, są sprzeczne z ogólnymi zasadami wspólnego systemu podatku od wartości dodanej, wynikającymi z szóstej dyrektywy (obecnie dyrektywy 2006/112/WE). Ograniczenie prawa do odliczenia ma wpływ na poziom obciążenia podatkowego i musi być stosowane w podobny sposób we wszystkich państwach członkowskich, zatem odstępstwa od zasady ogólnej dotyczącej neutralności podatku od wartości dodanej są dopuszczalne wyłącznie, gdy przewidują je wprost przepisy dyrektywy (por. orzeczenie ETS w sprawie C-268/83 pomiędzy D.A. Rompelman i E.A. Rompelman-Van Deelen a Minister van Financien (Holandia) oraz orzeczenie ETS w połączonych sprawach C-177/99 pomiędzy Ampafrance SA a Directeur des services fiscaux de Maine-et-Loire (Francja) i C-181/99 pomiędzy Sanofi Synthelabo a Directeur des services fiscaux de Val-de-Marne (Francja) - za J. Buziewskim i J. Jędrszczakiem: Neutralność podatku - podstawowa cecha wspólnego systemu VAT, "Monitor Podatkowy" 2003, nr 5, s. 19).
Znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy ma wyrok ETS z dnia 1 marca 2012 r. w sprawie C-280/10 Kopalnia Odkrywkowa Polski Trawertyn P. Granatowicz, M. Wąsiewicz spółka jawna przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w P. W orzeczeniu tym podniesiono, że podstawowa zasada neutralności podatku VAT wymaga, by prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT zostało przyznane w razie spełnienia podstawowych wymagań, nawet jeśli podatnicy nie spełnili niektórych wymagań formalnych. W konsekwencji, jeżeli organy podatkowe posiadają informacje niezbędne do ustalenia, że podatnik, jako odbiorca danych transakcji, jest zobowiązany z tytułu podatku VAT, to nie mogą one wprowadzać dodatkowych warunków w zakresie przysługującego podatnikowi prawa do odliczenia tego podatku, które to warunki mogłyby w efekcie praktycznie uniemożliwić wykonanie tego prawa - w odniesieniu do systemu odwrotnego obciążenia (zob. wyrok z dnia 21 października 2010 r. w sprawie C-385/09 Nidera Handelscompagnie). Mając zatem na uwadze, że mechanizm przekazania rolnikowi ryczałtowemu zryczałtowanego zwrotu podatku i jego odzyskania przez podatnika opiera się na zasadzie "obciążenie zryczałtowanym zwrotem podatku – odliczenie", wymagającej przestrzegania zasady neutralności, przy wykładni art. 116 ust. 6 u.p.t.u. należy pamiętać, aby nie doprowadzić do naruszenia tej zasady.
Odnosząc powyższe rozważania na grunt analizowanej sprawy w pierwszej kolejności Sąd stwierdza, że organ nie wyjaśnił z jakiego powodu przyjął radykalne stanowisko pozbawiając nabywcę produktów rolnych prawa do zwiększenia kwoty podatku naliczonego o całą kwotę dokonanego zwrotu podatku. Organ nie rozważył w istocie, że zapłata należności za produkty rolne w części została dokonana na rachunek rolnika ryczałtowego i ta okoliczność została całkowicie pominięta. Przyjęcie, że zapłata na rachunek bankowy jest niższa niż kwota ujęta na fakturze, podczas gdy zaistniała rekompensata, nie uzasadnia całkowitego pozbawienia prawa do odzyskania podatku przez podatnika. W ocenie Sądu w tej części stanu faktycznego spełnione są warunki art. 116 u.p.t.u., a analizowanie charakteru potrącenia jest kwestią wtórną. Zatem co do tej części płatności należności na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego organ bezzasadnie uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe. Zbyt formalistyczne podejście do sposobu płatności (na rachunek bankowy, czy to w drodze potrącenia wierzytelności) prowadzi w rezultacie do naruszenia zasady neutralności i proporcjonalności. Bowiem ze stanu faktycznego wynika jednoznacznie, że między stronami transakcji (nabywcą brojlerów a rolnikiem ryczałtowym) doszło do rozliczenia wzajemnych należności. Zdaniem Sądu pomimo, że zapłata należności za produkty rolne, obejmująca również kwotę zryczałtowanego zwrotu, nie nastąpiła w całości na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego, to nabywca (strona skarżąca) zachowuje prawo do odliczenia zryczałtowanego zwrotu podatku. Tylko takie podejście w pełni realizuje zasadę neutralności VAT.
Odnosząc się do kwestii potrąceń, wymienionych w treści art. 116 ust. 9a u.p.t.u., akcentowanych w skardze Sąd stwierdza, że argumentacja organu interpretacyjnego jest lakoniczna i nieprzekonywująca. W świetle przywołanej zasady neutralności procedury ustalone przez państwa członkowskie, czyli warunki formalne, nie mogą być tak skonstruowane, aby pozbawiały definitywnie podatnika, który wypłacił zryczałtowany zwrot podatku rolnikowi ryczałtowemu, możliwości odliczenia tej kwoty. W sytuacji gdy państwo mechanizm rekompensaty zwrotu VAT rolnikom ryczałtowym przerzuciło na nabywców towarów od tych rolników, nie może ustanawiać restrykcyjnych wymogów odzyskania przez nich wypłaconych środków pieniężnych. Oznaczałoby to bowiem przerzucanie ekonomicznego ciężaru takich rekompensat na te podmioty, co pozostawałoby w całkowitej sprzeczności z zasadą neutralności VAT. Tworzone zatem w ramach procedury zwrotu ustalonej przez państwo członkowskie warunki powinny być tak ukonstytuowane i rozumiane, aby nie godziły w zasadę neutralności oraz spełniały wymogi zasady proporcjonalności.
Mając na uwadze powyższe Sąd w składzie orzekającym podziela tezę wyrażoną w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 maja 2013 r., o sygn. akt I FSK 709/12, a mianowicie, że wykładnia art. 116 ust. 6 pkt 2 u.p.t.u., a w analizowanej sprawie art. 116 ust. 9a u.p.t.u., nie może prowadzić do naruszenia zasad: neutralności VAT, proporcjonalności - w rozumieniu art. 31 ust. 3 w zw. z art. 2 Konstytucji RP i art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE 2012 C 326 s. 1) oraz ochrony prawa własności - w rozumieniu art. 21 ust. 1 w zw. z art. 64 ust. 1 Konstytucji RP. Wobec powyższego zdaniem Sądu orzekającego w niniejszej sprawie przepis ten należy rozumieć w ten sposób, że nie pozbawia on podatnika dokonującego zapłaty należności jedynie w części na rachunek bankowy, a w pozostałej części poprzez umorzenie wierzytelności rolnikowi ryczałtowemu za nabyte produkty rolne lub usługi, obejmującej zryczałtowany zwrot podatku, prawa do odzyskania kwoty tego zwrotu.
Nie do zaakceptowania jest stanowisko organu, zgodnie z którym niedochowanie warunku z art. 116 ust. 6 pkt 2 u.p.t.u., dotyczącego sposobu płatności, tj. zapłaty na rachunek bankowy rolnika ryczałtowego całej należności, prowadziłoby do pozbawienia podatnika prawa do odzyskania zapłaconego rolnikowi ryczałtowemu zryczałtowanego zwrotu podatku, skoro w sprawie bezspornym jest, że uregulowanie całej należności nastąpiło. Analizowany przepis, jak przyznał organ interpretacyjny, ma na celu ułatwienie organom podatkowym weryfikację, czy rzeczywiście doszło do zapłaty należności wynikającej z faktury VAT RR, w tym zryczałtowanego zwrotu podatku. Nie sposób jednak pominąć, że prezentowane przez organ formalistyczne podejście do tego warunku prowadzi w istocie do naruszenia zasady neutralności VAT i proporcjonalności. Zatem kierując się tym, skądinąd zasadnym, celem krajowy ustawodawca nie mógł określić warunku odzyskania tegoż zwrotu w sposób, który uniemożliwia podatnikowi odzyskanie zapłaconej kwoty. Ponadto cel ten można osiągnąć innymi środkami i nie ma potrzeby sięgania do ostateczności w postaci pozbawienia podatnika możliwości odzyskania uiszczonego zwrotu, godząc w ten sposób w zasadę neutralności VAT i zasadę proporcjonalności.
Reasumując Sąd stwierdza, że organy dopuściły się naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 116 ust. 6 pkt 2 i ust. 9a u.p.t.u. oraz uchybiły podstawowym zasadom procesowym (art. 14c § 2, art. 120 i art. 121 § 1 O.p.).
Przy ponownym rozpatrzeniu wniosku o interpretację indywidualną organ podatkowy będzie zobowiązany, na podstawie art. 153 P.p.s.a., do uwzględnienia przedstawionej powyżej oceny prawnej poczynionej w tej sprawie przez Sąd.
Wobec powyższego Sąd orzekł, na podstawie art. 146 § 1 P.p.s.a., jak w pkt. I sentencji wyroku. W przedmiocie kosztów postępowania, na które składają się kwota [...] zł uiszczonego wpisu sądowego od skargi i koszty zastępstwa procesowego radcy prawnego w kwocie [...] zł oraz niezbędny wydatek [...] zł poniesiony tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, orzeczono jak w pkt. II wyroku, na podstawie art. 200 i art. 205 § 2 P.p.s.a.
