II SA/Op 187/14

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 2 lutego 2011 r., nr [...] Kierownik Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Opolu (dalej ARiMR), na podstawie art. 13 ust. 1, art. 12 ust. 4 i 6 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2004 r. Nr 10, poz. 76 – dalej jako ustawa o systemie ewidencji) oraz art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (obecnie t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 267 – dalej jako K.p.a.), po ponownym rozpatrzeniu sprawy, anulował numer identyfikacyjny [...], nadany zaświadczeniem z dnia 6 listopada 2007 r. i odmówił M.S. wpisu do ewidencji producentów oraz nadania numeru identyfikacyjnego.

W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ podał, że w dniu 1 marca 2004 r. K.S., mąż M.S., złożył w Biurze Powiatowym ARiMR w Opolu wniosek o wpis do ewidencji producentów rolnych, na podstawie którego, zaświadczeniem z dnia 3 marca 2004 r., nadano mu numer identyfikacyjny. Na dokonanie powyższego wpisu zgodziła się M. S. - małżonka K. S., o czym świadczy jej podpis złożony na wniosku. Następnie, w dniu 6 listopada 2007 r. M. S. złożyła wniosek o wpis do ewidencji producentów rolnych, na podstawie którego, zaświadczeniem z dnia 6 listopada 2007 r., przyznano jej numer identyfikacyjny. We wniosku tym nie została wypełniona rubryka dotycząca zgody na wpis do ewidencji producentów współmałżonka/współposiadacza. W ocenie organu pierwszoinstancyjnego, strona nie udowodniła, że prowadzi z mężem odrębne gospodarstwa rolne pod względem technicznym i ekonomicznym. Nie przedstawiła bowiem żadnego dowodu na okoliczność odrębnego zatrudnienia siły roboczej, posiadania oddzielnego sprzętu technicznego oraz ekonomicznego wyodrębnienia jednostek. W konsekwencji, organ uznał, że zaświadczenie o nadaniu numeru identyfikacyjnego dla M. S. było wadliwe i powinno zostać usunięte z obiegu prawnego, gdyż zostało wydane osobie nieuprawnionej.

W wyniku rozpatrzenia odwołania M. S. od powyższej decyzji, Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR w Opolu decyzją z dnia 18 marca 2011 r., nr [...], utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie. Organ wskazał, że nadanie numeru identyfikacyjnego następuje poprzez wydanie stosownego zaświadczenia, czyli czynności materialnotechnicznej. Akt ten nie ma charakteru prawotwórczego, albowiem nie tworzy, nie zmienia, ani też nie znosi stosunków prawnych. Z kolei, odmowa wpisu do ewidencji następuje w drodze decyzji administracyjnej. Organ odnosząc się do dotychczasowego orzecznictwa sądowoadministracyjnego podkreślił, że wprawdzie ustawa z dnia 18 grudnia 2003 r. nie reguluje wprost możliwości wykreślenia z ewidencji producentów, ani pozbawienia numeru identyfikacyjnego, jednakże nie może to oznaczać dowolności co do trybu i formy rozstrzygnięcia powyższej kwestii. Dlatego przyjąć należy, że pomimo braku jednoznacznej regulacji w w/w zakresie możliwe jest wzruszenie raz przyznanego numeru poprzez jego anulowanie. Zdaniem organu, aby umożliwić stronie obronę jej interesów, eliminacja wadliwego zaświadczenia z obrotu prawnego powinna nastąpić poprzez wydanie decyzji o odmowie wpisania do ewidencji producentów, o której mowa w art. 13 ust. 1 ustawy. Organ podkreślił, że powodem anulowania zaświadczenia o nadaniu numeru identyfikacyjnego M.S. był fakt posiadania takiego numeru (od 2004 r.) przez męża strony – K. S. Z brzmienia art. 12 ust. 4 przedmiotowej ustawy wynika bowiem, że w przypadku małżonków nadaje się jeden numer identyfikacyjny temu małżonkowi, co do którego współmałżonek wyraził pisemną zgodę i - co podkreślił organ - przepis ten nie odwołuje się do stosunków majątkowych istniejących między małżonkami, dlatego małżonkowie powinni otrzymywać jeden numer identyfikacyjny, niezależnie od tego czy współposiadają lub wspólnie prowadzą gospodarstwo, czy posiadają odrębne gospodarstwa rolne niezwiązane ze sobą funkcjonalnie, organizacyjnie, ekonomicznie. W ocenie organu anulowanie numeru identyfikacyjnego M. S., a w konsekwencji odmowa wpisu do ewidencji producentów prowadzonej przez Agencję, były uzasadnione i zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.

Organ odwoławczy wskazał również na pewne wady uzasadnienia decyzji pierwszoinstancyjnej, polegające na uznaniu, iż małżonkom nadaje się jeden numer identyfikacyjny bez względu na charakter stosunków materialno-prawnych istniejących pomiędzy nimi i jednoczesnym zarzucaniu stronie, że nie udowodniła, by prowadziła z mężem odrębne gospodarstwa rolne. Jednak, w ocenie organu odwoławczego, błąd ten był nieistotny i pozbawiony wpływu na wynik sprawy.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu, rozpoznając skargę na powyższą decyzję, wyrokiem z dnia 7 lipca 2011 r., sygn. akt II SA/Op 227/11, uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu pierwszoinstancyjnego.

W uzasadnieniu tego wyroku Sąd stwierdził, że stanowisko organów decyzyjnych odnośnie braku podstaw do przyznania małżonkom dwóch odrębnych numerów identyfikacyjnych, a w konsekwencji wydanie M. S. decyzji odmownej, było przedwczesne. Sąd zaznaczył, że w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, przed podjęciem kwestionowanej decyzji nie doszło do skutecznego uchylenia czynności materialnotechnicznej polegającej na wpisaniu skarżącej w dniu 6 listopada 2007 r. do ewidencji producentów, co winno spowodować wykreślenie stosownych wpisów w prowadzonej przez Agencję ewidencji. Sąd podkreślił, że pomimo wydania kontrolowanych decyzji wciąż aktualny pozostał wpis M. S. do ewidencji producentów, dokonany w dniu 6 listopada 2007 r. Brak jest zatem podstaw prawnych do zaakceptowania poglądu organu pierwszej i drugiej instancji, że anulowanie (uchylenie) nadanego skarżącej numeru identyfikacyjnego jest równoznaczne z uchyleniem czynności wpisu do ewidencji, co powoduje wykreślenie z ewidencji producentów. Sąd zaznaczył, że stanowisko to potwierdza wiele regulacji ustawy o systemie ewidencji (art. 7, art. 12 ust. 1 i art. 13 ust. 1 ustawy). W ocenie Sądu, poprzestanie tylko na uchyleniu numeru budzi wątpliwości co do losów pozostałych danych wpisu. Zdaniem Sądu, w związku z powyższym, zasadny jest zarzut o nieuprawnionym utożsamianiu przez organy administracji uchylenia numeru ewidencyjnego z wykreśleniem producenta z ewidencji. Ponadto Sąd podkreślił, że w rozstrzygnięciach organów obu instancji wyrażono nieuprawniony pogląd, że nadania producentowi numeru identyfikacyjnego dokonuje się w drodze zaświadczenia, podczas gdy wskazane w art. 12 ust. 2 ustawy zaświadczenie potwierdza jedynie fakt nadania tego numeru. Wskazane uchybienia spowodowały, zdaniem Sądu, że uzasadnienia podjętych decyzji były w omawianym zakresie nie tylko wadliwe, ale również mylące (wewnętrznie sprzeczne), co stanowi o naruszeniu art. 107 § 3 k.p.a. i zasad ogólnych prawa procesowego, w szczególności zasady legalizmu i praworządności oraz pogłębiania zaufania do organów państwa, które w swym działaniu winny kierować się m.in. słusznym interesem obywateli (art. 6, art. 7 i art. 8 k.p.a.).

Zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Opolu zaprezentowane stanowisko ma istotne znaczenie dla dalszej oceny legalności wydanych w sprawie decyzji, bowiem dowodzi, że "anulowanie" nadanego skarżącej numeru identyfikacyjnego nie pozbawiło jej statusu producenta rolnego wynikającego ze stosownej rejestracji. W związku z powyższym, organy obu instancji w sposób nieuprawniony skorzystały z art. 13 ust. 1 ustawy, odmawiając M. S. wpisu do ewidencji producentów. Sąd wskazał, że w sytuacji gdy organ uzna za uzasadnione przeprowadzenie weryfikacji wniosku, na podstawie którego dokonano czynności materialno-technicznej wpisu do ewidencji producentów i nadania numeru identyfikacyjnego, powinien wszcząć z urzędu (na podstawie art. 61 § 1 K.p.a.) postępowanie dotyczące wyeliminowania z obrotu prawnego tej czynności, a następnie uchylić wadliwą czynność w drodze decyzji, przy zastosowaniu na zasadzie analogii art. 13 ust. 1 ustawy. Jak wskazał Sąd, dopiero takie działanie pozwoli na podjęcie rozstrzygnięcia o odmownym załatwieniu weryfikowanego wniosku.

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik Dyrektora Opolskiego Oddziału Regionalnego ARIMR w Opolu. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego: tj.

- art. 13 ust. 1 w zw. art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ewidencji, art. 12 ust. 1 w związku z art. 17 ustawy o krajowym systemie ewidencji producentów w związku z § 2 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 19 sierpnia 2010 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakie powinny spełniać wniosek o wpis do ewidencji producentów oraz zaświadczenie o nadanym numerze identyfikacyjnym (Dz. U. Nr 163, poz. 1104) poprzez ich błędną wykładnię;

oraz naruszenie przepisów postępowania tj.:

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) P.p.s.a. jako konsekwencja naruszenia przepisów prawa materialnego, które doprowadziło do wadliwego uwzględnienia skargi w oparciu o wskazaną podstawę prawną i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) P.p.s.a. poprzez uwzględnienie skargi w oparciu o naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy, gdzie wskazane przez Sąd nieścisłości w treści zawiadomienia o wszczęciu postępowania oraz w uzasadnieniu decyzji organów ARiMR nie miały istotnego wpływu na wynik sprawy.

W oparciu o powyższe zarzuty organ wniósł o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i rozpoznanie skargi przez Naczelny Sąd Administracyjny, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego orzeczenia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Opolu, a także o rozstrzygnięcie o kosztach postępowania według norm przepisanych. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej strona rozwinęła argumentację dotyczącą powyższych zarzutów, odnosząc się do wcześniejszego stanowiska, zaprezentowanego w zaskarżonej decyzji i decyzji I organu instancji.

W wyniku rozpoznania skargi kasacyjnej, Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem dnia 6 lutego 2014, sygn. akt II GSK 2431/13 uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania przez WSA w Opolu. W uzasadnieniu tego wyroku NSA podzielił stanowisko kasatora, że zarzucane w skardze kasacyjnej naruszenie przepisów postępowania jest rezultatem dokonanej przez Sąd I instancji błędnej wykładni prawa materialnego.

W ocenie NSA, zajęte przez Sąd I instancji stanowisko, że odmowa wpisu do ewidencji producentów powinna być poprzedzona wydaniem decyzji o wykreśleniu wpisu z ewidencji producentów i uchyleniu numeru identyfikacyjnego, jak i wyrażone w tym zakresie poglądy nie zasługują na aprobatę. NSA przypomniał, że w stanie sprawy organ pierwszej instancji decyzją z dnia 2 lutego 2011 r. anulował numer identyfikacyjny i jednocześnie odmówił wpisu do ewidencji producentów i nadania numeru identyfikacyjnego M. S. Powodem podjęcia takiej decyzji było ujawnienie, że M. S. wraz z mężem posiadają dwa numery identyfikacyjne, czemu sprzeciwia się art. 12 ust. 4 ustawy o systemie ewidencji. Jednocześnie zaakcentował, że przepis art. 12 ust. 4 ww. ustawy został poddany kontroli konstytucyjności. W wyroku z dnia 3 grudnia 2013 r., sygn. akt P 40/12 (Dz. U. z 2013, poz.1537) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że "Art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2012 r. poz. 86) w zakresie, w jakim nie przewiduje dopuszczalności nadania osobnych numerów identyfikacyjnych każdemu z małżonków, w sytuacji, gdy istnieje między nimi rozdzielność majątkowa i posiadają odrębne gospodarstwa rolne: a) nie jest niezgodny z wynikającymi z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadami zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz poprawnej legislacji, b) jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 18 Konstytucji." Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepis ten we wskazanym zakresie traci moc obowiązującą z upływem osiemnastu miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw. Orzekając o odroczeniu moc obowiązującej orzeczenia Trybunał podniósł, że wyeliminowanie z porządku prawnego art. 12 ust. 4 ustawy o systemie ewidencji w zakwestionowanym zakresie nie jest wystarczające dla przywrócenia stanu zgodności z Konstytucją RP. Niezbędna jest w tym zakresie interwencja ustawodawcy. Oprócz nadania nowego brzmienia art. 12 ust. 4 ustawy o systemie ewidencji, z uwzględnieniem niniejszego wyroku, niezbędne jest bowiem zamieszczenie w ustawie przepisów, które będą przeciwdziałać nadużyciom, polegającym na pozornych lub sztucznych podziałach gospodarstw rolnych dla uzyskania nienależnych lub wyższych płatności, a w szczególności przyznanie kompetencji kontrolnych właściwemu organowi w trakcie postępowania o wpis do ewidencji i nadanie numeru ewidencyjnego, a także później, już po dokonaniu wpisu do ewidencji przy przyznawaniu konkretnych płatności. Stworzenie niezbędnej regulacji prawnej w nowym stanie prawnym, jaki powstanie w wyniku powyższego wyroku związane jest również ze spoczywającym na właściwych organach polskich obowiązkiem sprawowania kontroli dla ochrony interesów gospodarczych Unii Europejskiej oraz odzyskiwania kwot wypłaconych nienależnie beneficjentom.

W ocenie NSA art. 12 ust. 4 ustawy o systemie ewidencji pozostaje zatem nadal normatywnym wzorcem kontroli decyzji wydanych w okresie jego obowiązywania, a zarazem stanowi materialnoprawną podstawę do przyznawania numerów identyfikacyjnych dla producentów rolnych. Oznacza to, że w przypadku ujawnienia posiadania przez małżonków (bez względu na łączący ich ustrój majątkowy oraz ilości i sposób prowadzenia gospodarstw rolnych) dwóch numerów identyfikacyjnych organ jest zobowiązany podjąć działania zmierzające do wyeliminowania z obrotu prawnego jednego z tych numerów.

Zdaniem NSA, analiza przepisów regulujących tryb dokonywania wpisu do ewidencji producentów oraz jego zmiany prowadzi do wniosku, iż w takiej sytuacji, jak rozpoznawana, postawą prawną wygaszenia nieprawidłowego wpisu powinien być art. 13 ust. 1 ustawy o systemie ewidencji. Stanowisko takie zajęły też organy obu instancji, wskazując, jako podstawę rozstrzygnięcia art. 13 ust. 1 i art. 12 ust. 4 i 6 ustawy o systemie ewidencji. NSA podkreślił nadto, że przepisy ustawy o systemie ewidencji wskazują, że wpis do ewidencji producentów następuje w formie bezdecyzyjnej, na podstawie czynności materialnotechnicznej, a dopiero jego odmowa wymaga podjęcia decyzji. Stąd za błędny uznał pogląd Sądu I instancji, że nadanie numeru identyfikacyjnego i wpis do ewidencji producentów to dwie niezależne czynności, wymagające odrębnego procedowania przed wydaniem decyzji o odmowie wpisu. Do takiego twierdzenia, zdaniem NSA, nie daje podstaw chociażby art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ewidencji, z którego wynika, że między tymi czynnościami istnieje ścisła współzależność, polegająca na tym, że wygenerowanie numeru identyfikacyjnego zależy od tego czy zostanie dokonany wpis do ewidencji producentów. Numer ten jest nadawany jednocześnie, a więc w tej samej chwili, w jednym czasie, co wpis do ewidencji producentów. Z kolei, art. 13 ust. 1 ustawy o systemie ewidencji stanowi podstawę materialnoprawną decyzji odmawiającej wpisu z przyczyn w nim podanych w tym, gdy doszło do "nadania uprzednio numeru identyfikacyjnego".

Przenosząc powyższe na grunt sprawy, NSA stwierdził, iż mimo, że decyzja pierwszoinstancyjna zawierała pewne mankamenty co do sposobu sformułowania rozstrzygnięcia (organ powinien był podjąć decyzję odmawiającą wpisu), to jednak stwierdzone wady nie dawały podstaw do wyeliminowania jej z obrotu prawnego, a co za tym idzie - decyzji drugoinstancyjnej. Sąd II instancji zauważył, iż w rezultacie podjętego rozstrzygnięcia został osiągnięty cel ustawy o systemie ewidencji – został wygaszony (ze skutkiem na przyszłość) numer identyfikacyjny nadany jako drugi dla małżonków S. W sprawie w istocie chodziło o to, aby niewłaściwie nadany M. S. numer identyfikacyjny przestał być aktywny, a tym samym, aby nie można było posługiwać się nim w kontaktach z Agencją. Z drugiej jednak strony, na całkowite wykreślenie numeru identyfikacyjnego z ewidencji producentów nie pozwala zarówno prawo krajowe jak i unijne. Jednocześnie NSA nie podzielając również poglądu Sądu I instancji, stwierdził, że wpis oraz inne dane, muszą pozostać w systemie przez określony czas. Zgodnie z art. 10 ustawy o systemie ewidencji dane zawarte w systemie oraz dokumentację, o której mowa w art. 4 pkt 4, przechowuje się przez okres 5 lat, licząc od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym wniosek został zarejestrowany w systemie. Unormowanie to ma służyć celowi, dla jakiego został utworzony krajowy system ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, a mianowicie – stworzenia bazy danych, która pozwoliłaby na realizowanie zadań, o jakich mowa w art. 5 ust. 1 ustawy o systemie ewidencji, tj.1) przyznawania i wypłaty płatności; 2) nadzoru nad przestrzeganiem przepisów dotyczących płatności realizowanych przez Agencję; 3) postępowania w sprawie zwrotu nienależnie wypłaconych płatności; 4) postępowania w sprawie wymierzania kar pieniężnych lub zastosowania innych sankcji oraz 5) identyfikacji producentów. Obowiązek przechowywania danych wynika też z przepisów unijnych (np. art. 16 rozporządzenia Rady (WE) nr 73 /2009 z dnia 19 stycznia 2009 r.). NSA zauważył nadto, iż wyeliminowanie drugiego numeru identyfikacyjnego nie powinno co do zasady wpłynąć w sposób ujemny na posiadane przez małżonków uprawnienia w zakresie płatności rolnych, pod warunkiem, że zostaną spełnione pozostałe warunki ich przyznania.

Pismem procesowym z dnia 28 maja 2014 r. skarżąca M. S., reprezentowana przez pełnomocnika, podtrzymała swoje stanowisko w sprawie. Odnosząc się do wyroku NSA z dnia 7 lutego 2014 r., sygn. II GSK 2431/13 wskazała, że wystąpiła do ARiMR w Opolu o nadanie numeru identyfikacyjnego w dobrej wierze. W oparciu o przyznany numer otrzymała dofinansowanie w ramach środków z Unii Europejskiej na swoje gospodarstwo rolne, jednakże w chwili obecnej obawia się, iż na skutek cofnięcia numeru zostaną podjęte przez organ działania zmierzające do cofnięcia przyznanych jej dotacji oraz konieczność ich zwrotu wraz z odsetkami. Podnosiła, że błędy urzędników Agencji, nie powinny obciążać osób, które działały w dobrej wierze, przekonane o prawidłowości procedur zastosowanych przez urzędników. Dodała nadto, że nawet gdyby przyjąć, że małżonkom przysługuje tylko jeden numer to uzyskane przez nią dotacje były pozyskane przez gospodarstwo jako całość, zatem również z tego powodu nie powinna ponosić ewentualnych negatywnych konsekwencji w postaci cofnięcia tychże dotacji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z przepisem art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem. Uwzględnienie skargi następuje w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego lub innego naruszenia przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r., poz.270 ze zm.) zwanej dalej P.p.s.a.

W niniejszej sprawie skarga wniesiona została na decyzję Dyrektora Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia 18 marca 2011 r., nr [...], utrzymującą w mocy decyzję Kierownika Biura Powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa w Opolu z dnia 2 lutego 2011 r., anulującą numer [...], nadany zaświadczeniem z dnia 6 listopada 2007 r. i odmawiającą wpisu do ewidencji producentów oraz nadania numeru identyfikacyjnego M. S. Na wstępie zauważyć należy, że treść rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie determinowała okoliczność, iż w dniu 6 lutego 2014 r. zapadł wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, sygn. akt II GSK 2431/13, którym to uchylono wyrok WSA w Opolu z dnia 7 lipca 2011 r., sygn. akt II SA/Op 227/11 i przekazano sprawę do ponownego rozpoznania. W wyroku tym NSA uznał, że zarzucane w skardze kasacyjnej naruszenie przepisów postępowania, jest rezultatem dokonanej przez Sąd I instancji błędnej wykładni prawa materialnego, co skutkowało podjęciem przez NSA rozstrzygnięcia w oparciu o art. 185 § 1 P.p.s.a.

W tych okolicznościach, rozpoznając ponownie sprawę WSA w Opolu zobligowany był zatem do uwzględnienia treści art. 190 P.p.s.a. Zgodnie z art. 190 P.p.s.a., Sąd któremu sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania związany jest wykładnią prawa dokonaną w tej sprawie przez Naczelny Sąd Administracyjny. Powyższe oznacza, że Sąd, któremu sprawa została przekazana jest związany oceną prawną dokonaną przez Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku uchylającym wyrok Sądu I instancji. Przez ocenę prawną, o której mowa w art. 190 P.p.s.a. należy rozumieć osąd o prawnej wartości sprawy i ocena taka może dotyczyć stanu faktycznego, wykładni przepisów prawa materialnego i procesowego, prawidłowości korzystania z uznania administracyjnego, jak też kwestii zastosowania określonego przepisu prawa, jako podstawy do wydania takiej, a nie innej decyzji. Obowiązek podporządkowania się ocenie prawnej wyrażonej w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego, ciążący na Sądzie, może być wyłączony tylko w wypadku istotnej zmiany stanu prawnego lub faktycznego. Podkreślić trzeba, że w pojęciu "ocena prawna" mieści się przede wszystkim wykładnia przepisów prawa materialnego i prawa procesowego. Jednocześnie przy ponownym rozpoznaniu sprawy przez Sąd I instancji granice sprawy podlegają zawężeniu do granic, w jakich NSA rozpoznał skargę kasacyjną (por. wyrok NSA z dnia 20 września 2006 r., II OSK 1117/05, LEX nr 238489).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu odnosząc te rozważania do okoliczności rozpoznawanej sprawy nie stwierdził zaistnienia przesłanek umożliwiających odstąpienie od oceny prawnej wyrażonej w wyżej przywołanym wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego. Oznacza to, że dalsze rozważania na temat legalności zaskarżonego aktu muszą być prowadzone przy uwzględnieniu stanowiska Sądu wyższej instancji.

Przypomnieć należy, iż Naczelny Sąd Administracyjny w uzasadnieniu wyroku z dnia 2 lutego 2014 r. nie podzielił stanowiska WSA w Opolu, że odmowa wpisu do ewidencji producentów powinna być poprzedzona wydaniem decyzji o wykreśleniu wpisu z ewidencji producentów i uchyleniu numeru identyfikacyjnego. Jednocześnie powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 grudnia 2013 r., sygn. akt P 40/12, jaki zapadł na tle art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2012 r., poz. 86 - zwanej dalej ustawą) NSA podkreślił, że art. 12 ust. 4 ustawy o systemie ewidencji pozostaje nadal normatywnym wzorcem kontroli decyzji wydanych w okresie jego obowiązywania, a zarazem stanowi materialnoprawną podstawę do przyznawania numerów identyfikacyjnych dla producentów rolnych, a postawą prawną wygaszenia nieprawidłowego wpisu powinien być art. 13 ust. 1 ustawy o systemie ewidencji. Dlatego też, dokonując ponownej kontroli zaskarżonej decyzji z uwzględnieniem oceny prawnej i wytycznych zawartych w uzasadnieniu wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 lutego 2014 r., sygn. akt II GSK 274/13, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Opolu uznał, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżona decyzja wydana została zgodnie z przepisami prawa. W stanie faktycznym niniejszej sprawy ocena zgodności z prawem decyzji w przedmiocie anulowania numeru identyfikacyjnego i odmowy wpisu do ewidencji producentów rolnych i nadania numeru identyfikacyjnego, powinna odbywać się zatem w oparciu o kryterium określone w art.12 ust. 4 ww. ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności. Zgodnie z treścią art. 12 ust. 1 ustawy, numer identyfikacyjny nadaje się jednocześnie z wpisem do ewidencji producentów. W myśl natomiast art. 12 ust. 4 ustawy w przypadku małżonków oraz podmiotów będących współposiadaczami gospodarstwa rolnego nadaje się jeden numer identyfikacyjny; numer identyfikacyjny nadaje się temu z małżonków lub współposiadaczy, co do którego współmałżonek lub współposiadacz wyrazili pisemną zgodę.

Stosownie do art. 13 ust. ww. ustawy kierownik biura powiatowego ARiMR odmawia, w drodze decyzji administracyjnej, dokonania tego wpisu, jeżeli wnioskodawca nie jest producentem lub został mu już uprzednio nadany numer identyfikacyjny, o którym mowa w art. 12.

Zgodnie zaś z art. 13 ust. 2 ustawy, kierownik biura powiatowego Agencji wydaje podmiotom wpisanym do ewidencji producentów zaświadczenie o nadanym numerze identyfikacyjnym, o którym mowa w art. 12.

Dodać w tym miejscy wypada, iż wpis do ewidencji producentów i nadanie numeru identyfikacyjnego (które to czynności, zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy dokonywane są jednocześnie) są czynnościami o charakterze rejestracyjnym, czynnościami materialno - technicznymi, a wydawane zaświadczenie stanowi urzędowe potwierdzenie nadania numeru identyfikacyjnego zgodnie z wolą wnioskodawcy. Powyższe odpowiada rozumieniu pojęcia zaświadczenia zawartemu w art. 217 § 2 pkt 2 K.p.a. Na podstawie tego przepisu zaświadczenie można określić jako urzędowe potwierdzenie określonych faktów lub stanu prawnego. W odróżnieniu od decyzji, która jest aktem stosowania prawa, aktem woli, czynnością prawną, która zmierza bezpośrednio do wywołania określonych skutków prawnych, zaświadczenie jest wyłącznie czynnością faktyczną, aktem wiedzy, który może wywoływać skutki prawne, ale nie jest to jego główny cel. Zaznaczyć również należy, iż wpis do ewidencji producentów rolnych oraz nadanie numeru identyfikacyjnego jest konieczną przesłanką ubiegania się o świadczenia objęte programem pomocowym przewidziany w Unii Europejskiej. Ewidencja producentów zawiera między innymi numer identyfikacyjny producenta rolnego, a jego nadanie następuje jednocześnie z wpisem do ewidencji. Analiza przywołanego powyżej przepisu art. 12 ust. 4 ustawy z 18 grudnia 2003 r. wskazuje, że małżonkowie mogą posiadać tylko jeden numer identyfikacyjny, bez względu na to czy posiadają oni oddzielne gospodarstwa rolne oraz niezależnie od tego jaki ustrój majątkowy ich obowiązuje. W sytuacji, gdy jeden z małżonków posiada już numer identyfikacyjny to niemożliwe jest przyznanie takiego numeru drugiemu z małżonków, nawet wówczas, gdy posiada on osobne gospodarstwo rolne jako majątek odrębny. Dotyczy to nawet sytuacji, gdy małżonkowie są w separacji gdyż nadal pozostają oni w związku małżeńskim. Pogląd taki jest powszechnie przyjęty w orzecznictwie sądów administracyjnych (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 3 lipca 2012 r., sygn. akt II GSK 886/11, z 25 stycznia 2011 r., sygn. akt II GSK 94/10, z 30 września 2010 r., sygn. akt II GSK 802/09, z 27 sierpnia 2009 r., sygn. akt II GSK 23/09 i z 8 lipca 2009 r., sygn. akt II GSK 1092/08- dostępne na stronie internetowej Centralnej Bazy Orzeczeń Sadów Administracyjnych www.orzeczenia.nsa.gov.pl). Sąd w składzie orzekającym w pełni identyfikuje się z poglądem wyrażonym w wymienionych orzeczeniach.

W rozpoznawanej sprawie skarżąca M. S. w 2007 r. została wpisana do ewidencji producentów rolnych i nadano jej numer identyfikacyjny, pomimo, iż od 2004 r. wpis do ewidencji producentów i numer identyfikacyjny otrzymał mąż skarżącej – K. S. Do chwili obecnej K. S. i M. S. pozostają w związku małżeńskim, pomimo, iż jak wynika z ich oświadczeń, posiadają rozdzielność majątkową. Skoro zatem mąż skarżącej posiada już nadany numer identyfikacyjny, to brak było podstaw do wpisania skarżącej w 2007 r. do ewidencji i nadania numeru identyfikacyjnego. Zgodzić należy się z organami, że w sytuacji, gdy jednemu z małżonków został już nadany taki numer to nie jest możliwe przyznanie kolejnego numeru drugiemu z małżonków. Małżonkowie mogą bowiem otrzymać tylko jeden numer identyfikacyjny. Konsekwencją powyższego słuszne jest stanowisko organów administracji, że w 2007 r. błędnie wpisały skarżącą do ewidencji producentów rolnych i nadały jej numer identyfikacyjny.

W niniejszej sprawie nie ma znaczenia fakt, że pomiędzy małżonkami istnieje ustawowa rozdzielność majątkowa oraz fakt posiadania odrębnych gospodarstw rolnych, w których każdy z nich realizuje własne przedsięwzięcie gospodarcze. Nadal bowiem pozostają oni w związku małżeńskim, co wyklucza, w świetle aktualnie obowiązujących przepisów, nadanie każdemu z nich osobnego numeru identyfikacyjnego.

W tym miejscu przypomnieć należy, iż kwestią dopuszczalności nadania osobnych numerów identyfikacyjnych każdemu z małżonków, w sytuacji gdy istnieje pomiędzy nimi rozdzielność majątkowa i posiadają odrębne gospodarstwa rolne zajmował się Trybunał Konstytucyjny, który w wyroku z dnia 3 grudnia 2013 r. w punkcie I orzekł, że art. 12 ust. 4 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności (Dz. U. z 2012 r. poz. 86) w zakresie, w jakim nie przewiduje dopuszczalności nadania osobnych numerów identyfikacyjnych każdemu z małżonków, w sytuacji gdy istnieje między nimi rozdzielność majątkowa i posiadają odrębne gospodarstwa rolne: nie jest niezgodny z wynikającymi z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadami zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa oraz poprawnej legislacji, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 w związku z art. 18 Konstytucji (sygn. P 40/12). Trybunał orzekł, że wymieniony przepis we wskazanym zakresie traci moc obowiązującą z upływem 18 miesięcy od dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw RP. Odroczenie zatem przez Trybunał mocy obowiązującej omawianego przepisu, nie upoważniało organy do odmowy stosowania tego przepisu w okresie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku Trybunału.

W konsekwencji uznać należało, że organy administracji w prawidłowej formie wykreśliły skarżącą z ewidencji producentów rolnych, anulowały numer identyfikacyjny oraz odmówiły wpisu do ewidencji i nadania numeru identyfikacyjnego, w formie decyzji administracyjnej. Należy zaznaczyć, że przepisy ustawy z 18 grudnia 2003 r. nie określiły w jakiej formie prawnej winno nastąpić wykreślenie z ewidencji i anulowanie nadanego numeru identyfikacyjnego. Ustawa przewiduje jedynie wydanie decyzji w razie odmowy wpisu do ewidencji (art. 13 ust. 1). W orzecznictwie przyjmuje się jednoznacznie, że razie ujawnienia okoliczności, które wskazują, że rejestracja producenta i związane z nią nadanie numeru identyfikacyjnego zostały dokonane pomimo braku wymaganych w tym względzie przesłanek, a brak ten wystąpił już w momencie dokonania wpisu, konieczne staje się wyeliminowanie tej wadliwej czynności, poprzez jej uchylenie w drodze decyzji przy zastosowaniu – na zasadzie analogii – art.13 ust.1 ustawy z 2003 r. o krajowym systemie ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, przewidującego odmowę dokonania wpisu do ewidencji producentów w formie decyzji (por. pogląd wyrażony przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 20 lutego 2008 r., sygn. akt III SA/Po 608/07, publ. Lex nr 510374).

W przedmiotowej sprawie podstawową anulowania nadanego skarżącej numeru identyfikacyjnego oraz odmowy nadania tego numeru, jak przedstawiono powyżej, był fakt posiadania przez małżonka strony numer identyfikacyjny. Skoro zatem ujawniły się okoliczności, które wskazują na rejestrację producenta rolnego, pomimo braku spełnienia wymaganych przepisami przesłanek, konieczne stało się wyeliminowanie z obrotu prawnego wadliwej czynności.

Powtórzyć przyjdzie, że w świetle aktualnej treści art.12 ust.4 ustawy o krajowym systemie ewidencji małżonkowie powinni otrzymywać jeden numer identyfikacyjny, niezależnie od tego czy współposiadają lub wspólnie prowadzą gospodarstwo, czy też nie. Ustawodawca nie zróżnicował bowiem sytuacji małżonków, którzy wspólnie prowadzą gospodarstwo rolne z tymi małżonkami, którzy posiadają odrębne gospodarstwa rolne niezwiązane ze sobą funkcjonalnie, organizacyjnie, ekonomicznie. Rozstrzygającym w tej materii jest fakt pozostawania w związku małżeńskiego. Przepis art. 12 ust. 4 ustawy o krajowym systemie ewidencji nie odwołuje się w swojej regulacji do stosunków majątkowych istniejących między małżonkami. Wszyscy małżonkowie będący w jednakowej sytuacji są jednolicie traktowani. Do wszystkich osób pozostających w związku małżeńskim odnosi się bowiem art.12 ust.4 ustawy o krajowym systemie ewidencji. Sytuacja to może ulec zmianie po utracie mocy obowiązującej ww. przepisu, co nastąpi dopiero zgodnie z orzeczeniem TK z dnia 3 grudnia 2013 r. po upływie 18 miesięcy od dnia ogłoszenia tego wyroku.

Zgodzić należało się z NSA, że decyzja pierwszoinstancyjna pomimo, iż zawiera nieprawidłowości co do sposobu sformułowania, to jednak stwierdzone wady nie dawały podstaw do wyeliminowania jej z obrotu prawnego, w tym również decyzji drugoinstancyjnej. W rezultacie bowiem podjętego rozstrzygnięcia został wygaszony (ze skutkiem na przyszłość) numer identyfikacyjny nadany jako drugi dla małżonków S., a zatem cel ustawy o systemie ewidencji został osiągnięty. W niniejszej sprawie istotnym było, aby niewłaściwie nadany M. S. numer identyfikacyjny przestał być aktywny, a tym samym, aby nie można było posługiwać się nim w kontaktach z Agencją, bowiem na całkowite wykreślenie numeru identyfikacyjnego z ewidencji producentów nie pozwala zarówno prawo krajowe jak i unijne. Równocześnie wskazać należy, że wyeliminowanie drugiego numeru identyfikacyjnego nie powinno co do zasady wpłynąć w sposób ujemny na posiadane przez małżonków uprawnienia w zakresie płatności rolnych, pod warunkiem, że zostaną spełnione pozostałe warunki ich przyznania.

Reasumując, Sad uznał, że skarga nie jest zasadna. Mąż skarżącej od 2004 r. posiada numer identyfikacyjny i w 2007 r. organy administracji błędnie wpisały M. S. do ewidencji producentów rolnych i nadały jej własny numer identyfikacyjny. Wydając zaskarżoną decyzję, organy prawidłowo usunęły ten numer z obrotu prawnego, gdyż jego nadanie nastąpiło z naruszeniem prawa i odmówiły skarżącej wpisu do ewidencji.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 151 P.p.s.a., Sąd oddalił skargę.