II SA/Bk 270/13

Uzasadnienie

U podstaw zaskarżonego rozstrzygnięcia legały następujące ustalenia faktyczne i ocena prawna:

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. M. na wniosek E. S., wszczął postępowanie administracyjne w sprawie sprawdzenia legalności wybudowania i zgodności użytkowania z warunkami technicznymi zbiornika na nieczystości ciekłe we wsi P. G. na działce o nr geod. [...].

W trakcie oględzin przeprowadzonych w dniu [...] listopada 2009r. ustalono, że na w/w nieruchomości znajduje się szambo z kręgów betonowych, przykryte płytą betonową. Szambo o średnicy 110 cm zlokalizowane jest w odległości 60 cm od budynku mieszkalnego i około 100 cm od granicy działki ozn. nr geod. [...], stanowiącej własność E. S. Stwierdzono także, że szambo jest oczyszczone, nie wydziela nieprzyjemnych zapachów, nie widać śladów sączenia lub przecieków na grunt. Wierzchni krąg szamba miał widoczną datę 1953r. W toku dalszego postępowania, na podstawie zeznań świadków organ ustalił też, że kontrolowana inwestycja została wybudowana w 1984 roku.

Na podstawie powyższych ustaleń Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. M. decyzją z dnia [...] stycznia 2010r. nakazał inwestorowi T. P. w terminie do dnia [...] sierpnia 2010r. uszczelnić zbiornik na nieczystości ciekłe zlokalizowany na przedmiotowej nieruchomości.

Powyższe rozstrzygnięcie, po uwzględnieniu odwołania E. S., zostało uchylone decyzją z dnia [...] marca 2010r., a sprawa została przekazana do ponownego rozpoznania.

Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. M. ponownie rozpoznając sprawę przesłuchał wskazanych przez strony postępowania świadków, a następnie decyzją z dnia [...] września 2010r., nałożył na T. P. wykonanie robót budowlanych polegających na uszczelnieniu przedmiotowego zbiornika na nieczystości płynne.

P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w B. decyzją z dnia [...] grudnia 2010r., znak: [...] utrzymał w mocy w/w rozstrzygnięcie.

Na skutek skargi E. S. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 11 sierpnia 2011r. sygn. akt II SA/Bk 81/11, uchylił decyzję P. Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego w B. z dnia [...] grudnia 2010r. W uzasadnieniu Sąd w pierwszej kolejności przesądził, że sporny obiekt został wybudowany w warunkach samowoli budowlanej w 1984 roku i mają do niego zastosowanie przepisy ustawy z 23 października 1974r. Prawo budowlane. W dalszej kolejności sąd zalecił organowi II instancji, aby jeszcze raz rozważył w kontekście przepisów ustawy z 1974 roku, czy możliwa jest legalizacja spornego szamba, w sytuacji niezachowania, wymaganej przepisem rozporządzenia, odległości od granicy z działką sąsiednią.

Ponownie rozpoznając sprawę P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w B. decyzją z dnia [...] listopada 2011r., znak: [...], uchylił decyzję organu l instancji z dnia [...] września 2010r., znak: [...] i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania.

Prowadząc ponownie postępowanie Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. M. w dniu [...] kwietnia 2012r., przeprowadził kolejne oględziny, które wykazały, iż działki stanowiące własność T. P. i E. S. nie są oddzielone ogrodzeniem, a w terenie są 4 słupki ogrodzeniowe pozostałe po starym płocie. Kwestia przebiegu granic wskazywana przez strony jest sporna. Ponadto organ ustalił, iż szambo znajduje się w odległości 115 cm od granicy działki (w sytuacji gdy E. S. wskazuje inny przebieg i odległość szamba od granicy wynosi 90cm), i 60 cm od domu stanowiącego własność T. P. W ścianie od strony szamba znajduje się małe okno w pomieszczeniu niemieszkalnym (garaż, pomieszczenie gospodarcze). Wyżej jest także okno, ale zabite płytą gipsowo - kartonową, co powoduje nieistnienie tego okna w pokoju, a ponadto okno założone jest styropianem. Organ dokonał także pomiarów odległości szamba od innych otworów okiennych i drzwiowych znajdujących się w budynku mieszkalnym sąsiadującym z przedmiotowym szambem.

W świetle tak zebranego materiału dowodowego organ l instancji decyzją z dnia [...] lipca 2012r. znak: [...], odmówił wydania nakazu rozbiórki zbiornika na nieczystości ciekłe.

Odwołanie od w/w decyzji złożył E. S. zarzucając jej naruszenie szeregów przepisów k.p.a., a także niewłaściwe zastosowanie w sprawie art. 37 ustawy z dnia 24 października 1974r., - Prawo budowlane i niezastosowanie w sprawie art. 48 aktualnie obowiązującego Prawa budowlanego.

Organ II instancji, po rozpoznaniu w/w odwołania, decyzją z dnia [...] sierpnia 2012r., znak: [...], po raz kolejny uchylił zaskarżoną decyzję organu powiatowego i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania, wskazując iż skoro w sprawie mamy do czynienia z samowolą budowlaną i organ dopuścił możliwość jego legalizacji to ta następuje wyłącznie przez uzyskanie pozwolenia na użytkowanie, które może być poprzedzone obowiązkiem wykonania robót budowlanych, a nie poprzez odmowę wydania nakazu rozbiórki.

Ponownie rozpoznając sprawę Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w W. M. decyzją z dnia [...] listopada 2012r., znak: [...], odmówił wydania nakazu rozbiórki i jednocześnie zobowiązał T. P. do uzyskania pozwolenia na użytkowanie przedmiotowego zbiornika na nieczystości. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ szczegółowo wyjaśnił na podstawie, jakich przesłanek uznał, że legalizacja przedmiotowego obiektu jest dopuszczalna.

Z decyzją tą nie zgodził się E. S. i we wniesionym odwołaniu zarzucił jej naruszenie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego (w tym m.in. przewlekłość postępowania). Jednocześnie podkreślił, że organ I instancji za wszelką cenę dąży do legalizacji szamba pomimo istnienia podstaw do jego rozbiórki.

P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego w B. decyzją z dnia [...] stycznia 2013r. nr [...] uchylił decyzję Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w W. M. z dnia .. listopada 2012r. w części odmowy wydania nakazu rozbiórki zbiornika na nieczystości ciekłe wybudowanego na działce ozn. nr geodezyjnym [...], położonej we wsi P. G., gmina K. i w tym zakresie umorzył postępowanie organu l instancji, a w pozostałej części tj. obowiązku uzyskania przez T. P. pozwolenia na użytkowanie, utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy.

Uzasadniając wydane rozstrzygnięcie organ w pierwszej kolejności podkreślił, że prowadzone postępowanie dotyczy legalności wybudowania zbiornika na nieczystości ciekłe. W toku procesu ustalono zaś bezspornie, iż obiekt ten powstał w warunkach samowoli budowlanej, a data jego budowy została określona na rok 1984. Tym samym, w ocenie PWINB w B., zastosowanie ma art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 07 lipca 1994r. Prawo budowlane, który do obiektów, których budowa została zakończona przed dniem wejścia w życie w/w ustawy, nakazuje stosować przepisy dotychczasowe tj. ustawę z dnia 23 października 1974r. Ustalenia te zostały zaaprobowane przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 11 sierpnia 2011r., sygn. akt II SA/Bk 81/11, a organ, jak podkreślono, jest nimi związany.

W dalszej części organ II instancji wyjaśnił, że zgodnie z mającą zastosowanie w sprawie ustawą, w szczególności art. 37 tej ustawy, nakaz rozbiórki wydany może być tylko w przypadku, gdy wybudowany obiekt znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę, lub powoduje bądź w razie wybudowania spowodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia. Są to ustawowe przesłanki i tylko w razie ich spełnienia organy nadzoru budowlanego mogą wydać decyzję nakazującą rozbiórkę. Następnie, powołując się na art. 40 i 42 ww. ustawy organ wyjaśnił, w jakich okolicznościach możliwa jest legalizacja spornego obiektu.

Przenosząc powyższe regulacje na grunt prowadzonego postępowania organ wyjaśnił, iż skoro w sprawie mamy do czynienia z samowolą budowlaną i organy dopuściły możliwość jej legalizacji to ta następuje wyłącznie przez uzyskanie pozwolenia na użytkowanie, które może być poprzedzone obowiązkiem wykonania robót budowlanych. Uwzględniając jednak fakt, iż w toku wieloletniego postępowania obecny właściciel nieruchomości T. P. wykonał już roboty mające na celu doprowadzenie obiektu do stanu zgodnego z prawem, a polegających na uszczelnieniu przedmiotowego zbiornika, niezasadnym było, jak uczynił to organ I instancji, ich ponowne nakazywanie.

Odnośnie zaś kwestii dopuszczalności legalizacji inwestycji organ powołał §23 pkt 5 rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 03 lipca 1970r. (Dz.U. Nr 17, póz. 62 z późn. zm.), który dopuszcza sytuowanie szczelnych i krytych zbiorników nieczystości ciekłych oraz dołów ustępowych na granicy działek, gdy będą przylegać do tego rodzaju urządzenia działce sąsiedniej lub co najmniej w odległości 1 m od granicy, jeżeli będą to urządzenia wolno stojące - pod warunkiem zachowania odległości określonych w ust. 1 pkt 1 i w § 21 ust.1. Wyjaśnił, że kontrolowane wolnostojące, szczelne i kryte szambo spełnia wszystkie normy odległościowe wymagane warunkami technicznymi, co umożliwia jego legalizację.

Odnosząc się z kolei do zarzutów odwołania, organ wyjaśnił, że kwestia właściwości przepisów prawa materialnego, tj. zastosowania ustawy Prawo budowlane z 1974 roku, została przesądzona w wyroku z dnia 11 sierpnia 2011r. Sąd w podanym wyroku przesądził również, że powoływanie biegłego na okoliczność określenia daty budowy szamba, było zbędne. Za nietrafny organ uznał też zarzut odwołującego się dotyczący nieprawidłowości przy sporządzaniu pomiarów odległości, wskazując, że skarżący nie wskazał, na czym owe nieprawidłowości miałyby polegać.

Skargę do sądu administracyjnego na powyższą decyzję wywiódł E. S. zarzucając jej naruszenie:

1) art. 48 ustawy z 7 lipca 1994r. Prawo budowlane poprzez jego niezastosowanie;

2) art. 37 ust.1 pkt 2 ustawy z 24 października 1974r. Prawo budowlane poprzez jego bezpodstawne zastosowanie, w sytuacji, gdy organ powinien nakazać przymusową rozbiórkę kontrolowanego zbiornika na nieczystości;

3) art. 40 ustawy Prawo budowlane z 1974r., poprzez błędne przyjęcie, że uszczelnienie zbiornika doprowadzi obiekt do stanu zgodnego z prawem;

4) naruszenie § 23 ust.5 rozporządzenia z dnia 3 lipca 1980r. poprzez błędne przyjęcie, że zbiornik na nieczystości spełnia wymagane warunki techniczne, a mianowicie minimalne odległości od granicy działki;

5) art. 77 § 1, art. 79 § 2, art. 80 i art. 138 § 2 k.p.a. poprzez stronnicze prowadzenie postępowania i wydanie rozstrzygnięcia na niekorzyść strony skarżącej.

W uzasadnieniu skargi E. S. podniósł, że kontrolowany zbiornik został wybudowany ponad wszelką wątpliwość w latach 1997 – 1998. Odległość zbiornika do granicy działki wynosi 90 cm i nie spełnia on żadnych warunków technicznych określonych w rozporządzeniu z 3 lipca 1980r. W ocenie skarżącego istnienie przedmiotowego zbiornika powoduje pogorszenie warunków użytkowych dla otoczenia, stąd też w przedmiotowej sprawie należało zastosować art. 37 ust.1 pkt 2 ustawy prawo budowane z 1974r.

W odpowiedzi na skargę P. Wojewódzki Inspektor Nadzoru Budowlanego podtrzymał swoje stanowisko wyrażone w skarżonej decyzji i wniósł o oddalenie skargi.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Jak wynika z ustaleń faktycznych stanowiących podstawę zaskarżonej decyzji, kontrolowany zbiornik na nieczystości, zlokalizowany na działce T. P. o nr geod. [...] we wsi P. G., został wzniesiony samowolnie w 1984 roku. Ustalenie powyższej daty, jak słusznie uznały organy obu instancji, nie może być na obecnym etapie postępowania kwestionowane, albowiem okoliczność ta została przesądzona w prawomocnym wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 11 sierpnia 2011r. sygn. akt II SA/Bk 81/11. Jak stanowi zaś art. 170 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.) orzeczenie prawomocne wiąże strony i sąd, który je wydał, jak również inne sądy i inne organy państwowe. Jeżeli zatem skarżący nie zgadzał się z tak ustaloną datą budowy szamba miał możliwość kwestionowania tej okoliczności na etapie postępowania kasacyjnego. Skoro jednak skarga kasacyjna nie została w sprawie wywiedziona, to podniesienie przez skarżącego zarzutu ustalenia błędnej daty budowy przedmiotowego zbiornika, dopiero na obecnym etapie postępowania jest bezskuteczne i nie daje podstaw do uchylenia zaskarżonej decyzji.

W związku z tym, iż kontrolowany obiekt szamba został wybudowany samowolnie w 1984 roku, organy prawidłowo też zastosowały art. 103 ust. 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (t. jedn. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.), który w stosunku do obiektów wybudowanych przed dniem wejścia w życie tej ustawy nakazuje stosować przepisy ustawy z dnia 24 października 1974r. Prawo budowlane (Dz.U. nr 38, poz. 229 ze zm.). Konieczność zastosowania w przedmiotowej sprawie prawa budowlanego z 1974 roku przesądził również Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku we wskazanym wyżej wyroku. Zatem zarówno orzekające w sprawie organy, jak Sąd w składzie obecnym, jest tym ustaleniem związany. Sformułowany zaś na tym tle zarzut skarżącego nieprawidłowego zastosowania w sprawie ustawy z 1974 roku, nie zasługuje na uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 37 ust.1 wskazanej ustawy obiekty budowlane lub ich części, będące w budowie lub wybudowane niezgodnie z przepisami obowiązującymi w okresie ich budowy, podlegają przymusowej rozbiórce albo przejęciu na własność Państwa bez odszkodowania i w stanie wolnym od obciążeń, gdy terenowy organ administracji państwowej stopnia podstawowego (obecnie powiatowy inspektor nadzoru budowlanego), stwierdzi, że obiekt budowlany lub jego część: znajduje się na terenie, który zgodnie z przepisami o planowaniu przestrzennym nie jest przeznaczony pod zabudowę albo przeznaczony jest pod innego rodzaju zabudowę (pkt 1), lub powoduje bądź w razie wybudowania spowodowałby niebezpieczeństwo dla ludzi lub mienia albo niedopuszczalne pogorszenie warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia (pkt 2).

Ustawa prawo budowlane z 1974 roku wprowadzała także możliwość legalizacji obiektu, stanowiąc w art. 40, że organ nadzoru budowlanego może nałożyć na inwestora obowiązek wykonania zmian lub przeróbek obiektu w celu doprowadzenia go do stanu zgodnego z prawem. W takiej sytuacji z mocy prawa - art. 42 ust. 1 ustawy, na inwestorze ciążył obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie po wykonaniu nałożonych obowiązków. W przypadku jednak, gdy obiekt nie wymagał już wykonania żadnych zmian lub przeróbek, organ nadzoru budowlanego, może na podstawie art. 42 ust.2 ustawy nałożyć na inwestora obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie, po uzyskaniu którego obiekt byłoby zalegalizowany.

W przedmiotowej sprawie orzekające w sprawie organy słusznie uznały, że skoro sporny obiekt szamba wybudowany został na terenie przeznaczonym pod zabudowę zagrodową, nie powoduje niebezpieczeństwa dla ludzi lub mienia i nie powoduje niedopuszczalnego pogorszenia warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia, tym samym nie mają zastosowania przepisy art. 37 ust.1 pkt 1 i 2 wskazanej wyżej ustawy, a w konsekwencji możliwa jest jego legalizacja.

Wprawdzie lokalizacja spornego szamba w odległości 1 m od granicy z działką skarżącego nie spełnia warunku z § 23 ust.4 rozporządzenia Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska z dnia 3 lipca 1980r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki (Dz.U. nr 17 poz. 62), tym niemniej, jak słusznie przyjęły organy stosując zalecenia Sądu zawarte w wyroku dnia 11 sierpnia 2011r. II SA/Bk 81/11, nie wyklucza to jego legalizacji w oparciu o

§ 23 ust.5 rozporządzenia.

Przepis § 23 ust.5 rozporządzenia dopuszcza sytuowanie szczelnych i krytych zbiorników nieczystości ciekłych na granicy działek, gdy będą przylegać do tego rodzaju urządzeń na działce sąsiedniej lub co najmniej w odległości 1 m od granicy: jeżeli będą to urządzenia wolno stojące - pod warunkiem zachowania odległości określonych w § 23 ust. 1 pkt. 1 (co najmniej 15 m od otworów okiennych i drzwiowych w pomieszczeniach mieszkalnych, budynkach, w których znajdują się inne pomieszczenia na pobyt ludzi) i w § 21 ust. 1 (w odległości co najmniej 15 m od studni dostarczającej wodę do picia). Z ustaleń organów wynika, że sąsiednia działka o nr ewid. [...] należąca do skarżącego jest działką niezabudowaną, a więc odległości dotyczące otworów okiennych i drzwiowych nie dotyczą przedmiotowej sprawy. Na działce skarżącego nie ma też zbiornika na nieczystości ciekłe. Wolnostojący zbiornik na nieczystości ciekłe na posesji T. P. jest usytuowany w odległości około 1 m od granicy działki, a więc spełniony jest warunek niezbędny jego odległości od granicy. Na posesji T. P. nie ma studni, woda do budynku mieszkalnego dostarczana jest przyłączem wodociągowym z wodociągowej sieci gminnej, a więc również warunek § 21 ust. 1 nie ma zastosowania w przedmiotowej sprawy. Okno najbliższe istniejące w ścianie szczytowej budynku mieszkalnego T. P. od strony przedmiotowego zbiornika nie istnieje od wewnątrz, małe okno znajduje się w pomieszczeniu garażowo-gospodarczym, a więc jest to pomieszczenie niemieszkalne nie przeznaczone na pobyt ludzi i dlatego odległość 15 m nie jest wymagana.

W kontekście powyższych ustaleń za prawidłowe należy uznać stanowisko organów, że kontrolowane w niniejszej sprawie szambo spełnia normy odległościowe, o jakich mowa w § 23 ust.5 cyt. wyżej rozporządzenia, co w konsekwencji umożliwia jego legalizację na podstawie art. 42 ust.2 ustawy prawo budowlane z 1974r. Jednocześnie należy podkreślić, że dla zakończenia całej procedury legalizacyjnej konieczne jest uzyskanie przez inwestora, w drodze odrębnej decyzji, pozwolenia na użytkowanie.

Odnosząc się z kolei do zarzutu skargi w zakresie nieprawidłowości przy sporządzaniu pomiarów odległości, podkreślić trzeba, co trafnie uwypuklił organ II instancji, że samo ewentualne niezachowanie odległości od granicy z działką sąsiednią, nie oznacza automatycznego niedopuszczalnego pogorszenia warunków zdrowotnych lub użytkowych dla otoczenia., tj. przesłanki nakazu rozbiórki z art. 37 ust.1 pkt 2 prawa budowlanego z 1974r., tym bardziej, że przedmiotowe szambo istnieje w tym samym miejscu od 30 lat, a w ostatnim czasie zostało też uszczelnione.

W ocenie Sądu na uwzględnienie nie zasługuje również zarzut wydania przez organ II instancji rozstrzygnięcia na niekorzyść skarżącego. Uchylenie bowiem decyzji organu I instancji w części dotyczącej odmowy nakazania rozbiórki nie wpływa w żaden sposób na obowiązki stron, a tym samym nie jest działaniem na niekorzyść skarżącego.

Mając na uwadze wszystkie wskazane powyżej okoliczności, Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja nie narusza obowiązujących norm prawa materialnego, jak też prawa procesowego, które miało lub mogłoby mieć wpływ na wynik sprawy, dlatego też skargę jako bezzasadną oddalił na mocy art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 z późn. zm.).