V SA/Wa 89/14

Uzasadnienie

Zaskarżoną decyzją z [...] października 2013 r. Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, utrzymał w mocy decyzję Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, którą stwierdzono wygaśnięcie decyzji z dnia [...] lipca 2013 r. o przyznaniu pomocy z zastrzeżeniem warunków – J. N. z tytułu "Ułatwiania startu młodym rolnikom".

Zaskarżona decyzja zapadła w następującym stanie faktycznym:

J. N. złożyła w dniu 20 czerwca 2011 r. w [...] Oddziale Regionalnym ARiMR we [...] wniosek o przyznanie pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom". Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR we [...] decyzją nr [...] z [...]września 2011 r. przyznał skarżącej pomoc finansową w wysokości 75.000 zł z zastrzeżeniem dopełnienia warunków w ramach działania "Ułatwienie startu młodym rolnikom".

W dniu 1 grudnia 2011 r. skarżąca złożyła wniosek o płatność w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom". Do wniosku załączyła dokumenty potwierdzające dopełnienie warunków (oświadczenie o podjęciu samodzielnego prowadzenia gospodarstwa rolnego, zaświadczenie o nadanym numerze identyfikacyjnym, umowę dzierżawy, zaświadczenie KRUS o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników). Kwota pomocy w wysokości 75.000 zł. została w dniu 12 grudnia 2012 r. przekazana na konto bankowe strony.

W dniu 19 marca 2012 r. Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR we [...] skierował do Prokuratury Rejonowej w [...] zawiadomienie o możliwości popełnienia przez stronę przestępstwa wyłudzenia środków wypłaconych z tytułu pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom".

Skarżąca w dniu 4 kwietnia 2012 r. zwróciła się do Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR we [...] z prośbą o zmianę założeń biznesplanu dotyczącą możliwości wydzierżawienia dodatkowych działek celem pełnej realizacji zobowiązania. Następnie pismem z 16 lipca 2012 r. pełnomocnik strony zwrócił się z wnioskiem o wyłączenie organu od udziału w postępowaniu administracyjnym oraz zmianę terminu czynności kontrolnych gospodarstwa rolnego. Wniosek o wyłączenie organu został uzupełnionym pismem z 26 stycznia 2013 r.

Decyzją z [...] października 2012 r. nr [...] Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR we [...] nie wyraził zgody na zmianę biznesplanu.

Decyzją z dnia [...] stycznia 2013 r. Prezes ARiMR, w wyniku rozpoznania odwołania uchylił decyzję organu I instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia.

Postanowieniem z [...] marca 2013 r. Prezes ARiMR wyłączył Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR we [...] od prowadzenia postępowania administracyjnego i wyznaczył Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w [...] do prowadzenia sprawy skarżącej.

Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w [...] zawiadomieniem z [...] maja 2013r. wszczął postępowanie w sprawie wypełnienia warunków wynikających z decyzji z [...] września 2011 r. nr [...]. Następnie postanowieniem z [...] maja 2013 r. włączył do postępowania raport z czynności kontrolnych na miejscu w gospodarstwie skarżącej wykonanych w dniu 25 lipca 2012 r. oraz wyników przeprowadzonej kontroli administracyjnej krzyżowej ex-post dotyczącej roku 2012 odnośnie realizacji zobowiązań wieloletnich skarżącej w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom".

Dyrektor Oddziału ARiMR w dniu [...] maja 2013 r. wystosował do skarżącej wezwanie do złożenia wyjaśnień w sprawie powierzchni użytków rolnych zadeklarowanych w Planie Rozwoju Gospodarstwa.

W odpowiedzi na powyższe skarżąca pismem z 11 czerwca 2013 r. wskazała, że w Planie Rozwoju Gospodarstwa w tabeli 2 - wykaz działek określiła, jakie działki wchodzą w skład gospodarstwa rolnego. Strona wskazała jako powierzchnię posiadanych działek 26,1109 ha podkreślając, że część z niej (co odpowiadało rzeczywistości - stanowił ugór, który poprzez stosowne zabiegi miał być aktywizowany rolniczo) o czym organ posiadał wiedzę, przy czym posiadając 10,86 ha użytków rolnych, spełniła nałożony na nią obowiązek posiadania użytków rolnych o powierzchni nie mniejszej niż 10,23 ha. Strona zwróciła się również z wnioskiem o dołączenie do akt sprawy dowodów w postaci decyzji ARiMR w przedmiocie dopłat do upraw w gospodarstwie rolnym strony w roku 2012 i 2013 oraz na okoliczność ustalenia powierzchni upraw w gospodarstwie rolnym.

Decyzją z [...] lipca 2013 r., nr [...] Dyrektor Oddziału ARiMR stwierdził wygaśnięcie decyzji o przyznaniu pomocy z zastrzeżeniem dopełnienia warunków w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom".

Organ I instancji uzasadnił decyzję nie dopełnieniem przez stronę warunku nabycia gospodarstwa wskazanego w biznesplanie w terminie 180 dni od daty doręczenia decyzji z [...] września 2011 r.

Skarżąca złożyła odwołanie od ww. decyzji.

Decyzją z dnia [...] października 2013 r. nr [...] organ II instancji wyjaśnił, że pomoc finansowa w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" może być wypłacona jedynie po uprzednim złożeniu przez stronę wniosku o płatność i spełnieniu warunków, z zastrzeżeniem dopełnienia których została wydana decyzja o przyznaniu pomocy w okresie 180 dni od dnia otrzymania decyzji o przyznaniu pomocy. Niedopełnienie powyższych obowiązków powoduje wygaśnięcie decyzji o przyznaniu pomocy.

Organ wskazał, że z przeprowadzonej w dniu 25 lipca 2012r. kontroli na miejscu w zakresie kwalifikowalności powierzchni wynika, że powierzchnia użytków rolnych posiadanych przez skarżącą na podstawie zawartej umowy dzierżawy wynosiła 1,87 ha. Zdaniem organu wyniki kontroli na miejscu w praktyce mają rozstrzygające znaczenie dla ustalenia, jak w rzeczywistości przedstawia się wypełnienie przez stronę warunków zawartych w decyzji z [...] września 2011 r. dotyczących nabycia lub wejścia w posiadanie gospodarstwa wskazanego w biznesplanie o powierzchni użytków rolnych, nie mniejszej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju tj. 10,23 ha. Przy czym termin powierzchnia "użytków rolnych" oznacza całkowitą powierzchnię zajmowaną przez grunty orne, trwałe użytki zielone, uprawy trwałe oraz ogródki przydomowe, określoną przez Komisję Europejską. Z powyższych rozważań wynika, że kluczowe znaczenie dla nabycia lub wejścia w posiadanie gospodarstwa wskazanego w biznesplanie stanowi to jakie grunty rolne zostały przejęte, ponieważ nie każdy grunt rolny jest użytkiem rolnym.

Prezes ARiMR wyjaśnił, że wbrew twierdzeniom strony, nie weszła ona w posiadanie powierzchni 26,1109 ha ponieważ działki nr [...], nie zostały przez nią zgłoszone do biznesplanu jako działki, które zamierza nabyć w terminie 180 dni od dnia doręczenia jej decyzji o przyznaniu pomocy finansowej. Ponadto deklarację o chęci nabycia tych działek złożyła dopiero w dniu 6 kwietnia 2012 r. czyli po upływie 180 dni wyznaczonych na nabycie użytków rolnych. Jeśli chodzi o działkę [...] o pow. 10,86 ha wskazaną przez stronę w Planie Rozwoju Gospodarstwa to jest to działka, która jak dowodzą wyniki kontroli na miejscu oraz dokumentacja fotograficzna, poza powierzchnią 1,87 ha, nie była użytkowana rolniczo bo jest zadrzewiona i zakrzaczona, zatem nie może to być ugór o jakim jest mowa w § 2 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 11 marca 2010 r. w sprawie minimalnych norm (Dz. U. nr 39,poz.211 ze zm.).

W rozpoznawanej sprawie warunek dotyczący nabycia/wejścia w posiadanie gospodarstwa rolnego wskazanego w biznesplanie o powierzchni nie mniejszej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju winien być spełniony w terminie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odebrania decyzji o przyznaniu pomocy finansowej. Decyzję doręczono skarżącej w dniu 22 września 2011 r. a więc termin na spełnienie tego warunku upłynął w dniu 20 marca 2012 r. Zatem, zdaniem organu II instancji, wniosek o zmianę biznesplanu nie ma żadnego wpływu na warunek wejścia lub nabycia gospodarstwa wskazanego w biznesplanie określony w decyzji z [...] września 2011 r.

W tych okolicznościach, biorąc pod uwagę warunek zawarty w decyzji z [...] września 2011 r., organ wskazał, że strona nie wypełniła warunku przejęcia i uzyskania tytułu prawnego do gospodarstwa wskazanego w biznesplanie o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju tj. 10,23 ha, w terminie 180 dni od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy, ponieważ przejęła jedynie 1,87 ha powierzchni.

Prezes ARiMR wskazał, iż o zakwalifikowaniu wydzierżawionych przez skarżącą działek ewidencyjnych do użytków rolnych nie decyduje ostatecznie wskazanie określonej powierzchni jako użytek rolny w ewidencji gruntów. Obowiązek aktualizacji danych w ewidencji gruntów i budynków został uregulowany w art. 22 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2010 r. Nr 193, poz. 1287, ze zm.), który stanowi, iż obowiązek zgłoszenia właściwemu staroście wszelkich zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków ciąży na właścicielu gruntów. Skarżąca, jako osoba chcąca rozpocząć działalność rolniczą na gruntach wydzierżawionych, powinna powziąć informację na temat stanu faktycznego tych gruntów, tym bardziej, iż składając wniosek o przyznanie pomocy była zobowiązana do zaplanowania struktury upraw w tym gospodarstwie na okres 6 lat. Fakt, iż grunty te w ewidencji gruntów są zaklasyfikowane do użytków rolnych nie stanowiły podstawy do uznania ich jako takich przez stronę. Zdaniem organu przed wydzierżawieniem ww. gruntów powinna ona poznać ich stan faktyczny i prawny.

Pismem z 28 listopada 2013r. J. N. złożyła skargę na decyzję Prezesa ARiMR., wnosząc o jej uchylenie i uchylenie decyzji Dyrektora Oddziału ARiMR w [...] z [...] lipca 2013r. oraz zasądzenie kosztów postępowania. Zaskarżonej decyzji zarzuciła naruszenie:

1. § 17 ust. 2 w zw. z § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a, § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. nr 200, poz. 1443 ze zm.,) poprzez uznanie, iż skarżąca nie spełniła w terminie 180 dni od daty wydania decyzji o przyznaniu pomocy warunku nabycia gospodarstwa rolnego wskazanego w biznesplanie o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w kraju tj. nie mniejszej niż 10,23 ha oraz nie prowadzi samodzielnie gospodarstwa rolnego podczas, gdy skarżąca wypełniła wszystkie warunki określone decyzji o przyznaniu pomocy,

2. art. 21 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wojskich (tekst jednolity Dz.U. z 2013r., poz.173t.j.) i art. 107 § 1 i 3 k.p.a. poprzez:

- nie wyjaśnienie w toku postępowania administracyjnego z jakich przepisów prawa wynika, iż do ustalenia powierzchni użytków rolnych wymaganych rozporządzeniem z 17 października 2007r. nie są wiążące dane wynikające z dokumentów urzędowych w postaci wypisów z ewidencji gruntów i budynków prowadzonych przez właściwych Starostów a nadto nie obowiązuje definicja użytków rolnych w obowiązujących aktach prawnych (ustawach i rozporządzeniach) oraz instrukcji do wniosku o udzielenie pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom";

- zaniechanie przez organ w toku postępowania administracyjnego pouczenia skarżącej o wymogach dotyczących powierzchni użytków rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego strony i przeniesienia konsekwencji tego zaniechania na skarżącą;

- naruszenie art. 22 ust 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. prawo geodezyjne i kartograficzne, art. 28 ust. 2 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, poprzez błędne uznanie, iż na skarżącej ciąży obowiązek zgłoszenia do właściwego Starosty wniosku o zmianę klasyfikacji gruntów, w sytuacji gdy przepisy te zwalniają osoby o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt: 1 i art. 51 prawa geodezyjnego i kartograficznego od obowiązku zgłaszania staroście zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków, w sytuacji gdy wynikają one z decyzji właściwych organów, a za takową uznaje się zmianę użytku gruntu (zgodnie z gleboznawczą klasyfikacją gruntów).

- naruszenie art. 5 k.c. poprzez nieuprawnione stwierdzenie wygaśnięcia decyzji o przyznaniu pomocy w sytuacji, gdy skarżąca wypełniła wszelkie warunki do jej uzyskania i w przypadku wygaszenia decyzji, zostanie pozbawiona możliwości prowadzenia swojego gospodarstwa i jego dalszego rozwoju, jak również zrealizowania biznesplanu w zakresie produkcji rolnej oraz zaplanowanego w biznesplanie zakupu gruntu rolnego, na który to grunt wydatkowała częściowo środki w kwocie 30.000 zł.

W uzasadnieniu skargi skarżąca wskazała, że organ myli pojęcie "użytków rolnych" z pojęciem "upraw w gospodarstwie". Stwierdziła, że zgodnie z opisem programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 Ułatwianie startu młodym rolnikom - Nabór 2011 (publikowanego na stronie internetowej ARIMR) na stronie 4 w zakładce "Inne ważne informacje" Agencja zamieściła informację dotyczącą sposobu ustalania powierzchni użytków rolnych. Zapis ten stanowi, iż: "Powierzchnię użytków rolnych w gospodarstwie należy obliczyć posługując się wypisem z ewidencji gruntów i budynków. W wypisie podana jest powierzchnia tych gruntów, które sklasyfikowano jako użytki rolne, a więc: gruntów ornych, sadów, łąk trwałych, pastwisk trwałych, gruntów rolnych zabudowanych, gruntów pod stawami, gruntów pod rowami. ....". Przyjąć zatem należy, iż organ w ten sposób dokonał interpretacji pojęcia "użytków rolnych", służącej programowi przyznawania pomocy "Ułatwianie startu młodym rolnikom", którymi to zasadami posługują się wnioskodawcy.

Ponadto wyjaśniła, że ustawa z dnia 17 maja 1989 r. prawo geodezyjne i kartograficzne powierza prowadzenie ewidencji gruntów i budynków starostom. Przy czym należy mieć na uwadze treść art. 22 ust 2 tej ustawy (na który powołuje się organ), gdzie ustawodawca zobowiązał osoby, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1 i art. 51, do zgłaszania właściwemu staroście wszelkich zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków, w terminie 30 dni, licząc od daty powstania tych zmian. Przy czym obowiązek ten nie dotyczy zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków, wynikających z decyzji właściwych organów. Zatem przepis ten zwalnia osoby, o których mowa w art. 20 ust. 2 pkt 1 i art. 51 prawa geodezyjnego i kartograficznego, od obowiązku zgłaszania staroście zmian danych objętych ewidencją gruntów i budynków, w sytuacji gdy wynikają one z decyzji właściwych organów, a za takową uznaje się zmianę użytku gruntu (zgodnie z gleboznawczą klasyfikacją gruntów).

Skarżąca zaznaczyła, że gospodarstwo rolne może składać się z kilku - nie wszystkich - składników w ustawowej definicji gospodarstwa rolnego i składniki te stanowić będą gospodarstwo rolne, jeżeli przy ich użyciu można prowadzić działalność (produkcję) rolniczą. W skład gospodarstwa rolnego mogą wchodzić grunty stanowiące własność osoby prowadzącej gospodarstwo rolne, jak też osób trzecich (R. Budzanowski, Pojęcie gospodarstwa rolnego..., s. 59), np. grunty dzierżawione. Gospodarstwo rolne skarżącej składające się z gruntów rolnych (o łącznej ich powierzchni 11,3109 ha), stanowi zorganizowaną całość, na gruntach tych prowadzi działalność rolniczą, zostały wskazane we wniosku o przyznanie pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" wraz z zaakceptowanym biznesplanem. Skarżąca określiła rozwój swojego gospodarstwa w okresie od 2011 do 2018 r. oraz wskazała powierzchnię użytków rolnych przeznaczonych pod uprawy i ugorowanych, wskazując, że użytki rolne ugorowane będą sukcesywnie przekształcane w użytki rolne użytkowane rolniczo na łąki i pastwiska oraz uprawy. Tym samym, jej zdaniem, zgodnie z treścią § 2 ust. 1 pkt 1a rozporządzenia z 17 października 2007r., posiada gospodarstwo rolne, którego powierzchnia użytków rolnych jest nie mniejsza, niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju (10, 23 ha) oraz nie większa niż 300 ha.

W odpowiedzi na skargę Prezes ARiMR wniósł o oddalenie skargi.

Pismami procesowymi z 5 marca 2014 r. i 22 maja 2014 r. skarżąca podtrzymała dotychczasowe argumenty oraz wniosła o przeprowadzenie dowodu z decyzji administracyjnych dotyczących osoby trzeciej na okoliczność samodzielności prowadzenia przez skarżącą gospodarstwa rolnego.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga zawiera uzasadnione zarzuty, wobec czego należało uchylić zaskarżoną decyzję.

Przepisami prawnymi, które mają zastosowanie w zakresie ubiegania się o pomoc finansową w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" są: rozporządzenie Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz.U.UE.L z 2005 r., nr 277, s.1, ze zm.) oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 1974/2006 z 15 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz.U. UE L z 2006 r., nr 368, s. 15 ze zm.) i rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 200, poz. 1443, ze zm.) wydane na podstawie delegacji ustawowej zawartej w art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 marca 2007r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz.U. nr 64, poz. 427).

Art. 20 lit. a ppkt ii) rozporządzenia nr 1698/2005 stanowi, że wsparcie ukierunkowane na konkurencyjność sektora rolnego i leśnego dotyczy środków, których celem jest upowszechnianie wiedzy i poprawa potencjału ludzkiego poprzez podejmowanie działalności przez młodych rolników.

W myśl art. 22 ust. 1 rozporządzenia nr 1698/2005 wsparcia, o którym mowa w art. 20 lit. a) ppkt ii), udziela się osobom, które:

a) mają mniej niż 40 lat oraz po raz pierwszy podejmują działalność w gospodarstwie rolnym jako kierujący gospodarstwem;

b) posiadają odpowiednie umiejętności i kwalifikacje zawodowe;

c) przedkładają plan biznesowy dotyczący rozwoju ich działalności rolniczej.

Natomiast w art. 13 ust. 1 rozporządzenia nr 1974/2006 wskazano, że warunki otrzymania wsparcia na podjęcie działalności przez młodych rolników, o których mowa w art. 22 ust. 1 rozporządzenia (WE) nr 1698/2005, muszą być spełnione w chwili złożenia wniosku o wsparcie.

Jednakże od daty podjęcia indywidualnej decyzji o przyznaniu wsparcia może być przyznany okres nieprzekraczający 36 miesięcy na spełnienie wymogów odnoszących się do umiejętności i kompetencji zawodowych, o których mowa w art. 22 ust. 1) lit. b) rozporządzenia (WE) nr 1698/2005, jeżeli młody rolnik potrzebuje okresu dostosowawczego, w którym założy lub zrestrukturyzuje gospodarstwo, pod warunkiem że biznesplan, o którym mowa w lit. c) tego ustępu przewiduje taką konieczność.

W ust. 2 art. 13 ww. rozporządzenia wskazano co powinien zawierać biznesplan. Natomiast w art. 13 ust. 3 określono, że właściwe organy dokonują oceny zgodności z biznesplanem w przeciągu pięciu lat od daty podjęcia indywidualnej decyzji o przyznaniu wsparcia. Państwa członkowskie, biorąc pod uwagę okoliczności, w których biznesplan jest realizowany, określają warunki dotyczące odzyskania wsparcia już otrzymanego w przypadku, gdy w chwili oceny młody rolnik nie spełnia założeń zawartych w biznesplanie.

Przepisy krajowe a w szczególności § 2 rozporządzenia z 17 października 2007 r. wskazuje na warunki, pod którymi przyznawana jest osobie fizycznej pomoc finansowa w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom". W myśl § 2 pkt 1 lit a rozporządzenia z 17 października 2007r. pomoc jest przyznawana osobie fizycznej, która m.in.

a) z zastrzeżeniem § 7, do dnia złożenia wniosku o przyznanie pomocy nie prowadziła działalności rolniczej i po raz pierwszy rozpocznie prowadzenie działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art. art. 553 Kodeksu cywilnego, zwanym dalej "gospodarstwem", jeżeli w wymaganym okresie:

– powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie będzie nie mniejsza niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju oraz nie większa niż 300 ha,

– gospodarstwo będzie prowadzone samodzielnie,

– budynki i budowle znajdujące się w gospodarstwie, wykorzystywane do produkcji rolnej, oraz użytki rolne w gospodarstwie wykorzystywane do prowadzenia działalności rolniczej nie będą stanowiły przedmiotu współwłasności lub współposiadania, z wyjątkiem małżeńskiej wspólności majątkowej,

– w gospodarstwie będą spełnione określone odrębnymi przepisami wymagania w zakresie ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt,

Ponadto zgodnie z § 15 ust. 3 rozporządzenia z 17 października 2007r. decyzję o przyznaniu pomocy (takiej o jaką wystąpiła skarżąca) wydaje się z zastrzeżeniem dopełnienia przez beneficjenta w terminie 180 dni od dnia doręczenia tej decyzji następujących warunków:

1) nabycia lub wejścia w posiadanie gospodarstwa wskazanego w biznesplanie spełniającego warunki o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a tiret pierwsze i tiret trzecie, z zastrzeżeniem § 5 ust. 2,

2) podjęcia samodzielnego prowadzenia gospodarstwa o którym mowa w pkt 1,

3) ubezpieczenia na podstawie przepisów o ubezpieczeniami społecznym rolników z mocy ustawy w pełnym zakresie jako rolnik,

4) uzyskania wpisu do ewidencji producentów stanowiącej części krajowego systemu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności jeżeli jego małżonek nie został dotychczas wpisany do tej ewidencji,

5) nabycia gospodarstwa małżonka w sposób określony w § 2 ust. 7 pkt 3 w przypadku o którym mowa w § 2 ust. 7 – chyba że dany warunek był spełniony w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy.

Spełnienie powyższych przesłanek warunkuje uzyskanie decyzji o przyznaniu pomocy. Nie są one jednak wystarczające do tego aby uzyskać wypłatę pomocy. Taka wypłata jest bowiem uzależniona od tego, czy beneficjent spełnił wymogi przewidziane w § 16 ust. 1-4 rozporządzenia z 17 października 2007 r. Przepis ten stanowi, że:

1. Pomoc wypłaca się na wniosek o płatność który składa się w terminie 180 dni od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy.

2. Do wniosku o płatność dołącza się dokumenty potwierdzające spełnienie warunków z zastrzeżeniem których została wydana decyzja o przyznaniu pomocy – w przypadku o którym mowa w § 15 ust. 3.

3. Dokumentami potwierdzającymi spełnienia warunków z zastrzeżeniem których została wydana decyzja o przyznaniu pomocy są:

a) dokument potwierdzający tytuł prawny do nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa;

b) oświadczenie beneficjenta o podjęciu samodzielnego prowadzenia gospodarstwa rolnego sporządzone zgodnie ze wzorem sporządzonym przez Agencję;

c) zaświadczenie z właściwego oddziału KRUS o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie jako rolnik.

Ponadto wymagane jest, aby grunty stanowiły przedmiot:

1) własności;

2) użytkowania wieczystego;

3) dzierżawy z zasobu własności rolnej Skarbu Państwa lub od jednostek samorządu terytorialnego, jeżeli umowa dzierżawy została zawarta na czas nieoznaczony lub na okres co najmniej 5 lat, jednak nie krótszy niż do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pomocy;

4) dzierżawy od podmiotów innych niż wymienione w pkt 3 jeżeli umowa została zawarta:

a) w formie aktu notarialnego albo ma datę pewną,

b) na okres co najmniej 10 lat (§ 3 pkt 5 rozporządzenia).

Przechodząc na grunt przedmiotowej sprawy przypomnieć należy, że decyzja przyznająca skarżącej pomoc finansową w wysokości 75.000 zł. wydana została [...] września 2011 r. Jej skuteczne doręczenie skarżącej miało miejsce 22 września 2011 r., co oznacza, że powyższy termin rozpoczął swój bieg począwszy od 23 września 2011 r., zaś jego koniec przypadał na dzień 20 marca 2012 r.

Z akt sprawy wynika, że zgodnie z biznesplanem skarżąca zobowiązała się do przejęcia jednej działki ewidencyjnej nr [...] o powierzchni użytków rolnych 10. 86 ha. W dniu 1 grudnia 2011 r. skarżąca przedstawiła wniosek o płatność oraz:

- akt notarialny Rep. A nr [...] z [...] października 2011 r. (umowa dzierżawy)

- oświadczenie o podjęciu samodzielnego prowadzenia gospodarstwa rolnego.

- zaświadczenie o podleganiu ubezpieczeniu w KRUS jako rolnik.

Z treści zaskarżonych decyzji wynika, że organy uznały, iż skarżąca nie nabyła gospodarstwa rolnego o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w województwie [...] tj. 10,23 ha.

Sąd uznał, że organy dopuściły się naruszenia zarówno przepisów materialnych jak i procesowych. W zakresie przepisów materialnych organ naruszył § 2 pkt 1 lit a tiret pierwsze rozporządzenia z 17 października 2007 r. poprzez stosowanie definicji użytków rolnych, nie mającej zastosowania w ramach działania "Ułatwienie startu młodym rolnikom" i bez wskazania podstawy prawnej tej definicji. Natomiast w zakresie przepisów procesowych naruszył art. 21 ust. 2 pkt 1 ustawy o wspieraniu rozwoju, który stanowi, że w postępowaniu w sprawie dotyczącej przyznania pomocy organ, przed którym toczy się postępowanie stoi na straży praworządności.

W pierwszej kolejności Sąd wskazując na naruszenie przepisów postępowania administracyjnego zauważa, że wskazywana w zaskarżonych decyzjach definicja użytków rolnych cyt. "całkowita powierzchnia zajmowana przez grunty orne, trwałe użytki zielone, uprawy trwałe oraz ogródki przydomowe" nie ma oparcia w przepisach mających zastosowanie w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom". Prawdopodobnie organ definicję tę przyjął z art. 124 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) NR 73/2009 z dnia 19 stycznia 2009 r. ustanawiające wspólne zasady dla systemów wsparcia bezpośredniego dla rolników w ramach wspólnej polityki rolnej i ustanawiające określone systemy wsparcia dla rolników, zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1290/2005, (WE) nr 247/2006, (WE) nr 378/2007 oraz uchylające rozporządzenie (WE) nr 1782/2003 (Dz.U.UE. L z 2009, nr 30, s. 16), który w akapicie drugim tego artykułu wskazał, że do celów niniejszego tytułu "wykorzystywana powierzchnia użytków rolnych" oznacza całkowitą powierzchnię zajmowaną przez grunty orne, trwałe użytki zielone, uprawy trwałe oraz ogródki przydomowe, określoną przez Komisję dla celów statystycznych. Jednakże organ w żaden sposób, na podstawie obowiązujących przepisów, nie wykazał, że ta definicja winna być stosowana w działaniu "Ułatwianie startu młodym rolnikom". Co więcej, jak słusznie wskazuje skarżąca na stronie internetowej ARiMR czemu organ nie przeczył, widniała definicja użytków rolnych mająca zastosowanie w ramach działania "Ułatwienie startu młodym rolnikom" zupełnie odmienna od prezentowanej przez organy w zaskarżonych decyzjach. Mianowicie w opisie programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2007-2013 "Ułatwianie startu młodym rolnikom" w tytule "Inne ważne informacje" Agencja zamieściła informację dotyczącą sposobu ustalania powierzchni użytków rolnych. Zapis ten stanowi, iż: "Powierzchnię użytków rolnych w gospodarstwie należy obliczyć posługując się wypisem z ewidencji gruntów i budynków. W wypisie podana jest powierzchnia tych gruntów, które sklasyfikowano jako użytki rolne, a więc: gruntów ornych, sadów, łąk trwałych, pastwisk trwałych, gruntów rolnych zabudowanych, gruntów pod stawami, gruntów pod rowami. (...). Obliczoną w ten sposób powierzchnię użytków rolnych należy porównać ze średnią powierzchnią gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w tym województwie, w którym leży gospodarstwo, za rok (...). Dane dotyczące średniej powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w poszczególnych województwach oraz średniej powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju zamieszczone są na stronie internetowej ARiMR".

Sąd zatem wskazuje, że nie do pogodzenia z zasadą praworządności jest wskazywanie na definicje, które nie wynikają z przepisów obowiązujących w danym postępowaniu administracyjnym. Poza tym z definicją obecnie stosowaną przez organ beneficjent pomocy przystępując do programie nie mógł się zapoznać, bowiem nie wynikała ona z obowiązujących w tym działaniu przepisów, więc definicja ta nie została w wymagany sposób opublikowana. Zatem nie można uznać, że skarżąca miała obowiązek się do niej zastosować. Stosowanie dwóch odmiennych definicji w zależności od kontekstu (etapu) sprawy ewidentnie wprowadza stronę w błąd, za który odpowiedzialność ponosi wyłącznie organ administracji. Powyższe naruszenie ma istotny wpływ na wynik sprawy.

Przechodząc natomiast do oceny naruszenia przepisów materialnych tj. § 2 pkt 1 lit a tiret pierwsze rozporządzenia z 17 października 2007 r. należy zwrócić uwagę, że przepisy krajowe muszą być interpretowane w duchu przepisów unijnych. Działanie "Ułatwianie startu młodym rolnikom" zostało bowiem ustanowione tymi przepisami. Zdaniem Sądu to pkt 16 preambuły rozporządzenia nr 1698/2005 wyznacza kierunek wykładni. Punkt ten stanowi, że przyznanie młodym rolnikom szczególnych przywilejów może ułatwić im zarówno rozpoczęcie działalności, jak i strukturalne dostosowanie ich gospodarstw po podjęciu działalności. Środek wspierający podjęcie działalności powinien być uzależniony od opracowania planu biznesowego jako instrumentu zapewniającego rozwój działalności nowego gospodarstwa rolnego w czasie.

Ponadto rozporządzenie nr 1698/2005 nie wskazuje na konieczność nabycia użytków rolnych. Posługuje się natomiast terminem- po raz pierwszy podejmuje działalność w gospodarstwie rolnym jako kierujący gospodarstwem (art. 22 ust. 1 lit. a rozporządzenia nr 1698/2005). Ponadto obowiązkiem beneficjenta jest również złożenie planu biznesowego dotyczącego rozwoju działalności rolniczej (art. 22 ust. 1 lit c rozporządzenia nr 1698/2005). W związku z powyższym to tylko ustawodawca krajowy nałożył obowiązek nabycia użytków rolnych o określonej powierzchni. Jednakże, o czym była mowa wyżej nabycia użytków rolnych ustawodawca nie uzależnił od nabycia gruntów odpowiadających terminowi, który prezentują obecnie organy administracyjne.

Natomiast krajowe przepisy a w szczególności § 2 pkt 1 lit a tiret pierwsze rozporządzenia z 17 października 2007r. odwołuje się do definicji gospodarstwa rolnego z Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 553 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny (tekst jednolity Dz.U. z 2014r., poz. 121, dalej: "Kodeks cywilny") za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. Z kolei w myśl art. 461 Kodeksu cywilnego nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Mając powyższe na względzie należy podkreślić, że celem tego działania jest aktywizowanie młodych ludzi, a także strukturalne dostosowanie ich gospodarstw po podjęciu działalności. Zatem zdaniem Sądu skarżąca mogła nabyć grunty, które w dokumencie urzędowym (ewidencji gruntów i budynków) zostały uznane za użytki rolne. Natomiast w toku realizacji swojego zobowiązania skarżąca winna realizować swoje zobowiązanie zgodnie z planem rozwoju gospodarstwa. W biznesplanie określono rozwój gospodarstwa na gruntach tworzących gospodarstwo, w okresie od 2011 roku do 2018 r. Z zapisów biznesplanu wprost wynika, iż część użytków rolnych określonych jako ugory będzie sukcesywnie przekształcane w użytki rolne użytkowane rolniczo na łąki i pastwiska użytkowane ekstensywnie, oraz uprawy (rzepak ozimy i jary) a skarżąca zamierza osiągnąć w toku realizacji działania wartość 4 ESU.

Należy także podkreślić, że powoływanie się przez organ na postępowania w przedmiocie np. przyznania płatności w ramach wsparcia bezpośredniego za 2012r. i ustaloną w ramach tego postępowania powierzchnię kwalifikującą się do płatności nie miało wpływu na wynik przedmiotowego postępowania. Trzeba zaznaczyć, że są to odrębne postępowania, prowadzone na podstawie innych uregulowań prawnych zarówno krajowych jak i przede wszystkim unijnych. Zdaniem Sądu z akt ewidentnie wynika, że część gruntów skarżącej była zadrzewiona i zakrzaczona (protokół mówi także o ich karczowaniu). Zatem można stwierdzić, że te grunty rolne nie były w dobrej kulturze. Jednakże jakkolwiek wymóg posiadania gruntów w dobrej kulturze jest istotny np. w zakresie przyznania płatności w ramach wsparcia bezpośredniego, to już w zakresie działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" nie ma większego znaczenia. Przepisy dotyczące tego działania w żaden sposób nie odwołują się do nałożonych obowiązków zachowania gruntów w dobrej kulturze. Wskazują jedynie np. o czym była mowa wyżej, na obowiązek osiągnięcia założonego w biznes planie określonego ESU.

Sąd zwraca również uwagę na fakt, że organ wskazuje na obowiązek właściciela do aktualizacji danych w ewidencji gruntów i budynków, który jego zdaniem ma potwierdzać konieczność stosowania prezentowanej przez niego definicji użytków rolnych. Jednakże organ w ogóle nie odnosi się do faktu, że zgodnie z definicją zamieszczoną na stronie internetowej i mającej swoje źródło w § 67 pkt 1 i § 68 rozporządzenia Ministra Rozwoju Regionalnego i Budownictwa z dnia 29 marca 2001 r. w sprawie ewidencji gruntów i budynków (Dz.U. nr 38, poz. 454 ze zm.) wydanym na podstawie art. 26 ust. 2 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2000 r. nr 100, poz. 1086 ze zm.) użytkami rolnymi są także grunty rolne zabudowane, grunty pod stawami i grunty pod rowami. Wszystkie te grunty wskazane jako użytki rolne w żaden sposób nie odpowiadałyby definicji użytków rolnych prezentowanej w toku postępowania administracyjnego.

Zatem trzeba przyjąć, że w zakresie działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" definicja użytków rolnych - z racji tego, że przepisy unijne nie wymagają nabycia użytków rolnych - została określone na podstawie wyżej cytowanych przepisów krajowych. Przepisy te wskazują, że użytkami rolnymi są wszystkie te grunty, które za użytki zostały uznane w ewidencji gruntów i budynków. A więc grunty, które potencjalnie mogą być użytkowane rolniczo. W ewidencji tej za użytki rolne, a konkretnie za grunty orne zalicza się grunty:

a) poddane stałej uprawie mechanicznej mającej na celu produkcję ziemiopłodów rolniczych lub ogrodniczych, w tym grunty, na których urządzone zostały ogrody działkowe oraz szklarnie i inspekty,

b) nadające się do uprawy, o której mowa pod lit. a), ale zajęte pod plantacje chmielu, wikliny, drzew (np. choinek) oraz szkółki drzew ozdobnych i krzewów,

c) ugory, odłogi.

Reasumując zdaniem Sądu organ ma obowiązek stosować definicję użytków rolnych zamieszczoną na stronie internetowej i podaną do publicznej wiadomości. Sąd stoi na stanowisku, że w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" jest możliwe przyznanie pomocy dotyczące gruntów, określonych jako użytki rolne, które zostaną w przyszłości przywrócone do produkcji rolnej, tj. będą użytkowane rolniczo. Istotny natomiast w tym programie jest obowiązek samodzielnego prowadzenia gospodarstwa zgodnie z biznesplanem.

Konkludując Sąd uznał, że zarzuty zawarte w skardze są zasadne (z wyłączeniem naruszenia treści art. 5 kodeksu cywilnego, który w tym postępowaniu będącym postępowaniem administracyjnym) nie ma zastosowania. Wymienione uchybienia są istotne i mogły wpływać na wynik sprawy. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy istnieje zatem konieczność rozstrzygnięcia tych kwestii z zachowaniem zasad postępowania administracyjnego i opisanych wyżej wskazań Sądu.

W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a. uchylił zaskarżoną decyzję w całości. O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 200 w zw. z art. 205 § 2 i § 3 p.p.s.a.