II OSK 1939/10

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 14 maja 2010 r., sygn. akt IV SA/Wa 484/10, oddalił skargę E. S. na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia [...] stycznia 2010 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyjęcia oświadczenia woli nabycia obywatelstwa polskiego.

Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy.

E. S., obywatelka Federacji Rosyjskiej, urodzona [...] sierpnia 1968r. w M., córka A. i W., złożyła w dniu 21 września 2009 r. przed Wojewodą Dolnośląskim oświadczenie woli nabycia obywatelstwa polskiego. Wojewoda, po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, decyzją z dnia [...] listopada 2009 r., nr [...], odmówił przyjęcia oświadczenia woli nabycia obywatelstwa polskiego złożonego w trybie art.10 ustawy z dnia 15 lutego 1962r. o obywatelstwie polskim (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353). E. S. wniosła odwołanie od powyższej decyzji.

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, po rozpatrzeniu odwołania, decyzją z dnia [...] stycznia 2010r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W decyzji tej Minister wskazał, że w dniu [...] lipca 1992r. skarżąca zawarła w M. związek małżeński z ówczesnym obywatelem rosyjskim – L. I. Decyzją z dnia [...] czerwca 2008r., nr [...], Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców udzielił jej zezwolenia na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W dniu 7 września 2008r. mąż wnioskodawczyni nabył obywatelstwo polskie na podstawie przepisu art. 4 ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (tj. Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 532 ze zm.). Skarżąca legitymuje się paszportem rosyjskim serii [...] nr [...], z datą ważności do dnia 14 września 2010r. oraz kartą pobytu serii [...] nr [...], wydaną w dniu 12 maja 2009r. Następnie organ wskazał, powołując się na art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim, że skarżąca zawarła związek małżeński z osobą, która w dacie jego zawierania nie posiadała obywatelstwa polskiego, a nabyła je dopiero po kilku latach. Odnosząc się do zarzutów odwołania Minister stwierdził, iż nie jest prawidłowe stanowisko, że intencją ustawodawcy było, aby małżonek repatrianta w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o repatriacji miał możliwość nabycia obywatelstwa polskiego w sposób uproszczony na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim. Argumenty skarżącej co do rozumienia ww. art. 10 ust. 1 odnosiły się do tego przepisu w brzmieniu obowiązującym do dnia 26 sierpnia 2006 r. kiedy jeszcze był on niedookreślony, jednakże ust. 1a art.10 ustawy o obywatelstwie polskim – dodany przez art. 19 pkt 1 lit. b) ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej w związku z reformą ustrojową państwa (Dz. U. Nr 106 poz. 668) z dniem 1 stycznia 1999 r. stwierdzał wyraźnie, że "termin do złożenia oświadczenia woli (...) wynosi 6 miesięcy od dnia uzyskania przez cudzoziemca zezwolenia na osiedlenie się albo 3 lata i 6 miesięcy od dnia zawarcia związku małżeńskiego z osobą posiadającą obywatelstwo polskie." Wynikało z tego, iż intencją ustawodawcy było, aby przedmiotowe oświadczenie mógł złożyć wyłącznie ten cudzoziemiec, który zawarł związek małżeński z osobą posiadającą w dniu zawarcia małżeństwa obywatelstwo polskie. Minister wskazał, że interpretacja tego przepisu budziła rozbieżności, dlatego też ustawodawca zmienił brzmienie ust. 1 art.10 na obecnie obowiązujące. Organ nie zgodził się także ze skarżącą, że treść ust. 1 art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim nie jest jasna i klarowna. W ocenie organu nie budzi on żadnych wątpliwości, a wykładnię dokonaną przez organy administracji potwierdza również zapis przepisu ust. 1a art. 10 tej ustawy. Ponadto przywołane przez skarżącą orzeczenia dotyczą wykładni ust. 1 art. 10 w brzmieniu obowiązującym przed nowelizacją ustawy.

Wobec powyższego Minister stwierdził, że bezsporne jest, iż skarżąca nie spełnia wszystkich przesłanek wskazanych w ust. 1 art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim, niezbędnych do nabycia obywatelstwa polskiego. Zgodził się natomiast ze skarżącą, że art. 10 ww. ustawy nie odpowiada literalnie przepisowi art. 3 Konwencji o obywatelstwie kobiet zamężnych, której Polska jest stroną od 1959 r. Przepisy przywołanej Konwencji nie mogą być jednak bezpośrednio stosowane przez organy administracji, a realizowane są jedynie poprzez odpowiednie przepisy prawa o obywatelstwie – w tym przypadku art. 10. Organ zauważył przy tym jednak, że przepis art. 3 Konwencji zobowiązywał państwa – strony Konwencji do stworzenia uproszczonego trybu uzyskiwania przez cudzoziemkę, żonę obywatela danego państwa, obywatelstwa męża, a przyznanie tego obywatelstwa mogło być ograniczone wyłącznie względami bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego. Z tego zobowiązania wyrosła w ustawie o obywatelstwie polskim z 1962 r. instytucja uproszczonej naturalizacji. Organ wskazał również, iż co prawda polskie prawo o obywatelstwie wprowadza dodatkowe ograniczenia niewskazane w Konwencji, tym mniej zasadność przepisów prawa nie może być, jego zdaniem, przedmiotem tego postępowania, gdyż organy administracji zgodnie z art. 6 k.p.a. działają na podstawie przepisów prawa, zatem organ I i II instancji ocenia jedynie, czy strona postępowania spełnia przesłanki wskazane w przepisie art. 10 i wydaje na tej podstawie decyzję bez oceny zasadności wskazanych przez ustawodawcę przesłanek.

W skardze E. S. zarzuciła powyższej decyzji:

1) naruszenie art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim oraz art. 3 ust. 1 Konwencji o obywatelstwie kobiet zamężnych (Dz. U. z 1959 r. Nr 56, poz. 334) poprzez ich błędną wykładnię oraz zastosowanie i przyjęcie, że ww. art. 10 ust. 1 nie ma zastosowania wówczas, gdy w chwili zawarcia związku małżeńskiego małżonek cudzoziemca, w tym przypadku skarżącej, nie posiadał obywatelstwa polskiego, a nabył je po zawarciu związku małżeńskiego;

2) naruszenie art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim oraz art. 1 ust. 1, art. 4 i art. 15 ust. 1 ustawy o repatriacji poprzez ich błędną wykładnię oraz niezastosowanie i przyjęcie, że małżonek repatrianta nie może nabyć obywatelstwa polskiego na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim;

3) naruszenie art. 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tj. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm., dalej: k.p.a.) poprzez podjęcie rozstrzygnięcia z naruszeniem przepisów prawa materialnego;

4) naruszenie art. 8, art. 11 i art. 107 § 3 k.p.a. poprzez wydanie decyzji bez wyczerpującego i logicznego uzasadnienia w szczególności poprzez nieustosunkowanie się do twierdzeń skarżącej o stosowaniu wykładni celowościowej art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim oraz o niemożliwości zawarcia przez skarżącą związku małżeńskiego z repatriantem jako osobą posiadającą obywatelstwo polskie już w dniu ślubu.

W odpowiedzi na skargę Minister wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, w uzasadnieniu przywołanego na wstępie wyroku wskazał, że organy orzekające zasadnie uznały, iż skarżąca nie spełnia warunków do tego aby nabyć obywatelstwo polskie na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim, albowiem nie spełnia ona zawartego w tym przepisie warunku w postaci zawarcia związku małżeńskiego z osobą posiadającą obywatelstwo polskie w dacie zawierania małżeństwa. Bezsporne jest bowiem, że małżonek skarżącej nabył obywatelstwo polskie dopiero w dniu 7 września 2008 r., a zatem 16 lat po zawarciu związku małżeńskiego ze skarżącą. Następnie, porównując treść ust. 1 art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim przed i po wejściu w życie nowelizacji z 26 sierpnia 2006 r. Sąd stwierdził, że nowa regulacja wprowadziła istotną zmianę w zakresie jednej z przesłanek nabycia obywatelstwa na podstawie tego przepisu, zgodnie z którą małżonek cudzoziemca winien legitymować się obywatelstwem polskim w dacie zawierania związku małżeńskiego.

Sąd nie podzielił także zarzutu, że zaskarżone rozstrzygnięcie stanowi naruszenie art. 3 Konwencji o obywatelstwie kobiet zamężnych, który stanowi, że żona każdego obywatela państwa – strony Konwencji, będąca cudzoziemką, może na własną prośbę uzyskać obywatelstwo małżonka w drodze specjalnie uproszczonej procedury naturalizacyjnej; przyznanie tego obywatelstwa może być ograniczone względami bezpieczeństwa państwowego i porządku publicznego. Sąd wskazał, że bezpośrednią podstawą do orzekania w niniejszej sprawie stanowił nie przepis Konwencji, a art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim, który stanowi wykonanie obowiązków wynikających z tej Konwencji dla Rzeczypospolitej Polskiej. Przepisem tym związane były zarówno organy orzekające w sprawie, jak i Sąd. Ponadto postanowienia Konwencji sformułowane zostały w sposób ogólny, zobowiązując państwa do wprowadzenia do ich porządków prawnych uproszczonej procedury naturalizacyjnej. Z faktu, że art. 3 Konwencji wskazuje wprost na ograniczenia w przyznawaniu obywatelstwa polskiego wynikające wyłącznie z uwagi na bezpieczeństwo państwowe i porządek publiczny wynika w ocenie Sądu tylko tyle, że strony Konwencji zobowiązane są uwzględniać w krajowych procedurach legalizacyjnych fakt, że przy orzekaniu w kwestii nabycia obywatelstwa istnieje ściśle limitowana możliwość kierowania się kryteriami uznaniowymi, ograniczona wyłącznie do kwestii bezpieczeństwa państwowego i porządku publicznego, co jednakże nie wyłącza uzależniania nabycia obywatelstwa od spełnienia szczegółowych, obiektywnych warunków, nie mających charakteru uznaniowego.

Skargą kasacyjną E. S. zaskarżyła powyższy wyrok w całości, zarzucając mu:

1) naruszenie prawa materialnego, tj.:

- art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim, polegające na tym, że Sąd w wyniku niewłaściwej kontroli legalności działalności administracji publicznej nie zastosował środka określonego w ustawie i dokonał błędnej wykładni przepisu, przyjmując za prawidłowe za organami obu instancji, że art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim nie ma zastosowania wówczas, gdy w chwili zawarcia związku małżeńskiego małżonek cudzoziemca (skarżącej) nie posiadał obywatelstwa polskiego, a nabył je po zawarciu związku małżeńskiego,

- art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim, polegające na tym, że Sąd w wyniku niewłaściwej kontroli legalności działalności administracji publicznej nie zastosował środka określonego w ustawie i dokonał błędnej wykładni przepisu, przyjmując za prawidłowe za organami obu instancji, że małżonek repatrianta (skarżąca) nie może nabyć obywatelstwa polskiego na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim,

- art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. w zw. z art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim, polegające na tym, że Sąd w wyniku niewłaściwej kontroli legalności działalności administracji publicznej nie zastosował środka określonego w ustawie i dokonał błędnej wykładni przepisu, przyjmując za prawidłowe za organami obu instancji, że jedyną intencją ustawodawcy w związku ze zmianą art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim było, aby oświadczenie woli nabycia obywatelstwa polskiego mógł złożyć wyłącznie ten cudzoziemiec, który zawarł związek małżeński z osobą posiadającą obywatelstwo polskie w dniu zawarcia małżeństwa,

2) naruszenie prawa procesowego, tj.:

- art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 6 k.p.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, polegające na tym, że Sąd w wyniku niewłaściwej kontroli legalności działalności administracji publicznej nie zastosował środka określonego w ustawie i uznał, że decyzja organu II instancji nie narusza prawa w sytuacji, gdy organ II instancji podjął rozstrzygnięcie z naruszeniem przepisów prawa materialnego,

- art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 8, art. lii art. 107 § 3 k.p.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, polegające na tym, że Sąd w wyniku niewłaściwej kontroli legalności działalności administracji publicznej nie zastosował środka określonego w ustawie i nie ustosunkował się do zarzutu skarżącej o wydaniu przez organ II instancji decyzji bez wyczerpującego i logicznego uzasadnienia w zakresie niemożliwości zawarcia przez skarżącą związku małżeńskiego z repatriantem jako osobą posiadającą obywatelstwo polskie już w dniu ślubu,

- art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w zw. z art. 8, art. 11 i art. 107 § 3 k.p.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, polegające na tym, że Sąd w wyniku niewłaściwej kontroli legalności działalności administracji publicznej nie zastosował środka określonego w ustawie i niewyczerpująco ustosunkował się do zarzutu skarżącej o wydaniu przez organ II instancji decyzji bez wyczerpującego i logicznego uzasadnienia w zakresie zastosowania wykładni celowościowej art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim,

- art. 141 § 4 p.p.s.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, poprzez niezawarcie stanowiska Sądu co do stanu faktycznego ustalonego przez organy I i II instancji, przyjętego za podstawę zaskarżonego wyroku.

Z uwagi na powyższe wniesiono o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej skarżąca, powołując się na uzasadnienie projektu ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043 ze zm.), którą to ustawą zmieniono art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim wskazała, że ustawodawca wprowadził zmianę ww. przepisu w związku z koniecznością ujednolicenia prawa podyktowaną obecnością Polski w Unii Europejskiej. Głównym zamierzeniem było rozstrzygnięcie wzajemnych relacji pomiędzy ustawą o wjeździe na terytorium RP, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin a pozostałymi ustawami, w tym ustawy o obywatelstwie polskim. Zmiany miały charakter jedynie porządkujący i eliminujący ewentualne sprzeczności w istniejącym systemie prawnym, które mógłby powstać po wejściu w życie projektowanej ustawy. Błędne jest zatem zdaniem skarżącej stanowisko Sądu, że intencją ustawodawcy było ograniczenie możliwości nabycia obywatelstwa do przypadków, w których cudzoziemiec składający oświadczenie woli nabycia obywatelstwa polskiego zawarł związek małżeński z obywatelem polskim, który obywatelstwo posiadał już w dacie zawarcia związku.

Zdaniem skarżącej przepis art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim kładzie nacisk na niezbędny czas trwania związku małżeńskiego (3 lata), a nie - jak błędnie przyjął Sąd i organy obu instancji - na status małżonka cudzoziemca w dniu ślubu. Warunkiem koniecznym wynikającym z ust. 1 tego artykułu jest, aby cudzoziemiec był współmałżonkiem obywatela polskiego oraz pozostawał z nim w związku co najmniej 3 lata. Przesłanka posiadania obywatelstwa polskiego przez współmałżonka musi być spełniona w dniu złożenia oświadczenia woli nabycia polskiego obywatelstwa przez cudzoziemca. Taka wykładnia celowościowa ww. artykułu uwzględnia i cel Konwencji, tj. umożliwienie obojgu małżonkom uzyskanie obywatelstwa tego samego kraju i jednocześnie specyfikę procedury nabycia obywatelstwa przez repatrianta. Skarżąca spełniła zatem wszystkie warunki do przyjęcia od niej oświadczenia woli nabycia obywatelstwa polskiego.

W skardze kasacyjnej podniesiono również, że Sąd I instancji nie ustosunkował się do zarzutu naruszenia przez organ II instancji art. 8, art. 11 i art. 107 § 3 k.p.a. poprzez wydanie decyzji bez wyczerpującego i logicznego uzasadnienia, dlaczego fakt, że skarżąca jest małżonką repatrianta, nie ma wpływu na możliwość skorzystania przez nią z dobrodziejstwa art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim. Rozpatrzenie tej kwestii ma tymczasem istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, gdyż de facto stanowi kolejny argument przemawiający za zasadnością zastosowania wykładni celowościowej art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim. Skarżąca podkreśliła, że małżonek repatrianta de iure nie może zawrzeć związku małżeńskiego z osobą, która już w momencie zawierania związku małżeńskiego posiadała obywatelstwo polskie, gdyż repatriant nabywa obywatelstwo polskie z mocy prawa dopiero z chwilą przekroczenia granicy Polski na podstawie wizy repatriacyjnej (art. 4 ustawy o repatriacji). Tymczasem nie ulega wątpliwości, że intencją ustawodawcy było, aby małżonek repatrianta w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o repatriacji miał możliwość nabycia polskiego obywatelstwa w sposób uproszczony na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim. Sąd I instancji ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że nie znajduje podstaw do zastosowania wykładni celowościowej wobec jasnych regulacji ustawowych. Argumentacja Sądu jest tym bardziej chybiona, że sam Sąd dostrzegł brak precyzji w ustawowym sformułowaniu "cudzoziemiec pozostający co najmniej 3 lata w związku małżeńskim zawartym z osobą posiadającą obywatelstwo polskie".

Uzasadniając zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 141 § 4 p.p.s.a. skarżąca wskazała, że Sąd ten ograniczył się jedynie do stwierdzenia, co ustaliły organy obu instancji. Nie wskazał jednak, jakie z tych ustaleń przyjął za swoje, a które z nich zostały przez niego odrzucone.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna ma uzasadnione podstawy.

Zarzuty skargi kasacyjnej, dotyczące naruszenia powołanych w niej przepisów prawa materialnego i procesowego, sprowadzają się w istocie do zakwestionowania przyjętej przez Sąd I instancji i organy orzekające gramatycznej wykładni art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim, zgodnie z którą warunkiem koniecznym zastosowania uproszczonej procedury naturalizacyjnej wobec cudzoziemki (żony repatrianta) jest posiadanie przez jej małżonka obywatelstwa polskiego w dacie zawarcia związku małżeńskiego. Sąd, w ślad za organami obu instancji uznał bowiem, że dodanie do przepisu art. 10 ust. 1 ww ustawy słowa "zawartym" w sposób istotny zmieniło treść ww. przepisu w ten sposób, że oświadczenie woli nabycia obywatelstwa polskiego mógł złożyć wyłącznie ten cudzoziemiec, który zawarł związek małżeński z osobą posiadającą obywatelstwo polskie w dniu zawarcia małżeństwa.

Zarzuty te należy uznać za usprawiedliwione.

Trafnie wskazuje kasacja, że taka wykładnia jest nieprawidłowa - prowadzi bowiem do sytuacji, że żona repatrianta, który nabył obywatelstwo polskie na podstawie art. 4 ustawy o repatriacji, matka dzieci, które nabyły obywatelstwo polskie na podstawie art. 7 ustawy, a sama uzyskała zezwolenie na osiedlenie się na podstawie art. 15 tej ustawy – nigdy nie będzie mogła skorzystać z uproszczonego trybu nabycia obywatelstwa polskiego na podstawie art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim. Repatriant nabywa bowiem obywatelstwo polskie z mocy prawa w dacie przekroczenia granicy (to samo odnosi się do małoletnich dzieci), a jego małżonka (a więc osoba z którą wcześniej zawarł związek małżeński jako obywatel innego państwa) uzyskuje zezwolenie na osiedlenie się po złożeniu wniosku w trybie art. 15 ustawy o repatriacji.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego zaprezentowany przez organy orzekające i Sąd I instancji tok myślenia nie może zostać zaaprobowany. Wykładnia gramatyczna, choć ważna, to nie jest jedyną prowadzącą do poszukiwania istoty regulacji zawartej w konkretnej normie prawnej. Dość często, aby prawidłowo wyłożyć określoną normę trzeba sięgać do innych metod wykładni: systemowej i funkcjonalnej. Określony przepis prawa funkcjonuje w systemie prawa i jego znaczenie winno być odczytywane łącznie z innymi przepisami i celami jakie ustawodawca chce osiągnąć poprzez ustanowioną regulację prawną. Jeżeli tak, to rzeczywiste znaczenie przepisu prawa może być inne niż wynikałoby to z jego literalnego brzmienia. Tak też jest w niniejszym przypadku. Interpretując przepis art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim trzeba mieć na uwadze cel, w jakim została wprowadzona uproszczona procedura naturalizacyjna, a w tym konkretnym przypadku, również unormowania ustawy o repatriacji.

Możliwość nabycia obywatelstwa polskiego w uproszczonej procedurze naturalizacyjnej jest m. innymi konsekwencją przyjęcia przez Polskę Konwencji o obywatelstwie kobiet zamężnych z 20 lutego 1957 roku ( Dz. U. z 1959r., Nr 56, poz. 334). Na mocy tego aktu, "umawiające się Państwa" zobowiązały się do wprowadzenia w swoim ustawodawstwie uproszczonej procedury naturalizacyjnej, która stwarza możliwość względnie szybkiego nabycia obywatelstwa polskiego przez żonę ich obywatela, będącą cudzoziemką, w porównaniu ze sposobami jego nabycia poza tą procedurą. Podstawowym celem uproszczonej naturalizacji jest więc umożliwienie osiągnięcia jednolitości obywatelstwa w małżeństwie.

Z kolei, jak to wskazano w preambule do Ustawy z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji – celem tej ustawy jest umożliwienie repatriacji Polakom, którzy pozostali na Wschodzie, a zwłaszcza w azjatyckiej części byłego ZSRR, i na skutek deportacji, zesłań i innych prześladowań narodowościowych lub politycznych nie mogli w Polsce się nigdy osiedlić. Ustawa określa zasady nabycia obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji, prawa repatrianta, a także zasady i tryb udzielania pomocy repatriantom i członkom ich rodzin (art. 1 ust. 1). Zgodnie z art. 1 ust. 2 ustawy repatriantem jest osoba polskiego pochodzenia, która przybyła do Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji z zamiarem osiedlenia się na stałe. Powołana ustawa określa także sposób nabycia obywatelstwa polskiego przez repatrianta na mocy prawa - na podstawie wizy krajowej w celu repatriacji z dniem przekroczenia granicy Rzeczypospolitej Polskiej (art. 4) oraz przez małoletnich pozostających pod władzą rodzicielską repatrianta (art. 7). W art. 15 ustawy o repatriacji określono zasady udzielania zezwolenia na osiedlenie się małżonkowi repatrianta, który nie jest osobą polskiego pochodzenia i zamierza osiedlić się wspólnie z wnioskodawcą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Wniosek o zezwolenie na osiedlenie się małżonka dołącza się do wniosku repatrianta o wydanie wizy krajowej w celu repatriacji, do udzielenia zezwolenia na osiedlenie się stosuje się odpowiednio przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 13 czerwca 2003r. o cudzoziemcach (Dz. U. 128, poz. 1175).

Wykładni przepisu art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim należy zatem dokonywać mając na uwadze ww. unormowania.

Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim (w brzmieniu na datę wydawania zaskarżonej decyzji) stanowi : Cudzoziemiec pozostający co najmniej 3 lata w związku małżeńskim zawartym z osobą posiadającą obywatelstwo polskie, który zamieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub posiadając prawo stałego pobytu, może nabyć obywatelstwo polskie, jeżeli w terminie określonym w ust. 1a złoży odpowiednie oświadczenie przed właściwym organem i organ ten wyda decyzję o przyjęciu oświadczenia.

Termin do złożenia oświadczenia woli w sprawie nabycia obywatelstwa polskiego wynosi 3 lata i 6 miesięcy od dnia zawarcia związku małżeńskiego z osobą posiadającą obywatelstwo polskie albo 6 miesięcy od dnia uzyskania przez cudzoziemca zezwolenia na osiedlenie się, zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Wspólnot Europejskich lub nabycia prawa stałego pobytu (art. 10 ust. 1a).

Spór prawny w badanej sprawie dotyczy tego, czy rzeczywiście z art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim można wyprowadzić wniosek, że warunkiem uzyskania obywatelstwa polskiego w ramach uproszczonej procedury naturalizacyjnej jest pozostawanie przez trzy lata w związku małżeńskim z obywatelem polskim i że małżonek ten w chwili zawarcia małżeństwa musi mieć obywatelstwo polskie.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego trafnie podnosi skarżący, że istota wskazanej w art. 10 ust. 1 przesłanki sprowadza się do odpowiednio długiego czasu trwania małżeństwa z osobą, która jest obywatelem polskim, nie może być przy tym uznany za konieczny warunek, aby już w chwili zawarcia małżeństwa małżonek posiadał obywatelstwo polskie.

Powołana Konwencja o obywatelstwie kobiet zamężnych z 20 lutego 1957 roku nie stawia żadnych warunków co do stażu małżeństwa przy stosowaniu procedury naturalizacyjnej. Ustawodawca uznał, że ma to być związek trwały, stąd w ustawie o obywatelstwie polskim przyjęto okres 3 lat.

Niniejsza sprawa dotyczy nabycia obywatelstwa polskiego przez małżonkę repatrianta (osoby polskiego pochodzenia). Ustawa o repatriacji nie reguluje tej kwestii, w związku z czym do nabycia obywatelstwa polskiego należy stosować przepisy ogólne zawarte w art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim. Ustawa o obywatelstwie określa warunki trybu uproszczonego nabycia obywatelstwa polskiego. Te warunki, pozwalające na korzystanie z trybu uproszczonego, nie mogą być interpretowane rozszerzająco i wbrew postanowieniom Konwencji, która legła u podstaw unormowania zawartego w art. 10 ustawy o obywatelstwie polskim.

Warunkami skorzystania z trybu uproszczonego jest to, aby cudzoziemiec pozostawał co najmniej trzy lata w związku małżeńskim z osobą, która jest obywatelem polskim (przy czym nie jest tu decydująca chwila zawarcia małżeństwa), w dacie składania oświadczenia woli małżonek musi być obywatelem polskim, małżonek musi posiadać zezwolenie na osiedlenie się (zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE , prawo stałego pobytu) - termin do złożenia oświadczenia powinien być w takim przypadku liczony od uzyskania zezwolenia na osiedlenie się.

Poprzednie sformułowanie art. 10 ust. 1 ustawy w swej treści jest takie samo, gdyż w projekcie ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043 ze zm.), którą to ustawą zmieniono art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim nie wskazywano na żadne przyczyny zmiany przesłanek stosowania procedury uproszczonej i wprowadzenia dalszych ograniczeń stosowania trybu uproszczonego. Brak jest zatem podstaw do uznania, że intencją ustawodawcy było ograniczenie możliwości nabycia obywatelstwa do przypadków, w których cudzoziemiec składający oświadczenie woli nabycia obywatelstwa polskiego zawarł związek małżeński z obywatelem polskim, który obywatelstwo posiadał już w dacie zawarcia związku, tym bardziej, że stanowiłoby to odejście od postanowień Konwencji. Należy więc przyjąć, że celem zmiany było ujednolicenie terminologii z ustawą o cudzoziemcach, gdzie w art. 64 użyto sformułowania "zawartym".

Potwierdza to uzasadnienie projektu ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. w którym wskazano jedynie, że ustawodawca wprowadził zmianę ww. przepisu w związku z koniecznością ujednolicenia prawa podyktowaną obecnością Polski w Unii Europejskiej. Głównym zamierzeniem było rozstrzygnięcie wzajemnych relacji pomiędzy ustawą o wjeździe na terytorium RP, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin a pozostałymi ustawami, w tym ustawy o obywatelstwie polskim. Zmiany miały charakter jedynie porządkujący i eliminujący ewentualne sprzeczności w istniejącym systemie prawnym, które mógłby powstać po wejściu w życie projektowanej ustawy.

Nie można więc uznać, że dokonana w art. 10 ust. 1 zmiana sformułowania poprzez dodanie "zawartym" doprowadziła do zmiany treści przepisu. Uznać zatem należy, że przepis ten odnośnie przesłanki dotyczącej pozostawania co najmniej trzy lata w związku małżeńskim z osobą posiadającą obywatelstwo polskie ma taką samą treść, jak poprzednio.

Dodać należy, że nie można stosować rozszerzającej interpretacji ustawy o obywatelstwie polskim, gdyż przy tej interpretacji należy kierować się duchem Konwencji o obywatelstwie kobiet zamężnych, do której Polska przystąpiła w 1959 r.

Należy również zwrócić uwagę, że powołana Konwencja nie uzależnia stosowania uproszczonej procedury nabycia obywatelstwa od tego, że małżonek cudzoziemca ma posiadać w dniu zawierania związku małżeńskiego obywatelstwo tego państwa, o którego nabycie występuje cudzoziemiec. Jak już podkreślono wyżej celem wprowadzenia przez państwa związane Konwencją "specjalnej uproszczonej procedury naturalizacyjnej" było umożliwienie kobietom nabycie obywatelstwa męża względnie szybko i w uproszczony sposób w porównaniu ze sposobem nabycia obywatelstwa poza tą procedurą.

Należy przychylić się do stanowiska skarżącego, że warunkiem koniecznym wynikającym z ust. 1 art. 10 ustawy o cudzoziemcach jest, aby cudzoziemiec był współmałżonkiem obywatela polskiego oraz pozostawał z nim w związku co najmniej 3 lata. Przepis art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim kładzie nacisk na niezbędny czas trwania związku małżeńskiego (3 lata), a nie - jak błędnie przyjął Sąd i organy obu instancji - na status małżonka cudzoziemca w dniu ślubu.

Przesłanka posiadania obywatelstwa polskiego przez współmałżonka musi być spełniona w dniu złożenia oświadczenia woli nabycia polskiego obywatelstwa przez cudzoziemca. Taka wykładnia celowościowa ww. artykułu uwzględnia i cel Konwencji, tj. umożliwienie obojgu małżonkom uzyskanie obywatelstwa tego samego kraju i jednocześnie specyfikę procedury nabycia obywatelstwa przez repatrianta.

Przytoczone względy prowadzą do wniosku, że wypełnieniem przesłanki z art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim (w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin - Dz. U. Nr 144, poz. 1043 ze zm.) jest trwały (trwający ponad trzy lata) związek małżeński z obywatelem, który nabył obywatelstwo polskie w drodze repatriacji.

Skarżąca spełniła zatem obie przesłanki określone w art. 10 ust. 1 ustawy do przyjęcia od niej oświadczenia woli nabycia obywatelstwa polskiego.

Przedmiotem ustaleń organów orzekających w sprawie i Sądu I instancji nie była natomiast kwestia dochowania przez skarżącą określonego w art. 10 ust. 1a terminu do złożenia oświadczenia. Z przedstawionych rozważań wynika, że w sytuacji, gdy procedura naturalizacyjna dotyczy żony repatrianta jedynym terminem możliwym do zachowania jest termin 6 miesięcy liczony od dnia uzyskania przez cudzoziemkę zezwolenia na osiedlenie się.

Uznając zatem za uzasadnione podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty, Naczelny Sąd Administracyjny działając na podstawie art. 185 § 1 p.p.s.a. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny przy ponownym rozpoznaniu sprawy, uwzględniając przedstawioną wyżej wykładnię przepisu art. 10 ust. 1 ustawy o obywatelstwie polskim, powinien zbadać spełnienie przez skarżącą warunku zachowania terminu 6 miesięcy do złożenia oświadczenia woli nabycia obywatelstwa polskiego określonego w art. 10 ust. 1a ustawy, gdyż nie przeprowadzono w tym zakresie żadnych ustaleń.

Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego znajduje uzasadnienie w przepisie art. 203 pkt. 1 p.p.s.a.