I SA/Kr 1029/14
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie
2014-05-29Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Bogusław Wolas /przewodniczący sprawozdawca/
Piotr Głowacki
Stanisław GrzeszekSentencja
|Sygn. akt I SA/Kr 1029/14 | W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 29 maja 2014 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym:, Przewodniczący Sędzia: WSA Bogusław Wolas (spr.), Sędzia: WSA Piotr Głowacki, Sędzia: WSA Stanisław Grzeszek, Protokolant: st. referent Aleksandra Osipowicz, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2014 r., sprawy ze skargi Z.H. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 26 marca 2014 r. Nr [...], w przedmiocie odmowy umorzenia postępowania egzekucyjnego - skargę oddala -
Uzasadnienie
Dyrektor ZUS prowadzi postępowanie egzekucyjne wobec Z.H. na podstawie tytułów wykonawczych, wystawionych przez wierzyciela – ZUS obejmujących należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące lipiec, sierpień, wrzesień i październik 2000 r. oraz sierpień i wrzesień 2001 r. W toku postępowania egzekucyjnego dokonano zajęcia prawa majątkowego stanowiącego świadczenie z zaopatrzenia emerytalnego oraz z ubezpieczenia społecznego.
W dniu 23 listopada 2011 r. do ZUS wpłynął wniosek zobowiązanego (doprecyzowany pismem z dnia 20 grudnia 2011 r.) o umorzenie postępowania egzekucyjnego dotyczącego należności z tytułu składek za ww. miesiące dotyczące 2000 r., gdyż na skutek przedawnienia obowiązek wygasł i nie jest wymagalny, co wyczerpuje przesłankę umorzenia określoną w art. 59§1 pkt 2 u.p.e.a. Jeśli natomiast chodzi o postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułów wykonawczych obejmujących należności za sierpień i wrzesień 2001 r. ZUS przyjął, że podstawę wniosku stanowił art. 59§1 pkt 3 u.p.e.a., z uwagi na nieprawomocność decyzji.
Postanowieniem z dnia 16 stycznia 2012 r. Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego.
W zażaleniu na powyższe postanowienie zobowiązany wniósł o jego uchylenie i wydanie nowego postanowienia zgodnego z wnioskiem z dnia 21 listopada 2011 r. albo zwrot sprawy do ponownego rozpatrzenia ze wskazaniem załatwienia jej zgodnie z przedmiotowym wnioskiem.
Postanowieniem z dnia 26 marca 2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Dyrektor Izby Skarbowej, przedstawiając stan sprawy podał, że Dyrektor ZUS, działający jako organ egzekucyjny i jednocześnie reprezentant wierzyciela – ZUS, odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego dotyczącego należności za miesiące sierpień, wrzesień 2001 r. oraz lipiec, sierpień, wrzesień, październik 2000 r. gdyż z uwagi na fakt, że należności te zostały stwierdzone decyzjami ZUS, których prawidłowość została następnie potwierdzona w wyniku postępowań odwoławczych, byłoby to niedopuszczalne.
Dyrektor Izby Skarbowej, powołując się na wskazane przepisy u.p.e.a., podał, że jako organ nadzoru nie dokonuje oceny wydanego postanowienia w aspekcie jego słuszności czy sprawiedliwości, natomiast stwierdza, że w toku postępowania organ egzekucyjny podjął działania niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, gromadząc dowody w celu podjęcia rozstrzygnięcia. W przedmiotowym postanowieniu Dyrektor ZUS jako reprezentant wierzyciela, będący jednocześnie organem egzekucyjnym, wyraził swoje stanowisko odpowiadając na podniesiony przez stronę zarzut przedawnienia egzekwowanych należności, odniósł się także do wszystkich zarzutów podniesionych przez stronę we wniosku z dnia 23 listopada 2011 r., uzupełnionego pismem z dnia 20 grudnia 2011 roku. Dyrektor Izby Skarbowej podkreślił, że nie przysługuje mu – jako organowi odwoławczemu – prawo badania wymagalności i zasadności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Skoro stanowisko wierzyciela zostało uwzględnione w postanowieniu organu egzekucyjnego, który jest wykonawcą woli wierzyciela, to organ odwoławczy powinien respektować stanowisko w tym zakresie tym bardziej, że Dyrektor Izby Skarbowej nie jest organem odwoławczym od postanowień wydawanych przez ZUS jako wierzyciela. Organ nadzoru, rozpatrując zażalenie jest również związany stanowiskiem przedstawionym przez wierzyciela.
Odnosząc się do zawartego w zażaleniu twierdzenia zobowiązanego dotyczącego prowadzenia egzekucji wbrew stanowisku wyrażonemu w postanowieniu Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 12 sierpnia 2011 r., organ II instancji zauważył, że wskazane postanowienie zostało wydane w sprawie zarzutów na postępowanie egzekucyjne i rozstrzygnięcie to (uchylenie postanowienia organu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia) nie dotyczy wymagalności obowiązku objętego postępowaniem egzekucyjnym.
W skierowanej do WSA w Krakowie skardze na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 26 marca 2012 r., zobowiązany wniósł o jego uchylenie wraz z poprzedzającym je postanowieniem organu I instancji oraz o wydanie wyroku orzekającego o zwrocie sprawy do ponownego rozpatrzenia ze wskazaniem załatwienia jej zgodnie z wnioskiem z dnia 21 listopada 2011 r. Skarżący podał, że z uzasadnienia wydanego przez Dyrektora Izby Skarbowej rozstrzygnięcia wynika, że właściwie nie posiadał on żadnych kompetencji do skontrolowania postanowienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, tak jako wierzyciela, jak i jako organu egzekucyjnego. Niezrozumiałe zatem i błędne jest pouczenie o przysługującej drodze odwoławczej zamieszczone w postanowieniu z dnia 16 stycznia 2012 r., gdyż okazało się ono nieprawdziwe. Skarżący wyraził także zdziwienie funkcjonującym rozwiązaniem prawnym, w którym ZUS jest jednocześnie wierzycielem i organem egzekucyjnym. W ten sposób ZUS jest "sędzią we własnej sprawie" i sam rozstrzyga o tym czy może prowadzić egzekucję, czy wyczerpana została droga odwoławcza, czy tytuł egzekucyjny jest prawidłowo sporządzony itp.
Odpowiadając na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie i podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.
Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2012 r. (sygn. akt I SA/Kr 767/12) postępowanie sądowe zostało zawieszone na zgodny wniosek stron. Mając na uwadze zawarty w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 1 kwietnia 2014 r. wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania, Sąd postanowił podjąć zawieszone postępowanie i prowadzić je pod sygnaturą akt I SA/Kr 1029/14.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie Sąd zauważa, że instytucja umorzenia postępowania egzekucyjnego została uregulowana w art. 59 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm.). Stosownie do przepisów tej ustawy umorzenie postępowania egzekucyjnego może być obligatoryjne lub fakultatywne. W pierwszym przypadku wystąpienie określonych w ustawie okoliczności rodzi obowiązek umorzenia postępowania, w drugim zaś, zaistnienie przesłanek wskazanych w ustawie, jedynie uprawnia organ egzekucyjny do umorzenia postępowania egzekucyjnego.
Na podstawie art. 59 § 1 ww. u.p.e.a. postępowanie egzekucyjne umarza się (obligatoryjnie) w przypadkach w nim wskazanych tj.:
1) jeżeli obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania;
2) jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał;
3) jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa;
4) gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego;
5) jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny;
6) w przypadku śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego;
7) jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo zobowiązanemu nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu;
8) jeżeli postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania;
9) na żądanie wierzyciela;
10) w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.
W myśl art. 59 § 4 ustawy postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego wydaje się na żądanie zobowiązanego lub wierzyciela albo z urzędu.
Z powyższego wynika, że umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje wtedy, gdy w jego toku zaistnieją przeszkody o charakterze trwałym, które powodują, że dalsze prowadzenie postępowania jest niemożliwe lub niecelowe. Instytucja umorzenia postępowania egzekucyjnego ma na celu jego zakończenie z przyczyn natury formalnej, gdy w danej, konkretnej sytuacji zaistniałej w jego toku wykonanie obowiązku przez zobowiązanego jest niemożliwe lub niedopuszczalne (Dariusz Jankowiak, Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - komentarz 2008, Wyd. Unimex s. 500-501).
Skarżący domagał się umorzenia postępowania egzekucyjnego wskazując jako podstawę pkt 2 ww. artykułu – jeśli chodzi o egzekucję należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące lipiec – październik 2000 r. oraz pkt 3 ww. artykułu – jeśli chodzi o egzekucję należności z tytułu składek za miesiące sierpień i wrzesień 2001 r.
Sąd zaznacza w związku z tym, że z art. 29 u.p.e.a. wynika, że organ egzekucyjny przyjmując tytuł wykonawczy do realizacji obowiązany jest jedynie do badania dopuszczalności egzekucji administracyjnej - czy obowiązek objęty tytułem wykonawczym podlega egzekucji administracyjnej oraz czy spełnia wymogi określone w art. 27 § 1 i 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Organ egzekucyjny nie jest natomiast uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku nim objętego. To wyraźne wyłączenie z dopuszczalnego zakresu badania przez organ egzekucyjny tytułu wykonawczego jednoznacznie wskazuje, że badanie takie ma wyłącznie charakter formalny. Polega ono jedynie na sprawdzeniu, czy egzekucja oznaczonego obowiązku jest dopuszczalna, czy tytuł wykonawczy jest prawidłowo wystawiony i czy zostało doręczone upomnienie. Podkreślić zatem należy, że organy egzekucyjne w prowadzonym postępowaniu mogą rozstrzygać wyłącznie kwestie wynikające z samego postępowania egzekucyjnego tj. następujące po wystawieniu tytułu wykonawczego. Oznacza to, że kwestie związane z rozstrzyganiem, czy słusznie wierzyciel żąda od zobowiązanego uiszczenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne powinny być rozstrzygane w odrębnym postępowaniu. Skoro – jak to już zostało wspomniane – organ egzekucyjny nie bada zasadności obowiązku określonego tytułem wykonawczym, to tym bardziej nie bada zasadności decyzji, która legła u podstaw egzekucji. Zasada ta obowiązuje także wówczas, gdy organ egzekucyjny jest jednocześnie wierzycielem. Weryfikacja decyzji dotyczącej składek na ubezpieczenie zdrowotne następuje bowiem w przewidzianym do tego przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych trybie. W rozpoznawanej sprawie skarżący z możliwości takie skorzystał. Decyzja ZUS z dnia 23 lipca 2010 r., którą wymierzono Z.H. składki na ubezpieczenie zdrowotne za okres od dnia 1 czerwca 1999 r. do dnia 31 grudnia 1999 r., od dnia 1 czerwca 2000 r. do dnia 31 października 2000 r. oraz od dnia 1 kwietnia 2001 r. do dnia 26 września 2001 r. została przez stronę zaskarżona. Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2011 r. Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych odwołanie Z.H. oddalił. Analiza akt sprawy wskazuje, że apelacja od tego wyroku nie została wniesiona, a podjęta przez skarżącego próba wznowienia postępowania zakończonego przedmiotowym wyrokiem okazała się nieskuteczna (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 lutego 2014 r., sygn. akt III AUa 967/12). Decyzja ZUS z dnia 23 lipca 2010 r. była zatem decyzją prawomocną. Wystawione w związku z tą decyzją tytuły wykonawcze spełniały przesłanki dopuszczalności. Z akt sprawy wynika, że przed wystawieniem tytułów wykonawczych – zgodnie z wymogami art. 15§1 u.p.e.a. – zostały skierowane pisemne upomnienia wzywające do wykonania obowiązku, które zostały skutecznie doręczone zobowiązanemu, co wynika ze znajdujących się w aktach sprawy dowodów doręczeń.
Prawidłowa jest również ocena Dyrektora ZUS wyrażona w postanowieniu z dnia 16 stycznia 2012 r., że na dzień wszczęcia postępowania egzekucyjnego nie uległy przedawnieniu składki na ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca do października 2000 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2003 r. należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne przedawniają się z upływem 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Z uwagi na brak przepisów przejściowych, należy przyjąć, że 10-letni okres przedawnienia dotyczy wszystkich wymagalnych zobowiązań powstałych do dnia 31 grudnia 2002 r. o ile nie uległy przedawnieniu i nie wygasły przed dniem 1 stycznia 2003 r. jak i zobowiązań powstałych od tego dnia. W stosunku do składek na ubezpieczenie zdrowotne zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. nr 28, poz. 153 ze zm.), ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U. nr 45, poz. 391 ze zm.) i ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. nr 210, poz. 2135 ze zm.). Zgodnie z art. 28 ust.2 i 3 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym obowiązującej w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 marca 2003 r., należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegały przedawnieniu z upływem 5 lat, licząc od dnia, w którym składka stała się wymagalna. Bieg terminu przedawnienia przerywało odroczenie terminu płatności, rozłożenia na raty spłaty należności i każda inna czynność zmierzająca do ściągnięcia należności, jeżeli o tej czynności został zawiadomiony dłużnik. Należności z tytułu składek nie można jednak dochodzić, jeżeli od terminu ich wymagalności upłynęło 10 lat. Zgodnie z art. 33 ust. 2 i 3 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia w brzmieniu obowiązującym w okresie od 1 kwietnia 2003 r. do 30 czerwca 2004 r., należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne przedawniały się na ww. zasadach. Na mocy natomiast art. 33 ust. 2 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w narodowym Funduszu Zdrowia, w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2004 r., należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, a zatem według art. 24 ust. 4-6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przedstawionych zasad nie stosuje się jednak do oceny przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, które wygasły przed dniem 1 lipca 2004 r. Zgodnie natomiast z art. 93 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązującej od 1 października 2004 r. należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych. Z treści art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że do składek na ubezpieczenie zdrowotne w szczególności w zakresie ich poboru, egzekucji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne.
Z zacytowanych wyżej przepisów wynika, że składki na ubezpieczenie zdrowotne, których dotyczy niniejsze postępowanie były wymagalne na dzień 1 lipca 2004 r., a zatem ma do nich zastosowanie 10-letni termin przedawnienia. Skoro wydanie decyzji przez ZUS było uzależnione od decyzji Narodowego Funduszu Zdrowia, to w sprawie miał zastosowanie art. 24 ust. 5e u.s.u.s., zgodnie z którym bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata. Z uzasadnienia decyzji ZUS z dnia 23 lipca 2010 r. wynika, że decyzją NFZ z dnia 2 września 2003 r. stwierdzono istnienie po stronie skarżącego obowiązku odprowadzania składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach: od dnia 1 czerwca 1999 r. do dnia 31 grudnia 1999 r., od dnia 1 czerwca 2000 r. do dnia 31 października 2000 r. oraz od dnia 1 kwietnia 2001 r. do dnia 26 września 2001 r. Ostateczny wyrok oddalający apelację w tej sprawie zapadł w dniu 18 maja 2006 r. A zatem w okresie od 1 lipca 2004 r. (kiedy wprowadzono zasadę, że należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, a więc zastosowanie znalazł także art. 24 ust. 5e u.s.u.s.) do dnia 18 maja 2006 r. bieg terminu przedawnienia uległ zawieszeniu. Na dzień doręczenia skarżącemu tytułów wykonawczych przedmiotowe należności nie zostały zatem przedawnione.
Odnosząc się do zarzutu skargi wskazującego na iluzoryczność kontroli postanowienia ZUS przeprowadzonej przez Dyrektora Izby Skarbowej, Sąd zauważa, że sposób procedowania przez organ II instancji naruszał art. 8 oraz art. 107§3 ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego w związku z art. 18 u.p.e.a., jednak naruszenie to – z przyczyn wyżej podanych – nie miało wpływu na wynik sprawy.
Mając na uwadze ww. okoliczności, działając na zasadzie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) Sąd orzekł o oddaleniu skargi.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Bogusław Wolas /przewodniczący sprawozdawca/Piotr Głowacki
Stanisław Grzeszek
Sentencja
|Sygn. akt I SA/Kr 1029/14 | W Y R O K W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Dnia 29 maja 2014 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie, w składzie następującym:, Przewodniczący Sędzia: WSA Bogusław Wolas (spr.), Sędzia: WSA Piotr Głowacki, Sędzia: WSA Stanisław Grzeszek, Protokolant: st. referent Aleksandra Osipowicz, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 maja 2014 r., sprawy ze skargi Z.H. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 26 marca 2014 r. Nr [...], w przedmiocie odmowy umorzenia postępowania egzekucyjnego - skargę oddala -
Uzasadnienie
Dyrektor ZUS prowadzi postępowanie egzekucyjne wobec Z.H. na podstawie tytułów wykonawczych, wystawionych przez wierzyciela – ZUS obejmujących należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące lipiec, sierpień, wrzesień i październik 2000 r. oraz sierpień i wrzesień 2001 r. W toku postępowania egzekucyjnego dokonano zajęcia prawa majątkowego stanowiącego świadczenie z zaopatrzenia emerytalnego oraz z ubezpieczenia społecznego.
W dniu 23 listopada 2011 r. do ZUS wpłynął wniosek zobowiązanego (doprecyzowany pismem z dnia 20 grudnia 2011 r.) o umorzenie postępowania egzekucyjnego dotyczącego należności z tytułu składek za ww. miesiące dotyczące 2000 r., gdyż na skutek przedawnienia obowiązek wygasł i nie jest wymagalny, co wyczerpuje przesłankę umorzenia określoną w art. 59§1 pkt 2 u.p.e.a. Jeśli natomiast chodzi o postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie tytułów wykonawczych obejmujących należności za sierpień i wrzesień 2001 r. ZUS przyjął, że podstawę wniosku stanowił art. 59§1 pkt 3 u.p.e.a., z uwagi na nieprawomocność decyzji.
Postanowieniem z dnia 16 stycznia 2012 r. Dyrektor Zakładu Ubezpieczeń Społecznych odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego.
W zażaleniu na powyższe postanowienie zobowiązany wniósł o jego uchylenie i wydanie nowego postanowienia zgodnego z wnioskiem z dnia 21 listopada 2011 r. albo zwrot sprawy do ponownego rozpatrzenia ze wskazaniem załatwienia jej zgodnie z przedmiotowym wnioskiem.
Postanowieniem z dnia 26 marca 2012 r. Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy postanowienie organu I instancji.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Dyrektor Izby Skarbowej, przedstawiając stan sprawy podał, że Dyrektor ZUS, działający jako organ egzekucyjny i jednocześnie reprezentant wierzyciela – ZUS, odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego dotyczącego należności za miesiące sierpień, wrzesień 2001 r. oraz lipiec, sierpień, wrzesień, październik 2000 r. gdyż z uwagi na fakt, że należności te zostały stwierdzone decyzjami ZUS, których prawidłowość została następnie potwierdzona w wyniku postępowań odwoławczych, byłoby to niedopuszczalne.
Dyrektor Izby Skarbowej, powołując się na wskazane przepisy u.p.e.a., podał, że jako organ nadzoru nie dokonuje oceny wydanego postanowienia w aspekcie jego słuszności czy sprawiedliwości, natomiast stwierdza, że w toku postępowania organ egzekucyjny podjął działania niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, gromadząc dowody w celu podjęcia rozstrzygnięcia. W przedmiotowym postanowieniu Dyrektor ZUS jako reprezentant wierzyciela, będący jednocześnie organem egzekucyjnym, wyraził swoje stanowisko odpowiadając na podniesiony przez stronę zarzut przedawnienia egzekwowanych należności, odniósł się także do wszystkich zarzutów podniesionych przez stronę we wniosku z dnia 23 listopada 2011 r., uzupełnionego pismem z dnia 20 grudnia 2011 roku. Dyrektor Izby Skarbowej podkreślił, że nie przysługuje mu – jako organowi odwoławczemu – prawo badania wymagalności i zasadności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Skoro stanowisko wierzyciela zostało uwzględnione w postanowieniu organu egzekucyjnego, który jest wykonawcą woli wierzyciela, to organ odwoławczy powinien respektować stanowisko w tym zakresie tym bardziej, że Dyrektor Izby Skarbowej nie jest organem odwoławczym od postanowień wydawanych przez ZUS jako wierzyciela. Organ nadzoru, rozpatrując zażalenie jest również związany stanowiskiem przedstawionym przez wierzyciela.
Odnosząc się do zawartego w zażaleniu twierdzenia zobowiązanego dotyczącego prowadzenia egzekucji wbrew stanowisku wyrażonemu w postanowieniu Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 12 sierpnia 2011 r., organ II instancji zauważył, że wskazane postanowienie zostało wydane w sprawie zarzutów na postępowanie egzekucyjne i rozstrzygnięcie to (uchylenie postanowienia organu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia) nie dotyczy wymagalności obowiązku objętego postępowaniem egzekucyjnym.
W skierowanej do WSA w Krakowie skardze na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 26 marca 2012 r., zobowiązany wniósł o jego uchylenie wraz z poprzedzającym je postanowieniem organu I instancji oraz o wydanie wyroku orzekającego o zwrocie sprawy do ponownego rozpatrzenia ze wskazaniem załatwienia jej zgodnie z wnioskiem z dnia 21 listopada 2011 r. Skarżący podał, że z uzasadnienia wydanego przez Dyrektora Izby Skarbowej rozstrzygnięcia wynika, że właściwie nie posiadał on żadnych kompetencji do skontrolowania postanowienia Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, tak jako wierzyciela, jak i jako organu egzekucyjnego. Niezrozumiałe zatem i błędne jest pouczenie o przysługującej drodze odwoławczej zamieszczone w postanowieniu z dnia 16 stycznia 2012 r., gdyż okazało się ono nieprawdziwe. Skarżący wyraził także zdziwienie funkcjonującym rozwiązaniem prawnym, w którym ZUS jest jednocześnie wierzycielem i organem egzekucyjnym. W ten sposób ZUS jest "sędzią we własnej sprawie" i sam rozstrzyga o tym czy może prowadzić egzekucję, czy wyczerpana została droga odwoławcza, czy tytuł egzekucyjny jest prawidłowo sporządzony itp.
Odpowiadając na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie i podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie.
Postanowieniem z dnia 26 czerwca 2012 r. (sygn. akt I SA/Kr 767/12) postępowanie sądowe zostało zawieszone na zgodny wniosek stron. Mając na uwadze zawarty w piśmie Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 1 kwietnia 2014 r. wniosek o podjęcie zawieszonego postępowania, Sąd postanowił podjąć zawieszone postępowanie i prowadzić je pod sygnaturą akt I SA/Kr 1029/14.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie Sąd zauważa, że instytucja umorzenia postępowania egzekucyjnego została uregulowana w art. 59 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 roku o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm.). Stosownie do przepisów tej ustawy umorzenie postępowania egzekucyjnego może być obligatoryjne lub fakultatywne. W pierwszym przypadku wystąpienie określonych w ustawie okoliczności rodzi obowiązek umorzenia postępowania, w drugim zaś, zaistnienie przesłanek wskazanych w ustawie, jedynie uprawnia organ egzekucyjny do umorzenia postępowania egzekucyjnego.
Na podstawie art. 59 § 1 ww. u.p.e.a. postępowanie egzekucyjne umarza się (obligatoryjnie) w przypadkach w nim wskazanych tj.:
1) jeżeli obowiązek został wykonany przed wszczęciem postępowania;
2) jeżeli obowiązek nie jest wymagalny, został umorzony lub wygasł z innego powodu albo jeżeli obowiązek nie istniał;
3) jeżeli egzekwowany obowiązek został określony niezgodnie z treścią obowiązku wynikającego z decyzji organu administracyjnego, orzeczenia sądowego albo bezpośrednio z przepisu prawa;
4) gdy zachodzi błąd co do osoby zobowiązanego lub gdy egzekucja nie może być prowadzona ze względu na osobę zobowiązanego;
5) jeżeli obowiązek o charakterze niepieniężnym okazał się niewykonalny;
6) w przypadku śmierci zobowiązanego, gdy obowiązek jest ściśle związany z osobą zmarłego;
7) jeżeli egzekucja administracyjna lub zastosowany środek egzekucyjny są niedopuszczalne albo zobowiązanemu nie doręczono upomnienia, mimo iż obowiązek taki ciążył na wierzycielu;
8) jeżeli postępowanie egzekucyjne zawieszone na żądanie wierzyciela nie zostało podjęte przed upływem 12 miesięcy od dnia zgłoszenia tego żądania;
9) na żądanie wierzyciela;
10) w innych przypadkach przewidzianych w ustawach.
W myśl art. 59 § 4 ustawy postanowienie w sprawie umorzenia postępowania egzekucyjnego wydaje się na żądanie zobowiązanego lub wierzyciela albo z urzędu.
Z powyższego wynika, że umorzenie postępowania egzekucyjnego następuje wtedy, gdy w jego toku zaistnieją przeszkody o charakterze trwałym, które powodują, że dalsze prowadzenie postępowania jest niemożliwe lub niecelowe. Instytucja umorzenia postępowania egzekucyjnego ma na celu jego zakończenie z przyczyn natury formalnej, gdy w danej, konkretnej sytuacji zaistniałej w jego toku wykonanie obowiązku przez zobowiązanego jest niemożliwe lub niedopuszczalne (Dariusz Jankowiak, Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym w administracji - komentarz 2008, Wyd. Unimex s. 500-501).
Skarżący domagał się umorzenia postępowania egzekucyjnego wskazując jako podstawę pkt 2 ww. artykułu – jeśli chodzi o egzekucję należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne za miesiące lipiec – październik 2000 r. oraz pkt 3 ww. artykułu – jeśli chodzi o egzekucję należności z tytułu składek za miesiące sierpień i wrzesień 2001 r.
Sąd zaznacza w związku z tym, że z art. 29 u.p.e.a. wynika, że organ egzekucyjny przyjmując tytuł wykonawczy do realizacji obowiązany jest jedynie do badania dopuszczalności egzekucji administracyjnej - czy obowiązek objęty tytułem wykonawczym podlega egzekucji administracyjnej oraz czy spełnia wymogi określone w art. 27 § 1 i 2 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Organ egzekucyjny nie jest natomiast uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku nim objętego. To wyraźne wyłączenie z dopuszczalnego zakresu badania przez organ egzekucyjny tytułu wykonawczego jednoznacznie wskazuje, że badanie takie ma wyłącznie charakter formalny. Polega ono jedynie na sprawdzeniu, czy egzekucja oznaczonego obowiązku jest dopuszczalna, czy tytuł wykonawczy jest prawidłowo wystawiony i czy zostało doręczone upomnienie. Podkreślić zatem należy, że organy egzekucyjne w prowadzonym postępowaniu mogą rozstrzygać wyłącznie kwestie wynikające z samego postępowania egzekucyjnego tj. następujące po wystawieniu tytułu wykonawczego. Oznacza to, że kwestie związane z rozstrzyganiem, czy słusznie wierzyciel żąda od zobowiązanego uiszczenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne powinny być rozstrzygane w odrębnym postępowaniu. Skoro – jak to już zostało wspomniane – organ egzekucyjny nie bada zasadności obowiązku określonego tytułem wykonawczym, to tym bardziej nie bada zasadności decyzji, która legła u podstaw egzekucji. Zasada ta obowiązuje także wówczas, gdy organ egzekucyjny jest jednocześnie wierzycielem. Weryfikacja decyzji dotyczącej składek na ubezpieczenie zdrowotne następuje bowiem w przewidzianym do tego przepisami ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych trybie. W rozpoznawanej sprawie skarżący z możliwości takie skorzystał. Decyzja ZUS z dnia 23 lipca 2010 r., którą wymierzono Z.H. składki na ubezpieczenie zdrowotne za okres od dnia 1 czerwca 1999 r. do dnia 31 grudnia 1999 r., od dnia 1 czerwca 2000 r. do dnia 31 października 2000 r. oraz od dnia 1 kwietnia 2001 r. do dnia 26 września 2001 r. została przez stronę zaskarżona. Wyrokiem z dnia 17 stycznia 2011 r. Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział VIII Ubezpieczeń Społecznych odwołanie Z.H. oddalił. Analiza akt sprawy wskazuje, że apelacja od tego wyroku nie została wniesiona, a podjęta przez skarżącego próba wznowienia postępowania zakończonego przedmiotowym wyrokiem okazała się nieskuteczna (wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 lutego 2014 r., sygn. akt III AUa 967/12). Decyzja ZUS z dnia 23 lipca 2010 r. była zatem decyzją prawomocną. Wystawione w związku z tą decyzją tytuły wykonawcze spełniały przesłanki dopuszczalności. Z akt sprawy wynika, że przed wystawieniem tytułów wykonawczych – zgodnie z wymogami art. 15§1 u.p.e.a. – zostały skierowane pisemne upomnienia wzywające do wykonania obowiązku, które zostały skutecznie doręczone zobowiązanemu, co wynika ze znajdujących się w aktach sprawy dowodów doręczeń.
Prawidłowa jest również ocena Dyrektora ZUS wyrażona w postanowieniu z dnia 16 stycznia 2012 r., że na dzień wszczęcia postępowania egzekucyjnego nie uległy przedawnieniu składki na ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca do października 2000 r. Zgodnie bowiem z treścią art. 24 ust. 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1442 ze zm.) w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 2003 r. należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne przedawniają się z upływem 10 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Z uwagi na brak przepisów przejściowych, należy przyjąć, że 10-letni okres przedawnienia dotyczy wszystkich wymagalnych zobowiązań powstałych do dnia 31 grudnia 2002 r. o ile nie uległy przedawnieniu i nie wygasły przed dniem 1 stycznia 2003 r. jak i zobowiązań powstałych od tego dnia. W stosunku do składek na ubezpieczenie zdrowotne zastosowanie mają przepisy ustawy z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz.U. nr 28, poz. 153 ze zm.), ustawy z dnia 23 stycznia 2003 r. o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia (Dz.U. nr 45, poz. 391 ze zm.) i ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. nr 210, poz. 2135 ze zm.). Zgodnie z art. 28 ust.2 i 3 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym obowiązującej w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 31 marca 2003 r., należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegały przedawnieniu z upływem 5 lat, licząc od dnia, w którym składka stała się wymagalna. Bieg terminu przedawnienia przerywało odroczenie terminu płatności, rozłożenia na raty spłaty należności i każda inna czynność zmierzająca do ściągnięcia należności, jeżeli o tej czynności został zawiadomiony dłużnik. Należności z tytułu składek nie można jednak dochodzić, jeżeli od terminu ich wymagalności upłynęło 10 lat. Zgodnie z art. 33 ust. 2 i 3 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia w brzmieniu obowiązującym w okresie od 1 kwietnia 2003 r. do 30 czerwca 2004 r., należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne przedawniały się na ww. zasadach. Na mocy natomiast art. 33 ust. 2 ustawy o powszechnym ubezpieczeniu w narodowym Funduszu Zdrowia, w brzmieniu obowiązującym od 1 lipca 2004 r., należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, a zatem według art. 24 ust. 4-6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Przedstawionych zasad nie stosuje się jednak do oceny przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne, które wygasły przed dniem 1 lipca 2004 r. Zgodnie natomiast z art. 93 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych obowiązującej od 1 października 2004 r. należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych. Z treści art. 32 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wynika, że do składek na ubezpieczenie zdrowotne w szczególności w zakresie ich poboru, egzekucji stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenie społeczne.
Z zacytowanych wyżej przepisów wynika, że składki na ubezpieczenie zdrowotne, których dotyczy niniejsze postępowanie były wymagalne na dzień 1 lipca 2004 r., a zatem ma do nich zastosowanie 10-letni termin przedawnienia. Skoro wydanie decyzji przez ZUS było uzależnione od decyzji Narodowego Funduszu Zdrowia, to w sprawie miał zastosowanie art. 24 ust. 5e u.s.u.s., zgodnie z którym bieg terminu przedawnienia zawiesza się, jeżeli wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia trwa do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż przez 2 lata. Z uzasadnienia decyzji ZUS z dnia 23 lipca 2010 r. wynika, że decyzją NFZ z dnia 2 września 2003 r. stwierdzono istnienie po stronie skarżącego obowiązku odprowadzania składek na powszechne ubezpieczenie zdrowotne z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach: od dnia 1 czerwca 1999 r. do dnia 31 grudnia 1999 r., od dnia 1 czerwca 2000 r. do dnia 31 października 2000 r. oraz od dnia 1 kwietnia 2001 r. do dnia 26 września 2001 r. Ostateczny wyrok oddalający apelację w tej sprawie zapadł w dniu 18 maja 2006 r. A zatem w okresie od 1 lipca 2004 r. (kiedy wprowadzono zasadę, że należności z tytułu składek na ubezpieczenie zdrowotne ulegają przedawnieniu na zasadach określonych w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, a więc zastosowanie znalazł także art. 24 ust. 5e u.s.u.s.) do dnia 18 maja 2006 r. bieg terminu przedawnienia uległ zawieszeniu. Na dzień doręczenia skarżącemu tytułów wykonawczych przedmiotowe należności nie zostały zatem przedawnione.
Odnosząc się do zarzutu skargi wskazującego na iluzoryczność kontroli postanowienia ZUS przeprowadzonej przez Dyrektora Izby Skarbowej, Sąd zauważa, że sposób procedowania przez organ II instancji naruszał art. 8 oraz art. 107§3 ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego w związku z art. 18 u.p.e.a., jednak naruszenie to – z przyczyn wyżej podanych – nie miało wpływu na wynik sprawy.
Mając na uwadze ww. okoliczności, działając na zasadzie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) Sąd orzekł o oddaleniu skargi.
