V SA/Wa 62/14

Uzasadnienie

W dniu [...] września 2010 r. A. N. (dalej: skarżąca lub strona) złożyła w [...] Oddziale Regionalnym ARiMR wniosek o przyznanie pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom".

Następnie, w dniu [...] grudnia 2010 r. decyzją nr [...], Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR przyznał A. N. pomoc finansową w wysokości 75 000,00 zł, z zastrzeżeniem dopełnienia warunków w tym:

1. nabycia lub wejścia w posiadanie gospodarstwa wskazanego w biznesplanie, o powierzchni użytków rolnych nie mniejszej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju tj. 10,15 ha;

2. podjęcia samodzielnego prowadzenia gospodarstwa;

3. ubezpieczenia się na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników z mocy ustawy w pełnym zakresie jako rolnik;

4. uzyskania wpisu do ewidencji producentów, stanowiącej część krajowego systemu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności;

5. przedłożenia w oddziale regionalnym Agencji:

- dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do gospodarstwa,

- oświadczenia o podjęciu samodzielnego prowadzenia gospodarstwa,

- zaświadczenia z Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego o podleganiu ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy w pełnym zakresie jako rolnik.

W dniu [...] grudnia 2010 r., do [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wpłynęła prośba strony o wyrażenie zgody na zmianę założeń biznesplanu, stanowiącego załącznik do wniosku o przyznanie pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom", w zakresie tworzonego gospodarstwa.

Po rozpatrzeniu złożonego przez stronę wniosku w dniu [...] stycznia 2011 r. Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR decyzją, nr [...], wyraził zgodę na zmianę założeń biznesplanu, stanowiącego załącznik do wniosku o przyznanie pomocy złożonego w dniu [...] września 2010 r.

Po zaakceptowanych zmianach gospodarstwo wnioskodawczyni miały stanowić grunty dzierżawione od osób fizycznych składające się z działek ewidencyjnych o numerach: [...].

W dniu [...] maja 2011 r. do [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wpłynął wniosek o płatność do którego dołączono m.in. własnoręcznie podpisane przez A. N. oświadczenie wnioskodawcy o podjęciu samodzielnego prowadzenia gospodarstwa rolnego, zgodnie z którym, powyższe nastąpiło w dniu [...] kwietnia 2011 r., a także umowę dzierżawy z dnia [...] kwietnia 2011 r., dotyczącą działek numer [...]. Po pozytywnym zaakceptowaniu wniosku o płatność, w dniu [...] maja 2011 r. nastąpiła wypłata pomocy finansowej w wysokości 75 000,00 zł.

W dniu [...] lutego 2012 r., w związku ze stwierdzonymi rozbieżnościami pomiędzy zadeklarowanymi we wniosku o przyznanie pomocy działkami ewidencyjnymi wchodzącymi w skład gospodarstwa rolnego A. N., na które przyznano jej pomoc w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom", a użytkami rolnym zadeklarowanymi do płatności w ramach płatności z tytułu wsparcia bezpośredniego Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wystosował do strony wezwanie do złożenia wyjaśnień. W trakcie przeprowadzonej kontroli krzyżowej złożonego przez stronę wniosku o płatność w zakresie zobowiązań wynikających z decyzji nr [...] z dnia [...] grudnia 2010 r. stwierdzono, iż działki nr [...] zostały zgłoszone do dopłat bezpośrednich w 2011 r. zarówno przez A. N., w części o powierzchni [...] ha, jak również przez innego producenta rolnego, tj. M. B. w części o powierzchni [...] (działka nr [...]) i [...] ha (działka nr [...]). Ponadto, działka nr [...], wydzierżawiona i wydana A. N. w dniu [...] kwietnia 2011 r. (umowa dzierżawy zawarta w formie aktu notarialnego Rep. A numer [...] z dnia [...] kwietnia 2011 r.), została zadeklarowana do płatności obszarowych (tzw. dopłat bezpośrednich) przez J. M. i płatności obszarowe w 2011 roku do tej działki przyznano J. M., będącemu równocześnie współwłaścicielem ww. nieruchomości oraz ustanowionym przez A. N. pełnomocnikiem do prowadzenia wszelkich spraw związanych z jej gospodarstwem, w tym do bieżącego zarządzania i administrowania nieruchomościami wchodzącymi w skład jej gospodarstwa.

W odpowiedzi na ww. wezwanie w piśmie z dnia [...] marca 2012 r. A.N. oświadczyła, iż "nie była w stanie zagospodarować działki numer [...], ponieważ premia z młodego rolnika wpłynęła na jej konto w czerwcu 2011 r., czyli w okresie gdzie większość prac inwestycyjnych i polnych była już zrealizowana".

W związku z powyższym, Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR zwrócił się do Biura Powiatowego ARiMR w L. o analizę w zakresie prawidłowości przyznanych płatności bezpośrednich za rok 2011, zgodnie z ustawą o płatnościach do gruntów i płatności cukrowej z dnia 26 stycznia 2007 r. (Dz. U. z 2012 r., poz 1164, z późn. zm.) oraz poinformowanie Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR o wynikach tej analizy.

W odpowiedzi na ww. pismo, Biuro Powiatowe ARiMR w L. poinformowało, że A. N. w 2011 r., złożyła wniosek obszarowy, deklarując w nim działki [...]. Powyższe działki zostały również zadeklarowane we wniosku o przyznanie płatności obszarowych, złożonym w 2011 r. do Biura Powiatowego ARiMR w J., przez innego producenta rolnego, a mianowicie M. B.. Z kolei działka [...] nie została ujęta we wniosku obszarowym za 2011 rok, złożonym przez A. N. Ponadto, Biuro Powiatowe poinformowało, że w z związku z wezwaniem do kontroli administracyjnej, pełnomocnik A.N., J. M. oświadczył w jej imieniu, że działki użytkowane były w 2011 roku, w części do wielkości zadeklarowanej we wniosku o przyznanie płatności obszarowych.

W dniu [...] marca 2012 r. do [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wpłynął z Biura Powiatowego ARiMR w L. odpis pełnomocnictwa udzielonego w dniu [...] lutego 2011 r. przez A. N. J. M., które stanowiło podstawę wpisu J. M. do krajowego systemu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, jako pełnomocnika A. N..

Zgodnie z treścią ww. pełnomocnictwa, A. N. udzieliła J. M. pełnomocnictwa obejmującego zarówno reprezentowanie jej i dokonywanie w jej imieniu czynności przed organami administracyjnymi, sądami i innymi podmiotami w sprawach dotyczących nieruchomości wchodzących w skład prowadzonego przez nią gospodarstwa rolnego, jak również do bieżącego administrowania i zarządu tymi nieruchomościami oraz do odbioru w jej imieniu wszelkich należności pieniężnych, w tym, w szczególności dopłat należnych, w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego lub wskazania konta bankowego, na które mają być przelane pieniądze i do dokonywania wszystkich innych niezbędnych czynności, jakie okażą się niezbędne lub korzystne dla realizacji celu niniejszego pełnomocnictwa, nawet gdyby nie zostało to wyraźnie w nim wymienione.

W dniu [...] kwietnia 2012 r. A. N. złożyła w [...] Oddziale Regionalnym ARiMR prośbę o wyrażenie zgody na zmianę założeń biznesplanu, stanowiącego załącznik do wniosku o przyznanie pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom".

W piśmie z dnia [...] maja 2012 r. A. N. oświadczyła, że nie posiada pełnomocnika i od dnia [...] kwietnia 2011 r. prowadzi samodzielnie na własny rachunek gospodarstwo rolne.

W dniu [...] czerwca 2012 r. do [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wpłynęło pismo Biura Powiatowego ARiMR w . wraz z kserokopią wniosku A.N. o wpis zmian do ewidencji producentów i wykreślenie J. M. jako pełnomocnika strony. Zgodnie z ww. pismem, ww. wniosek A. N. datowany jest na dzień [...] marca 2012 r., natomiast wpłynął do Biura Powiatowego ARiMR w L. w dniu [...] marca 2012 r.

W dniu [...] lipca 2012 r., o godz. 8.30, A. N. została telefonicznie poinformowana o planowanej kontroli w dniu [...] lipca 2012 r. Strona została poinformowana o obowiązku stawiennictwa i zakresie oraz rodzaju dokumentów wymaganych do okazania w czasie kontroli. O godz. 9.15 dnia [...] lipca 2012 r. A. N. poinformowała telefonicznie, iż przebywa na urlopie, a ponadto zażądała pisemnego poinformowania o kontroli. Z uwagi na pierwszą rozmowę i brak przeciwwskazań przy pierwszej rozmowie przekazano stronie, że ARiMR nie ma obowiązku wysyłania zawiadomień listownie, i kontrola odbędzie się w pierwotnym terminie. Kontrolujący w dniu [...] lipca 2012 r. o godz. 9.30 nikogo nie zastali i o godz. 10.15 kontrolujący opuścili adres.

W dniu [...] lipca 2012 r. A. N. pisemnie zwróciła się z prośbą o przesunięcie terminu wyznaczonej kontroli na miejscu wskazując wcześniej zaplanowane sprawy jako okoliczność uniemożliwiającą jej udział w planowanej kontroli. Jednocześnie Strona wniosła o wyłączenie Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR od przeprowadzenia czynności kontrolnych w Jej gospodarstwie.

Następnie, w dniu [...] lipca 2012 r. do [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wpłynęło pismo pełnomocnika Strony, T. K. o wyłączenie organu od udziału w postępowaniu administracyjnym i wyznaczenie nowego terminu kontroli wraz z załączonym pełnomocnictwem udzielonym przez stronę pełnomocnikowi w dniu [...] lipca 2012 r.

W dniu [...] lipca 2012 r. do strony został wysłany raport z czynności kontrolnych, które nie zostały przeprowadzone w planowanym dniu z uwagi na nieobecność strony.

Następnie pismem z dnia [...] sierpnia 2012 r. poinformowano stronę o planowanej na dzień [...] sierpnia 2012 r. kontroli. Pismo to zostało doręczone w dniu [...] sierpnia 2012 r.

W dniu [...] sierpnia 2012 r. wpłynęło pismo pełnomocnika strony o zmianę terminu czynności kontrolnych z uwagi na złożony przez stronę wniosek o wyłączenie organu.

W dniu [...] sierpnia 2012 r. Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR poinformował pełnomocnika strony, iż złożenie przez stronę lub jej pełnomocnika wniosku o wyłączenie organu pozostaje bez wpływu na rozpoznanie sprawy oraz czynności kontrolne.

Następnie, zawiadomieniem z dnia [...] sierpnia 2012 r. poinformowano stronę o kolejnym terminie kontroli wyznaczonym na dzień [...] sierpnia 2012 r. godz. 10.00.

Pełnomocnik strony w dniu [...] sierpnia 2012 r. złożył wniosek o uwzględnienie przy wyznaczaniu terminu kontroli, terminów rozpraw i innych czynności procesowych, w których uczestniczy.

Następnie pismem z dnia [...] sierpnia 2012 r. pełnomocnik strony ponownie zawnioskował o zmianę terminu z uwagi na kolizję terminu z terminami innych rozpraw.

W dniu [...] sierpnia 2012 r. pełnomocnik strony został poinformowany drogą elektroniczną o odmowie zmiany terminu kontroli gospodarstwa A.N.

Z powodu nieobecności strony lub osoby przez nią upoważnionej planowana na dzień [...] sierpnia 2012 r. kontrola na miejscu nie odbyła się. Raport z czynności kontrolnych został doręczony stronie za pośrednictwem poczty w dniu [...] września 2012 r.

W dniu [...] października 2012 r. Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wydał decyzję, nr [...], w sprawie odmowy zmiany założeń biznesplanu. W dniu [...] listopada 2012 r. A. N. złożyła odwołanie od ww. decyzji, z zachowaniem ustawowego terminu do jego wniesienia.

Natomiast w dniu [...] grudnia 2012 r. Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wszczął z urzędu postępowanie administracyjne w sprawie ustalenia A. N. kwoty nienależnie pobranych płatności z tytułu "Ułatwiania startu młodym rolnikom."

Pismem z dnia [...] stycznia 2013 r. Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wystosował do strony informację o możliwości zapoznania się z aktami sprawy.

W dniu [...] stycznia 2013 r. Prezes ARiMR zawiesił z urzędu postępowanie w sprawie odwołania od decyzji Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR z dnia [...] października 2012 r. w sprawie odmowy zmiany założeń biznesplanu.

W dniu [...] stycznia 2013 r. Strona złożyła wniosek o wyłączenie Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w postępowaniu administracyjnym.

Postanowieniem z dnia [...] marca 2013 r., nr [...], Prezes ARiMR, na podstawie art. 24 § 3 Kpa, wyłączył K. H. - Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR od prowadzenia sprawy A. N. dotyczącej ustalenia kwot nienależnie pobranych płatności z tytułu działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013" i wyznaczył do prowadzenia tej sprawy Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR.

Decyzją, nr [...], z dnia [...] lipca 2013 r. Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR ustalił A. N. kwotę nienależnie pobranych płatności z tytułu "Ułatwiania startu młodym rolnikom" w wysokości 75 000 zł.

W dniu [...] lipca 2013 r., Strona złożyła odwołanie od ww. decyzji, z zachowaniem ustawowego terminu do jego wniesienia.

Decyzją z dnia [...] października 2013 r., nr [...], Prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa utrzymał w mocy decyzję Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR, nr [...], z dnia [...] lipca 2013 r.

W uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ przedstawił stan faktyczny sprawy oraz przepisy prawa mające w niniejszej sprawie zastosowanie. Organ wskazał, że w niniejszej sprawie trzykrotnie usiłowano przeprowadzić kontrolę na miejscu w gospodarstwie strony. Trzykrotnie informowano stronę o zamiarze przeprowadzenia kontroli na miejscu w gospodarstwie Beneficjenta i za każdym razem ani A. N. ani pełnomocnik strony nie stawili się w wyznaczonym miejscu.

Organ wskazał, że w niniejszej sprawie strona w każdym przypadku, przed dniem planowanej kontroli była powiadamiana o jej terminie.

Prezes ARiMR wskazał, iż strona miała możliwość uczestniczyć w wielokrotnie wyznaczanych w przedmiotowej sprawie terminach kontroli bądź osobiście, bądź przez jednego z dwóch ustanowionych pełnomocników. Mając na uwadze natomiast treść udzielonego adw. T. K. pełnomocnictwa, organ również stwierdził, iż był on uprawniony do udzielenia pełnomocnictwa substytucyjnego. Pomimo powyższego, kontrola zobowiązań wynikających z przystąpienia strony do programu "Młody Rolnik", z uwagi na nieobecność zarówno strony jak i jej pełnomocnika, nie odbyła się.

Organ również wskazał, iż podniesiona przez stronę okoliczność przebywania na urlopie i braku możliwości tym samym uczestniczenia w planowanych na dzień [...] lipca 2012 r. oraz [...] sierpnia 2012 r. czynnościach kontrolnych, tj. w okresie największej intensyfikacji prac polowych, budzi wątpliwości organu odwoławczego w zakresie samodzielnego prowadzenia przez stronę działalności rolniczej. Organ zwrócił uwagę na fakt, iż urlop miał być okolicznością uniemożliwiającą stronie udział w czynnościach kontrolnych w dniach [...] lipca i [...] sierpnia 2012 r., nie stanowił jednak przeszkody w obecności strony w J. dnia [...] lipca 2012 r., tj. w miejscu i terminie, w którym udzieliła Ona pełnomocnictwa T.K.

Dalej wskazano, że z akt sprawy wynika również, że Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR w dniu [...] grudnia 2010 r. Decyzją, nr [...], przyznał A. N. pomoc finansową w wysokości 75 000,00 zł., z zastrzeżeniem dopełnienia warunków m.in. nabycia lub wejścia w posiadanie gospodarstwa wskazanego w biznesplanie o powierzchni użytków rolnych, nie mniejszej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju, tj. 10,15 ha. A. N. przejęła nieruchomości rolne umową dzierżawy z dnia [...] kwietnia 2011 r., dotyczącą działek: [...].

Prezes ARiMR stwierdził, że z dokonanych ustaleń wynika, że zachodzą w przedmiotowej sprawie przesłanki uzasadniające twierdzenie, że Beneficjent nie prowadzi gospodarstwa, ponieważ go nie posiada. Z akt sprawy wynika, że strona posiada jedynie nieruchomości rolne. Organ wyjaśnił, że istnieje zasadnicza różnica pomiędzy nieruchomością rolną, a gospodarstwem rolnym. Nieruchomościami rolnymi są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie. Natomiast za gospodarstwo rolne uważa się przede wszystkim grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami i inne.

Organ podkreślił, że fakty potwierdzające zaistnienie powyższych przesłanek są następujące. Na mocy aktu notarialnego Rep. A numer [...] z dnia [...] kwietnia 2011 r. strona przejęła następujące nieruchomości: [...]. Z przedmiotowego dokumentu wynika, że są to nieruchomości niezabudowane. Oznacza to brak na ww. nieruchomościach jakiegokolwiek budynku mieszkalnego i gospodarczego. Z informacji znanych stronie wynika, że A. N. mieszka przy ul. [...], w miejscowości [...]. Z powyższych ustaleń wynika, że nieruchomości przejęte przez stronę są oddalone od miejsca zamieszkania Beneficjenta w odległości odpowiednio: [...]. Zdaniem organu, można zatem stwierdzić, że przejęte nieruchomości nie stanowią zorganizowanej całości, zgodnie z brzmieniem art. 553 Kodeksu cywilnego - zatem nie stanowią gospodarstwa .

Prezes ARiMR stwierdził, że ze zgromadzonej dokumentacji nasuwają się wnioski, że A. N. nie prowadzi samodzielnie działalności rolniczej na przejętych nieruchomościach. Na brak samodzielności A. N. w prowadzeniu gospodarstwa, zdaniem organu, wskazuje fakt, iż w dniu [...] lutego 2011 r., powołała ona pełnomocnika w osobie J. M. Pełnomocnictwo obejmowało uposażenie dla pełnomocnika J. M. do reprezentowania i dokonywania w imieniu A. N. czynności przed organami administracyjnymi, sądami i innymi podmiotami w sprawach dotyczących nieruchomości wchodzących w skład prowadzonego przez nią gospodarstwa rolnego, ale nadto do bieżącego administrowania i zarządu tymi nieruchomościami oraz do odbioru w jej imieniu wszelkich należności pieniężnych, w tym w szczególności dopłat należnych w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego lub wskazania konta bankowego, na które mają być przelane pieniądze i do dokonywania wszystkich innych niezbędnych czynności, jakie okażą się niezbędne lub korzystne dla realizacji celu pełnomocnictwa, nawet gdyby nie zostało to wyraźnie w nim wymienione. Zważywszy, że oprócz powyższego pełnomocnictwa, J. M. jest współwłaścicielem działki nr [...], czyli nieruchomości wydzierżawionych A. N., wniosek jaki można wysnuć z powyższych ustaleń jest taki, że to J. M. decyduje o wszystkich sprawach w gospodarstwie A. N., a strona w ogóle nie prowadzi działalności rolniczej na przejętych nieruchomościach do których otrzymała pomoc z tytułu "Ułatwiania startu młodym rolnikom". Ważnym podkreślenia jest również fakt, że to właśnie pełnomocnik, czyli J. M. składał w imieniu A. N.w [...] oświadczenia dotyczące użytkowania przez nią gruntów w 2011 r. Organ stwierdził, iż to pełnomocnik podejmował decyzje dotyczące gospodarstwa A. N. i zarządzał nim, a także pobierał pożytki. Wskazał również, że to pełnomocnikowi A. N., J. M., przyznano w 2011 roku płatności bezpośrednie do działki [...], wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego wykazanego we wniosku o przyznanie pomocy finansowej w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" A. N.

Dalej organ podkreślił, że A. N. w 2011 roku, złożyła wniosek obszarowy, deklarując w nim działki numer [...]. Powyższe działki zostały również uwzględnione we wniosku o przyznanie płatności obszarowych, złożonym w 2011 r. do Biura Powiatowego ARiMR w J., przez innego producenta rolnego, a mianowicie M. B. Z kolei działka nr [...] nie została ujęta we wniosku obszarowym za 2011 rok złożonym przez A. N., ujęta została natomiast we wniosku obszarowym złożonym przez J. M. Ponadto, [...] poinformowało, że w z związku z wezwaniem do kontroli administracyjnej, pełnomocnik A. N., J. M. oświadczył w jej imieniu, że działki użytkowane były w 2011 roku, w części do wielkości zadeklarowanej we wniosku.

Biorąc pod uwagę powyższe organ stwierdził, iż A. N., pomimo zadeklarowania we wniosku o przyznanie pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" działek nr [...], jako gospodarstwo rolne w rozumieniu art. 553 Kodeksu cywilnego, na utworzenie którego A. N. przyznano i wypłacono środki pomocowe, część z nich była użytkowana przez innego producenta rolnego. A. N., będąc posiadaczem działki nr [...], z której między innymi ma czerpać korzyści - dopłaty do gruntów rolnych - płatności bezpośrednie, akceptuje sytuację, w której dopłaty do jej działek rolnych pobierał inny użytkownik.

Organ stwierdził, iż biorąc pod uwagę brzmienie art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 2007 r. o płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego (Dz. U. z 2012 r., poz. 1164, z późn. zm.), zgodnie z którym "...rolnikowi przysługuje jednolita płatność obszarowa do będącej w jego posiadaniu w dniu 31 maja roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie tej płatności, powierzchni gruntów rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego", faktycznym użytkownikiem działki nr [...] był J. M.

Prezes ARiMR zwrócił również uwagę na oświadczenie złożone przez J. M. złożone podczas śledztwa prowadzonego przez Prokuraturę Rejonową dla [...]. Z oświadczenia tego wynika, że J. M. w przeszłości nabywał grunty od Agencji Nieruchomości Rolnych Skarbu Państwa, których część była nieużytkami i co do których jednymi z warunków nabycia było zapewnienie ich wykorzystania w działalności rolniczej. J. M. posiada [...] ha gruntów. J. M. podnosił, że nie był w stanie samodzielnie przywrócić części gruntów do uprawy, dlatego też te grunty wydzierżawił i dzięki temu grunty te zostaną przywrócone do stanu pozwalającego na ich wykorzystanie w działalności rolniczej po zakończeniu dzierżaw, bez ponoszenia nakładów na te grunty. Wskazał, że tego powodu grunty te wydzierżawił za symboliczną złotówkę. Organ odwoławczy stwierdził, że J. M. będąc właścicielem, współwłaścicielem, bądź też pełnomocnikiem właścicieli wydzierżawionych A. N. gruntów, uzyskując szerokie pełnomocnictwo od A. N. zapewnił sobie możliwość osobistego prowadzenia gospodarstwa oraz czerpanie korzyści w związku z jego prowadzeniem (dopłaty do gruntów rolnych oraz wynagrodzenie za wykonane usługi pobierane od A. N.).

Organ wskazał, iż stan faktyczny w sprawie A. N. nie jest sprzeczny z obowiązującym prawem, ponieważ Beneficjent może działać przez pełnomocnika, jednak z analizy stanu faktycznego w sprawie wynika, że powiązania pomiędzy osobą A. N. a osobami, od których wydzierżawiła grunty rolne tj. J. M. i M. B. stwarzają wrażenie, że to J. M. prowadzi działalność rolniczą na wydzierżawionym A. N. gruncie rolnym. Powyższe działanie A. N. pozostają w sprzeczności z celami działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom".

Prezes ARiMR podkreślił, że z ustaleń poczynionych przez organ na podstawie dokumentacji zgromadzonej w sprawie wynika, iż A. N. nie spełniła warunków: ani przejęcia gospodarstwa ani samodzielnego prowadzenia działalności rolniczej z zastrzeżeniem dopełnienia, których została jej wydana decyzja, nr [...], o przyznaniu pomocy finansowej.

Z dokumentacji zgromadzonej w sprawie wynika, iż w dniu [...] maja 2011 r. dokonano wypłaty kwoty 75 000 zł przyznanej A.N. decyzją, nr [...]. Strona została pouczona w pkt 4 lit. a ww. decyzji o konieczności samodzielnego prowadzenia gospodarstwa rolnego, na które przyznano pomoc do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pomocy.

Z powyższych ustaleń wynika, że strona była zobowiązana do samodzielnego prowadzenia gospodarstwa, na które przyznana została pomoc finansowa w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" do dnia [...] maja 2016 r.

W myśl § 20 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia, "pomoc podlega zwrotowi w całości lub części, jeżeli beneficjent nie spełni warunków, o których mowa w § 18 ust. 1, lub nie przedłoży w Agencji dokumentów, o których mowa w § 19.

Zgodnie z 20 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia "w przypadku niespełnienia warunku, o którym mowa w § 18 ust. 1 pkt 1, 1a, 3, 5, 6,7 lub 8 - zwrotowi podlega 100 % kwoty pomocy".

Zważywszy na wszystkie okoliczności w sprawie organ odwoławczy podzielił stanowisko Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wyrażone w decyzji, nr [...], o ustaleniu kwoty nienależnie pobranych płatności z tytułu ułatwiania startu młodym rolnikom w wysokości 75 000 zł, iż w niniejszej sprawie istnieją przesłanki do zastosowania § 20 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia.

W dalszej części uzasadnienia organ odwoławczy wyjaśnił, że wystosował do strony wezwanie z dnia [...] września 2013 r. aby uczynić zadość obowiązkowi podjęcia wszelkich czynności dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie słuszny interes Beneficjenta.

Prezes podkreślił, że zgodnie z § 18 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia "...Beneficjent powinien przechowywać dokumenty związane z przyznaną pomocą do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pomocy" biorąc pod uwagę powyższe, Prezes ARiMR zwrócił się do strony o przesłanie dokumentów mających potwierdzić okoliczność samodzielnego prowadzenia przez stronę działalności rolniczej. Jednocześnie z uwagi na fakt, że w myśl § 4 rozporządzenia przez samodzielne prowadzenie gospodarstwa rozumie się prowadzenie gospodarstwa osobiście, na własny rachunek i we własnym imieniu, ponoszenie kosztów i czerpanie korzyści w związku z jego prowadzeniem oraz uznaje się, że osoba fizyczna prowadzi gospodarstwo osobiście, jeżeli pracuje w tym gospodarstwie oraz podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia tego gospodarstwa, organ odwoławczy zwrócił się do Beneficjenta o następujące dokumenty:

- faktury na zakup materiału siewnego w roku 2011 i 2012,

- faktury na zakup środków ochrony roślin w roku 2011 i 2012,

- faktury na zakup nawozów sztucznych w roku 2011 i 2012 r.,

- nakazu płatniczego podatku rolnego za użytkowane grunty za rok 2011 i 2012,

- faktury na zakup w roku 2011 i 2012, maszyn i narzędzi używanych przez skarżącą do pracy na dzierżawionych działkach rolnych,

- faktury na użytkowanie wynajmowanych w roku 2011 i 2012 pomieszczeń do przetrzymywania maszyn i narzędzi wykorzystywanych przez skarżącą do pracy w gospodarstwie,

- faktury na użytkowanie środka transportu w roku 2011 w celu dojeżdżania do dzierżawionych działek rolnych,

- faktury na paliwo w roku 2011.

Prezes ARiMR wyjaśnił, że uznał, iż faktury na zakup materiału siewnego w roku

i 2012, faktury na zakup środków ochrony roślin w roku 2011 i 2012 oraz faktury na zakup nawozów sztucznych w roku 2011 i 2012 r. potwierdzą że Beneficjent prowadził gospodarstwo na własny rachunek i we własnym imieniu jak również ponosił koszty związane z jego prowadzeniem.

Ponadto biorąc pod uwagę, że strona oprócz tego, że ma obowiązek podejmowania decyzji dotyczących prowadzenia gospodarstwa, ma również obowiązek pracy w tym gospodarstwie. Organ uznał, że zasadnym jest uprawdopodobnić wykonywanie przez stronę prac w gospodarstwie, poprzez uzyskanie faktur na zakup w roku 2011 i 2012, maszyn i narzędzi używanych przez Beneficjenta do pracy na dzierżawionych działkach rolnych, faktur na użytkowanie wynajmowanych w roku 2011 r. pomieszczeń do przetrzymywania ww. maszyn i narzędzi do pracy w gospodarstwie zważywszy, że Beneficjent nie posiadał własnych pomieszczeń do przetrzymywania ww. maszyn i urządzeń.

Organ poprosił również o przedłożenie faktur na użytkowanie środka transportu i faktur na paliwo w celu potwierdzenia ponoszenia kosztów i uwiarygodnienia prowadzenia prze Stronę gospodarstwa osobiście tj. dojeżdżania do pracy w tym gospodarstwie oraz ewentualnego nadzoru i kontroli wykonanych prac, przez osoby trzecie.

Dodano również, że organ odwoławczy zwrócił się także do strony o złożenie wyjaśnień dotyczących zakresu czynności i terminów w jakich zostały one wykonane przez Beneficjenta lub inne osoby na dzierżawionych działkach oraz przedłożenie faktur na wykonywane czynności na dzierżawionych gruntach jeżeli działania takie zostały podjęte przez osoby trzecie, ze szczegółowym opisem podjętych działań. Powyższe informacje zdaniem Prezesa ARiMR miały potwierdzić, że Strona prowadzi gospodarstwo osobiście podejmując decyzje dotyczące jego prowadzenia oraz, że Strona pracuje w tym gospodarstwie. Natomiast w sytuacji gdyby działania w gospodarstwie zostały podjęte przez osoby trzecie, faktury potwierdziłyby ponoszenie kosztów związanych z prowadzeniem tego gospodarstwa.

Zdaniem organu II instancji, gdyby Beneficjent prowadził samodzielnie gospodarstwo w latach 2011-2012 tj. osobiście, na własny rachunek i we własnym imieniu, ponosił koszty, pracował w tym gospodarstwie oraz podejmował wszelkie decyzje dotyczące jego prowadzenia, posiadałby dokumenty w postaci faktur, o które zwrócił się Prezes ARiMR i złożył stosowne wyjaśnienia dotyczące zakresu czynności i terminów w jakich zostały one wykonane na dzierżawionych działkach.

Podkreślono, że organ odwoławczy nie otrzymał, żadnej dokumentacji w odpowiedzi na wezwanie z dnia [...] września 2013 r.

Prezes ARiMR biorąc pod uwagę powyższe uznał, że Beneficjent nie prowadził samodzielnie gospodarstwa. Brak samodzielnego prowadzenia gospodarstwa stanowi naruszenie §18 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia i jest bezpośrednią przesłanką do zwrotu pomocy w całości na mocy § 20 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia.

Pismem z dnia 27 listopada 2013 r. A. N. zaskarżyła ww. decyzję Prezesa Agecnji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wnosząc o jej uchylenie oraz poprzedzającej ją decyzji organu I Instancji.

Zaskarżonej decyzji strona skarżąca zarzuciła:

1. naruszenie § 4 w zw. z § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października 2007 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. z dnia 30 października 2007 r.), zwanego dalej Rozporządzeniem, poprzez uznanie, iż skarżąca nie prowadzi samodzielnie gospodarstwa rolnego, podczas gdy gospodarstwo rolne skarżącej jest przez nią prowadzone osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek oraz ponosi ona wszelkie koszty i czerpie korzyści w związku z jego prowadzeniem, co potwierdziła wymaganym oświadczeniem o podjęciu samodzielnego prowadzenia gospodarstwa, sporządzonym zgodnie ze wzorem udostępnionym przez Agencję;

2. naruszenie § 2, § 3, § 18 i § 20 Rozporządzenia, poprzez błędne uznanie, iż Beneficjent nie spełnia warunków przyznania pomocy, o których mowa w § 18 ust. 1 pkt. 1, pkt. 1 a, pkt. 2, pkt 7 i pkt 8 oraz ust. 2 ww. Rozporządzenia, podczas gdy Beneficjent spełnił określone w tych przepisach warunki do otrzymania pomocy i brak jest podstaw do ustalenia zwrotu kwoty pomocy;

3. naruszenie art. 21 ust. 2 pkt. 3 Ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz.U.2013.173 j.t.) i art. 107 § 1 i 3 k.p.a., poprzez:

• nie wyjaśnienie w toku postępowania administracyjnego z jakich przepisów prawa wynika, iż skarżąca miała obowiązek gromadzenia i przedstawiania organowi dokumentów innych niż wskazane w treści decyzji nr [...] z dnia [...].12.2010 r. o przyznaniu pomocy z tytułu ułatwiania startu młodym rolnikom z zastrzeżeniem dopełnienia warunków (punkt 5 pouczenia strona 2 i 3 decyzji) takich jak faktury VAT, paragony, dowody nabycia materiału siewnego, sprzedaży plonów, itp.,

• zaniechanie przez organ w toku postępowania administracyjnego pouczenia skarżącej o obowiązku gromadzenia ww. dokumentów i ich udostępnienia na żądanie organu i przeniesienia konsekwencji tego zaniechania na skarżącą;

4. naruszenie art. 55³ k.c. poprzez błędne przyjęcie przez organ, iż dla uznania, że grunty rolne posiadane przez skarżącą stanowią gospodarstwo rolne konieczne jest ustalenie, iż na gruntach tych posadowione są zabudowania, a w związku z tym grunty rolne posiadane przez skarżącą nie stanowią gospodarstwa rolnego;

5. naruszenie art. 5 k.c. poprzez nieuprawnione nakazanie zwrotu uzyskanej pomocy, w sytuacji gdy skarżąca wypełniła wszelkie warunki do jej uzyskania i w przypadku obowiązku zwrotu kwoty uzyskanej pomocy, skarżąca zostanie pozbawiona możliwości prowadzenia swojego gospodarstwa i jego dalszego rozwoju, jak również zrealizowania biznesplanu w zakresie produkcji rolnej oraz zaplanowanego w biznesplanie zakupu gruntu rolnego, na który to grunt wydatkowała środki w kwocie [...] zł.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując w całości stanowisko zawarte w motywach zaskarżonej decyzji.

W piśmie procesowym z dnia 27 lutego 2014 r. skarżąca podkreśliła, że prowadzi gospodarstwo rolne składające się z gruntów rolnych o łącznej ich powierzchni [...] ha, które stanowią zorganizowaną całość, na których prowadzi działalność rolniczą, a które to grunty zostały wskazane we wniosku o przyznanie pomocy w ramach działania "Ułatwienie startu młodym rolnikom" wraz z zaakceptowanym biznesplanem. Przy czym nie ma tu żadnego znaczenia, iż poszczególne działki gruntu są oddalone od miejsca zamieszkania Beneficjenta, skoro istnieje między nimi więź ekonomiczna albowiem skarżąca realizuje na tych gruntach cele i koncepcje rozwoju gospodarstwa, wskazane w założeniach biznesplanu, stanowiącego podstawę wniosku o przyznanie pomocy i prowadzi na nich działalność rolniczą. Skarżąca wskazała, że również nie jest konieczne dla funkcjonowania gospodarstwa rolnego istnienie na nieruchomościach budynków mieszkalnych i gospodarczych. Jak bowiem wskazano w skardze, "Najistotniejszym składnikiem gospodarstwa rolnego - w sensie przedmiotowym - jest grunt rolny. Bez niego nie może istnieć gospodarstwo rolne. Występowanie pozostałych składników tego gospodarstwa, wymienionych w art. 553 k.c. nie jest konieczne dla bytu samego gospodarstwa.".

W odniesieniu od zarzutu niespełnienia przez Beneficjenta warunku samodzielnego prowadzenia gospodarstwa rolnego, skarżąca podtrzymała w całości swoje stanowisko zawarte w skardze. Skarżąca nadal podtrzymała, że zarzut organu, iż ustanowienie przez Beneficjenta pełnomocnika świadczy o niesamodzielnym prowadzeniu gospodarstwa rolnego, jest chybiony i nie może być podstawą do stwierdzenia, iż Beneficjent nie prowadzi gospodarstwa rolnego samodzielnie. Wskazano, że kwesta samodzielnego prowadzenia gospodarstwa rolnego przez skarżącą oraz ustanowienia pełnomocnika była przedmiotem badania przez organy Prokuratury oraz Sądy, to jest Prokuraturę Rejonową w [...] i Sąd Rejonowy w [...] oraz Prokuraturę Rejonową [...] i Sąd Okręgowy [...], które odmówiły wszczęcia postępowania i umarzyły postępowanie karne w sprawie doprowadzenia "do niekorzystnego rozporządzenia mieniem znacznej wartości w związku z przyznanymi płatnościami tytułem pomocy finansowej (...) wobec stwierdzenia braku znamion czynu zabronionego". W obu sprawach organy te sprawdziły czy Beneficjent samodzielnie prowadzi gospodarstwo rolne posiadając jednocześnie ustanowionego pełnomocnika działającego w imieniu Beneficjenta i uznały, iż ustanowienie pełnomocnika, który działa w imieniu i na rzecz Beneficjenta nie pozwala na przyjęcie, iż Beneficjent nie prowadzi samodzielnie gospodarstwa rolnego i dopuścił się przestępstwa składając wniosek o przyznanie pomocy, w którym złożył oświadczenie, iż gospodarstwo prowadzi samodzielnie. Skarżąca nadal podtrzymała, że chybione są twierdzenia organu, iż ustalenia organów Prokuratury w toku prowadzonego postępowania, nie może stanowić podstawy do przyjęcia, iż skarżąca prowadził gospodarstwo samodzielnie, albowiem Prokurator i Sąd rozpatruje sprawę w oparciu o inne przepisy prawa, a stanowisko to nie znajduje podstaw w obowiązującym porządku prawnym.

Skarżąca podtrzymała także swoje stanowisko w przedmiocie żądania przez organ szeregu dokumentów w postaci faktur VAT za zakup materiałów siewnych, nawozów, środków ochrony roślin, zakup maszyn rolniczych, użytkowanie wynajmowanych pomieszczeń na przechowywanie maszyn rolniczych, użytkowanie środków transportu i innych wymienionych w uzasadnieniu decyzji, które nie znajduje uzasadnienia w obowiązujących przepisach dotyczących programu "Ułatwianie startu młodym rolnikom". Skarżąca wskazała, że § 18 Rozporządzenia określa obowiązki Beneficjenta, w tym również w zakresie przechowywania dokumentów oraz wydatkowania środków uzyskanych z pomocy. § 18 ust. 1 pkt 8 Rozporządzenia nakłada obowiązek przechowywania dokumentów związanych z przyznaną pomocą do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty środków, a § 18 ust.2 określa wydatki na inwestycje. Skarżąca stwierdziła, że z przepisów tych po pierwsze wynika, iż Beneficjent nie może wydatkować środków uzyskanych z pomocy w sposób sprzeczny z wnioskiem i przedłożonym planem rozwoju gospodarstwa, a po drugie nakłada na Beneficjenta obowiązek przechowywania jedynie dokumentów związanych z przyznaną pomocą, a za takowe nie można uznać żądanych przez organ dokumentów. Wobec tego żądanie przez organ dokumentów, co do których brak jest obowiązku gromadzenia i przechowywania ich przez Beneficjenta, zdaniem skarżącej, nie może stanowić podstawy przyjęcia, iż Beneficjent samodzielnie nie prowadzi gospodarstwa rolnego.

Skarżąca poniosła także, iż nie utrudniała przeprowadzenia kontroli jej gospodarstwa i podtrzymała w całości w tym zakresie swoje stanowisko ze skargi. Dodatkowo skarżąca złożyła dowody w postaci czterech pism dotyczących wyznaczenia kontroli na dzień [...].08.2012r. godzinę 10.00, oraz zawiadomienia o wyznaczeniu kontroli na dzień [...].08.2012 r. na godzinę 10.00 w gospodarstwach młodych rolników, których pełnomocnikiem jest adw. T.K., jak również wniosku o wyłączenie organu z dnia [...].07.2012r. oraz wniosków o zmianę terminu czynności kontrolnych i wyznaczenie przez organ jednej kontroli w ciągu dnia Beneficjentów, którzy mieli jednego pełnomocnika zawodowego, jak również odpowiedzi organu w tym przedmiocie oraz zaświadczenia lekarskiego. Zdaniem skarżącej, dokumenty te wskazują, iż w żaden sposób nie utrudniała Ona przeprowadzenia kontroli gospodarstwa. Natomiast organ na dzień [...].08.2012r. na godzinę 10.00 wyznaczył w sumie cztery kontrole w gospodarstwach młodych rolników, których pełnomocnikiem jest adw. T. K., a na dzień [...].08.2012r. na godzinę 10.00 wyznaczył dwie takie kontrole (w gospodarstwie skarżącej oraz K. S.), przy czym pełnomocnik adw. T.K. uczestniczył w kontroli gospodarstwa K. S., która to kontrola wraz ze spisaniem raportu z czynności kontrolnych trwała do późnych godzin popołudniowych.

W ocenie skarżącej nie było jakichkolwiek przeszkód, aby kontrole w gospodarstwach młodych rolników, którzy ustanowili jednego pełnomocnika zawodowego, a co do których organ dokonał zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa, były wyznaczane sukcesywnie, nie więcej niż jedna dziennie, zgodnie z pisemnym wnioskiem. Wnioski w tym przedmiocie nie były jednak przez organ uwzględnione.

Skarżąca nadal podtrzymała, iż w żaden sposób nie utrudniała i nie utrudnia przeprowadzenia przez organ kontroli, jak również nie podważa prawa organu do ich prowadzenia w zakresie przewidzianym obowiązującymi przepisami prawa. Wskazano, iż skarżąca nie utrudniała w żaden sposób wstępu kontrolującym na teren jej gospodarstwa rolnego (gruntów), a z protokołów kontrolnych wynika, iż kontrole w terenie zostały przez organ przeprowadzone. Skarżąca wskazała, iż w skład jej gospodarstwa nie wchodzą budynki wobec tego zarzut organu, iż nie skontrolowano żadnych budynków jest nieuzasadniony. Nadto skarżąca podkreśliła, iż na żądanie organu udzieliła niezbędnych pisemnych informacji dotyczących prowadzonego gospodarstwa.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Na wstępie zaznaczyć należy, iż zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), dalej: p.p.s.a., sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.

Oznacza to, iż zadaniem wojewódzkiego sądu administracyjnego jest zbadanie legalności zaskarżonej decyzji pod względem jej zgodności z prawem, to znaczy ustalenie, czy organy orzekające w sprawie prawidłowo zinterpretowały i zastosowały przepisy prawa w odniesieniu do właściwie ustalonego stanu faktycznego. W przypadku stwierdzenia, iż w sprawie naruszono przepisy – czy to prawa materialnego, czy też postępowania – sąd uchyla zaskarżoną decyzję i zwraca sprawę do postępowania przed organem administracyjnym, właściwym do jej rozstrzygnięcia.

Rozpatrując sprawę w powyższych granicach należy stwierdzić, że skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 29 ust. 1 ustawy z dnia 9 maja 2008 r. o Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (Dz. U. Nr 98, poz. 634 ze zm.) Prezes Agencji ustala, w drodze decyzji administracyjnej, kwoty nienależnie lub nadmiernie pobranych środków publicznych:

1) pochodzących z funduszy Unii Europejskiej;

2) krajowych, przeznaczonych na:

a) współfinansowanie wydatków realizowanych z funduszy Unii Europejskiej,

b) finansowanie przez Agencję pomocy przyznawanej w drodze decyzji administracyjnej.

Płatność przyznana A. N. pochodzi ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz ze środków krajowych, przeznaczonych na współfinansowanie tj. z funduszy, o których mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1 i 2 lit. a ustawy.

Płatność nienależna jest to płatność przyznana niezgodnie z przepisami unijnymi i wbrew warunkom przewidzianymi dla danej płatności. Ponieważ przepisy nie definiują płatności nienależnej, jej sensu należy poszukiwać w ustaleniu warunków do płatności należnej. Ustalenie, że dokonano wypłaty z uchybieniem któregokolwiek z warunków, będzie oznaczało nieprawidłowe wydatkowanie kwot pomocy, których zwrotu jako płatności nienależnej należy dochodzić w oparciu o przyjęte przez dane państwo procedury.

Przede wszystkim wskazać należy, iż bezspornym w sprawie jest złożenie przez skarżącej w dniu [...] września 2010 r. w [...] Oddziale Regionalnym ARiMR wniosku o dofinansowanie w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" objętego programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Strony pozostają natomiast w sporze co do nie spełnienia przez skarżącą przesłanki do przyznania pomocy finansowej zawartej w § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a tiret drugie rozporządzenia.

Dokonując oceny zaskarżonego w sprawie rozstrzygnięcia, w pierwszej kolejności zważyć należy, czy organy administracyjne działały w oparciu o obowiązujące w sprawie przepisy prawa, a następnie zważywszy na sporne pomiędzy stronami okoliczności odnieść się do podniesionych w skardze zarzutów.

W prawie krajowym sprawy związane z przyznawaniem pomocy w sektorze, którego dotyczy niniejsza sprawa zostały uregulowane w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 17 października 2007r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom", objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. z 2007r., Nr 200, poz. 1443 z późn. zm.).

Na podstawie § 2 ust.1 pkt 1 lit. "a" rozporządzenia pomoc finansowa w ramach działania "ułatwianie startu młodym rolnikom" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013 jest przyznawana osobie fizycznej, która z zastrzeżeniem § 7, do dnia złożenia wniosku o przyznanie pomocy nie prowadziła działalności rolniczej i po raz pierwszy rozpocznie prowadzenie działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art. 55³ Kodeksu cywilnego, zwanym dalej "gospodarstwem", jeżeli w wymaganym okresie:

– powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie będzie nie mniejsza niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju oraz nie większa niż 300 ha,

– gospodarstwo będzie prowadzone samodzielnie,

– budynki i budowle znajdujące się w gospodarstwie, wykorzystywane do produkcji rolnej, oraz użytki rolne w gospodarstwie wykorzystywane do prowadzenia działalności rolniczej nie będą stanowiły przedmiotu współwłasności lub współposiadania, z wyjątkiem małżeńskiej wspólności majątkowej,

– w gospodarstwie będą spełnione określone odrębnymi przepisami wymagania w zakresie ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt.

Stosownie do zapisów § 5 ust.1 warunki, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a, powinny być spełnione w terminie 180 dni od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy i zachowane do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pomocy.

Zgodnie z § 1 ust. 5 przez działalność rolniczą, o której mowa w ust. 1 pkt 1 lit. a, rozumie się działalność w zakresie produkcji roślinnej lub zwierzęcej, w tym produkcji warzywniczej, ogrodniczej i sadowniczej, z wyłączeniem produkcji rybnej i leśnej, oraz w działach specjalnych produkcji rolnej, o których mowa w ust. 2 pkt 6.

Bezsporne w sprawie jest, że w dniu [...] maja 2011 r. do [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wpłynął wniosek o płatność do którego dołączono m.in. własnoręcznie podpisane przez A. N. oświadczenie wnioskodawcy o podjęciu samodzielnego prowadzenia gospodarstwa rolnego, zgodnie z którym, powyższe nastąpiło w dniu [...] kwietnia 2011 r., a także umowę dzierżawy z dnia [...] kwietnia 2011 r., dotyczącą działek numer [...].

W dniu [...] lutego 2012 r., w związku ze stwierdzonymi rozbieżnościami pomiędzy zadeklarowanymi we wniosku o przyznanie pomocy działkami ewidencyjnymi wchodzącymi w skład gospodarstwa rolnego A. N., na które przyznano jej pomoc w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom", a użytkami rolnym zadeklarowanymi do płatności w ramach płatności z tytułu wsparcia bezpośredniego Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego ARiMR wystosował do skarżącej wezwanie do złożenia wyjaśnień. W trakcie przeprowadzonej kontroli krzyżowej złożonego przez skarżącą wniosku o płatność w zakresie zobowiązań wynikających z decyzji nr [...] z dnia [...] grudnia 2010 r. stwierdzono, iż działki nr [...] zostały zgłoszone do dopłat bezpośrednich w 2011 r. zarówno przez A. N., w części o powierzchni [...] ha, jak również przez innego producenta rolnego, tj. M. B. w części o powierzchni [...] (działka nr [...]) i [...] ha (działka nr [...]). Ponadto, działka nr [...], wydzierżawiona i wydana A. N. w dniu [...] kwietnia 2011 r. (umowa dzierżawy zawarta w formie aktu notarialnego Rep. A numer [...] z dnia [...] kwietnia 2011 r.), została zadeklarowana do płatności obszarowych (tzw. dopłat bezpośrednich) przez J. M. i płatności obszarowe w 2011 roku do tej działki przyznano J. M., będącemu równocześnie współwłaścicielem ww. nieruchomości oraz ustanowionym przez A. N. pełnomocnikiem do prowadzenia wszelkich spraw związanych z jej gospodarstwem, w tym do bieżącego zarządzania i administrowania nieruchomościami wchodzącymi w skład jej gospodarstwa.

W tym miejscu podkreślić należy, że z treści pełnomocnictwa udzielonego w dniu [...] lutego 2011 r. przez A. N. J. M., które stanowiło podstawę wpisu J. M. do krajowego systemu ewidencji producentów, ewidencji gospodarstw rolnych oraz ewidencji wniosków o przyznanie płatności, jako pełnomocnika A. N., że skarżąca udzieliła pełnomocnictwa obejmującego zarówno reprezentowanie jej i dokonywanie w jej imieniu czynności przed organami administracyjnymi, sądami i innymi podmiotami w sprawach dotyczących nieruchomości wchodzących w skład prowadzonego przez nią gospodarstwa rolnego, jak również do bieżącego administrowania i zarządu tymi nieruchomościami oraz do odbioru w jej imieniu wszelkich należności pieniężnych, w tym, w szczególności dopłat należnych, w związku z prowadzeniem gospodarstwa rolnego lub wskazania konta bankowego, na które mają być przelane pieniądze i do dokonywania wszystkich innych niezbędnych czynności, jakie okażą się niezbędne lub korzystne dla realizacji celu niniejszego pełnomocnictwa, nawet gdyby nie zostało to wyraźnie w nim wymienione.

Zważywszy, że oprócz powyższego pełnomocnictwa, J. M. jest współwłaścicielem działki nr [...], czyli nieruchomości wydzierżawionych A. N., wniosek jaki można wysnuć z powyższych ustaleń jest taki, że to J. M. decyduje o wszystkich sprawach w gospodarstwie A. N.. Ważnym podkreślenia jest również fakt, że to właśnie pełnomocnik, czyli J. M. składał w imieniu A. N. w Biurze Powiatowym w L. oświadczenia dotyczące użytkowania przez nią gruntów w 2011 r. Zdaniem Sądu organy prawidłowo uznały, że to pełnomocnik podejmował decyzje dotyczące gospodarstwa A. N. i zarządzał nim, a także pobierał pożytki. Wskazać również należy, że to pełnomocnikowi A. N., J. M., przyznano w 2011 roku płatności bezpośrednie do działki nr [...], wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego wykazanego we wniosku o przyznanie pomocy finansowej w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" A. N.

Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, iż A. N., pomimo zadeklarowania we wniosku o przyznanie pomocy w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" działek nr [...], jako gospodarstwo rolne w rozumieniu art. 553 Kodeksu cywilnego, na utworzenie którego przyznano skarżącej i wypłacono środki pomocowe, część z nich była użytkowana przez innego producenta rolnego. Przyznanie J. M. w 2011 roku płatności bezpośrednich do działki nr [...], wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego wykazanego we wniosku o przyznanie pomocy finansowej w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" A. N. świadczy o tym, że skarżąca nie prowadziła samodzielnie gospodarstwa rolnego.

W myśl § 4 rozporządzenia – przez samodzielne prowadzenie gospodarstwa, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a tiret drugie, rozumie się prowadzenie gospodarstwa osobiście, ma własny rachunek i we własnym imieniu, ponoszenie kosztów i czerpanie korzyści w związku z jego prowadzeniem. Uznaje się, że osoba fizyczna prowadzi gospodarstwo osobiście, jeżeli pracuje w tym gospodarstwie i podejmuje wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia tego gospodarstwa (ust. 2). Powyższe uregulowania wskazują, że najistotniejszą cechą samodzielnego prowadzenia gospodarstwa jest sprawowanie funkcji kierowniczej i podejmowanie wszelkich decyzji dotyczących jego prowadzenia (por. wyrok NSA z 25.11.2011 r. sygn akt II GSK 1236/10). Wskazać należy, że pomoc finansowa w zakresie programu "Ułatwianie startu młodym rolnikom" skierowana jest do beneficjentów, którzy po raz pierwszy podejmują działalność rolniczą. Istotą tej pomocy jest zapewnienie środków finansowych dla rolników uczących się prowadzenia gospodarstwa stąd ustawodawca zwrócił uwagę na samodzielność i bezpośredniość podejmowanych w nim czynności. Zauważyć należy, że z treści dokumentów omówionych powyżej w sposób nie budzący wątpliwości wynika, że taka sytuacja nie miała miejsca w sprawie niniejszej a zatem skarżąca nie prowadziła samodzielnie gospodarstwa rolnego. Czynił to jej pełnomocnik Jakub May.

Wskazać przy tym należy, iż co do zasady beneficjent może działać przez pełnomocnika, jednak z analizy stanu faktycznego niniejszej sprawy wynika, że powiązania pomiędzy skarżącą a osobą, od której wydzierżawiła grunty rolne zasadnie dają podstawy do przyjęcia przez organ, że to J. M. prowadzi działalność rolniczą na wydzierżawionym A. N. gruncie rolnym. Powyższe działanie pozostaje w sprzeczności z celami działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom".

Należy wskazać, iż uczestnictwo w działaniu "Ułatwianie startu młodym rolnikom" nie jest obowiązkiem, a wszystkie warunki i zobowiązania wynikające z tego uczestnictwa prowadzące do uzyskania płatności z tytułu pomocy finansowej są przyjmowane dobrowolnie. Kluczowym warunkiem jednakże jest spełnianie celów określonych zarówno w prawie wspólnotowym jak i krajowym. Warunku polegającego na między innymi samodzielnym prowadzeniu działalności rolniczej w gospodarstwie, do którego została przyznana pomoc. Jak już wyżej wskazano, aby uznać, że rolnik prowadzi gospodarstwo osobiście, musi pracować w tym gospodarstwie oraz podejmować wszelkie decyzje dotyczące prowadzenia tego gospodarstwa.

Odnosząc się do twierdzeń strony, że w roku 2011 nie była w stanie zagospodarować całości działki nr [...], tym nie mniej, pozostałe działki zagospodarowała w całości, ponadto zagospodarowanie powierzchni gospodarstwa przekraczającej [...] ha czyni zadość wymogom przyznania pomocy,wyjaśnić należy że w przedmiotowej sprawie A. N. winna była nabyć gospodarstwo zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 1 podpunkt a rozporządzenia. Ww. przepis wskazuje, iż pomoc finansowa w ramach działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom" objętego Programem, zwana dalej "pomocą", jest przyznawaną osobie fizycznej która z zastrzeżeniem § 7, do dnia złożenia wniosku o przyznanie pomocy nie prowadziła działalności rolniczej i po raz pierwszy rozpocznie prowadzenie działalności rolniczej w gospodarstwie rolnym w rozumieniu art. 553 Kodeksu cywilnego, zwanym dalej "gospodarstwem", jeżeli w wymaganym okresie:

powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwie będzie nie mniejsza niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju oraz nie większa niż 300 ha,

gospodarstwo będzie prowadzone samodzielnie,

budynki i budowle znajdujące się w gospodarstwie, wykorzystywane do produkcji rolnej, oraz użytki rolne w gospodarstwie wykorzystywane do prowadzenia działalności rolniczej nie będą stanowiły przedmiotu współwłasności lub współposiadania, z wyjątkiem małżeńskiej wspólności majątkowej.

W myśl art. 553 Kodeks cywilnego, za gospodarstwo rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami leśnymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego.

Wskazać należy, że A. N. na mocy aktu notarialnego Rep. A nr [...] z dnia [...] kwietnia 2011 r. w drodze umowy dzierżawy nabyła gospodarstwo o powierzchni [...] ha, na które składają się: działka nr [...].

W sytuacji kiedy brak jest możliwości zagospodarowania części gruntów uzasadnionym wydaje się wydzierżawienie tych gruntów i pobieranie opłaty dzierżawnej. Trudno jest wytłumaczyć fakt, że w sytuacji braku możliwości zagospodarowania gruntów inny producent rolny, J. M. użytkuje za darmo grunty rolne skarżącej, pobiera płatności bezpośrednie oraz uzyskuje dochód ze sprzedaży zebranego zboża. Takie postępowanie nie jest racjonalne chociaż przepisy prawa nie sprzeciwiają się ww. działaniom to jednak pozostają wątpliwości, co do samodzielności podjętych działań przez A. N.

Wyjaśnić należy, że zagospodarowanie powierzchni gospodarstwa przekraczającej [...] ha jest to warunek jaki należy spełnić, aby ubiegać się o przyznanie płatności. Za nieprawidłową należy uznać interpretację przepisów prowadzącą do wniosku, że młody rolnik ma obowiązek prowadzić osobiście gospodarstwo tylko na powierzchni [...] ha. Ustawodawca w § 2 ust. 1 pkt 1 podpunkt a rozporządzenia określił minimalną i maksymalną powierzchnię użytków rolnych w gospodarstwie, uprawniającą do ubiegania się o przyznanie pomocy w ramach tego działania. Oznacza to, że w sytuacji nabycia gospodarstwa o większej powierzchni niż [...] ha obowiązek samodzielnego prowadzenia działalności rolniczej dotyczy całości gospodarstwa, które rolnik nabył, co w praktyce może oznaczać zagospodarowanie powierzchni wymaganej przepisania jak i w odpowiedni sposób zagospodarowanie pozostałej części, w taki sposób, który dowodzi samodzielności podejmowanych działań na własny rachunek. Inna interpretacja ww. przepisów byłaby sprzeczna z celem działania "Ułatwianie startu młodym rolnikom".

Odnosząc się do argumentów dotyczących dokonania przez Prokuraturę Rejonową w [...] i Prokuraturę Rejonową [...] weryfikacji, czy Beneficjent samodzielnie prowadzi gospodarstwo rolne posiadając jednocześnie ustanowionego pełnomocnika działającego w imieniu Beneficjenta, wyjaśniać należy, że Prokuratura Rejonowa w [..] i Prokuratura Rejonowa [...] badały sprawę A. N. w aspekcie prawno-karnym, a nie w aspekcie prawa administracyjnego. Wskazać należy, że organ odwoławczy nie podważył twierdzeń Prokuratury zawartego w postanowieniu o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego z dnia [...] czerwca 2012 r. oraz postanowieniu o umorzeniu śledztwa z dnia [...] czerwca 2013 r., ponieważ rozpatruje sprawę skarżącej w oparciu o inne przepisy prawa.

Podstawą decyzji o ustaleniu kwoty nienależnie pobranych płatności oprócz braku samodzielności skarżącej przy prowadzeniu gospodarstwa rolnego jest również uniemożliwienie przeprowadzenia organowi kontroli.

Wskazać należy, że w przypadku Beneficjentów działania "Ułatwiania startu młodym rolnikom" ze względu na konieczność weryfikacji spełnienia zobowiązań (przedłożenia dokumentów) wynikających z przepisów rozporządzenia niezbędna jest obecność rolnika, któremu przyznano pomoc finansową lub jego pełnomocnika. Zasadnym jest bowiem, aby producent rolny był obecny podczas wizytacji i udzielił inspektorom niezbędnej pomocy. Nie chodzi tu o ciągły udział w kontroli, ale umożliwienie osobom kontrolującym wykonywanie swoich obowiązków tj. udostępnienie miejsc przetrzymywania stosownej dokumentacji ewentualnie jej dostarczenie.

Należy wskazać, iż w myśl art. 4 ust. 1 rozporządzenia 65/2011, "Państwa członkowskie ustanawiają system kontroli, który zapewnia przeprowadzanie wszystkich niezbędnych kontroli w celu skutecznego sprawdzania zgodności z warunkami przyznawania pomocy". Natomiast stosownie do art. 4 ust. 7 rozporządzenia 65/2011, "wnioski o wsparcie, wnioski o płatność i inne deklaracje zostają odrzucone, jeżeli beneficjenci lub ich reprezentanci uniemożliwiają przeprowadzenie kontroli. Wszelkie kwoty, które już wypłacono z tytułu tej operacji, zostają odzyskane, uwzględniając kryteria określone w art. 18 ust. 2 niniejszego rozporządzenia". Przepis ten usytuowany jest w Części 1 rozporządzenia nr 65/2011 pt. "Zakres stosowania i przepisy ogólne" i określa tzw. zasady ogólne związane z przeprowadzeniem kontroli administracyjnych i kontroli na miejscu. Przepis ten stanowi o obowiązku przeprowadzenia wszystkich niezbędnych kontroli w celu skutecznego sprawdzania zgodności z warunkami przyznawania pomocy. Art. 31 ust. 4 ustawy PROW stanowi natomiast, iż "Osoby wykonujące czynności kontrolne mają prawo do:

wstępu na grunty i do obiektów związanych z działalnością której dotyczy pomoc lub pomoc techniczna;

żądania pisemnych lub ustnych informacji związanych z przedmiotem kontroli na miejscu lub wizytacji w miejscu;

wglądu do dokumentów związanych z przedmiotem kontroli na miejscu lub wizytacji w miejscu, sporządzania z nich odpisów, wyciągów lub kserokopii oraz zabezpieczania tych dokumentów;

sporządzania dokumentacji fotograficznej z przeprowadzonej kontroli na miejscu lub wizytacji w miejscu;

pobierania próbek do badań".

Wydane natomiast na podstawie delegacji art. 29 ust. 1 pkt. 1 ustawy PROW rozporządzenie, w ust. 1 § 18 stanowi obowiązki Młodego Rolnika, zgodnie z którym, Beneficjent powinien:

1) samodzielnie prowadzić gospodarstwo, na które przyznano pomoc, do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pomocy;

1a) spełnić warunek dotyczący minimalnej powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a, nie mniejszej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju, do dnia upływu 3 lat od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy - w przypadku, o którym mowa w § 3 ust. 1;

2) spełniać warunki, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a tiret pierwsze i tiret trzecie oraz ust. 7 pkt 3, do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pomocy;

2a) spełniać warunek dotyczący minimalnej powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie, o którym mowa w § 2 ust. 1 pkt 1 lit. a, nie mniejszej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w województwie, do dnia spełnienia warunku dotyczącego minimalnej powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie nie mniejszej niż średnia powierzchnia gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju - w przypadku, o którym mowa w § 3 ust. 1;

realizować do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pomocy założenia biznesplanu, w szczególności:

prowadzić gospodarstwo zgodnie z określoną strukturą produkcji rolnej,

wydatkować, w okresie 3 lat od dnia wypłaty pomocy, co najmniej 70 % kwoty pomocy na inwestycje określone w biznesplanie,

osiągnąć nadwyżkę bezpośrednią z działalności rolniczej prowadzonej w gospodarstwie równą co najmniej 4 ESU (Europejska Jednostka Wielkości Ekonomicznej) i nie mniejszą niż wartość nadwyżki bezpośredniej w dniu złożenia wniosku o przyznanie pomocy;

spełnić określone w odrębnych przepisach wymagania w zakresie ochrony środowiska, higieny i warunków utrzymania zwierząt do dnia upływu 3 lat od dnia rozpoczęcia prowadzenia działalności rolniczej oraz spełniać te wymagania do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pomocy;

podlegać ubezpieczeniu społecznemu rolników z mocy ustawy i w pełnym zakresie jako rolnik co najmniej do dnia upływu 12 miesięcy od dnia wypłaty pomocy;

uzupełnić wykształcenie w okresie 3 lat od dnia doręczenia decyzji o przyznaniu pomocy - w przypadku, o którym mowa w § 6 ust. 3;

umożliwić przeprowadzenie przez uprawnione podmioty kontroli na miejscu lub kontroli dokumentów;

przechowywać dokumenty związane z przyznaną pomocą do dnia upływu 5 lat od dnia wypłaty pomocy.

W tym stanie rzeczy należy jednoznacznie stwierdzić, że z powyższych uregulowań wynika, iż kontrola spełniania przez beneficjenta działania "Ułatwiania startu młodym rolnikom" obowiązków określonych w § 18 rozporządzenia, wymaga umożliwienia dostępu do miejsc prowadzenia działalności rolniczej, wglądu do obowiązkowej dokumentacji, a także składania ewentualnych wyjaśnień. Zasadnie zatem uznano, że producent rolny powinien być obecny podczas przeprowadzanej przez inspektorów kontroli na miejscu i zapewnić niezbędną pomoc, względnie zapewnić obecność ustanowionego pełnomocnika, będącego w stanie udzielić kontrolującym wszelkich informacji dotyczących prowadzonej przez niego działalności rolniczej. Zweryfikowanie wszystkich elementów dotyczących zakresu kontroli byłoby z pewnością czasochłonne jednak trudno przyjąć, aby mogło obyć się zupełnie bez udziału rolnika bądź jego pełnomocnika.

Z art.