VI SA/Wa 2751/13

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] Minister Sprawiedliwości, na podstawie art. 104 i art. 107 § 1 i 3 kpa w związku z art. 69a ust. 1 i art. 69 ust. 2 w związku z art. 65 pkt 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2009 r., poz. 1188 ze zm.), sprzeciwił się wpisowi A. C. (skarżącego w niniejszej sprawie) na listę adwokatów Izby Adwokackiej w W., dokonanemu uchwałą Okręgowej Rady Adwokackiej w W. z dnia [...] maja 2013 r.

Do wydania powyższej uchwały doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym:

A. C. w dniu [...] stycznia 2013 r. złożył wniosek o wpis na listę adwokatów Okręgowej Rady Adwokackiej w W.. Jako podstawę wniosku wskazał art. 66 ust. 1 pkt 3 Prawa o adwokaturze.

Okręgowa Rada Adwokacka w W. uchwałą z dnia [...] maja 2013 r. wpisała A.C. na listę adwokatów tej Izby podnosząc, iż wnioskodawca przedstawił dokument, z którego wynika, był on sędzią Sądu Rejonowego w J., a także informację o niekaralności. Nie ma zatem przesłanek, które powodowały niespełnienie przez skarżącego wymagań określonych w art. 65 pkt 1-3 Prawa o adwokaturze.

Minister Sprawiedliwości w dokonanym sprzeciwie stwierdził, że prawo do ubiegania się o wpis nie oznacza, iż automatycznie dokonuje się wpisu kandydata na listę adwokatów. Wniosek może bowiem być uwzględniony jedynie w sytuacji wykazania przez wnioskodawcę spełnienia wszystkich przesłanek niezbędnych do wpisu, przewidzianych przepisami aktualnie obowiązującej ustawy Prawo o adwokaturze. Organ wskazał, że skarżący na urząd sędziego powołany został z dniem [...] września 1999 r., zaś jego stosunek służbowy ustał z dniem [...] kwietnia 2004 r. W ocenie organu, Okręgowa Rada Adwokacka w W. prawidłowo oceniła, że skarżący spełnia przesłankę z art. 66 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo o adwokaturze do uzyskania wpisu na listę adwokatów bez odbycia aplikacji adwokackiej i złożenia egzaminu adwokackiego, jednak w ocenie Ministra kandydat powinien spełniać również inne przesłanki wymienione w art. 65 ustawy Prawo o adwokaturze, w tym dawać rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata.

Po zbadaniu akt sprawy Minister Sprawiedliwości powziął wątpliwość co do nieskazitelności charakteru A. C. bowiem analiza pism kierowanych przez skarżącego do Okręgowej Rady Adwokackiej w W. w toku postępowania o wpis na listę adwokatów prowadzi do wniosku, że postawa przyjęta w nich przez skarżącego dyskwalifikuje go w sferze etyczno - moralnej jako kandydata na adwokata. Organ wskazał, że w okresie pełnienia przez skarżącego urzędu sędziego Sądu Rejonowego w J., Prokuratur Okręgowy w L. wnioskiem z dnia [...] grudnia 2003 r. wystąpił do Sądu Dyscyplinarnego w W. o podjęcie uchwały zezwalającej na pociągnięcie skarżącego do odpowiedzialności karnej w związku z prowadzonym śledztwem sygn. akt [...] dotyczącym popełnienia niego przestępstw z art. 228 § 1 kk i 284 § 1 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 12 kk. oraz 270 § 1 kk w zw. z art. 12 kk.

Uchwałą z dnia [...] lutego 2004 r., sygn. akt [...] zmienioną następnie uchwałą Sądu Najwyższego, Sądu Dyscyplinarnego w W., Sąd Apelacyjny, Sąd Dyscyplinarny w W. zezwolił na pociągnięcie sędziego Sądu Rejonowego w J. – A. C. do odpowiedzialności karnej. Skarżący na skutek złożenia oświadczenia z dnia [...] maja 2004 r. o zrzeczeniu się urzędu sędziego, przestał pełnić zajmowane stanowisko, a prowadzone wobec niego przez Rzecznika Dyscyplinarnego Sądu Okręgowego w L. postępowanie wyjaśniające zostało umorzone.

Organ wskazał, że z informacji przekazanej przez skarżącego przy piśmie z dnia [...] marca 2013 r. wynika iż, postępowanie karne prowadzone przeciwko niemu przez Prokuraturę Okręgową w L. doprowadziło do jego skazania. Przedmiotowe skazanie uległo zatarciu o czym świadczy informacja o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego z dnia [...] stycznia 2013 r. Do akt sprawy załączono również opinię służbową Wiceprezesa Sądu Rejonowego w J. z dnia [...] lutego 2013 r. o byłym sędzim Sądu Rejonowego w J. Panu A. C., zawierającą informacje o okresie pełnienia przez zainteresowanego urzędu sędziego oraz o prowadzonym postępowaniu w sprawie zezwolenia na pociągniecie go do odpowiedzialności karnej.

Organ podkreślił, że w piśmie z dnia [...] marca 2013 r. będącym odpowiedzią na wskazaną opinię Wiceprezesa Sądu Rejonowego w J., A. C. wyraził "dezaprobatę" dla przedmiotowego pisma uznając, że ma ono "bardziej charakter nieuprawnionej szykany niż opinii sensu stricto". Następnie w piśmie z dnia [...] marca 2013 r., będącym odpowiedzią na wezwanie Okręgowej Rady Adwokackiej w W. z dnia [...] marca 2013 r. do uzupełnienia materiału dowodowego o odpis wyroku skazującego, skarżący odmówił udostępnienia odpisu wskazanego wyroku uznając okoliczności jego wydania za "niebyłe". Organ wskazał, że prowadzone wobec skarżącego postępowanie karne skarżący scharakteryzował następująco: "postępowanie pełne błędów, niedorzeczności przypominało bardziej polowanie na czarownice niż cywilizowany proces oparty o dowody". Ponadto skarżący zarzucił brak obiektywizmu w prowadzonym przeciwko niemu postępowaniu karnym twierdząc, iż "osobiste animozje lokalnego środowiska sędziowskiego wzięły górę nad prawdą obiektywną".

W ocenie Ministra powyższe świadczy o braku po stronie skarżącego takich cech jak: uczciwość, samokrytycyzm, odpowiedzialność za własne czyny, a cechy te są nieodzowne dla prawidłowej oceny przydatności kandydata do zawodu. Brak rękojmi należytego wykonywania zawodu adwokata jest więc implikacją braku nieskazitelnego charakteru i dotychczasowego zachowania, odpowiadającego ocenom moralnym i etycznym.

Minister Sprawiedliwości stwierdził, iż skarżący nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata. Pomimo że skarżący aktualnie w świetle prawa uchodzi za osobę niekaraną, to swą postawą i zachowaniem wskazuje, iż nie dysponuje wyżej wymienionymi cechami charakteru, niezbędnymi do prawidłowego wykonywania zawodu adwokata. Tym samym zdaniem organu, nawet pozytywne opinie o skarżącym podmiotów z którymi obecnie współpracuje tj. A. SA, Z. Sp. z o.o., I. Sp. z o.o., adwokata W. B., a także opinia służbowa Prezesa Sądu Rejonowego w J. z dnia [...] czerwca 2004 r., nie podważają tej oceny.

W skardze na powyższą uchwałę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skarżący, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o jej uchylenie w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania.

Zaskarżonej uchwale skarżący zarzucił naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

- art. 7 in media w zw. z art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. przez zaniechanie podjęcia czynności niezbędnych do pełnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, a w szczególności nieprzeprowadzenie wszechstronnego i wyczerpującego rozpatrzenia zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, dokonanie jego oceny w sposób dowolny i wybiórczy, co doprowadziło do niezasadnego przyjęcia, że skarżący nie jest osobą o nieskazitelnym charakterze i swoim dotychczasowym zachowaniem nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata, niespełniając tym samym jednej z przesłanek koniecznych do wpisania go na listę adwokatów, podczas gdy wszechstronna i wyczerpująca, oparta na zasadach logicznego rozumowania, wskazaniach wiedzy i doświadczenia życiowego analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do odmiennego wniosku,

- art. 107 § 3 k.p.a. przez niewskazanie w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz (przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, podczas gdy z naruszonego przepisu wynika bezwzględny obowiązek wskazania w uzasadnieniu decyzji ww. elementów.

Skarżący podkreślił, że ocena dokonana przez Ministra Sprawiedliwości i wyrażona w treści zaskarżonej decyzji jest arbitralna, sprzeczna ze wskazaniami wiedzy oraz doświadczenia życiowego i jako taka wykracza poza granice swobodnej oceny dowodów, a w konsekwencji - także poza granice uznania administracyjnego.

Jego zdaniem organ nie wyjaśnił w żaden sposób dlaczego okoliczności w postaci przedstawionych przez skarżącego pozytywnych opinii, przemawiające za uznaniem go za osobę o nieskazitelnym charakterze i dającą swoim dotychczasowym zachowaniem rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata, nie podważają oceny dokonanej wyłącznie na podstawie postępowania przed Okręgową Radą Adwokacką w W..

W przedstawionych przez skarżącego opiniach zgodnie podkreślono, że skarżący jest osobą rzetelną, sumienną, pracowitą, punktualną, opanowaną, kulturalną i cechującą się świetną znajomością prawa. Przemawia to jednoznacznie za spełnieniem przez skarżącego przesłanki, o której mowa w art. 65 pkt 1 Prawa o adwokaturze. Skarżący wskazał, że spełnienie przesłanek koniecznych do uzyskania wpisu na listę adwokatów, nie było w żadnej mierze kwestionowane przez Okręgową Radę Adwokacką w W., która uchwałę o wpisie skarżącego na listę adwokatów Izby Adwokackiej w W. podjęła jednomyślnie, po przeprowadzeniu wnikliwego postępowania wyjaśniającego.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga A. C. nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem skargi jest decyzja Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] lipca 2013r. sprzeciwiająca się wpisowi A.C. na listę adwokatów ze względu na niespełnienie przez skarżącego ustawowych przesłanek wpisu.

W myśl art. 69 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (tj. Dz. U. 2009.146.1188) mającego zastosowanie w rozpatrywanej sprawie w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej przez art. 2 pkt 4 ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. (Dz. U. 2013.829) zmieniającej niniejszą ustawę z dniem 23 sierpnia 2013 r. okręgowa rada adwokacka przesyła wraz z aktami osobowymi do Ministra Sprawiedliwości w terminie 30 dni każdą uchwałę o wpisie na listę aplikantów adwokackich (...) (ust. 1).

Jeżeli zawarty w aktach osobowych wniosek o wpis nie zawiera wszystkich wymaganych informacji lub dokumentów, Minister Sprawiedliwości zwraca uchwałę wraz z aktami osobowymi kandydata do właściwej okręgowej rady adwokackiej w celu uzupełnienia (ust. 2 ww. przepisu).

Stosownie do treści art. 69a ust. 1 ustawy Prawo o adwokaturze (P.o.a.), wpis na listę adwokatów lub aplikantów adwokackich uważa się za dokonany, jeżeli Minister Sprawiedliwości nie podpisze sprzeciwu od wpisu w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi kandydata. W przypadku, o którym mowa w art. 69 ust. 2, bieg tego terminu liczy się wówczas od dnia ponownego doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi. Minister Sprawiedliwości wyraża sprzeciw w formie decyzji administracyjnej.

Decyzja Ministra Sprawiedliwości może być zaskarżona do sądu administracyjnego przez zainteresowanego lub organ samorządu w terminie 30 dni od dnia doręczenia tej decyzji (ust. 2 ww. przepisu).

Termin do podjęcia przez Ministra Sprawiedliwości sprzeciwu, o którym mowa w art. 69 a) ust. 1 P.o.a. jest terminem materialnoprawnym (v. wyrok NSA z dnia 20 lipca 2012 r. sygn. akt II GSK 2088/11 LEX nr 1244602 – dotyczący analogicznego uregulowania w ustawie o radcach prawnych – art. 312 ust. 2).

Jak wynika z nadesłanych akt administracyjnych, w rozpatrywanej sprawie Minister Sprawiedliwości, przy piśmie z dnia [...] czerwca 2013 r. [...] zwrócił organowi samorządu adwokackiego uchwałę ORA w W. z dnia [...] maja 2013 r. (wraz z aktami osobowymi A.C.) o wpisie skarżącego na listę adwokatów w trybie art. 69 ust. 2 P.o.a. w celu uzupełnienia wymaganych informacji i dokumentów (k. 58 akt adm.).

Ponowne doręczenie Ministrowi Sprawiedliwości uchwały wraz z aktami osobowymi A. C. nastąpiło w dniu [...] czerwca 2013 r. (v. k. 58 odwr. akt adm.).

Wobec podpisania w dniu [...] lipca 2013r. decyzji sprzeciwiającej się przedmiotowemu wpisowi należy uznać, że sprzeciw Ministra Sprawiedliwości wobec tego wpisu został wniesiony w terminie, o którym mowa w art. 69 a) ust. 1 P.o.a.

Według Ministra Sprawiedliwości A. C. nie spełnia warunku określonego w art. 65 ust. 1 pkt 1 P.o.a. w myśl, którego na listę adwokatów może być wpisany ten, kto jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata.

Zdaniem Sądu, zaskarżona decyzja nie narusza prawa w stopniu uzasadniającym jej wyeliminowanie z obrotu prawnego.

Na wstępie wypada poczynić kilka uwag o charakterze ogólnym.

Minister Sprawiedliwości kontroluje dokonany wpis na listę adwokatów pod względem zgodności z prawem i bada czy wszystkie ustawowe przesłanki dokonania wpisu zostały spełnione. Możliwość wniesienia sprzeciwu od decyzji o wpisie jest elementem nadzwyczajnego nadzoru organu władzy publicznej nad samorządem zawodowym adwokatów.

W przywołanym wyżej wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 lipca 2012 r. sygn. akt II GSK 2088/11 stwierdzono m.in.

(...) korzystając z kompetencji określonych w art. 31(2) ust. 1 przywołanej ustawy - tj. w postępowaniu nadzorczym, w którym wnoszony jest sprzeciw podlegający zaskarżeniu do sądu administracyjnego - Minister Sprawiedliwości występuje, jako organ chroniący interes publiczny i jedynym celem jego sprzeciwu jest niedopuszczenie do uzyskania statusu radcy prawnego przez osobę, która w ocenie tego organu, najogólniej rzecz ujmując nie będzie dawać rękojmi wykonywania zadań polegających na udzielaniu pomocy prawnej (art. 2 ustawy). W kontekście podkreślonej w uzasadnieniu przywołanej uchwały składu 7 sędziów NSA istoty i odrębności postępowania prowadzonego w trybie nadzoru oraz sprzeciwu, jako środka nadzoru przysługującego w tym postępowaniu Ministrowi Sprawiedliwości, należy w konsekwencji zrekapitulować, że: 1) kompetencje Ministra Sprawiedliwości do wniesienia sprzeciwu ograniczone zostały do uchwał - decyzji rozstrzygających w sposób pozytywny o wpisie określonej osoby na listę aplikantów radcowskich; 2) kompetencje Ministra Sprawiedliwości nie odnoszą się do ponownego rozpoznania (po raz kolejny) sprawy o wpis na listę radców prawnych; 3) postępowanie weryfikacyjne, wszczynane przez Ministra Sprawiedliwości z urzędu i kończące się wydaniem decyzji o sprzeciwie, jest postępowaniem nadzorczym w stosunku do dwuinstancyjnego postępowania z wniosku o dokonanie wpisu, a prowadzonego przez organy samorządu radcowskiego; 4) Minister Sprawiedliwości nie może zostać uznany za trzecią instancję w sprawach o dokonanie wpisu; 5) postępowanie wywołane wniesieniem sprzeciwu jest postępowaniem odrębnym, a przedmiotem tegoż postępowania jest ustalenie przez Ministra Sprawiedliwości, bliżej nieokreślonych w ustawie - a to wobec braku określenia przesłanek stosowania środka nadzoru w postaci sprzeciwu - wad ostatecznej decyzji o wpisie, uzasadniających pozbawienie jej mocy prawnej (postanowienie NSA z dnia 24 maja 2007 r., sygn. akt II GSK 8/07); 6) Minister Sprawiedliwości, podejmując decyzję o sprzeciwie, nie może wyjść poza granice informacji zawartych w przedstawionych materiałach, w tym w szczególności zawartych w aktach osobowych kandydata ubiegającego się o wpis (uchwała składu 7 sędziów NSA z dnia 30 października 2007 r., sygn. akt II GPS 3/07; wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 września 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 1150/06; wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 lipca 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 901/06).

Przywołane argumenty, nie pozostawiają żadnych wątpliwości co do tego, że w postępowaniu nadzorczym, o którym mowa w art. 31 (2) ust. 1 ustawy o radcach prawnych, Minister Sprawiedliwości nie załatwia sprawy administracyjnej inicjowanej wnioskiem o dokonanie wpisu na listę radców prawnych, albowiem rozstrzygnięcie tej sprawy należy do ustawowych kompetencji organu korporacyjnego (por. art. 31 ust. 1 w związku z art. 23 ustawy o radcach prawnych). W postępowaniu tym bowiem, Minister Sprawiedliwości działając w interesie publicznym, jako organ nadzoru, kontroluje (ocenia), czy zebrany w (dwuinstancyjnym) postępowaniu prowadzonym przed organami korporacji zawodowej materiał dowodowy, z punktu widzenia normatywnych przesłanek warunkujących dokonanie wpisu na listę radców prawnych, stanowi dostateczną faktyczną podstawę, aby wpisu tego dokonać. Wpływu na zasadność tego stanowiska, ani też na ocenę charakteru działania i kompetencji Ministra Sprawiedliwości, w żadnym razie nie ma treść regulacji zawartej w przepisie ust. 2 art. 311 ustawy o radcach prawnych. Również bowiem i w sytuacji objętej hipotezą tego przepisu, Minister Sprawiedliwości operuje na podstawie informacji i dokumentów (akt osobowych) przesłanych mu - po uzupełnieniu pierwotnych braków (formalnych) w aktach osobowych kandydata ubiegającego się o wpis - przez okręgową izbę radców prawnych, kontrolując zgodność z prawem uchwały organów samorządu zawodowego o dokonaniu wpisu na listę radców prawnych. (....)

Kompetencją Ministra Sprawiedliwości nie jest ponowne rozpoznanie (po raz kolejny) sprawy o wpis na listę radców prawnych, a postępowanie sprzeciwowe nie jest postępowaniem przed organem III instancji, lecz postępowaniem nadzorczym i odrębnym wobec prowadzonego przez organy samorządu radcowskiego, rozpoznawczego (i dwuinstancyjnego) postępowania z wniosku o dokonanie wpisu na listę radców prawnych. We wskazanym postępowaniu, Minister Sprawiedliwości nie załatwia więc sprawy administracyjnej inicjowanej wnioskiem o dokonanie wpisu na listę radców prawnych, albowiem należy ona do ustawowych kompetencji organu samorządu zawodowego, przed którym, w związku ze złożonym wnioskiem, toczy się postępowanie rozpoznawcze i wyjaśniające w sprawie o dokonanie wpisu. W postępowaniu sprzeciwowym natomiast, Minister Sprawiedliwości, jako organ nadzoru kontroluje, czy zebrany postępowaniu prowadzonym przed organami korporacji zawodowej materiał dowodowy stanowi, z punktu widzenia normatywnych przesłanek warunkujących dokonanie wpisu na listę radców prawnych, dostateczną faktyczną podstawę, aby wpisu tego dokonać, tj. z punktu widzenia istnienia/nieistnienia wad prawnych ostatecznego rozstrzygnięcia o wpisie, uzasadniających pozbawienie jej mocy prawnej. Skutkiem skorzystania z uprawnienia do wniesienia sprzeciwu jest zniesienie, ex tunc, uchwały o wpisie oraz postępowania, w rezultacie którego została ona wydana - co oczywiście nie wyklucza możliwości ponownego ubiegania się do wpis. Korzystanie przez Ministra Sprawiedliwości z uprawnienia do wniesienia sprzeciwu ograniczone jest w czasie, materialnoprawnym, trzydziestodniowym terminem, o którym mowa w art. 31(2) ust. 1 ustawy o radcach prawnych, bezskuteczny upływ którego skutkuje z mocy prawa wygaśnięciem jego kompetencji nadzorczych. Wobec charakteru tego terminu, w konsekwencji oznacza również brak istnienia jakichkolwiek prawnych podstaw do restytucji kompetencji nadzorczych. Ponadto, Minister Sprawiedliwości operuje tylko i wyłącznie na podstawie informacji i dokumentów (akt osobowych) przesłanych mu przez OIRP - odnosi się to również do trybu postępowania objętego hipotezą przepisu art. 311 ust. 2 ustawy o radcach prawnych, który to tryb, jak wynika z akt sprawy administracyjnej, został w rozpoznawanej sprawie skonsumowany. Poza tak wyznaczone granice, organ nadzoru nie może wykraczać.

Z uwagi na analogiczne rozwiązanie w ustawie Prawo o adwokaturze rozważania zawarte w przywołanym wyroku można w pełni odnieść także do tej korporacji.

Odnosząc powyższe do faktycznych i prawnych okoliczności niniejszej sprawy należy wskazać, że okręgowa rada adwokacka w W. oceniała spełnienie przez kandydata warunków ustawowych do dokonania przedmiotowego wpisu i uznając, że owe warunki zostały spełnione, takiego wpisu dokonała. Należy przy tym zaakcentować, że w uchwale Rady nie ma miejsca na uznanie administracyjne, a jedynie na ocenę spełnienia warunków określonych przez prawo (v. art. 68 ust. 4 P.o.a. okręgowa rada adwokacka może odmówić wpisu na listę adwokatów tylko wtedy, gdy wpis narusza art. 65 pkt 1-3 (...)).

Powyższe zastrzeżenie jest istotne ze względu na prezentowane przez skarżącego stanowisko, że decyzje w przedmiocie wpisu na listę adwokatów są decyzjami podejmowanymi na podstawie uznania administracyjnego (decyzjami swobodnymi) – v. str. 4-5 skargi.

Według Sądu, stosowanie w przepisach prawnych tzw. przesłanek rękojmiowych nie równa się możliwości zastosowania przez właściwy organ uznania administracyjnego, które z założenia zawiera w sobie pewien luz decyzyjny w ramach władzy (impetium) służącej organowi. Użycie w normie prawnej pojęć niedookreślonych (nieostrych) implikuje konieczność dokonania wykładni takiego pojęcia w odniesieniu do konkretnej sprawy. W takim przypadku organ w istocie może podjąć tylko jeden rodzaj rozstrzygnięcia, który mógłby być uznany za prawidłowy (tak też: M. Szydło, Nabywanie uprawnień do wykonywania wolnych zawodów, PiP 2002, nr 7, s. 59).

Podsumowując, korzystanie przez organ z luzu decyzyjnego dla ustalenia treści nieostrych sformułowań treści przepisów prawnym – w tym przypadku zawartych w art. 65 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo o adwokaturze nie daje podstaw dla stwierdzenia, iż wydana na podstawie art. 69a) ust. 1 i 2 P.o.a. decyzja w przedmiocie sprzeciwu wobec wpisu na listę adwokatów ma charakter rozstrzygnięcia według uznania administracyjnego. Zdaniem Sądu należy ją zakwalifikować do grupy decyzji związanych. Wypada także dodać, że koncepcja uznania administracyjnego przy podejmowaniu rozstrzygnięcia w zakresie sprzeciwu wobec wpisu na listę adwokatów nie może być przydatna również z tego względu, że w świetle orzecznictwa i piśmiennictwa (powoływanego także w skardze) uznanie administracyjne przywiązuje istotne znaczenie ochronie interesu strony.

Podczas gdy, wychodząc z założeń aksjologicznych ustawy Prawo o adwokaturze normującej ten zawód zaufania publicznego niewątpliwie znacznie wyższą wartością, która powinna być brana pod uwagę w postępowaniu dotyczącym wpisu na listę adwokatów, jest ochrona interesu publicznego, który w tym przypadku należy rozumieć jako zapewnienie właściwej jakości i poziomu świadczonej pomocy prawnej, niż istniejący niewątpliwie interes strony w uzyskaniu przedmiotowego wpisu. Adwokat wykonujący w sposób samodzielny i niezależny wolny zawód służy interesom wymiaru sprawiedliwości, jak również tym, których prawa i wolności zostały mu powierzone dla ochrony. Istnienie podlegającego ochronie Konstytucji RP zawodu adwokata, jako zawodu zaufania publicznego, respektującego ukształtowane w toku jego wykonywania ideały i obowiązki etyczne, stanowi jedną z gwarancji poszanowania prawa. Obowiązkiem adwokata, a nie tylko zaleceniem ze strony korporacji jest przestrzeganie norm moralnych, szacunek dla praw człowieka oraz dbanie o godność zawodu.

Podkreślić przy tym trzeba, że dbałość o należyte wykonywanie zawodu zaufania publicznego jest zadaniem państwa.

Zadanie to może zostać przekazane na zasadzie decentralizacji samorządowi zawodowemu w całości lub w części, zależnie od decyzji prawodawcy.

Kontrolując zatem decyzję w przedmiocie sprzeciwu wobec wpisu na listę adwokatów, o której mowa w art. 69 a) ust. 1 i 2 P.o.a., sąd administracyjny czyni to według kryterium zgodności z prawem, kwalifikując to rozstrzygnięcie do grupy decyzji związanych, nie zaś według uznania administracyjnego.

W niniejszej sprawie Minister Sprawiedliwości podniósł, że A. C. wprawdzie spełnia przesłankę konieczną do wpisu na listę adwokatów, określoną w art. 66 ust. 1 pkt 3 Prawa adwokaturze, gdyż w latach 1999-2004 pełnił urząd na stanowisku sędziego Sądu Rejonowego w J., jednak nie spełnia innej przesłanki, o której stanowi art. 65 pkt 1 Prawa o adwokaturze, a mianowicie nie jest osobą nieskazitelnego charakteru i w konsekwencji nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata.

W ocenie Ministra Sprawiedliwości, postawa przyjęta przez A. C. w toku prowadzonego postępowania o wpis na listę adwokatów i wyrażona w pismach z dnia [...] i [...] marca 2013r. kierowanych do Okręgowej Rady Adwokackiej w W. świadczy o braku po stronie skarżącego takich cech jak: uczciwość, samokrytycyzm i odpowiedzialność za swoje czyny.

Pozytywne opinie złożone przez skarżącego pochodzące od podmiotów z którymi A. C. współpracuje lub współpracował, zdaniem organu, nie podważają tej oceny.

Odnosząc się do powyższych stwierdzeń należy w pierwszej kolejności zauważyć, że brak ustawowej definicji terminu "nieskazitelny charakter" wydaje się być zamierzony. "Nieskazitelny charakter" to zwrot niedookreślony, stosowany przez ustawodawcę wówczas, gdy zamierza on obdarzyć organ podejmujący decyzje pewną swobodą, elastycznością pozwalającą zastosować normę zawierającą zwrot niedookreślony w najróżniejszych sytuacjach, niemożliwych do wymienienia w przepisie, a nawet do przewidzenia (M. Zieliński, Wykładnia prawa. Zasady. Reguły. Wskazówki, Warszawa 2002).

Wiele uwagi znaczeniu "nieskazitelnego charakteru" poświęciły sądy administracyjne.

W wyroku z dnia 18 listopada 1999 r. sygn. akt II SA 1131/99 Lex 46696 Naczelny Sąd Administracyjny podjął próbę zdefiniowania tego pojęcia, stwierdzając, że nieskazitelny charakter to: "całokształt cech indywidualnych, zdarzeń i okoliczności składających się na wizerunek osoby zaufania publicznego, przy czym nie bez znaczenia dla tego wizerunku są fakty i zdarzenia ze sfery życia pozazawodowego, które podważyłyby pozytywną ocenę postawy moralno-etycznej, naganne z punktu widzenia opinii publicznej, uznane jako uchybienie godności nie zawsze skutkujące odpowiedzialnością dyscyplinarną".

Zdaniem Sądu, termin "nieskazitelny charakter" dotyczy rzeczywistych cech danej osoby.

Dwa elementy wymogu zawartego w jednym przepisie, a więc wymóg posiadania nieskazitelnego charakteru i dawania rękojmi, to dwa elementy składające się na wizerunek osoby wykonującej zawód zaufania publicznego wyłącznie w sferze etyczno-moralnej.

Element pierwszy dotyczy przy tym właściwości osobistych, znajomości wymogów etycznych i wysokiego poziomu moralnego, a drugi dotychczasowego zachowania danej osoby w sferze zawodowej i prywatnej w sposób odpowiadający ocenom moralnym i etycznym i to w dłuższym okresie czasu (tak w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 kwietnia 2010 r. sygn. akt II SA 725/00, Lex 53476).

Przez nieskazitelność charakteru należy rozumieć takie cechy charakteru, które wartościują konkretną osobę nie w sferze intelektualnej i profesjonalnej, lecz wyłącznie etyczno-moralnej (zob. wyrok WSA w Warszawie z 7 marca 2006 r. VI SA/Wa 2381/05, a także wyroki NSA w sprawach II SA 1610/00, II SA 725/00).

Według Sądu, oceny posiadania nieskazitelnego charakteru należy dokonywać w sposób szczególnie rygorystyczny w odniesieniu do kandydata aspirującego do wykonywania zawodu zaufania publicznego (w tym przypadku zawodu adwokata). Po uznaniu bowiem, że dana osoba ma nieskazitelny charakter i po powołaniu jej do wykonywania zawodu adwokata dalsze oceny charakteru tej osoby pozostawać ostatecznie będą wyłącznie w gestii sądów dyscyplinarnych. Innymi słowy, tylko w trybie postępowania dyscyplinarnego będzie można wykazywać, że dany obwiniony utracił nieskazitelny charakter. W postępowaniu wpisowym zakładać przy tym trzeba, że każdy kandydat dysponuje nieskazitelnym charakterem i wyłącznie w drodze dowodzenia domniemanie to można obalić.

W celu ustalenia omawianej przesłanki można się posługiwać wszelkimi środkami dowodowymi, które nie są zakazane ustawowo.

W rozpatrywanej sprawie Minister Sprawiedliwości uznał, że sformułowania zawarte m.in. w piśmie skarżącego z dnia [...] marca 2013 r., które A. C. złożył w toku postępowania wpisowego wyrażające stosunek skarżącego do okoliczności związanych z przedsiębranymi czynnościami, mimo, iż samo skazanie uległo zatarciu nie pozwalają na przyjęcie, że skarżący daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata.

Zdaniem Sądu, powyższe sformułowania o prowadzonym wobec skarżącego postępowaniu karnym a mianowicie:

cyt. "postępowanie pełne błędów, niedorzeczności przypominało bardziej "polowanie na czarownice" niż cywilizowany proces oparty o dowody",

cyt. "osobiste animozje lokalnego środowiska sędziowskiego wzięły górę nad prawdą obiektywną"

Minister Sprawiedliwości prawidłowo ocenił, jako świadczące o braku po stronie A. C. takich cech charakteru jak samokrytycyzm, odpowiedzialność za własne czyny.

Należy dodać, że w tym samym piśmie skarżący stwierdził także:

"w latach 2002-2004 była żona złożyła kilka zawiadomień popełnienia przeze mnie przestępstw. Jedno z tych zawiadomień trafiło na podatny grunt i spowodowało wszczęcie postępowania".

Powyższe stwierdzenie skarżącego wzmacnia, zdaniem Sądu, uznanie zasadności argumentacji organu.

A. C. zwalczając argumenty organu twierdzi, że z całą pewnością nie przekroczył granic swobody wypowiedzi we wskazanych pismach, nie użył w nich określeń wulgarnych czy obraźliwych, a jedynie przedstawił swoją ocenę, do czego miał pełne prawo.

Opinie i sądy krytyczne mieszczą się bowiem w ramach chronionego prawem uprawnienia do wyrażenia ujemnej oceny (v. str. 10 skargi).

Odnosząc się do powyższego należy wskazać, że nie można oczywiście nikomu ograniczyć obrony swoich praw.

Natomiast w chwili uprawomocnienia się wyroku wydanego w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, własne przekonanie musi ustąpić obowiązkowi zastosowania się wobec takiego wyroku.

Skazany ma prawo podważać prawomocny wyrok także środkami nadzwyczajnymi, a także korzystać z pozakrajowych instytucji wymiaru sprawiedliwości.

Skarżący nie powoływał się, że skorzystał z tych środków.

W wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r. I CSK 220/09, Lex 583722 stwierdzono m.in. Granice dozwolonej krytyki są wyznaczone przez prawdziwość stawianych zarzutów, działanie w interesie publicznym, nienaruszanie przez krytykującego dóbr osobistych i sfery prywatności życia osoby krytykowanej. Granicę wolności wypowiedzi w debacie publicznej przekraczają jedynie wypowiedzi przedstawiające nieprawdziwe informacje o osobach pełniących funkcje publiczne oraz zawierające opinie, które nie mają wystarczającego oparcia w faktach.

W niniejszej sprawie, z uwagi na zatarcie skazania organ słusznie nie powoływał się na fakt skazania ale wyraził pogląd o cechach charakteru skarżącego na podstawie wyrażonych przez skarżącego opinii o prowadzonym wobec niego prawomocnie zakończonym postępowaniu karnym. Jak już wspomniano ocena ta w świetle przytoczonych okoliczności, nie może zostać uznana za dowolną.

Skarżący zarzuca organowi, że Minister Sprawiedliwości przyjął brak spełnienia przez skarżącego przesłanki nieskazitelnego charakteru, a w konsekwencji - przesłanki dawania swoim dotychczasowym zachowaniem rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu adwokata wyłącznie na podstawie oceny postawy A. C. w toku postępowania o wpis na listę adwokatów, toczącego się przed Okręgową Radą Adwokacką w W. co świadczy, zdaniem strony, o naruszeniu przez organ zasady prawdy obiektywnej.

Z powyższym zarzutem nie sposób się zgodzić. Organ nie naruszył zasady prawdy obiektywnej, gdyż nie dokonał pełnego i wyczerpującego zbadania okoliczności faktycznych sprawy. Wbrew zarzutom strony Minister Sprawiedliwości ocenił cały materiał dowodowy zebrany w sprawie – w tym pozytywne opinie podmiotów współpracujących ze skarżącym uznając, że nie podważają one oceny organu, co do braku po stronie A. C. spełnienia przesłanki określonej w art. 65 ust. 1 pkt 1 P.o.a.

Na gruncie niniejszej sprawy podkreślić także trzeba, że do czasu zatarcia skazania (w szczególności za przestępstwo umyślne), brak jest podstaw do stwierdzenia, iż dana osoba daje rękojmię wykonywania zawodu adwokata – ciąży bowiem na niej (w świetle prawa) wyrok podważający jej wiarygodność.

Według oświadczenia złożonego przed tutejszym Sądem przez pełnomocnika skarżącego zatarcie skazania wobec skarżącego nastąpiło w grudniu 2012 r. a jak wynika z akt sprawy przedmiotowy wniosek o wpis na listę adwokatów został złożony w dniu [...] stycznia 2013 r.

Mając na uwadze powyższe, skargę A. C. należało oddalić na podstawie art. 151 p.p.s.a.