I SA/Wa 20/14
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
2014-05-16Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Elżbieta Sobielarska /sprawozdawca/
Gabriela Nowak /przewodniczący/
Jolanta DargasSentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Gabriela Nowak Sędziowie: WSA Jolanta Dargas WSA Elżbieta Sobielarska (spr.) Protokolant referent stażysta Małgorzata Sieczkowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 maja 2014 r. sprawy ze skargi T. Ł. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] października 2013 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] sierpnia 2013 r. nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. na rzecz skarżącego T. Ł. kwotę 440 (czterysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia
[...] października 2013 r. nr [...] po rozpoznaniu wniosku T. Ł. o ponowne rozpoznanie sprawy zakończonej decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. sygn. [...], z dnia [...] sierpnia 2013 r. w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. Nr [...], z dnia [...] sierpnia 2011 r., w części decyzji w której Kolegium orzekło , że orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w W. Nr [...] z dnia [...] lutego 1957 r., w części dotyczącej działek nr [...] i [...], z obrębu [...] (stanowiących własność osób fizycznych) oraz działki nr [...] (będącej w użytkowaniu wieczystym nabytym w trybie cywilnym) zostało wydane z naruszeniem prawa, utrzymał powyższą decyzję w mocy.
W uzasadnieniu organ przedstawił następująco stan sprawy:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...] sierpnia 2011 r.
na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. , w związku z art. 7 ust. 2 dekretu z dnia
26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze
m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279) stwierdziło nieważność orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej w W. Nr [...]
z dnia [...] lutego 1957 r.
W stosunku do części orzeczenia, dotyczącego działek nr [...] i [...] z obrębu
[...] (stanowiących własność osób fizycznych) oraz działki nr [...] (będącej
w użytkowaniu wieczystym nabytym w trybie cywilnym) Kolegium orzekło o wydaniu orzeczenia z naruszeniem prawa ze względu na nieodwracalne skutki prawne związane z nabyciem prawa własności oraz prawa użytkowania wieczystego przez inne osoby.
Wniosek w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Kolegium
Nr [...] dotyczy jej części orzekającej o wydaniu orzeczenia z naruszeniem prawa.
We wniosku w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Kolegium wnioskodawca podniósł, iż pominięto to, że na nieodwracalne skutki sprzedaży działek można powoływać się dopiero w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji
o sprzedaży na własność działek lub oddania w użytkowanie wieczyste, a nie na etapie decyzji o odmowie przyznania własności czasowej do gruntu.
W wyniku rozpoznania wniosku Samorządowe Kolegium Odwoławcze
w W. decyzją z dnia [...] sierpnia 2013 r. odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] sierpnia 2011 r., w części decyzji, w której Kolegium orzekło , że orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w W. Nr [...] z dnia [...] lutego
1957 r., dotyczącej działek nr [...] i [...], z obrębu [...] (stanowiących własność osób fizycznych) oraz działki nr [...] (będącej w użytkowaniu wieczystym nabytym w trybie cywilnym) zostało wydane z naruszeniem prawa, a w pozostałej części stwierdziło jego nieważność. W uzasadnieniu odmownej decyzji Kolegium uznało, że decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego Nr [...], z dnia [...] sierpnia
2011 r. nie narusza rażąco prawa. Bezsporne jest, że działki nr [...] i [...] z obrębu
[...] stanowią własność osób fizycznych, a działka nr [...] znajduje się w użytkowaniu wieczystym nabytym w trybie cywilnym - zatem organy administracji nie są władne własnymi orzeczeniami usunąć skutków nabycia prawa własności i prawa użytkowania wieczystego. Rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego, zgodnie z art. 240 Kodeksu cywilnego, jest sprawą cywilną i nie podlega rozstrzygnięciu przez organ administracji publicznej, a ponadto przesłanki rozwiązania umowy są ściśle określone
w przepisach i tylko ich zaistnienie może skutkować rozwiązaniem umowy.
W dniu 19 września 2013 r. do Kolegium wpłynął wniosek T. Ł., o ponowne rozpoznanie sprawy zakończonej decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] sierpnia 2013 r. Wnioskodawca zarzucił naruszenie art. 156 § 2 k.p.a. w zw. z art. 158 § 2 k.p.a. poprzez ich oczywiście niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji rażące naruszenie art. 7 ust. 2 dekretu
z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze
m.st. Warszawy (Dz. U. z 1945 r. Nr 50, poz.279).
W opinii wnioskodawcy Samorządowe Kolegium Odwoławcze w uzasadnieniu swego stanowiska całkowicie pominęło kwestię, iż na nieodwracalne skutki prawne sprzedaży działek można powołać się dopiero w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji o sprzedaży na własność działek lub oddania w użytkowanie wieczyste, a nie na etapie decyzji o odmowie przyznania własności czasowej do gruntu, co podnosił wnioskodawca i na poparcie czego przedstawił liczne orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Zdaniem wnioskodawczy odmawiając stwierdzenia nieważności decyzji, Samorządowe Kolegium Odwoławcze zamknęło drogę do dochodzenia odszkodowania za sprzedane lokale, co niewątpliwie uznać należy za rażące naruszenie prawa.
Dlatego też wnioskodawca domaga się stwierdzenia w całości nieważności decyzji o odmowie przyznania własności czasowej do tych gruntów, mając równocześnie świadomość, iż we wszczętym po uzyskaniu tej decyzji kolejnym postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji o sprzedaż lokali i oddaniu ich części w użytkowanie wieczyste zostanie wydana przez SKO decyzja o nieodwracalnych skutkach prawnych związanych z nabyciem prawa własności oraz prawa użytkowania wieczystego przez inne osoby.
Rozpoznając ponownie sprawę organ przytacza stanowisko NSA odnoście stwierdzenia nieważności decyzji podnosząc między innymi, że "O rażącym naruszeniu prawa decydują łącznie trzy przesłanki: oczywistość naruszenia prawa, charakter przepisu, który został naruszony oraz racje ekonomiczne lub gospodarcze - skutki które wywołuje decyzja. Oczywistość naruszenia prawa polega na rzucającej się w oczy sprzeczności pomiędzy treścią rozstrzygnięcia, a przepisem prawa stanowiącym jego podstawę prawną. W sposób rażący może zostać naruszony wyłącznie przepis, który może być stosowany w bezpośrednim rozumieniu, to znaczy taki, który nie wymaga stosowania wykładni prawa. Skutki, które wywołuje decyzja uznana za rażąco naruszającą prawo, to skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia wymagań praworządności - skutki gospodarcze lub społeczne naruszenia, których wystąpienie powoduje, że nie jest możliwe zaakceptowanie decyzji jako aktu wydanego przez organy praworządnego państwa" (zob. wyrok NSA z dnia 9 lutego 2005 r.
sygn. akt OSK 1134/04, LEX nr 165717). "Cechą rażącego naruszenia prawa jest to,
że treść decyzji pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią przepisu poprzez
ich proste zestawienie. Oznacza to, że ostateczne decyzje administracyjne znajdujące się w obiegu prawnym podlegają domniemaniu legalności, chyba że w sposób oczywisty i niewątpliwy domniemanie to zostanie obalone. Wyrok WSA w Warszawie
z 11.06. 2008 r. I SA/Wa 360/08]
Pojęcie "rażącego naruszenia prawa" nie zostało zdefiniowane w żadnym akcie prawnym. Organy administracji oceniające wystąpienie ww. przesłanki opierają się na dorobku doktryny i judykatury, z uwzględnieniem zasady trwałości decyzji ostatecznych, która jest gwarancją pewności obrotu prawnego, tak aby nie doprowadzić do sytuacji, że wszelkie budzące kontrowersje stany faktyczne i prawne będą stanowiły desygnat "rażącego naruszenia prawa". Zatem interpretacja pojęcia "rażące naruszenie prawa" winna być ścisła.
Organ podnosi, że również w odniesieniu do pojęcia "nieodwracalnych skutków prawnych" decyzji administracyjnej, brak jest definicji ustawowej. Orzecznictwo administracyjne prezentuje pogląd, że jedynie dalsze cywilnoprawne rozporządzenie prawem dokonane na rzecz osób trzecich może stanowić podstawę do oceny,
że decyzja wywołała nieodwracalny skutek. W szczególności chodzi o przypadki sprzedaży nieruchomości albo ustanowienia na niej użytkowania wieczystego,
w których doszło do zawarcia umowy z osobą trzecią oraz wpisania prawa w księdze wieczystej. Z takimi zdarzeniami łączona jest nieodwracalność skutków prawnych decyzji, w efekcie czego organ nadzoru zobligowany jest do wydania orzeczenia przewidzianego w art. 158 § 2 k.p.a. Przy czym aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych i doktryny wiąże nieodwracalne skutki prawne z decyzją,
w wykonaniu której nastąpił cywilnoprawny obrót praw.
Przytacza treść uchwały składu 7 sędziów NSA z 16 grudnia 1996 r. (OPS 7/96, ONSA 1997, nr 2 poz. 49) gdzie uznano, że nieodwracalne skutki prawne powstały dopiero w związku z późniejszymi decyzjami stanowiącymi podstawę obrotu nieruchomością na rzecz osób trzecich, a zatem skutki te nie mają znaczenia
dla decyzji o przejęciu nieruchomości. Przeniesienie praw następowało w ten sposób, że w drodze decyzji administracyjnej określano warunki nabycia przez osoby trzecie nieruchomości i następnie dochodziło do zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Pogląd taki prezentowały m. in. uchwała składu pięciu sędziów NSA z 9 listopada
1998 r., OPK 4/98 (ONSA 1999, nr 1, poz. 13) oraz uchwała składu pięciu sędziów
NSA z 4 marca 2002 r., OPK 22/01 (ONSA 2002, nr 4, poz. 138).
Zdaniem organu nie można jednak nie uwzględnić głosów doktryny, jak również wykładni Sądu Najwyższego, dotyczącej nieodwracalności skutków prawnych,
a dokonanej m.in. w uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 maja
1992 r. III AZP 4/92 /OSNCAP1992, nr 12 poz. 211/. Przedstawiona tam myśl,
a w szczególności wszechstronna i nie pozbawiona racji argumentacja jurydyczna wykazują, że jeżeli nastąpiło zbycie prawa własności nieruchomości w obrocie cywilnoprawnym, a obrót ten był poprzedzony wydaniem decyzji administracyjnej,
to nawet gdy decyzja ta dotknięta jest wadą nieważności w rozumieniu art. 156
§ 1 k.p.a., nie jest dopuszczalne stwierdzenie jej nieważności, zachodzi bowiem negatywna przesłanka orzeczenia nieważności.
Tezy przedstawione powyżej mają, zdaniem organu, znacznie dla niniejszego postępowania nadzorczego. Przedstawione w uchwale argumenty dowodzą, że ocena istnienia lub nie istnienia nieodwracalnych skutków prawnych dotyczących decyzji
o przejęciu nieruchomości wywodzi się z wykładni przepisów i zasad prawa. Dla przyjęcia jednej lub drugiej koncepcji niezbędne było dokonanie zabiegów interpretacyjnych.
W sytuacji powołania się w decyzji administracyjnej na jedną z możliwych interpretacji, niejednoznacznych w swej treści, przepisów prawa nie można uznać,
iż decyzją tą rażąco naruszono prawo w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Nie stanowi bowiem kwalifikowanej wady prawnej wybór jednego z wielu umotywowanych zasadami wykładni rozstrzygnięć.
Natomiast analizując przesłanki określone w art. 156 § 1 k.p.a. w kontekście ustalonego stanu faktycznego i prawnego sprawy, organ stwierdził, iż kwestionowana
w części decyzja sygn. [....], z dnia [...] sierpnia 2013 r. została wydana przez właściwy organ. Ponadto, jak wskazano powyżej, w sprawie brak jest podstaw
do uznania iż zachodzi przesłanka rażącego naruszenia prawa. Nie można również, ocenianemu w niniejszym postępowaniu nadzorczym rozstrzygnięciu, stawiać zarzutu wydania bez podstawy prawnej. Nie doszło do naruszenia zasady res iudicata - była
to pierwsza decyzja w tej sprawie. Decyzja została skierowana do stron postępowania. Nie była niewykonalna. Nie była obarczona wadą powodującą jej nieważność z mocy prawa. Zatem nie zachodzi żadna z przesłanek określonych w mv. w punktach i, 2, 3, 4, 5, 6 i 7 artykułu 156 § 1 k.p.a.
Bezpodstawny jest także, zdaniem organu, zarzut strony, iż decyzja Kolegium
Nr [...], z dnia [...] sierpnia 2011 r., uniemożliwiła kwestionowanie decyzji
o sprzedaży lokalu ( domaganie się stwierdzenia wydania z naruszeniem prawa ) celem dochodzenia odszkodowania przed sądem powszechnym.
Funkcjonowanie w obiegu prawnym decyzji o przejęciu nieruchomości,
co do której w części orzeczono, że została wydana z naruszeniem prawa, pozwala na skuteczne kwestionowanie decyzji o sprzedaż lokalu o czym świadczy m. in. wyrok WSA w Warszawie z dnia 27 października 2010r. sygn. akt I SA/Wa 1365/10
(publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
Na decyzję SKO w W. z dnia [...] października 2013 r. skargę
do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożył T. Ł. zarzucając jej:
1) naruszenie prawa materialnego tj. art. 156 § 1 pkt. 2 k.p.a. w zw. z art. 158 § 2 k.p.a. poprzez przyjęcie, iż nie można uznać, że decyzja z dnia [...] sierpnia 2013 i, sygn. [...]. rażąco naruszono prawo, ponieważ Organ zupełne pominął fakt, iż na nieodwracalne skutki sprzedaży działek można powoływać
się dopiero w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji o sprzedaży na własność działek lub « oddania w użytkowanie wieczyste, a nie na etapie decyzji o odmowie przyznania własności czasowej do gruntu, co w konsekwencji uniemożliwia następcom prawnym byłych właścicieli nieruchomości dochodzenia odszkodowania;
2) naruszenie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. poprzez utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji w sytuacji gdy istniały przesłanki do uchylenia zaskarżonej decyzji
i orzeczenia co do istoty sprawy tj. o stwierdzeniu nieważności w całości decyzji wydanej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W., w sprawie
o sygn. akt [...];
3) naruszenie art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez odmowę stwierdzenia nieważności bezprawnej decyzji, a tym samym próbę zamknięcia wnioskodawcy drogi do dochodzenia jego roszczeń za niezgodne z prawem działanie organów władzy publicznej;
4) naruszenie art. 6, 7, 77 w związku z art. 107 § 3 k.p.a. poprzez zupełne pominięcie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, podnoszonych przez wnioskodawcę we wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy z dnia 12 września 2013 r., a co za tym idzie zaniechanie gruntownego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy,
i wniósł o jej uchylenie oraz uchylenie decyzji SKO w W. z dnia [...] sierpnia 2013 r. nr [...] i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie o uchylenie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego
w W. z dnia [...] października 2013 r. (sygn. [...]) oraz decyzji
ją poprzedzającej z dnia [...] sierpnia 2013 r., sygn. [...], oraz stwierdzenie nieważności decyzji z dnia [...] sierpnia 2011 r. wydanej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. w sprawie o sygn. akt [...] w części dotyczącej ograniczenia stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego Nr [...] Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia [...] lutego 1957 r. na mocy którego odmówiono poprzedniemu właścicielowi przyznania prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości położonej przy ul. [...] w W. ([...]) do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji
z naruszeniem prawa w części dotyczącej prawa własności działek nr [...] i [...] obrębu [...] oraz z działki nr [...] tego obrębu pozostającej w nabytym w trybie cywilnym użytkowaniu wieczystym gruntu i własności budynków osób fizycznych ze względu na nieodwracalne skutki prawne związane z nabyciem prawa własności oraz prawa użytkowania wieczystego przez inne osoby.
W obszernym uzasadnieniu skarżący rozszerzył zarzuty skargi.
W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał swoje stanowisko wyrażone
w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem, zaskarżonego aktu administracyjnego. Kontrola ta sprowadza się
do zbadania, czy organ administracji wydając zaskarżony akt nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.
Rozpoznając sprawę w oparciu o powyższe kwestie Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie.
Postępowanie zakończone zaskarżoną decyzją toczyło się w trybie nadzwyczajnym przewidzianym w art. 156 § 1 k.p.a., a jego przedmiotem była decyzja SKO w W. z dnia [...] sierpnia 2011 r. w części w której stwierdzono,
że orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia [...] lutego 1957 r. w części dotyczącej działek nr [...] i [...] z obrębu [...] (stanowiących własność osób fizycznych) oraz działki nr [...] (będącej w użytkowaniu wieczystym nabytym w trybie cywilnym) zostało wydane z naruszeniem prawa.
W wyniku przeprowadzonego postępowania nadzorczego SKO w W. (decyzją z dnia [...] sierpnia 2013 r.) odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji tego organu z dnia [...] sierpnia 2011 r., a ponownie rozpoznając sprawę, zaskarżoną decyzją utrzymało swoją decyzję z dnia [...] sierpnia 2013 r. w mocy.
Podstawowym problemem mającym istotne znaczenie dla przedmiotowej sprawy jest rozstrzygnięcie kwestii, czy organ prawidłowo przyjął, że badana w postępowaniu nadzorczym decyzja SKO w W. z dnia [...] sierpnia 2011 r. nie naruszała rażąco prawa w części dotyczącej zaistnienia nieodwracalnych skutków prawnych.
Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę nie podziela stanowiska organu
, że jeśli ocena istnienia lub nie istnienia nieodwracalnych skutków prawnych dotyczących decyzji o przejęciu nieruchomości wywodzi się z wykładni przepisów i zasad prawa, a dla przyjęcia jednej z koncepcji niezbędne jest dokonanie zabiegów interpretacyjnych, to powołanie się w decyzji na jedną z tych koncepcji nie narusza rażąco prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.
Orzecznictwo NSA w tej kwestii (dotyczące zwłaszcza decyzji dekretowych) jest bowiem jednoznaczne. Przyjmuje się, że jeżeli oddano grunt dekretowy w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej tylko na podstawie umowy cywilnoprawnej zachodzą nieodwracalne skutki prawne, a jeśli ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów dekretowych umową cywilnoprawną na rzecz osoby trzeciej było poprzedzone decyzją administracyjną, to nie ma nieodwracalnych skutków prawnych decyzji o odmowie przyznania byłemu właścicielowi tych gruntów prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego), w rozumieniu art. 156 § 2 K.p.a. Natomiast ewentualne stwierdzenie nieważności decyzji odmownej otworzy w takiej sytuacji możliwość wszczęcia z tego powodu postępowania administracyjnego o stwierdzenie nieważności decyzji
o ustanowieniu na rzecz osoby trzeciej prawa użytkowania wieczystego i dopiero w tym postępowaniu ustalenia, czy zawarcie na podstawie takiej decyzji cywilnej umowy użytkowania wieczystego i przyznania tego prawa powoduje w świetle aktualnego stanu prawnego nieodwracalność skutków prawnych. Skoro zatem istnieje w odrębnym postępowaniu droga administracyjna dla dokonania ustaleń w tej kwestii, to nie można rozpatrywać zagadnienia nieodwracalności skutków prawnych w zakresie związanym
z istnieniem tego prawa na rzecz osoby trzeciej jako skutków prawnych wcześniejszej decyzji administracyjnej odmawiającej przyznania byłemu właścicielowi prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego). (vide Uchwala 7 sędziów NSA z dnia 16.12.1996 r.)
Przedstawione wyżej stanowisko Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę
w pełni podziela.
Zatem istotne jest zróżnicowanie skutków, w zależności od tego czy zbycie nieruchomości lub jej części (przejętej w trybie dekretu) nastąpiło wyłącznie w wyniku czynności cywilnoprawnych (umowa notarialna) czy też było poprzedzone wydanymi
w tym przedmiocie decyzjami administracyjnymi.
Skutek prawny decyzji będzie bowiem nieodwracalny jeśli cofnięcie, zniesienie, lub odwrócenie skutków prawnych decyzji wymaga takich działań, do których organ administracji publicznej nie ma umocowania ustawowego, czyli nie może skorzystać
z drogi postępowania administracyjnego i stosować formy aktu indywidualnego.
W konsekwencji stwierdzić należy, że dany akt wywołuje nieodwracalny skutek prawny wtedy, gdy ani przepis prawa materialnego, ani też przepisy procesowe, stanowiące podstawę działania organu administracji publicznej, nie czynią danego organu właściwym do cofnięcia tego właśnie skutku przez wydanie decyzji (por. wyroki NSA:
z 7.10.2011 r., sygn. akt I OSK 1631/10, Lex nr 1131479; z 28.09.2001 r., sygn. akt
I SA 326/01, Lex nr 75508). Przy czym, co należy podkreślić nieodwracalne skutki prawne decyzji należy ograniczyć wyłącznie do jej bezpośrednich skutków w sferze prawa, a nie zdarzeń faktycznych stanowiących tylko jej pośredni efekt. Jeżeli bowiem na podstawie takiej decyzji wydano inną decyzję, która ewentualnie mogła spowodować nieodwracalne skutki prawne, to kwestia odwracalności czy też nieodwracalności tych skutków prawnych dotyczyć może wyłącznie owej drugiej decyzji (por. wyrok NSA z 18.03.2011 r. sygn. akt I OSK 716/10 http://orzeczenia.nsa.gov.pl). To że, ocena kwestii odwracalności skutku prawnego odnosić się musi wyłącznie do bezpośrednich następstw wywołanych badanym orzeczeniem potwierdza redakcja art. 156 § 2 k.p.a.: "nie stwierdza się nieważności decyzji (...) gdy decyzja wywołała nieodwracalny skutek".
Z zebranego w sprawie materiału dowodowego (niepełnego) wynika,
że przynajmniej w stosunku do jednej z działek (obecnie nr [...]), która została oddana
w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, małżeństwu Ś. aktem notarialnym z dnia [...] marca 1966 r. Rep nr [...] został on poprzedzony decyzją administracyjną z dnia [[...] stycznia 1964 r. nr [...] Dzielnicowego Zarządu Gospodarki Mieszkaniowej Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej w [...] o oddanie w użytkowanie wieczyste małżeństwu Ś. działki gruntu (k. 26 akt administracyjnych).
Mając na uwadze, że do dnia 5 grudnia 1990 r. wszystkie umowy notarialne ustanawiające użytkowanie wieczyste powinny być poprzedzone decyzjami administracyjnymi, organ powinien zbadać i ocenić materiał dokumentacyjny zwłaszcza pod względem tego, czy w stosunku do pozostałych działek tj. [...] i [...] takie decyzje zostały wydane.
Nie dokonując powyższych czynności organ naruszył art. 7 i 77 k.p.a.
Ponownie rozpoznając sprawę organ uzupełni materiał dokumentacyjny
i ponownie go oceni w kontekście rażącego naruszenia prawa przez organ wydający decyzję z dnia [...] sierpnia 2011 r., uwzględniając przedstawione wyżej stanowisko Sądu.
Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy
z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) orzekła jak w sentencji.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Elżbieta Sobielarska /sprawozdawca/Gabriela Nowak /przewodniczący/
Jolanta Dargas
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Gabriela Nowak Sędziowie: WSA Jolanta Dargas WSA Elżbieta Sobielarska (spr.) Protokolant referent stażysta Małgorzata Sieczkowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 maja 2014 r. sprawy ze skargi T. Ł. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] października 2013 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji administracyjnej 1. uchyla zaskarżoną decyzję oraz decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] sierpnia 2013 r. nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu; 3. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. na rzecz skarżącego T. Ł. kwotę 440 (czterysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. decyzją z dnia
[...] października 2013 r. nr [...] po rozpoznaniu wniosku T. Ł. o ponowne rozpoznanie sprawy zakończonej decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. sygn. [...], z dnia [...] sierpnia 2013 r. w przedmiocie stwierdzenia nieważności decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. Nr [...], z dnia [...] sierpnia 2011 r., w części decyzji w której Kolegium orzekło , że orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w W. Nr [...] z dnia [...] lutego 1957 r., w części dotyczącej działek nr [...] i [...], z obrębu [...] (stanowiących własność osób fizycznych) oraz działki nr [...] (będącej w użytkowaniu wieczystym nabytym w trybie cywilnym) zostało wydane z naruszeniem prawa, utrzymał powyższą decyzję w mocy.
W uzasadnieniu organ przedstawił następująco stan sprawy:
Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia [...] sierpnia 2011 r.
na podstawie art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. , w związku z art. 7 ust. 2 dekretu z dnia
26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze
m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279) stwierdziło nieważność orzeczenia administracyjnego Prezydium Rady Narodowej w W. Nr [...]
z dnia [...] lutego 1957 r.
W stosunku do części orzeczenia, dotyczącego działek nr [...] i [...] z obrębu
[...] (stanowiących własność osób fizycznych) oraz działki nr [...] (będącej
w użytkowaniu wieczystym nabytym w trybie cywilnym) Kolegium orzekło o wydaniu orzeczenia z naruszeniem prawa ze względu na nieodwracalne skutki prawne związane z nabyciem prawa własności oraz prawa użytkowania wieczystego przez inne osoby.
Wniosek w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Kolegium
Nr [...] dotyczy jej części orzekającej o wydaniu orzeczenia z naruszeniem prawa.
We wniosku w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji Kolegium wnioskodawca podniósł, iż pominięto to, że na nieodwracalne skutki sprzedaży działek można powoływać się dopiero w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji
o sprzedaży na własność działek lub oddania w użytkowanie wieczyste, a nie na etapie decyzji o odmowie przyznania własności czasowej do gruntu.
W wyniku rozpoznania wniosku Samorządowe Kolegium Odwoławcze
w W. decyzją z dnia [...] sierpnia 2013 r. odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] sierpnia 2011 r., w części decyzji, w której Kolegium orzekło , że orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w W. Nr [...] z dnia [...] lutego
1957 r., dotyczącej działek nr [...] i [...], z obrębu [...] (stanowiących własność osób fizycznych) oraz działki nr [...] (będącej w użytkowaniu wieczystym nabytym w trybie cywilnym) zostało wydane z naruszeniem prawa, a w pozostałej części stwierdziło jego nieważność. W uzasadnieniu odmownej decyzji Kolegium uznało, że decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego Nr [...], z dnia [...] sierpnia
2011 r. nie narusza rażąco prawa. Bezsporne jest, że działki nr [...] i [...] z obrębu
[...] stanowią własność osób fizycznych, a działka nr [...] znajduje się w użytkowaniu wieczystym nabytym w trybie cywilnym - zatem organy administracji nie są władne własnymi orzeczeniami usunąć skutków nabycia prawa własności i prawa użytkowania wieczystego. Rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego, zgodnie z art. 240 Kodeksu cywilnego, jest sprawą cywilną i nie podlega rozstrzygnięciu przez organ administracji publicznej, a ponadto przesłanki rozwiązania umowy są ściśle określone
w przepisach i tylko ich zaistnienie może skutkować rozwiązaniem umowy.
W dniu 19 września 2013 r. do Kolegium wpłynął wniosek T. Ł., o ponowne rozpoznanie sprawy zakończonej decyzją Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z dnia [...] sierpnia 2013 r. Wnioskodawca zarzucił naruszenie art. 156 § 2 k.p.a. w zw. z art. 158 § 2 k.p.a. poprzez ich oczywiście niewłaściwe zastosowanie, a w konsekwencji rażące naruszenie art. 7 ust. 2 dekretu
z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze
m.st. Warszawy (Dz. U. z 1945 r. Nr 50, poz.279).
W opinii wnioskodawcy Samorządowe Kolegium Odwoławcze w uzasadnieniu swego stanowiska całkowicie pominęło kwestię, iż na nieodwracalne skutki prawne sprzedaży działek można powołać się dopiero w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji o sprzedaży na własność działek lub oddania w użytkowanie wieczyste, a nie na etapie decyzji o odmowie przyznania własności czasowej do gruntu, co podnosił wnioskodawca i na poparcie czego przedstawił liczne orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego.
Zdaniem wnioskodawczy odmawiając stwierdzenia nieważności decyzji, Samorządowe Kolegium Odwoławcze zamknęło drogę do dochodzenia odszkodowania za sprzedane lokale, co niewątpliwie uznać należy za rażące naruszenie prawa.
Dlatego też wnioskodawca domaga się stwierdzenia w całości nieważności decyzji o odmowie przyznania własności czasowej do tych gruntów, mając równocześnie świadomość, iż we wszczętym po uzyskaniu tej decyzji kolejnym postępowaniu o stwierdzenie nieważności decyzji o sprzedaż lokali i oddaniu ich części w użytkowanie wieczyste zostanie wydana przez SKO decyzja o nieodwracalnych skutkach prawnych związanych z nabyciem prawa własności oraz prawa użytkowania wieczystego przez inne osoby.
Rozpoznając ponownie sprawę organ przytacza stanowisko NSA odnoście stwierdzenia nieważności decyzji podnosząc między innymi, że "O rażącym naruszeniu prawa decydują łącznie trzy przesłanki: oczywistość naruszenia prawa, charakter przepisu, który został naruszony oraz racje ekonomiczne lub gospodarcze - skutki które wywołuje decyzja. Oczywistość naruszenia prawa polega na rzucającej się w oczy sprzeczności pomiędzy treścią rozstrzygnięcia, a przepisem prawa stanowiącym jego podstawę prawną. W sposób rażący może zostać naruszony wyłącznie przepis, który może być stosowany w bezpośrednim rozumieniu, to znaczy taki, który nie wymaga stosowania wykładni prawa. Skutki, które wywołuje decyzja uznana za rażąco naruszającą prawo, to skutki niemożliwe do zaakceptowania z punktu widzenia wymagań praworządności - skutki gospodarcze lub społeczne naruszenia, których wystąpienie powoduje, że nie jest możliwe zaakceptowanie decyzji jako aktu wydanego przez organy praworządnego państwa" (zob. wyrok NSA z dnia 9 lutego 2005 r.
sygn. akt OSK 1134/04, LEX nr 165717). "Cechą rażącego naruszenia prawa jest to,
że treść decyzji pozostaje w oczywistej sprzeczności z treścią przepisu poprzez
ich proste zestawienie. Oznacza to, że ostateczne decyzje administracyjne znajdujące się w obiegu prawnym podlegają domniemaniu legalności, chyba że w sposób oczywisty i niewątpliwy domniemanie to zostanie obalone. Wyrok WSA w Warszawie
z 11.06. 2008 r. I SA/Wa 360/08]
Pojęcie "rażącego naruszenia prawa" nie zostało zdefiniowane w żadnym akcie prawnym. Organy administracji oceniające wystąpienie ww. przesłanki opierają się na dorobku doktryny i judykatury, z uwzględnieniem zasady trwałości decyzji ostatecznych, która jest gwarancją pewności obrotu prawnego, tak aby nie doprowadzić do sytuacji, że wszelkie budzące kontrowersje stany faktyczne i prawne będą stanowiły desygnat "rażącego naruszenia prawa". Zatem interpretacja pojęcia "rażące naruszenie prawa" winna być ścisła.
Organ podnosi, że również w odniesieniu do pojęcia "nieodwracalnych skutków prawnych" decyzji administracyjnej, brak jest definicji ustawowej. Orzecznictwo administracyjne prezentuje pogląd, że jedynie dalsze cywilnoprawne rozporządzenie prawem dokonane na rzecz osób trzecich może stanowić podstawę do oceny,
że decyzja wywołała nieodwracalny skutek. W szczególności chodzi o przypadki sprzedaży nieruchomości albo ustanowienia na niej użytkowania wieczystego,
w których doszło do zawarcia umowy z osobą trzecią oraz wpisania prawa w księdze wieczystej. Z takimi zdarzeniami łączona jest nieodwracalność skutków prawnych decyzji, w efekcie czego organ nadzoru zobligowany jest do wydania orzeczenia przewidzianego w art. 158 § 2 k.p.a. Przy czym aktualne orzecznictwo sądów administracyjnych i doktryny wiąże nieodwracalne skutki prawne z decyzją,
w wykonaniu której nastąpił cywilnoprawny obrót praw.
Przytacza treść uchwały składu 7 sędziów NSA z 16 grudnia 1996 r. (OPS 7/96, ONSA 1997, nr 2 poz. 49) gdzie uznano, że nieodwracalne skutki prawne powstały dopiero w związku z późniejszymi decyzjami stanowiącymi podstawę obrotu nieruchomością na rzecz osób trzecich, a zatem skutki te nie mają znaczenia
dla decyzji o przejęciu nieruchomości. Przeniesienie praw następowało w ten sposób, że w drodze decyzji administracyjnej określano warunki nabycia przez osoby trzecie nieruchomości i następnie dochodziło do zawarcia umowy w formie aktu notarialnego. Pogląd taki prezentowały m. in. uchwała składu pięciu sędziów NSA z 9 listopada
1998 r., OPK 4/98 (ONSA 1999, nr 1, poz. 13) oraz uchwała składu pięciu sędziów
NSA z 4 marca 2002 r., OPK 22/01 (ONSA 2002, nr 4, poz. 138).
Zdaniem organu nie można jednak nie uwzględnić głosów doktryny, jak również wykładni Sądu Najwyższego, dotyczącej nieodwracalności skutków prawnych,
a dokonanej m.in. w uchwale siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 28 maja
1992 r. III AZP 4/92 /OSNCAP1992, nr 12 poz. 211/. Przedstawiona tam myśl,
a w szczególności wszechstronna i nie pozbawiona racji argumentacja jurydyczna wykazują, że jeżeli nastąpiło zbycie prawa własności nieruchomości w obrocie cywilnoprawnym, a obrót ten był poprzedzony wydaniem decyzji administracyjnej,
to nawet gdy decyzja ta dotknięta jest wadą nieważności w rozumieniu art. 156
§ 1 k.p.a., nie jest dopuszczalne stwierdzenie jej nieważności, zachodzi bowiem negatywna przesłanka orzeczenia nieważności.
Tezy przedstawione powyżej mają, zdaniem organu, znacznie dla niniejszego postępowania nadzorczego. Przedstawione w uchwale argumenty dowodzą, że ocena istnienia lub nie istnienia nieodwracalnych skutków prawnych dotyczących decyzji
o przejęciu nieruchomości wywodzi się z wykładni przepisów i zasad prawa. Dla przyjęcia jednej lub drugiej koncepcji niezbędne było dokonanie zabiegów interpretacyjnych.
W sytuacji powołania się w decyzji administracyjnej na jedną z możliwych interpretacji, niejednoznacznych w swej treści, przepisów prawa nie można uznać,
iż decyzją tą rażąco naruszono prawo w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. Nie stanowi bowiem kwalifikowanej wady prawnej wybór jednego z wielu umotywowanych zasadami wykładni rozstrzygnięć.
Natomiast analizując przesłanki określone w art. 156 § 1 k.p.a. w kontekście ustalonego stanu faktycznego i prawnego sprawy, organ stwierdził, iż kwestionowana
w części decyzja sygn. [....], z dnia [...] sierpnia 2013 r. została wydana przez właściwy organ. Ponadto, jak wskazano powyżej, w sprawie brak jest podstaw
do uznania iż zachodzi przesłanka rażącego naruszenia prawa. Nie można również, ocenianemu w niniejszym postępowaniu nadzorczym rozstrzygnięciu, stawiać zarzutu wydania bez podstawy prawnej. Nie doszło do naruszenia zasady res iudicata - była
to pierwsza decyzja w tej sprawie. Decyzja została skierowana do stron postępowania. Nie była niewykonalna. Nie była obarczona wadą powodującą jej nieważność z mocy prawa. Zatem nie zachodzi żadna z przesłanek określonych w mv. w punktach i, 2, 3, 4, 5, 6 i 7 artykułu 156 § 1 k.p.a.
Bezpodstawny jest także, zdaniem organu, zarzut strony, iż decyzja Kolegium
Nr [...], z dnia [...] sierpnia 2011 r., uniemożliwiła kwestionowanie decyzji
o sprzedaży lokalu ( domaganie się stwierdzenia wydania z naruszeniem prawa ) celem dochodzenia odszkodowania przed sądem powszechnym.
Funkcjonowanie w obiegu prawnym decyzji o przejęciu nieruchomości,
co do której w części orzeczono, że została wydana z naruszeniem prawa, pozwala na skuteczne kwestionowanie decyzji o sprzedaż lokalu o czym świadczy m. in. wyrok WSA w Warszawie z dnia 27 października 2010r. sygn. akt I SA/Wa 1365/10
(publ. www.orzeczenia.nsa.gov.pl).
Na decyzję SKO w W. z dnia [...] października 2013 r. skargę
do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożył T. Ł. zarzucając jej:
1) naruszenie prawa materialnego tj. art. 156 § 1 pkt. 2 k.p.a. w zw. z art. 158 § 2 k.p.a. poprzez przyjęcie, iż nie można uznać, że decyzja z dnia [...] sierpnia 2013 i, sygn. [...]. rażąco naruszono prawo, ponieważ Organ zupełne pominął fakt, iż na nieodwracalne skutki sprzedaży działek można powoływać
się dopiero w sprawie o stwierdzenie nieważności decyzji o sprzedaży na własność działek lub « oddania w użytkowanie wieczyste, a nie na etapie decyzji o odmowie przyznania własności czasowej do gruntu, co w konsekwencji uniemożliwia następcom prawnym byłych właścicieli nieruchomości dochodzenia odszkodowania;
2) naruszenie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. poprzez utrzymanie w mocy zaskarżonej decyzji w sytuacji gdy istniały przesłanki do uchylenia zaskarżonej decyzji
i orzeczenia co do istoty sprawy tj. o stwierdzeniu nieważności w całości decyzji wydanej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W., w sprawie
o sygn. akt [...];
3) naruszenie art. 77 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez odmowę stwierdzenia nieważności bezprawnej decyzji, a tym samym próbę zamknięcia wnioskodawcy drogi do dochodzenia jego roszczeń za niezgodne z prawem działanie organów władzy publicznej;
4) naruszenie art. 6, 7, 77 w związku z art. 107 § 3 k.p.a. poprzez zupełne pominięcie istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, podnoszonych przez wnioskodawcę we wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy z dnia 12 września 2013 r., a co za tym idzie zaniechanie gruntownego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy,
i wniósł o jej uchylenie oraz uchylenie decyzji SKO w W. z dnia [...] sierpnia 2013 r. nr [...] i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania ewentualnie o uchylenie decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego
w W. z dnia [...] października 2013 r. (sygn. [...]) oraz decyzji
ją poprzedzającej z dnia [...] sierpnia 2013 r., sygn. [...], oraz stwierdzenie nieważności decyzji z dnia [...] sierpnia 2011 r. wydanej przez Samorządowe Kolegium Odwoławcze w W. w sprawie o sygn. akt [...] w części dotyczącej ograniczenia stwierdzenia nieważności orzeczenia administracyjnego Nr [...] Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia [...] lutego 1957 r. na mocy którego odmówiono poprzedniemu właścicielowi przyznania prawa własności czasowej do gruntu nieruchomości położonej przy ul. [...] w W. ([...]) do stwierdzenia wydania zaskarżonej decyzji
z naruszeniem prawa w części dotyczącej prawa własności działek nr [...] i [...] obrębu [...] oraz z działki nr [...] tego obrębu pozostającej w nabytym w trybie cywilnym użytkowaniu wieczystym gruntu i własności budynków osób fizycznych ze względu na nieodwracalne skutki prawne związane z nabyciem prawa własności oraz prawa użytkowania wieczystego przez inne osoby.
W obszernym uzasadnieniu skarżący rozszerzył zarzuty skargi.
W odpowiedzi na skargę organ podtrzymał swoje stanowisko wyrażone
w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) sąd administracyjny sprawuje wymiar sprawiedliwości poprzez kontrolę pod względem zgodności z prawem, zaskarżonego aktu administracyjnego. Kontrola ta sprowadza się
do zbadania, czy organ administracji wydając zaskarżony akt nie naruszył prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy.
Rozpoznając sprawę w oparciu o powyższe kwestie Sąd uznał, że skarga zasługuje na uwzględnienie.
Postępowanie zakończone zaskarżoną decyzją toczyło się w trybie nadzwyczajnym przewidzianym w art. 156 § 1 k.p.a., a jego przedmiotem była decyzja SKO w W. z dnia [...] sierpnia 2011 r. w części w której stwierdzono,
że orzeczenie administracyjne Prezydium Rady Narodowej w W. z dnia [...] lutego 1957 r. w części dotyczącej działek nr [...] i [...] z obrębu [...] (stanowiących własność osób fizycznych) oraz działki nr [...] (będącej w użytkowaniu wieczystym nabytym w trybie cywilnym) zostało wydane z naruszeniem prawa.
W wyniku przeprowadzonego postępowania nadzorczego SKO w W. (decyzją z dnia [...] sierpnia 2013 r.) odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji tego organu z dnia [...] sierpnia 2011 r., a ponownie rozpoznając sprawę, zaskarżoną decyzją utrzymało swoją decyzję z dnia [...] sierpnia 2013 r. w mocy.
Podstawowym problemem mającym istotne znaczenie dla przedmiotowej sprawy jest rozstrzygnięcie kwestii, czy organ prawidłowo przyjął, że badana w postępowaniu nadzorczym decyzja SKO w W. z dnia [...] sierpnia 2011 r. nie naruszała rażąco prawa w części dotyczącej zaistnienia nieodwracalnych skutków prawnych.
Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę nie podziela stanowiska organu
, że jeśli ocena istnienia lub nie istnienia nieodwracalnych skutków prawnych dotyczących decyzji o przejęciu nieruchomości wywodzi się z wykładni przepisów i zasad prawa, a dla przyjęcia jednej z koncepcji niezbędne jest dokonanie zabiegów interpretacyjnych, to powołanie się w decyzji na jedną z tych koncepcji nie narusza rażąco prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a.
Orzecznictwo NSA w tej kwestii (dotyczące zwłaszcza decyzji dekretowych) jest bowiem jednoznaczne. Przyjmuje się, że jeżeli oddano grunt dekretowy w użytkowanie wieczyste osobie trzeciej tylko na podstawie umowy cywilnoprawnej zachodzą nieodwracalne skutki prawne, a jeśli ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów dekretowych umową cywilnoprawną na rzecz osoby trzeciej było poprzedzone decyzją administracyjną, to nie ma nieodwracalnych skutków prawnych decyzji o odmowie przyznania byłemu właścicielowi tych gruntów prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego), w rozumieniu art. 156 § 2 K.p.a. Natomiast ewentualne stwierdzenie nieważności decyzji odmownej otworzy w takiej sytuacji możliwość wszczęcia z tego powodu postępowania administracyjnego o stwierdzenie nieważności decyzji
o ustanowieniu na rzecz osoby trzeciej prawa użytkowania wieczystego i dopiero w tym postępowaniu ustalenia, czy zawarcie na podstawie takiej decyzji cywilnej umowy użytkowania wieczystego i przyznania tego prawa powoduje w świetle aktualnego stanu prawnego nieodwracalność skutków prawnych. Skoro zatem istnieje w odrębnym postępowaniu droga administracyjna dla dokonania ustaleń w tej kwestii, to nie można rozpatrywać zagadnienia nieodwracalności skutków prawnych w zakresie związanym
z istnieniem tego prawa na rzecz osoby trzeciej jako skutków prawnych wcześniejszej decyzji administracyjnej odmawiającej przyznania byłemu właścicielowi prawa własności czasowej (użytkowania wieczystego). (vide Uchwala 7 sędziów NSA z dnia 16.12.1996 r.)
Przedstawione wyżej stanowisko Sąd rozpoznający przedmiotową sprawę
w pełni podziela.
Zatem istotne jest zróżnicowanie skutków, w zależności od tego czy zbycie nieruchomości lub jej części (przejętej w trybie dekretu) nastąpiło wyłącznie w wyniku czynności cywilnoprawnych (umowa notarialna) czy też było poprzedzone wydanymi
w tym przedmiocie decyzjami administracyjnymi.
Skutek prawny decyzji będzie bowiem nieodwracalny jeśli cofnięcie, zniesienie, lub odwrócenie skutków prawnych decyzji wymaga takich działań, do których organ administracji publicznej nie ma umocowania ustawowego, czyli nie może skorzystać
z drogi postępowania administracyjnego i stosować formy aktu indywidualnego.
W konsekwencji stwierdzić należy, że dany akt wywołuje nieodwracalny skutek prawny wtedy, gdy ani przepis prawa materialnego, ani też przepisy procesowe, stanowiące podstawę działania organu administracji publicznej, nie czynią danego organu właściwym do cofnięcia tego właśnie skutku przez wydanie decyzji (por. wyroki NSA:
z 7.10.2011 r., sygn. akt I OSK 1631/10, Lex nr 1131479; z 28.09.2001 r., sygn. akt
I SA 326/01, Lex nr 75508). Przy czym, co należy podkreślić nieodwracalne skutki prawne decyzji należy ograniczyć wyłącznie do jej bezpośrednich skutków w sferze prawa, a nie zdarzeń faktycznych stanowiących tylko jej pośredni efekt. Jeżeli bowiem na podstawie takiej decyzji wydano inną decyzję, która ewentualnie mogła spowodować nieodwracalne skutki prawne, to kwestia odwracalności czy też nieodwracalności tych skutków prawnych dotyczyć może wyłącznie owej drugiej decyzji (por. wyrok NSA z 18.03.2011 r. sygn. akt I OSK 716/10 http://orzeczenia.nsa.gov.pl). To że, ocena kwestii odwracalności skutku prawnego odnosić się musi wyłącznie do bezpośrednich następstw wywołanych badanym orzeczeniem potwierdza redakcja art. 156 § 2 k.p.a.: "nie stwierdza się nieważności decyzji (...) gdy decyzja wywołała nieodwracalny skutek".
Z zebranego w sprawie materiału dowodowego (niepełnego) wynika,
że przynajmniej w stosunku do jednej z działek (obecnie nr [...]), która została oddana
w użytkowanie wieczyste osobom fizycznym, małżeństwu Ś. aktem notarialnym z dnia [...] marca 1966 r. Rep nr [...] został on poprzedzony decyzją administracyjną z dnia [[...] stycznia 1964 r. nr [...] Dzielnicowego Zarządu Gospodarki Mieszkaniowej Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej w [...] o oddanie w użytkowanie wieczyste małżeństwu Ś. działki gruntu (k. 26 akt administracyjnych).
Mając na uwadze, że do dnia 5 grudnia 1990 r. wszystkie umowy notarialne ustanawiające użytkowanie wieczyste powinny być poprzedzone decyzjami administracyjnymi, organ powinien zbadać i ocenić materiał dokumentacyjny zwłaszcza pod względem tego, czy w stosunku do pozostałych działek tj. [...] i [...] takie decyzje zostały wydane.
Nie dokonując powyższych czynności organ naruszył art. 7 i 77 k.p.a.
Ponownie rozpoznając sprawę organ uzupełni materiał dokumentacyjny
i ponownie go oceni w kontekście rażącego naruszenia prawa przez organ wydający decyzję z dnia [...] sierpnia 2011 r., uwzględniając przedstawione wyżej stanowisko Sądu.
Mając na uwadze powyższe Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c ustawy
z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) orzekła jak w sentencji.
