I SA/Bd 169/14

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] r. Naczelnik P. Urzędu Skarbowego

w T. orzekł o zabezpieczeniu na majątku skarżącej spółki zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług za I kwartał 2013 r. w kwocie [...] zł należności głównej oraz odsetek za zwłokę w wysokości [...] zł. Jako okoliczności uzasadniające dokonanie zabezpieczenia organ uznał podejmowanie działań zmierzających do uniknięcia płacenia podatków, a w szczególności obniżenie podatku należnego o podatek naliczony na podstawie faktur VAT, których faktycznie spółka nigdy nie posiadała oraz niezłożenie deklaracji VAT-7K za pierwszy kwartał 2013 r. Ponadto organ wskazał na znaczną kwotę przewidywanego zobowiązania podatkowego. Decyzja została doręczona stronie w dniu [...] r. w trybie art. 150 ustawy z dnia 29 sierpnia 997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r.,

poz. 749 ze zm., dalej: "O.p.").

Pismem z dnia [...] r. (wpływ do P. Urzędu Skarbowego

w T. w dniu [...] r.) do udziału w sprawie zgłosił się pełnomocnik spółki, adwokat R.B. Jednocześnie wniósł o doręczenie wszystkich pism podlegających doręczeniu w przedmiotowej sprawie, również tych w odniesieniu do których zastosowano instytucję doręczenia zastępczego. Do zgłoszenia dołączono pełnomocnictwo do reprezentowania spółki w postępowaniu podatkowym we wszystkich instancjach udzielone w dniu [...] r.

Pismem z dnia [...] r. organ przesłał pełnomocnikowi kopię decyzji

z dnia [...] r. informując jednocześnie, że uznaje się ją za doręczoną

w dniu [...] r. w trybie art. 151 i art. 150 § 1 pkt 2, § 1a i § 2 O.p.

Pismem z dnia [...] r. pełnomocnik spółki wniósł odwołanie od wskazanej decyzji zarzucając jej naruszenie art. 33 § 1 i § 2 w zw. z art. 191 oraz

art. 210 § 1 pkt 6 i § 4 O.p. W ocenie skarżącej, wskazane przez organ argumenty nie wypełniają przesłanek uzasadnionej obawy niewykonania zobowiązania. Podstawy takiej nie może bowiem stanowić sam rozmiar uszczupleń podatkowych i skala nieprawidłowości, jak również fakt niezłożenia deklaracji podatkowej za I kwartał 2013r., co miało charakter niezawiniony.

Postanowieniem z dnia [...] r. Dyrektor Izby Skarbowej

w B. stwierdził uchybienie terminu do wniesienia odwołania.

W uzasadnieniu organ stwierdził, że w niniejszej sprawie decyzja Naczelnika P. Urzędu Skarbowego w T. z dnia [...] r. została uznana za doręczoną adresatowi w trybie art. 151 i art. 150 § 1 pkt 2, § 1a i § 2 O.p. w dniu

[...] r. Termin na wniesienie odwołania upłynął więc w dniu [...] r. Tymczasem odwołanie zostało wniesione dopiero w dniu [...] r., przy czym pełnomocnik spółki w żaden sposób nie odniósł się do kwestii ewentualnego przywrócenia terminu na dokonanie tej czynności.

Jednocześnie organ stwierdził, że w sprawie nie sposób przyjąć, iż termin na wniesienie odwołania rozpoczął bieg dopiero w dniu doręczenia kopii decyzji pełnomocnikowi spółki.

Odnosząc się do kwestii doręczenia zaskarżonej decyzji, organ wskazał, że

w dniu [...] r. pracownicy P. Urzędu Skarbowego w T. podjęli próbę doręczenia decyzji w siedzibie firmy tj. w T. przy ul. P. [...].

Z uwagi na brak możliwości doręczenia korespondencji bezpośrednio adresatowi, przedmiotową decyzję złożono na okres 14 dni w Urzędzie Miasta T., o czym powiadomiono spółkę pozostawiając zawiadomienie w oddawczej skrzynce pocztowej adresata.

Z powodu niepodjęcia przesyłki w terminie 7 dni, ponownie pismem z dnia [...]r. zawiadomiono stronę o pozostawieniu korespondencji do dyspozycji podatnika w Urzędzie Miasta T., przy czym pismo to pozostawiono w oddawczej skrzynce pocztowej adresata w T. przy ul. P. [...]. Pismem z dnia [...] r. Urząd Miasta T., z uwagi na niepodjęcie przesyłki przez adresata, przekazał korespondencję do P. Urzędu Skarbowego w T.

W świetle powyższego organ stwierdził, że zachowane zostały wymogi wynikające z art. 151 i art. 150 § 1 pkt 2, § 1a i § 2 O.p., co pozwala uznać decyzję

z dnia [...] r. za doręczoną skutecznie w dniu [...] r. A zatem, z tym dniem powstały również skutki prawne związane z doręczeniem rozstrzygnięcia, w tym rozpoczął się bieg 14-dniowego terminu na złożenie środka zaskarżenia do organu drugiej instancji. Termin ten upłynął w dniu [...] r., a tym samym wniesienie odwołania przez pełnomocnika w dniu [...] r. należało uznać za dokonane z uchybieniem terminowi.

W skardze spółka wniosła o uchylenie zaskarżonego postanowienia zarzucając mu naruszenie art. 150 § 2 O.p. oraz art. 71 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270

ze zm., dalej: "p.p.s.a."), poprzez bezpodstawne przyjęcie jako początku terminu do wniesienia odwołania daty pozostawienia decyzji w sprawie zabezpieczenia zobowiązań podatkowych w aktach ze skutkiem doręczenia, w sytuacji gdy organ posiadał wiedzę, iż adresat nie przebywa w miejscu zamieszkania z powodu tymczasowego aresztowania oraz że pewnym jest, iż doręczenie dokonane w ten sposób skutkować będzie zawsze nieotrzymaniem decyzji i niezapoznaniem się z nią przez skarżącego; naruszenie art. 7 k.p.a. poprzez niepodjęcie wszystkich czynności niezbędnych do załatwienia sprawy, z uwzględnieniem interesu społecznego

i słusznego interesu strony, co skutkowało pozbawieniem strony możliwości złożenia odwołania; naruszenie art. 33 § 1 i 2 w zw. z art. 191 O.p., poprzez sprzeczne z zasadą swobodnej oceny dowodów, przyjęcie, że zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, iż zostały spełnione przesłanki do zastosowania zabezpieczenia; naruszenie art. 33 § 1 i 2 w zw. z art. 210 § 1 pkt 6 i § 4 O.p., poprzez wydanie decyzji w sprawie zabezpieczenia zobowiązań podatkowych bez należytego uzasadnienia decyzji.

W uzasadnieniu skarżąca podniosła, że jedynym wspólnikiem spółki W., a zarazem jedyną osobą uprawnioną do jej reprezentacji jest M. W., który w okresie od dnia [...] do [...] r. przebywał w Areszcie Śledczym w T. Spółka podniosła, że zgodnie z właściwymi przepisami, doręczeń osobom pozbawionym wolności dokonuje się za pośrednictwem administracji odpowiedniego zakładu. Doręczenie pisma w inny sposób jest nieskuteczne, niezależnie od wiedzy organu o fakcie pozbawienia adresata wolności. Spółka zaznaczyła, że w niniejszej sprawie Naczelnik P. Urzędu Skarbowego w T. posiadał wiedzę

o śledztwie prowadzonym przeciwko M. W. przez Prokuraturę Okręgową w T., gdyż to na jej wniosek zostało wszczęte postępowanie kontrolne. Mimo to, wezwania do przedłożenia określonych dokumentów oraz decyzje doręczane były na adres pod którym skarżący nie przebywał.

Strona nie zgodziła się także ze stanowiskiem organu, iż w sprawie należało złożyć wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania. Zdaniem skarżącej, decyzja organu pierwszej instancji nie weszła w ogóle do obrotu prawnego, w związku

z czym nie rozpoczął również biegu termin do złożenia odwołania.

W zakresie zarzutów dotyczących dokonania zabezpieczenia na majątku podatnika spółka podniosła, że w sprawie nie wystąpiły przesłanki, o których mowa

w art. 33 § 1 O.p. W ocenie skarżącej, sam rozmiar uszczupleń podatkowych i skala nieprawidłowości nie mogą stanowić wystarczającej podstawy do twierdzenia przez organy podatkowe, że zobowiązanie nie zostanie wykonane. Za nieznajdujące oparcia w stanie faktycznym sprawy spółka uznała także twierdzenie organu, iż niezłożenie deklaracji VAT miało na celu uniknięcie płacenia podatków. Skarżąca podniosła,

że M. W. przebywając w areszcie, nie miał fizycznej możliwości złożenia deklaracji, jak również ustosunkowania się do wezwania z dnia [...] r.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Organ podkreślił, że w przedmiotowej sprawie stroną postępowania jest osoba prawna – W. sp. z o. o., a nie osoba fizyczna – M. W., w związku

z czym doręczenie przesyłek zasadnie następowało na podstawie art. 151 i art. 150 § 1 pkt 2, § 1a i § 2 O.p.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga podlega uwzględnieniu aczkolwiek z innych przyczyn, niż zostały w niej podniesione. Należy podkreślić, że sąd administracyjny bada zgodność zaskarżonego postanowienia z punktu widzenia jego legalności, tj. zgodności z przepisami powszechnie obowiązującego prawa. Z brzmienia art. 145 § 1 p.p.s.a. wynika, że zaskarżone postanowienie winno ulec uchyleniu wtedy, gdy Sąd stwierdzi naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania lub inne naruszenie przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy. Jednocześnie na podstawie art. 134 § 1 ustawy p.p.s.a. sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Okoliczności faktyczne sprawy nie były sporne. Przytaczając najistotniejsze okoliczności faktyczne należy wskazać, że w dniu [...] Naczelnik P. Urzędu Skarbowego w T. wydał decyzję o zabezpieczeniu na majątku skarżącej, która doręczona została w dniu [...] w trybie art. 150 O.p. Pismem z [...] skarżąca, działająca przez swojego pełnomocnika, wniosła odwołanie. Zaskarżonym postanowieniem z dnia [...] Dyrektor Izby Skarbowej w B. stwierdził uchybienie terminu do wniesienia odwołania. Niesporne jest, że M. W. pełniący jednoosobowo funkcję Prezesa Zarządu Spółki, został w dniu [...] zatrzymany a następnie tymczasowo aresztowany a więc w momencie dokonywania doręczenia decyzji o zabezpieczeniu był pozbawiony wolności i nie przebywał w siedzibie skarżącej.

W związku z wniesioną do tut. Sądu skargą na przedmiotowe postanowienie

o pozostawieniu bez rozpoznania odwołania, pełnomocnik, który podpisał skargę zobowiązany został do wykazania swojego umocowania do reprezentowania skarżącej. Przy tej okazji, w świetle przedłożonych dokumentów, okazało się, że Prezes Zarządu skarżącej, M. W., który podpisał pełnomocnictwo, został z urzędu wykreślony z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego wobec zaistnienia okoliczności z art. 18 § 2 ustawy z dnia 15 września 2000r Kodeks Spółek Handlowych (t.j. Dz. U. z 2013r poz. 1030 dalej Ksh). Na tę okoliczność przedłożył kopię zarządzenia z 27 września 2013r (k.35 akt sądowych), na rozprawie w dniu

07 maja 2014r pełnomocnik oświadczył, że M. W. został pozbawiony funkcji członka zarządu w związku ze skazaniem za przestępstwo, w okresie wcześniejszym, przed objęciem funkcji prezesa zarządu. Nie potrafił jednak podać żadnych szczegółów w tym przedmiocie. Wskazał jedynie, że pobyt w areszcie śledczym, na który powoływał się w skardze nie dotyczył tego skazania, które miało miejsce wcześniej.

Zgodnie z art. 18 § 1 Ksh członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem może być tylko osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych. Nie może być członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej albo likwidatorem osoba, która została skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwa określone w przepisach rozdziałów XXXIII-XXXVII Kodeksu karnego oraz w art. 585, art. 587, art. 590 i w art. 591 ustawy (§ 2). Zakaz, o którym mowa w § 2, ustaje

z upływem piątego roku od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego, jednakże nie może zakończyć się wcześniej, niż z upływem trzech lat od dnia zakończenia okresu odbywania kary (§ 3). Z przepisów tych wynika, że spełnienie się przesłanki

z § 1 lub 2, w tym m.in. skazanie prawomocnym wyrokiem za wskazane przestępstwa powoduje utratę zdolności do pełnienia funkcji określonych w art. 18 § 1 Ksh ex lege. Przyjmuje się w orzecznictwie stanowisko, że ustanowienie pełnomocnika procesowego przez prezesa jednoosobowego zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością

w stosunku, do którego zaistniała przesłanka wymieniona w art. 18 § 2 Ksh jest nieskuteczne (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 10 stycznia 2008r IV CSK 356/07).

Odnosząc powyższe uwagi do stanu faktycznego sprawy, Sąd zauważa, że skarżąca nie miała osoby mogącej skutecznie udzielić pełnomocnictwa w dniu [...]do działania w jej imieniu (k. 21 akt administracyjnych). W okresie tym skarżąca nie miała w ogóle organów uprawnionych do jej reprezentowania albowiem funkcję jednoosobowego zarządu pełniła osoba, która z mocy prawa funkcji tej pełnić nie mogła. Okoliczności sprawy sugerują, że takiego podmiotu nie było także

w momencie wydawania decyzji w dniu [...]. Jednocześnie okoliczność, że organ nie posiadał wiedzy na temat tego, że skarżąca nie miała osób uprawnionych do jej reprezentacji, jest bez znaczenia skoro skutki zdarzeń opisanych w art. 18 § 2 Ksh następujące z mocy prawa eliminowały M. W. z możliwości wykonywania funkcji Prezesa zarządu. Osoba prawna prowadzi swoje sprawy przez właściwe organy. Oznacza to, że niniejsze postępowanie było prowadzone wobec osoby prawnej, która nie miała organów uprawnionych do działania w jej imieniu.

Na taką sytuację ustawodawca przewidział w procedurze podatkowej możliwość, którą stwarza art. 138 § 1 O.p. czyli skierowanie do właściwego sądu wniosku o ustanowienie kuratora dla osoby prawnej.

W związku z zaistniałą sytuacją procesową mogła powstać także wątpliwość, co do skuteczności wniesienia skargi do sądu przez pełnomocnika legitymującego się pełnomocnictwem udzielonym przez Prezesa Zarządu M. W. Oceniając tę kwestię należy wskazać, że zgodnie z art. 124 § 1 pkt 2 ustawy p.p.s.a. sąd zawiesza postępowanie z urzędu jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie. Przepis ten koresponduje z regulacją zawartą w art. 28 § 1 ustawy p.p.s.a. z którego wynika m.in., że osoby prawne dokonują czynności w postępowaniu przez organy albo osoby uprawnione do działania w ich imieniu. Zdaniem Sądu pominięcie fazy zawieszenia postępowania sądowo-administracyjnego nie miało wpływu na rozstrzygnięcie sprawy, albowiem na etapie wydawania wyroku w sprawie prawo do działania w imieniu skarżącej (wniesienia skargi) zostało potwierdzone przez jej nowego Prezesa Zarządu a więc nie istniała już sytuacja, w której skarżąca nie mogłaby bronić swoich interesów wobec braku reprezentacji.

Odnosząc się natomiast do zarzutów sformułowanych w skardze, Sąd uznał za niezasadny zarzut odnoszący się do sposobu dokonywania doręczeń dla osób prawnych w szczególności w kontekście art. 71 § 2 ustawy p.p.s.a. tudzież art. 134 § 2 Kpk. Oba powołane przepisy, co oczywiste, nie zostały zastosowane przez organy

z uwagi na brak podstaw prawnych do ich zastosowania w trakcie postępowania podatkowego. Nie można więc czynić skutecznego zarzutu z ich niezastosowania przez organy podatkowe. Skarżąca nie wskazała żadnego przepisu, który powiązałby treść wskazanych artykułów z przepisami procesowymi stosowanymi przez organ w jego postępowaniu. Mając na uwadze, że skarżąca ma status osoby prawnej, rację ma organ wskazując, że doręczeń dla takich podmiotów, zgodnie z art. 151 O.p. dokonuje się

w lokalu ich siedziby lub w miejscu prowadzenia działalności – osobie uprawnionej do odbioru korespondencji, zaś w przypadku niemożności doręczenia korespondencji

w ten sposób odpowiednie zastosowanie znajduje art. 150 O.p. Nie ma w takim przypadku obowiązku kierowania korespondencji np. do zakładu karnego w przypadku, gdyby zaistniała sytuacja taka, jak w sprawie zastosowania aresztu wobec członka zarządu. Osoby prawnej nie można pozbawić wolności, w przeciwieństwie do osoby fizycznej. Takie działanie wobec osoby będącej członkiem organu osoby prawnej nie ma wpływu na samo istnienie osoby prawnej i posiadania przez nią adresu; nadal bowiem może funkcjonować osoba uprawniona do odbioru korespondencji w siedzibie spółki. Dalszy obieg dokumentów pozostaje sprawą organizacyjną.

Mając na uwadze powyższe argumenty Sąd uchylił zaskarżone postanowienie pozostawiając organowi, przy ponownym rozpatrzeniu sprawy, obowiązek jednoznacznego ustalenia, od kiedy skarżąca pozbawiona była możliwości działania

z uwagi na brak reprezentacji i, w zależności od etapu postępowania podatkowego, wykorzystanie tej informacji dla uzyskania stanu procesowego zgodnego z prawem. Podstawą prawną rozstrzygnięcia był art. 145 § 1 pkt 1 lit c ustawy p.p.s.a. O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 200 w związku z art. 205 § 2 ustawy p.p.s.a. oraz na podstawie § 18 ust 1 pkt 1 lit c. rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości

z 28 września 2002r w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U.

nr 163 poz 1348 ze zm).

L. Kleczkowski I. Najda – Ossowska U. Wiśniewska