I SA/Gl 744/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach
2014-05-15Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Eugeniusz Christ /przewodniczący sprawozdawca/
Paweł Kornacki
Wojciech OrganiściakSentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Eugeniusz Christ (spr.), del. Sędzia SO Paweł Kornacki, Sędzia WSA Wojciech Organiściak, Protokolant Paulina Nowak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 maja 2014 r. sprawy ze skargi A sp. z o.o. spółka komandytowa w K. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie egzekucji świadczeń pieniężnych 1) uchyla zaskarżone postanowienie; 2) orzeka, że uchylone postanowienie nie podlega wykonaniu w całości do czasu uprawomocnienia się wyroku; 3) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w K. na rzecz strony skarżącej kwotę 340 (trzysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia [...] Nr [...] Dyrektor Izby Skarbowej w K. – działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; dalej: "k.p.a.") oraz art. 17 § 1, art. 18, art. 23 § 1 i § 4 pkt 1, a także art. 34 § 5 ustawy z dnia 17 czerwca 1996 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U z 2012 r. poz. 1015 ze zm.; dalej: "u.p.e.a." lub "ustawa egzekucyjna"), po rozpatrzeniu zażalenia wniesionego przez A Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa z siedzibą w K. (dalej: "Spółka"), na postanowienie Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego w K. (dalej "organ") z dnia [...] Nr [...], którym organ uznał za bezzasadne zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wykonawczego z dnia [...] [...]– utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie organu.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ odwoławczy wskazał, że w dniu [...] organ wystawił na Spółkę tytuł wykonawczy o Nr [...], którego podstawę stanowiło postanowienie organu z dnia [...] Nr [...], wydane w trybie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej tj. określające wysokość nie przekazanej kwoty w wysokości [...]zł przez dłużnika zajętej wierzytelności B Spółka z o.o. Spółka Komandytowa (obecnie Spółka).
Następnie organ doręczył Spółce odpis wskazanego tytułu wykonawczego wraz z zawiadomieniem o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność
z rachunku bankowego w jednym z banków oraz kolejnymi zawiadomieniami dokonał zajęcia takich praw w innych bankach (wymienionych w uzasadnieniu postanowienia). W terminie do tego przewidzianym Spółka (reprezentowana przez pełnomocnika) złożyła zarzuty na postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie wskazanego tytułu podnosząc nieistnienie obowiązku tj. zarzut z art. 33 pkt 1 ustawy egzekucyjnej i wnosząc o umorzenie tego postępowania.
W uzasadnieniu wskazała, że błędne wyobrażenie o istnieniu opisanego obowiązku organ wywodzi z niesłusznego przekonania, iż Spółka jest dłużnikiem B Sp. z o.o. w K., która zalega z zapłatą dochodzonej od Spółki kwoty tytułem podatku od towarów i usług wynikającego z transakcji wniesienia aportu niepieniężnego w zamian za udziały Spółki. Zdaniem Spółki dług taki nigdy nie powstał, a zatem Spółce B Sp. z o.o. nigdy nie przysługiwała względem Spółki wierzytelność, zaś tytułem wniesienia przedmiotowego aportu, wymienionego w fakturze Nr [...], nie powstało żadne zobowiązanie.
W skarżonym postanowieniu organ uznał wniesione zarzuty za bezzasadne
i odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego, a w zażaleniu na to postanowienie Spółka domagała się jego uchylenia zarzucając naruszenie przepisów postępowania w tym:
– art. 8, art. 11, art. 124 § 2 i art. 107 § 3 w związku z art. 126 k.p.a.
w związku z art. 18 ustawy egzekucyjnej, polegające na sporządzeniu uzasadnienia zaskarżonego postanowienia w sposób nie odpowiadający wzorowi ustawowemu, niejasnego, chaotycznego, wewnętrznie sprzecznego, oraz niezawierającego podstaw prawnych wyprowadzenia wniosków,
– art. 8 i art. 77 k.p.a. w związku z art. 18 ustawy egzekucyjnej polegające na uchybieniu zasadzie prawdy materialnej i zaniechaniu dokładnego
i wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy, konsekwencją których to uchybień było stwierdzenie istnienia obowiązku, pomimo braku istnienia wierzytelności,
– art. 59 § 1 pkt 2 ustawy egzekucyjnej polegające na jego niezastosowaniu i kontynuowaniu postępowania egzekucyjnego pomimo braku istnienia obowiązku.
W dalszej kolejności organ odwoławczy wyjaśnił, że zarzuty na przedmiotowe postępowanie egzekucyjne stanowią środek zaskarżania przysługujący zobowiązanemu, a następnie przytoczył treść art. 33 ustawy egzekucyjnej zawierający zamknięty katalog takich zarzutów oraz art. 34 § 4 tej ustawy stanowiącego o trybie ich rozstrzygania. Stwierdził, że postanowieniem z dnia [...]. (winno być [...] r.), organ określił Spółce, na podstawie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej, wysokość nie przekazanej przez dłużnika zajętej wierzytelności kwoty tj. [...]zł, a po rozpatrzeniu zażalenia na to postanowienie organ odwoławczy postanowieniem z dnia [...] utrzymał w mocy skarżone postanowienie. Wskazał, że obecnie sprawa ta toczy się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gliwicach.
Organ odwoławczy podkreślił, że wszystkie kwestie podniesione w zarzutach
i zażaleniu Spółki dotyczą wyłącznie prawidłowości i zasadności wskazanego wcześniej postanowienia, które stanowiło podstawę wystawienia przedmiotowego tytułu wykonawczego, co było przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia, zaś postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem wykonawczym i w jego ramach nie mogą być podnoszone kwestie merytoryczne dotyczące prawidłowości i zasadności wydanego postanowienia, stanowiącego podstawę prowadzonej egzekucji administracyjnej (tak wyrok WSA w Olsztynie z dnia 10 listopada 2011 r. sygn. akt
I SA/Ol 385/11 i NSA z dnia 14 stycznia 2010 r. sygn. akt II FSK 1377/08).
Z tych przyczyn organ odwoławczy uznał zarzut nieistnienia przedmiotowego obowiązku, za niezasługujący na uwzględnienie podobnie jak zarzuty zażalenia co do naruszenia wskazanych w nim przepisów procedury.
W skardze na to rozstrzygnięcie skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, skarżąca Spółka wniosła o uchylenie w całości postanowień organów pierwszej i drugiej instancji i zasądzenie kosztów postępowania zarzucając naruszenie przepisów postępowania, a to art. 29 § 1 w związku z art. 33 pkt 1 i art. 59 § 1 pkt 2 ustawy egzekucyjnej, polegające na jej niezastosowaniu
i kontynuowaniu postępowania egzekucyjnego pomimo braku istnienia obowiązku.
Uzasadniając skargę skarżąca Spółka przedstawiła przebieg sprawy
i toczącego się postępowania, a następnie wskazała na dopuszczalność merytorycznego odniesienia się przez organ egzekucyjny do zarzutów dotyczących istnienia obowiązku, z uwagi na treść art. 29 § 1 oraz art. 71a i 71b ustawy egzekucyjnej, z których wynika, że postępowanie egzekucyjne prowadzone jest wobec dłużnika zajętej wierzytelności na podstawie tytułu wykonawczego wydanego przez organ egzekucyjny, a nie wierzyciela (wierzyciela będącego organem egzekucyjnym), ponadto w trybie tych przepisów nie dochodzi do wszczęcia odrębnego postępowania egzekucyjnego, a wydany w tym postępowaniu tytuł wykonawczy ma szczególny charakter. Dlatego też, zdaniem skarżącej, nie do zaakceptowania jest pogląd organu odwoławczego, iż z art. 29 ustawy egzekucyjnej organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego przedmiotowym tytułem wykonawczym. Akt stanowiący podstawę jego wystawienia wydany został bowiem w wyniku kontroli (stosowania środka egzekucyjnego), jak i dlatego, że to właśnie ten organ (wyjątkowo) wystawił tytuł wykonawczy i dokonał samodzielnych ustaleń.
W dalszej części uzasadnienia skargi Spółka wykazywała brak obowiązku stanowiącego podstawę wystawienia spornego tytułu wykonawczego, w tym brak istnienia wierzytelności i jej egzekucji, powołując się na przepisy kodeksu spółek handlowych (art. 28 w związku z art. 103 k.s.h.) oraz ustaw podatkowych, o podatku dochodowym od osób prawnych i fizycznych, odnoszących się do środków trwałych. Spółka podniosła, że sporna faktura VAT Nr [...] została wystawiona błędnie, podobnie jak błędne było stanowisko Spółki (pismo z dnia 23 lutego 2012 r.), co do istnienia przedmiotowej wierzytelności, gdyż nie mogła uznać faktycznie nieistniejącej wierzytelności.
Odpowiadając na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w K. wniósł o jej oddalenie podtrzymując zajęte w sprawie stanowisko i jego argumentację.
Postanowieniem z dnia 12 grudnia 2013 r. Sąd zawiesił postępowanie sądowe na zgodny wniosek stron, a następnie postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2014 r. podjął to postępowanie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga okazała się uzasadniona.
Przystępując do oceny legalności zaskarżonego postanowienia wskazać należy, że sporną miedzy stronami była kwestia charakteru egzekucji i postępowania egzekucyjnego toczącego się w wyniku wydania postanowienia określającego wysokość kwoty nieprzekazanej przez dłużnika zajętej wierzytelności, na podstawie którego wystawiono tytuł wykonawczy i podjęto czynności egzekucyjne.
Organ odwoławczy twierdził, że w toku takiego postępowania nie podlega badaniu zarzut nieistnienia obowiązku objętego tak wystawionym tytułem wykonawczym, a nadto, że w tak określonej sprawie egzekucyjnej organ egzekucyjny jest jednocześnie wierzycielem, co wyłącza możliwość zajmowania stanowiska, w sprawie podanych zarzutów, przez wierzyciela będącego organem egzekucyjnym. Strona skarżąca dowodziła natomiast, że wskazany zarzut podlega rozpoznaniu w ramach tak wszczętego postępowania egzekucyjnego, a nadto, że postępowanie takie prowadzone jest wobec dłużnika zajętej wierzytelności i to na podstawie tytułu wykonawczego wydanego przez organ egzekucyjny, a nie wierzyciela.
Poza sporem było, że postanowieniem z dnia [...] Nr [...] organ (egzekucyjny) określił Spółce, na podstawie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej, wysokość nie przekazanej przez dłużnika zajętej wierzytelności kwoty [...]zł. Na postanowienie to Spółka (jako dłużnik zajętej wierzytelności) złożyła zażalenie, w wyniku którego, organ odwoławczy postanowieniem z dnia [...] Nr [...] utrzymał w mocy postanowienie organu, zaś prawomocnym wyrokiem tutejszego Sądu z dnia 11 października 2013 r. sygn. akt I SA/Gl 358/13 postanowienie organu odwoławczego zostało uchylone. W wyroku Sąd stwierdził m.in., że ustalenia faktyczne dokonane przez organy obu instancji wobec ich niezupełności nie pozwalają na uznanie, że zobowiązany bezpodstawnie uchyla się od przekazania organowi egzekucyjnemu zajętej wierzytelności oraz nie ustaliły czy istniał obowiązek zwrotu równowartości kwoty podatku VAT wynikającej z faktury z dnia [...] pomiędzy wymienionymi w niej podmiotami.
Tym samym w chwili wyrokowania w niniejszej sprawie kwestia nieprawidłowości wydania postanowienia będącego podstawą wystawienia przedmiotowego tytułu wykonawczego została rozstrzygnięta prawomocnym wyrokiem Sądu, który wiąże Sąd, w aktualnie rozpatrywanej sprawie, na mocy art. 170 i 171 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) dalej ustawa p.p.s.a.
Zgodnie z treścią art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej, jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono, że dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, organ ten wydaje postanowienie, w którym określa wysokość nieprzekazanej kwoty. Na postanowienie w sprawie wysokości nieprzekazanej kwoty przysługuje zażalenie. Przez dłużnika zajętej wierzytelności rozumie się "dłużnika zobowiązanego (...) oraz inne podmioty realizujące, na wezwanie organu egzekucyjnego, zajęcie wierzytelności lub innego prawa majątkowego zobowiązanego" (art. 1a pkt 3 ustawy egzekucyjnej). "Jeżeli dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, zajęta wierzytelność albo część wierzytelności może być ściągnięta od dłużnika zajętej wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej. Podstawą wystawienia tytułu wykonawczego jest postanowienie, o którym mowa w art. 71a § 9. Tytuł wykonawczy wystawia organ egzekucyjny, który dokonał u dłużnika zajętej wierzytelności zajęcia wierzytelności" (art. 71b ustawy egzekucyjnej).
Wskazać należy na wyrażone w orzecznictwie poglądy, że "Wystawiając tytuł wykonawczy w trybie przepisu art. 71b u.p.e.a. organ egzekucyjny nie działa jako wierzyciel będący jednocześnie organem egzekucyjnym, ani jako wierzyciel. Wystawienie w tym trybie tytułu wykonawczego jest działaniem organu egzekucyjnego i w przypadku wystawienia tego tytułu wykonawczego wobec dłużnika zajętej wierzytelności, egzekucja z majątku tego dłużnika prowadzona jest
w ramach dotychczasowego postępowania egzekucyjnego. Jest jego kontynuacją.
W konsekwencji organem egzekucyjnym właściwym w tym zakresie jest organ egzekwujący obowiązek, na poczet którego wierzytelność zajęto. Tytuł wykonawczy, wystawiony na podstawie art. 71b u.p.e.a., umożliwia organowi egzekucyjnemu ściągnięcie z majątku dłużnika zajętej wierzytelności kwoty wierzytelności do wysokości określonej w postanowieniu. Jest ona egzekwowana na poczet obowiązku "zasadniczego", który pozostaje nadal przedmiotem trwającego postępowania egzekucyjnego" (tak wyrok NSA z dnia 30 stycznia 2013 r. sygn. akt II GSK 2021/11). "Sama możliwość wystawienia tytułu wykonawczego przeciwko dłużnikowi (zajętej wierzytelności) nie oznacza, że dochodzi do wszczęcia odrębnego postępowania egzekucyjnego" (tak wyrok NSA z dnia 4 października 2012 r. sygn. akt II FSK 409/11). "Zastosowanie dyspozycji art. 71b u.p.e.a. jest prostą konsekwencją zaistnienia przesłanek przewidzianych w art. 71a § 9 i wydanego na jego podstawie postanowienia o wysokości nieprzekazanej kwoty zajętej wierzytelności" (tak wyrok NSA z dnia 15 maja 2012 r. sygn. akt II FSK 2221/10).
W myśl art. 26 § 1 i § 4 ustawy egzekucyjnej "organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela" (§ 1), zaś "jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym przystępuje z urzędu do egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego przez siebie wystawionego" (§ 4). Oznacza to, że egzekucję wszczyna się na wniosek wierzyciela lub z urzędu, o ile wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym. Organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej, organ ten nie jest natomiast uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym (art. 29 § 1 ustawy egzekucyjnej). Podstawy zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej określone zostały w art. 33 § 1 ustawy egzekucyjnej,
a tryb ich rozstrzygnięcia uregulowany został w art. 34 tej ustawy.
Z powyższego wynika, że zarzuty, o których mowa w art. 33 § 1 ustawy egzekucyjnej przysługują w przypadku prowadzenia egzekucji administracyjnej,
a więc egzekucji wszczętej w sposób przewidziany w art. 26 § 1 lub § 4 tej ustawy, po wcześniejszym zbadaniu jej dopuszczalności, w trybie art. 29 ustawy egzekucyjnej. O ile nie dochodzi do wszczęcia, a następnie prowadzenia egzekucji, nie znajdują zastosowania wskazane wyżej przepisy. Należy przy tym zauważyć, że wszczęcie i prowadzenie egzekucji nie jest tożsame z wszczęciem i prowadzeniem postępowania egzekucyjnego. "Egzekucja administracyjna i egzekucyjne postępowanie administracyjne to dwa odrębne terminy. Egzekucyjne postępowanie w administracji to zorganizowany ciąg czynności procesowych podejmowanych przez orany egzekucyjne oraz inne podmioty w celu przymusowego wykonania obowiązków objętych egzekucją administracyjną" (tak wyrok NSA z dnia 26 marca 2009 r. sygn. akt II FSK 1462/08). "Związek pomiędzy egzekucją i postępowaniem egzekucyjnym wyraża się w tym, że egzekucja odbywa się w ramach tego postępowania i nie może się odbyć inaczej niż w tym postępowaniu" (tak wyrok NSA z dnia 8 sierpnia 2013 r. sygn. akt II FSK 2351/11). Egzekucję administracyjną stanowią natomiast czynności egzekucyjne, przez które rozumie się wszelkie podejmowane przez organ egzekucyjny działania zmierzające do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego (art. 1a pkt 2 ustawy egzekucyjnej). Ogólnie rzecz ujmując pojęcie "egzekucja administracyjna" odnosi się do środków egzekucyjnych, zaś zwrot "postępowanie egzekucyjne", do czynności procesowych, w ramach których egzekucja jest prowadzona. W ustawie egzekucyjnej mowa jest więc o samej egzekucji czyli czynnościach egzekucyjnych i postępowaniu egzekucyjnym (np. art. 1a pkt 15 i 16 ustawy egzekucyjnej).
Skoro przepis art. 33 ustawy egzekucyjnej stanowi o zarzutach w sprawie prowadzenia egzekucji, a nie w sprawie prowadzonego (toczącego się) postępowania egzekucyjnego, przy czym podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy wystawiony przez wierzyciela (art. 26 § 1) lub organ egzekucyjny (art. 26 § 4), to zarzuty takie przysługują każdemu, wobec którego egzekucja taka, na podstawie takiego tytułu, jest (lub była) prowadzona, w ramach toczącego się postępowania egzekucyjnego. Oznacza to, że o ile trwa jakiekolwiek postępowanie egzekucyjne,
w toku którego wystawiono tytuł wykonawczy, zobowiązanemu, do którego tytuł ten skierowano, przysługuje prawo wniesienia zarzutów (art. 33 ustawy egzekucyjnej), zaś po stronie organu egzekucyjnego powstaje obowiązek ich rozpatrzenia w trybie określonym w art. 34 tej ustawy. Zarzuty te podnoszone mogą być tylko w granicach
i zakresie odnoszącym się do obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym, na podstawie którego egzekucja ta jest prowadzona.
W sytuacji, gdy tytuł wykonawczy wystawiony został przez organ egzekucyjny, wymieniony w art. 71b ustawy egzekucyjnej, na podstawie postanowienia, o którym w art. 71a § 9 tej ustawy, zarzuty z art. 33 ustawy egzekucyjnej przysługują jedynie zobowiązanemu z takiego tytułu i w stosunku do obowiązku w tytule tym określonego. Oznacza to, że w ramach postępowania, opisanego w art. 34 ustawy egzekucyjnej, prowadzonego w granicach toczącego się postępowania egzekucyjnego, organ egzekucyjny bada zarzuty przysługujące wyłącznie zobowiązanemu - w tytule określonemu i wynikające jedynie z ciążącego na nim, a określonego w postanowieniu tego organu, obowiązku. Niedopuszczalne jest więc podnoszenie, a tym samym i badanie zarzutu czy zarzutów, dotyczących innych kwestii (podstaw) lub innego zobowiązanego, niż wynikających z tytułu wykonawczego, wydanego, na podstawie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej, postanowienia.
Przyjęcie, że w opisanej sytuacji organ egzekucyjny prowadzący postępowanie w stosunku do zobowiązanego, wydając tytuł wykonawczy wobec jego dłużnika (zajętej wcześniej wierzytelności), nie jest ani wierzycielem ani organem egzekucyjnym będącym jednocześnie wierzycielem, który dokonał zajęcia wierzytelności u dłużnika zajętej wierzytelności, to należałoby uznać, że do egzekucji prowadzonej na podstawie takiego tytułu nie znajdują zastosowania przepisy art. 33
i 34 ustawy egzekucyjnej, a tym samym, że jedynym środkiem prawnym przysługującym takiemu zobowiązaniu jest zażalenie na postanowienie określające wysokość zajętej wierzytelności. Oznaczałoby to również, iż wierzytelność
w postanowieniu określona nie ma wierzyciela, a przynajmniej, że jej wierzycielem nie jest organ egzekucyjny wydający to postanowienie i wystawiający na jego podstawie tytuł wykonawczy. Prowadziłoby to do braku kontroli instancyjnej
(i sądowej) wystawionego w ten sposób tytułu wykonawczego. Sytuacja taka pozostawałaby w sprzeczności z ogólnymi zasadami egzekucji administracyjnej
i uprawnieniami zobowiązanego określonego w takim tytule.
Dlatego też należałoby przyjąć, że skoro dłużnik zajętej wierzytelności to dłużnik zobowiązanego (art. 1a pkt 3 ustawy egzekucyjnej), wierzyciel to podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym (art. 1a pkt 13 ustawy egzekucyjnej), przy czym zajęcie egzekucyjne oznacza czynność organu egzekucyjnego, w wyniku której organ egzekucyjny nabywa prawo rozporządzania składnikami majątkowymi zobowiązanego w zakresie niezbędnym do wykonania obowiązku objętego tytułem wykonawczym, to tym samym organ egzekucyjny rozumiany jako organ uprawniony do stosowania określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków, dokonując zajęcia wierzytelności u dłużnika zobowiązanego staje się jednocześnie jej wierzycielem w zakresie niezbędnym do wykonania obowiązku wynikającego z postanowienia określającego wysokość takiej wierzytelności i wystawionego na jego podstawie tytułu wykonawczego. Zajęcie wierzytelności przenosi na organ egzekucyjny prawo rozporządzania nią w zakresie niezbędnym do wykonania obowiązku, zaś wystawiając tytuł wykonawczy,
w stosunku do dłużnika takiej wierzytelności, organ egzekucyjny staje się uprawnionym do wykonania tego obowiązku, a więc wierzycielem w rozumieniu art. 1a pkt 13 ustawy egzekucyjnej. Organ egzekucyjny, zajmując wierzytelności w istocie wstępuje w prawa i obowiązki zobowiązanego, co nie zmienia stosunku prawnego łączącego zobowiązanego i jego dłużnika.
Tym samym organ egzekucyjny będący jednocześnie wierzycielem dłużnika, w określonym zakresie, mógł prowadzić postępowanie opisane w art. 34 ustawy egzekucyjnej, wydając stosownej treści rozstrzygnięcia w granicach wynikających
z wystawionego tytułu wykonawczego i przy uwzględnieniu istnienia postanowienia
o określeniu wysokości spornej wierzytelności. Obowiązywanie lub usunięcie
z obrotu prawnego postanowienia z art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej, stanowi
o istnieniu lub nieistnieniu obowiązku w nim określonego, a tym samym i zasadności lub bezzasadności zarzutu z art. 33 § 1 pkt 1 ustawy egzekucyjnej, na prowadzenie egzekucji w oparciu o wystawiony na podstawie takiego postanowienia tytuł wykonawczy (art. 71b ustawy podatkowej). W toku postępowania opisanego w art. 34 ustawy egzekucyjnej organ egzekucyjny nie bada czy zajęta wierzytelność przysługuje czy nie jej dłużnikowi, ani też nie ocenia prawidłowości wydanego
w trybie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej postanowienia, gdyż kwestie te podlegają weryfikacji w odrębnym postępowaniu regulującym egzekucję z należności pieniężnych (wierzytelności).
Przystępując do egzekucji organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności lub wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym wystawionym w stosunku do dłużnika zajętej wierzytelności, gdyż naruszałoby to przepis art. 29 § 1 ustawy egzekucyjnej.
Egzekucja administracyjna (czynności egzekucyjne) toczy się w obrębie postępowania egzekucyjnego i nie może być prowadzona na rzecz innego podmiotu niż wierzyciel, którym może być również organ egzekucyjny. Jedną z postaci egzekucji administracyjnej jest egzekucja z majątku dłużnika zajętej wierzytelności, która prowadzona jest w ramach toczącego się postępowania egzekucyjnego wobec zobowiązanego, któremu zajęta wierzytelność przysługuje, na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego w oparciu o postanowienie określające wysokość nieprzekazanej kwoty wierzytelności. Zajęcie wierzytelności dłużnika zobowiązanego oznacza, że organ egzekucyjny dokonujący zajęcia staje się jednoczenie jej wierzycielem (w ustalonym ustawą egzekucyjną zakresie), a przez to, po wydaniu postanowienia o określeniu wysokości nieprzekazanej kwoty takiej wierzytelności
i na jego podstawie - wystawia tytuł wykonawczy celem ściągnięcia od dłużnika kwoty zajętej wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej.
Zwrot "w trybie egzekucji administracyjnej" użyty w przepisie art. 71b ustawy egzekucyjnej oznacza, że do egzekucji tam opisanej kwoty wierzytelności znajdują wprost zastosowanie przepisy ogólne regulujące egzekucję administracyjną, zawarte w Dziale I tej ustawy, w tym określające zasady prowadzenia egzekucji ujęte
w rozdziale 3 tego Działu. Tym samym stosuje się przepisy odnoszące się do przystąpienia z urzędu do egzekucji (art. 26 § 4 ustawy egzekucyjnej) i momentu jej wszczęcia (art. 26 § 5 ustawy egzekucyjnej), wymogów tytułu wykonawczego (art. 27 ustawy egzekucyjnej), dopuszczalności egzekucji (art. 29 ustawy egzekucyjnej), zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji (art. 33 ustawy egzekucyjnej) czy też postępowania w sprawie zgłoszonych zarzutów (art. 34 ustawy egzekucyjnej). Norma art. 71b ustawy egzekucyjnej nie wyłącza stosowania tych przepisów, zaś brak określenia organu egzekucyjnego jako wierzyciela nie oznacza eliminacji art. 26 § 4 tej ustawy.
Wydanie postanowienia, o którym mowa w art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej
i wystawienie tytułu wykonawczego opisanego w art. 71b tej ustawy nie wszczyna "nowego" postępowania egzekucyjnego lecz "nową" egzekucją. Egzekucja wszczęta na podstawie takiego tytułu egzekucyjnego poprowadzona jest w ramach "dotychczasowego" postępowania, w toku którego doszło do zajęcia wierzytelności zobowiązanego u jego dłużnika, przy czym wierzycielem (podmiotem uprawnionym do żądania wykonania tego obowiązku) jest organ egzekucyjny, który dokonał zajęcia, zaś zobowiązanym (osobą, która nie wykonała obowiązku) dłużnik, u którego takiego zajęcia dokonano.
Jest rzeczą oczywistą, że obowiązek dłużnika zajętej wierzytelności wynikający z wystawionego wobec niego tytułu wykonawczego jest nierozerwalnie związany z egzekwowanym obowiązkiem, na poczet którego dokonano zajęcia. Nie budzi również wątpliwości to, że tytuł taki może być wystawiony wyłącznie na podstawie postanowienia, o którym mowa w art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej. Tym samym stwierdzenie wadliwości takiego postanowienia ma decydujące znaczenie dla oceny prawidłowości tytułu wykonanego na jego podstawie wystawionego
i prowadzonej egzekucji.
Zgodnie z treścią art. 170 ustawy p.p.s.a. "orzeczenia prawomocne wiążą nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe (...)", a w myśl art. 171 tej ustawy "wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia". Moc wiążąca orzeczenia w odniesieniu do sądów sprawia, że muszą one przyjmować, iż dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak stwierdzono w prawomocnym wyroku.
W prawomocnym wyroku tutejszego Sądu z dnia 11 października 2013 r. sygn. akt I SA/Gl 358/13, została przesądzona kwestia nieprawidłowego uznania przez organ egzekucyjny, że przedmiotowa wierzytelność stanowi nieuregulowaną, przez Spółkę otrzymującą aport, należność, zaś wydanie postanowienia w trybie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej było przedwczesne wobec braku przeprowadzenia wszechstronnego postępowania ustalającego okoliczności faktyczne potwierdzające istnienie wymagalnej wierzytelności. Skoro w prawomocnym wyroku Sądu zakwestionowana została poprawność i zasadność wydania postanowienia z art. 71a ustawy egzekucyjnej, będącego podstawą wystawienia tytułu wykonawczego,
w oparciu o który prowadzono egzekucję, co do której zgłoszono zarzuty i wydano
w ich sprawie postanowienie będące przedmiotem niniejszego postępowania, Sąd rozstrzygający sprawę, będąc zawiązany tym wyrokiem oraz zależnością prowadzenia egzekucji od wydanego postanowienia ocenianego przez Sąd w tym wyroku, uchylił zaskarżone postanowienie jako wydane z naruszeniem przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik niniejszej sprawy.
Rozpatrując sprawę ponownie organy ustalą czy w dalszym ciągu istnieje
w obrocie prawnym postanowienie będące podstawą wystawienia tytułu wykonawczego i prowadzenia przedmiotowej egzekucji i w zależności od tej okoliczności podejmą stosowne rozstrzygnięcie, zaś, w przypadku konieczności orzekania o zarzutach, uwzględnią ocenę prawną przedstawioną wyżej, co do zakresu i sposobu stosowania w sprawie przepisów ustawy egzekucyjnej.
Z tych przyczyn Sąd stwierdził, że zaskarżone postanowienie narusza wskazane wyżej przepisy postępowania i to w sposób opisany w art. 145 § 1 pkt 1
lit. c ustawy p.p.s.a. i na podstawie tego przepisu oraz art. 152 i art. 200 tej ustawy przy uwzględnieniu § 14 ust. 2 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. (DZ.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) orzekł jak w wyroku.
Sąd odstąpił od zasądzenia na rzecz strony skarżącej uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, gdyż organem właściwym w sprawie tej opłaty był Prezydent Miasta G. (miejsce złożenia dokumentu, na żądanie Sądu, w jego siedzibie), a nie Prezydent Miasta K., co oznacza, że opłatę uiszczono do niewłaściwego organu, a tym samym, że nie została ona prawidłowo uiszczona.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Eugeniusz Christ /przewodniczący sprawozdawca/Paweł Kornacki
Wojciech Organiściak
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Eugeniusz Christ (spr.), del. Sędzia SO Paweł Kornacki, Sędzia WSA Wojciech Organiściak, Protokolant Paulina Nowak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 maja 2014 r. sprawy ze skargi A sp. z o.o. spółka komandytowa w K. na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej w K. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie egzekucji świadczeń pieniężnych 1) uchyla zaskarżone postanowienie; 2) orzeka, że uchylone postanowienie nie podlega wykonaniu w całości do czasu uprawomocnienia się wyroku; 3) zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w K. na rzecz strony skarżącej kwotę 340 (trzysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia [...] Nr [...] Dyrektor Izby Skarbowej w K. – działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 w związku z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.; dalej: "k.p.a.") oraz art. 17 § 1, art. 18, art. 23 § 1 i § 4 pkt 1, a także art. 34 § 5 ustawy z dnia 17 czerwca 1996 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (t.j. Dz.U z 2012 r. poz. 1015 ze zm.; dalej: "u.p.e.a." lub "ustawa egzekucyjna"), po rozpatrzeniu zażalenia wniesionego przez A Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka Komandytowa z siedzibą w K. (dalej: "Spółka"), na postanowienie Naczelnika [...] Urzędu Skarbowego w K. (dalej "organ") z dnia [...] Nr [...], którym organ uznał za bezzasadne zarzuty w sprawie prowadzenia postępowania egzekucyjnego na podstawie tytułu wykonawczego z dnia [...] [...]– utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie organu.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia organ odwoławczy wskazał, że w dniu [...] organ wystawił na Spółkę tytuł wykonawczy o Nr [...], którego podstawę stanowiło postanowienie organu z dnia [...] Nr [...], wydane w trybie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej tj. określające wysokość nie przekazanej kwoty w wysokości [...]zł przez dłużnika zajętej wierzytelności B Spółka z o.o. Spółka Komandytowa (obecnie Spółka).
Następnie organ doręczył Spółce odpis wskazanego tytułu wykonawczego wraz z zawiadomieniem o zajęciu prawa majątkowego stanowiącego wierzytelność
z rachunku bankowego w jednym z banków oraz kolejnymi zawiadomieniami dokonał zajęcia takich praw w innych bankach (wymienionych w uzasadnieniu postanowienia). W terminie do tego przewidzianym Spółka (reprezentowana przez pełnomocnika) złożyła zarzuty na postępowanie egzekucyjne prowadzone na podstawie wskazanego tytułu podnosząc nieistnienie obowiązku tj. zarzut z art. 33 pkt 1 ustawy egzekucyjnej i wnosząc o umorzenie tego postępowania.
W uzasadnieniu wskazała, że błędne wyobrażenie o istnieniu opisanego obowiązku organ wywodzi z niesłusznego przekonania, iż Spółka jest dłużnikiem B Sp. z o.o. w K., która zalega z zapłatą dochodzonej od Spółki kwoty tytułem podatku od towarów i usług wynikającego z transakcji wniesienia aportu niepieniężnego w zamian za udziały Spółki. Zdaniem Spółki dług taki nigdy nie powstał, a zatem Spółce B Sp. z o.o. nigdy nie przysługiwała względem Spółki wierzytelność, zaś tytułem wniesienia przedmiotowego aportu, wymienionego w fakturze Nr [...], nie powstało żadne zobowiązanie.
W skarżonym postanowieniu organ uznał wniesione zarzuty za bezzasadne
i odmówił umorzenia postępowania egzekucyjnego, a w zażaleniu na to postanowienie Spółka domagała się jego uchylenia zarzucając naruszenie przepisów postępowania w tym:
– art. 8, art. 11, art. 124 § 2 i art. 107 § 3 w związku z art. 126 k.p.a.
w związku z art. 18 ustawy egzekucyjnej, polegające na sporządzeniu uzasadnienia zaskarżonego postanowienia w sposób nie odpowiadający wzorowi ustawowemu, niejasnego, chaotycznego, wewnętrznie sprzecznego, oraz niezawierającego podstaw prawnych wyprowadzenia wniosków,
– art. 8 i art. 77 k.p.a. w związku z art. 18 ustawy egzekucyjnej polegające na uchybieniu zasadzie prawdy materialnej i zaniechaniu dokładnego
i wszechstronnego wyjaśnienia okoliczności sprawy, konsekwencją których to uchybień było stwierdzenie istnienia obowiązku, pomimo braku istnienia wierzytelności,
– art. 59 § 1 pkt 2 ustawy egzekucyjnej polegające na jego niezastosowaniu i kontynuowaniu postępowania egzekucyjnego pomimo braku istnienia obowiązku.
W dalszej kolejności organ odwoławczy wyjaśnił, że zarzuty na przedmiotowe postępowanie egzekucyjne stanowią środek zaskarżania przysługujący zobowiązanemu, a następnie przytoczył treść art. 33 ustawy egzekucyjnej zawierający zamknięty katalog takich zarzutów oraz art. 34 § 4 tej ustawy stanowiącego o trybie ich rozstrzygania. Stwierdził, że postanowieniem z dnia [...]. (winno być [...] r.), organ określił Spółce, na podstawie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej, wysokość nie przekazanej przez dłużnika zajętej wierzytelności kwoty tj. [...]zł, a po rozpatrzeniu zażalenia na to postanowienie organ odwoławczy postanowieniem z dnia [...] utrzymał w mocy skarżone postanowienie. Wskazał, że obecnie sprawa ta toczy się przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym w Gliwicach.
Organ odwoławczy podkreślił, że wszystkie kwestie podniesione w zarzutach
i zażaleniu Spółki dotyczą wyłącznie prawidłowości i zasadności wskazanego wcześniej postanowienia, które stanowiło podstawę wystawienia przedmiotowego tytułu wykonawczego, co było przedmiotem odrębnego rozstrzygnięcia, zaś postępowanie egzekucyjne jest postępowaniem wykonawczym i w jego ramach nie mogą być podnoszone kwestie merytoryczne dotyczące prawidłowości i zasadności wydanego postanowienia, stanowiącego podstawę prowadzonej egzekucji administracyjnej (tak wyrok WSA w Olsztynie z dnia 10 listopada 2011 r. sygn. akt
I SA/Ol 385/11 i NSA z dnia 14 stycznia 2010 r. sygn. akt II FSK 1377/08).
Z tych przyczyn organ odwoławczy uznał zarzut nieistnienia przedmiotowego obowiązku, za niezasługujący na uwzględnienie podobnie jak zarzuty zażalenia co do naruszenia wskazanych w nim przepisów procedury.
W skardze na to rozstrzygnięcie skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, skarżąca Spółka wniosła o uchylenie w całości postanowień organów pierwszej i drugiej instancji i zasądzenie kosztów postępowania zarzucając naruszenie przepisów postępowania, a to art. 29 § 1 w związku z art. 33 pkt 1 i art. 59 § 1 pkt 2 ustawy egzekucyjnej, polegające na jej niezastosowaniu
i kontynuowaniu postępowania egzekucyjnego pomimo braku istnienia obowiązku.
Uzasadniając skargę skarżąca Spółka przedstawiła przebieg sprawy
i toczącego się postępowania, a następnie wskazała na dopuszczalność merytorycznego odniesienia się przez organ egzekucyjny do zarzutów dotyczących istnienia obowiązku, z uwagi na treść art. 29 § 1 oraz art. 71a i 71b ustawy egzekucyjnej, z których wynika, że postępowanie egzekucyjne prowadzone jest wobec dłużnika zajętej wierzytelności na podstawie tytułu wykonawczego wydanego przez organ egzekucyjny, a nie wierzyciela (wierzyciela będącego organem egzekucyjnym), ponadto w trybie tych przepisów nie dochodzi do wszczęcia odrębnego postępowania egzekucyjnego, a wydany w tym postępowaniu tytuł wykonawczy ma szczególny charakter. Dlatego też, zdaniem skarżącej, nie do zaakceptowania jest pogląd organu odwoławczego, iż z art. 29 ustawy egzekucyjnej organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego przedmiotowym tytułem wykonawczym. Akt stanowiący podstawę jego wystawienia wydany został bowiem w wyniku kontroli (stosowania środka egzekucyjnego), jak i dlatego, że to właśnie ten organ (wyjątkowo) wystawił tytuł wykonawczy i dokonał samodzielnych ustaleń.
W dalszej części uzasadnienia skargi Spółka wykazywała brak obowiązku stanowiącego podstawę wystawienia spornego tytułu wykonawczego, w tym brak istnienia wierzytelności i jej egzekucji, powołując się na przepisy kodeksu spółek handlowych (art. 28 w związku z art. 103 k.s.h.) oraz ustaw podatkowych, o podatku dochodowym od osób prawnych i fizycznych, odnoszących się do środków trwałych. Spółka podniosła, że sporna faktura VAT Nr [...] została wystawiona błędnie, podobnie jak błędne było stanowisko Spółki (pismo z dnia 23 lutego 2012 r.), co do istnienia przedmiotowej wierzytelności, gdyż nie mogła uznać faktycznie nieistniejącej wierzytelności.
Odpowiadając na skargę Dyrektor Izby Skarbowej w K. wniósł o jej oddalenie podtrzymując zajęte w sprawie stanowisko i jego argumentację.
Postanowieniem z dnia 12 grudnia 2013 r. Sąd zawiesił postępowanie sądowe na zgodny wniosek stron, a następnie postanowieniem z dnia 7 kwietnia 2014 r. podjął to postępowanie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga okazała się uzasadniona.
Przystępując do oceny legalności zaskarżonego postanowienia wskazać należy, że sporną miedzy stronami była kwestia charakteru egzekucji i postępowania egzekucyjnego toczącego się w wyniku wydania postanowienia określającego wysokość kwoty nieprzekazanej przez dłużnika zajętej wierzytelności, na podstawie którego wystawiono tytuł wykonawczy i podjęto czynności egzekucyjne.
Organ odwoławczy twierdził, że w toku takiego postępowania nie podlega badaniu zarzut nieistnienia obowiązku objętego tak wystawionym tytułem wykonawczym, a nadto, że w tak określonej sprawie egzekucyjnej organ egzekucyjny jest jednocześnie wierzycielem, co wyłącza możliwość zajmowania stanowiska, w sprawie podanych zarzutów, przez wierzyciela będącego organem egzekucyjnym. Strona skarżąca dowodziła natomiast, że wskazany zarzut podlega rozpoznaniu w ramach tak wszczętego postępowania egzekucyjnego, a nadto, że postępowanie takie prowadzone jest wobec dłużnika zajętej wierzytelności i to na podstawie tytułu wykonawczego wydanego przez organ egzekucyjny, a nie wierzyciela.
Poza sporem było, że postanowieniem z dnia [...] Nr [...] organ (egzekucyjny) określił Spółce, na podstawie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej, wysokość nie przekazanej przez dłużnika zajętej wierzytelności kwoty [...]zł. Na postanowienie to Spółka (jako dłużnik zajętej wierzytelności) złożyła zażalenie, w wyniku którego, organ odwoławczy postanowieniem z dnia [...] Nr [...] utrzymał w mocy postanowienie organu, zaś prawomocnym wyrokiem tutejszego Sądu z dnia 11 października 2013 r. sygn. akt I SA/Gl 358/13 postanowienie organu odwoławczego zostało uchylone. W wyroku Sąd stwierdził m.in., że ustalenia faktyczne dokonane przez organy obu instancji wobec ich niezupełności nie pozwalają na uznanie, że zobowiązany bezpodstawnie uchyla się od przekazania organowi egzekucyjnemu zajętej wierzytelności oraz nie ustaliły czy istniał obowiązek zwrotu równowartości kwoty podatku VAT wynikającej z faktury z dnia [...] pomiędzy wymienionymi w niej podmiotami.
Tym samym w chwili wyrokowania w niniejszej sprawie kwestia nieprawidłowości wydania postanowienia będącego podstawą wystawienia przedmiotowego tytułu wykonawczego została rozstrzygnięta prawomocnym wyrokiem Sądu, który wiąże Sąd, w aktualnie rozpatrywanej sprawie, na mocy art. 170 i 171 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) dalej ustawa p.p.s.a.
Zgodnie z treścią art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej, jeżeli w wyniku kontroli stwierdzono, że dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, organ ten wydaje postanowienie, w którym określa wysokość nieprzekazanej kwoty. Na postanowienie w sprawie wysokości nieprzekazanej kwoty przysługuje zażalenie. Przez dłużnika zajętej wierzytelności rozumie się "dłużnika zobowiązanego (...) oraz inne podmioty realizujące, na wezwanie organu egzekucyjnego, zajęcie wierzytelności lub innego prawa majątkowego zobowiązanego" (art. 1a pkt 3 ustawy egzekucyjnej). "Jeżeli dłużnik zajętej wierzytelności bezpodstawnie uchyla się od przekazania zajętej wierzytelności albo części wierzytelności organowi egzekucyjnemu, zajęta wierzytelność albo część wierzytelności może być ściągnięta od dłużnika zajętej wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej. Podstawą wystawienia tytułu wykonawczego jest postanowienie, o którym mowa w art. 71a § 9. Tytuł wykonawczy wystawia organ egzekucyjny, który dokonał u dłużnika zajętej wierzytelności zajęcia wierzytelności" (art. 71b ustawy egzekucyjnej).
Wskazać należy na wyrażone w orzecznictwie poglądy, że "Wystawiając tytuł wykonawczy w trybie przepisu art. 71b u.p.e.a. organ egzekucyjny nie działa jako wierzyciel będący jednocześnie organem egzekucyjnym, ani jako wierzyciel. Wystawienie w tym trybie tytułu wykonawczego jest działaniem organu egzekucyjnego i w przypadku wystawienia tego tytułu wykonawczego wobec dłużnika zajętej wierzytelności, egzekucja z majątku tego dłużnika prowadzona jest
w ramach dotychczasowego postępowania egzekucyjnego. Jest jego kontynuacją.
W konsekwencji organem egzekucyjnym właściwym w tym zakresie jest organ egzekwujący obowiązek, na poczet którego wierzytelność zajęto. Tytuł wykonawczy, wystawiony na podstawie art. 71b u.p.e.a., umożliwia organowi egzekucyjnemu ściągnięcie z majątku dłużnika zajętej wierzytelności kwoty wierzytelności do wysokości określonej w postanowieniu. Jest ona egzekwowana na poczet obowiązku "zasadniczego", który pozostaje nadal przedmiotem trwającego postępowania egzekucyjnego" (tak wyrok NSA z dnia 30 stycznia 2013 r. sygn. akt II GSK 2021/11). "Sama możliwość wystawienia tytułu wykonawczego przeciwko dłużnikowi (zajętej wierzytelności) nie oznacza, że dochodzi do wszczęcia odrębnego postępowania egzekucyjnego" (tak wyrok NSA z dnia 4 października 2012 r. sygn. akt II FSK 409/11). "Zastosowanie dyspozycji art. 71b u.p.e.a. jest prostą konsekwencją zaistnienia przesłanek przewidzianych w art. 71a § 9 i wydanego na jego podstawie postanowienia o wysokości nieprzekazanej kwoty zajętej wierzytelności" (tak wyrok NSA z dnia 15 maja 2012 r. sygn. akt II FSK 2221/10).
W myśl art. 26 § 1 i § 4 ustawy egzekucyjnej "organ egzekucyjny wszczyna egzekucję administracyjną na wniosek wierzyciela" (§ 1), zaś "jeżeli wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym przystępuje z urzędu do egzekucji na podstawie tytułu wykonawczego przez siebie wystawionego" (§ 4). Oznacza to, że egzekucję wszczyna się na wniosek wierzyciela lub z urzędu, o ile wierzyciel jest jednocześnie organem egzekucyjnym. Organ egzekucyjny bada z urzędu dopuszczalność egzekucji administracyjnej, organ ten nie jest natomiast uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym (art. 29 § 1 ustawy egzekucyjnej). Podstawy zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji administracyjnej określone zostały w art. 33 § 1 ustawy egzekucyjnej,
a tryb ich rozstrzygnięcia uregulowany został w art. 34 tej ustawy.
Z powyższego wynika, że zarzuty, o których mowa w art. 33 § 1 ustawy egzekucyjnej przysługują w przypadku prowadzenia egzekucji administracyjnej,
a więc egzekucji wszczętej w sposób przewidziany w art. 26 § 1 lub § 4 tej ustawy, po wcześniejszym zbadaniu jej dopuszczalności, w trybie art. 29 ustawy egzekucyjnej. O ile nie dochodzi do wszczęcia, a następnie prowadzenia egzekucji, nie znajdują zastosowania wskazane wyżej przepisy. Należy przy tym zauważyć, że wszczęcie i prowadzenie egzekucji nie jest tożsame z wszczęciem i prowadzeniem postępowania egzekucyjnego. "Egzekucja administracyjna i egzekucyjne postępowanie administracyjne to dwa odrębne terminy. Egzekucyjne postępowanie w administracji to zorganizowany ciąg czynności procesowych podejmowanych przez orany egzekucyjne oraz inne podmioty w celu przymusowego wykonania obowiązków objętych egzekucją administracyjną" (tak wyrok NSA z dnia 26 marca 2009 r. sygn. akt II FSK 1462/08). "Związek pomiędzy egzekucją i postępowaniem egzekucyjnym wyraża się w tym, że egzekucja odbywa się w ramach tego postępowania i nie może się odbyć inaczej niż w tym postępowaniu" (tak wyrok NSA z dnia 8 sierpnia 2013 r. sygn. akt II FSK 2351/11). Egzekucję administracyjną stanowią natomiast czynności egzekucyjne, przez które rozumie się wszelkie podejmowane przez organ egzekucyjny działania zmierzające do zastosowania lub zrealizowania środka egzekucyjnego (art. 1a pkt 2 ustawy egzekucyjnej). Ogólnie rzecz ujmując pojęcie "egzekucja administracyjna" odnosi się do środków egzekucyjnych, zaś zwrot "postępowanie egzekucyjne", do czynności procesowych, w ramach których egzekucja jest prowadzona. W ustawie egzekucyjnej mowa jest więc o samej egzekucji czyli czynnościach egzekucyjnych i postępowaniu egzekucyjnym (np. art. 1a pkt 15 i 16 ustawy egzekucyjnej).
Skoro przepis art. 33 ustawy egzekucyjnej stanowi o zarzutach w sprawie prowadzenia egzekucji, a nie w sprawie prowadzonego (toczącego się) postępowania egzekucyjnego, przy czym podstawą egzekucji jest tytuł wykonawczy wystawiony przez wierzyciela (art. 26 § 1) lub organ egzekucyjny (art. 26 § 4), to zarzuty takie przysługują każdemu, wobec którego egzekucja taka, na podstawie takiego tytułu, jest (lub była) prowadzona, w ramach toczącego się postępowania egzekucyjnego. Oznacza to, że o ile trwa jakiekolwiek postępowanie egzekucyjne,
w toku którego wystawiono tytuł wykonawczy, zobowiązanemu, do którego tytuł ten skierowano, przysługuje prawo wniesienia zarzutów (art. 33 ustawy egzekucyjnej), zaś po stronie organu egzekucyjnego powstaje obowiązek ich rozpatrzenia w trybie określonym w art. 34 tej ustawy. Zarzuty te podnoszone mogą być tylko w granicach
i zakresie odnoszącym się do obowiązku wskazanego w tytule wykonawczym, na podstawie którego egzekucja ta jest prowadzona.
W sytuacji, gdy tytuł wykonawczy wystawiony został przez organ egzekucyjny, wymieniony w art. 71b ustawy egzekucyjnej, na podstawie postanowienia, o którym w art. 71a § 9 tej ustawy, zarzuty z art. 33 ustawy egzekucyjnej przysługują jedynie zobowiązanemu z takiego tytułu i w stosunku do obowiązku w tytule tym określonego. Oznacza to, że w ramach postępowania, opisanego w art. 34 ustawy egzekucyjnej, prowadzonego w granicach toczącego się postępowania egzekucyjnego, organ egzekucyjny bada zarzuty przysługujące wyłącznie zobowiązanemu - w tytule określonemu i wynikające jedynie z ciążącego na nim, a określonego w postanowieniu tego organu, obowiązku. Niedopuszczalne jest więc podnoszenie, a tym samym i badanie zarzutu czy zarzutów, dotyczących innych kwestii (podstaw) lub innego zobowiązanego, niż wynikających z tytułu wykonawczego, wydanego, na podstawie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej, postanowienia.
Przyjęcie, że w opisanej sytuacji organ egzekucyjny prowadzący postępowanie w stosunku do zobowiązanego, wydając tytuł wykonawczy wobec jego dłużnika (zajętej wcześniej wierzytelności), nie jest ani wierzycielem ani organem egzekucyjnym będącym jednocześnie wierzycielem, który dokonał zajęcia wierzytelności u dłużnika zajętej wierzytelności, to należałoby uznać, że do egzekucji prowadzonej na podstawie takiego tytułu nie znajdują zastosowania przepisy art. 33
i 34 ustawy egzekucyjnej, a tym samym, że jedynym środkiem prawnym przysługującym takiemu zobowiązaniu jest zażalenie na postanowienie określające wysokość zajętej wierzytelności. Oznaczałoby to również, iż wierzytelność
w postanowieniu określona nie ma wierzyciela, a przynajmniej, że jej wierzycielem nie jest organ egzekucyjny wydający to postanowienie i wystawiający na jego podstawie tytuł wykonawczy. Prowadziłoby to do braku kontroli instancyjnej
(i sądowej) wystawionego w ten sposób tytułu wykonawczego. Sytuacja taka pozostawałaby w sprzeczności z ogólnymi zasadami egzekucji administracyjnej
i uprawnieniami zobowiązanego określonego w takim tytule.
Dlatego też należałoby przyjąć, że skoro dłużnik zajętej wierzytelności to dłużnik zobowiązanego (art. 1a pkt 3 ustawy egzekucyjnej), wierzyciel to podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym (art. 1a pkt 13 ustawy egzekucyjnej), przy czym zajęcie egzekucyjne oznacza czynność organu egzekucyjnego, w wyniku której organ egzekucyjny nabywa prawo rozporządzania składnikami majątkowymi zobowiązanego w zakresie niezbędnym do wykonania obowiązku objętego tytułem wykonawczym, to tym samym organ egzekucyjny rozumiany jako organ uprawniony do stosowania określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków, dokonując zajęcia wierzytelności u dłużnika zobowiązanego staje się jednocześnie jej wierzycielem w zakresie niezbędnym do wykonania obowiązku wynikającego z postanowienia określającego wysokość takiej wierzytelności i wystawionego na jego podstawie tytułu wykonawczego. Zajęcie wierzytelności przenosi na organ egzekucyjny prawo rozporządzania nią w zakresie niezbędnym do wykonania obowiązku, zaś wystawiając tytuł wykonawczy,
w stosunku do dłużnika takiej wierzytelności, organ egzekucyjny staje się uprawnionym do wykonania tego obowiązku, a więc wierzycielem w rozumieniu art. 1a pkt 13 ustawy egzekucyjnej. Organ egzekucyjny, zajmując wierzytelności w istocie wstępuje w prawa i obowiązki zobowiązanego, co nie zmienia stosunku prawnego łączącego zobowiązanego i jego dłużnika.
Tym samym organ egzekucyjny będący jednocześnie wierzycielem dłużnika, w określonym zakresie, mógł prowadzić postępowanie opisane w art. 34 ustawy egzekucyjnej, wydając stosownej treści rozstrzygnięcia w granicach wynikających
z wystawionego tytułu wykonawczego i przy uwzględnieniu istnienia postanowienia
o określeniu wysokości spornej wierzytelności. Obowiązywanie lub usunięcie
z obrotu prawnego postanowienia z art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej, stanowi
o istnieniu lub nieistnieniu obowiązku w nim określonego, a tym samym i zasadności lub bezzasadności zarzutu z art. 33 § 1 pkt 1 ustawy egzekucyjnej, na prowadzenie egzekucji w oparciu o wystawiony na podstawie takiego postanowienia tytuł wykonawczy (art. 71b ustawy podatkowej). W toku postępowania opisanego w art. 34 ustawy egzekucyjnej organ egzekucyjny nie bada czy zajęta wierzytelność przysługuje czy nie jej dłużnikowi, ani też nie ocenia prawidłowości wydanego
w trybie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej postanowienia, gdyż kwestie te podlegają weryfikacji w odrębnym postępowaniu regulującym egzekucję z należności pieniężnych (wierzytelności).
Przystępując do egzekucji organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności lub wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym wystawionym w stosunku do dłużnika zajętej wierzytelności, gdyż naruszałoby to przepis art. 29 § 1 ustawy egzekucyjnej.
Egzekucja administracyjna (czynności egzekucyjne) toczy się w obrębie postępowania egzekucyjnego i nie może być prowadzona na rzecz innego podmiotu niż wierzyciel, którym może być również organ egzekucyjny. Jedną z postaci egzekucji administracyjnej jest egzekucja z majątku dłużnika zajętej wierzytelności, która prowadzona jest w ramach toczącego się postępowania egzekucyjnego wobec zobowiązanego, któremu zajęta wierzytelność przysługuje, na podstawie tytułu wykonawczego wystawionego w oparciu o postanowienie określające wysokość nieprzekazanej kwoty wierzytelności. Zajęcie wierzytelności dłużnika zobowiązanego oznacza, że organ egzekucyjny dokonujący zajęcia staje się jednoczenie jej wierzycielem (w ustalonym ustawą egzekucyjną zakresie), a przez to, po wydaniu postanowienia o określeniu wysokości nieprzekazanej kwoty takiej wierzytelności
i na jego podstawie - wystawia tytuł wykonawczy celem ściągnięcia od dłużnika kwoty zajętej wierzytelności w trybie egzekucji administracyjnej.
Zwrot "w trybie egzekucji administracyjnej" użyty w przepisie art. 71b ustawy egzekucyjnej oznacza, że do egzekucji tam opisanej kwoty wierzytelności znajdują wprost zastosowanie przepisy ogólne regulujące egzekucję administracyjną, zawarte w Dziale I tej ustawy, w tym określające zasady prowadzenia egzekucji ujęte
w rozdziale 3 tego Działu. Tym samym stosuje się przepisy odnoszące się do przystąpienia z urzędu do egzekucji (art. 26 § 4 ustawy egzekucyjnej) i momentu jej wszczęcia (art. 26 § 5 ustawy egzekucyjnej), wymogów tytułu wykonawczego (art. 27 ustawy egzekucyjnej), dopuszczalności egzekucji (art. 29 ustawy egzekucyjnej), zarzutów w sprawie prowadzenia egzekucji (art. 33 ustawy egzekucyjnej) czy też postępowania w sprawie zgłoszonych zarzutów (art. 34 ustawy egzekucyjnej). Norma art. 71b ustawy egzekucyjnej nie wyłącza stosowania tych przepisów, zaś brak określenia organu egzekucyjnego jako wierzyciela nie oznacza eliminacji art. 26 § 4 tej ustawy.
Wydanie postanowienia, o którym mowa w art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej
i wystawienie tytułu wykonawczego opisanego w art. 71b tej ustawy nie wszczyna "nowego" postępowania egzekucyjnego lecz "nową" egzekucją. Egzekucja wszczęta na podstawie takiego tytułu egzekucyjnego poprowadzona jest w ramach "dotychczasowego" postępowania, w toku którego doszło do zajęcia wierzytelności zobowiązanego u jego dłużnika, przy czym wierzycielem (podmiotem uprawnionym do żądania wykonania tego obowiązku) jest organ egzekucyjny, który dokonał zajęcia, zaś zobowiązanym (osobą, która nie wykonała obowiązku) dłużnik, u którego takiego zajęcia dokonano.
Jest rzeczą oczywistą, że obowiązek dłużnika zajętej wierzytelności wynikający z wystawionego wobec niego tytułu wykonawczego jest nierozerwalnie związany z egzekwowanym obowiązkiem, na poczet którego dokonano zajęcia. Nie budzi również wątpliwości to, że tytuł taki może być wystawiony wyłącznie na podstawie postanowienia, o którym mowa w art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej. Tym samym stwierdzenie wadliwości takiego postanowienia ma decydujące znaczenie dla oceny prawidłowości tytułu wykonanego na jego podstawie wystawionego
i prowadzonej egzekucji.
Zgodnie z treścią art. 170 ustawy p.p.s.a. "orzeczenia prawomocne wiążą nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe (...)", a w myśl art. 171 tej ustawy "wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku ze skargą stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia". Moc wiążąca orzeczenia w odniesieniu do sądów sprawia, że muszą one przyjmować, iż dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak stwierdzono w prawomocnym wyroku.
W prawomocnym wyroku tutejszego Sądu z dnia 11 października 2013 r. sygn. akt I SA/Gl 358/13, została przesądzona kwestia nieprawidłowego uznania przez organ egzekucyjny, że przedmiotowa wierzytelność stanowi nieuregulowaną, przez Spółkę otrzymującą aport, należność, zaś wydanie postanowienia w trybie art. 71a § 9 ustawy egzekucyjnej było przedwczesne wobec braku przeprowadzenia wszechstronnego postępowania ustalającego okoliczności faktyczne potwierdzające istnienie wymagalnej wierzytelności. Skoro w prawomocnym wyroku Sądu zakwestionowana została poprawność i zasadność wydania postanowienia z art. 71a ustawy egzekucyjnej, będącego podstawą wystawienia tytułu wykonawczego,
w oparciu o który prowadzono egzekucję, co do której zgłoszono zarzuty i wydano
w ich sprawie postanowienie będące przedmiotem niniejszego postępowania, Sąd rozstrzygający sprawę, będąc zawiązany tym wyrokiem oraz zależnością prowadzenia egzekucji od wydanego postanowienia ocenianego przez Sąd w tym wyroku, uchylił zaskarżone postanowienie jako wydane z naruszeniem przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik niniejszej sprawy.
Rozpatrując sprawę ponownie organy ustalą czy w dalszym ciągu istnieje
w obrocie prawnym postanowienie będące podstawą wystawienia tytułu wykonawczego i prowadzenia przedmiotowej egzekucji i w zależności od tej okoliczności podejmą stosowne rozstrzygnięcie, zaś, w przypadku konieczności orzekania o zarzutach, uwzględnią ocenę prawną przedstawioną wyżej, co do zakresu i sposobu stosowania w sprawie przepisów ustawy egzekucyjnej.
Z tych przyczyn Sąd stwierdził, że zaskarżone postanowienie narusza wskazane wyżej przepisy postępowania i to w sposób opisany w art. 145 § 1 pkt 1
lit. c ustawy p.p.s.a. i na podstawie tego przepisu oraz art. 152 i art. 200 tej ustawy przy uwzględnieniu § 14 ust. 2 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z dnia 28 września 2002 r. (DZ.U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) orzekł jak w wyroku.
Sąd odstąpił od zasądzenia na rzecz strony skarżącej uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, gdyż organem właściwym w sprawie tej opłaty był Prezydent Miasta G. (miejsce złożenia dokumentu, na żądanie Sądu, w jego siedzibie), a nie Prezydent Miasta K., co oznacza, że opłatę uiszczono do niewłaściwego organu, a tym samym, że nie została ona prawidłowo uiszczona.
