II GSK 652/13

Uzasadnienie

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 13 grudnia 2012 r., sygn. akt V SA/Wa 1928/12 oddalił skargę [...] na postanowienie Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia [...] lipca 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wznowienia postępowania administracyjnego w sprawie przyznania płatności z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych, z następującym uzasadnieniem.

Decyzją z dnia [...] czerwca 2010 Kierownik Biura Powiatowego ARiMR w [...] przyznał [...] płatność rolnośrodowiskową za rok 2009 w pomniejszonej wysokości.

Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa [...] decyzją z dnia [...] sierpnia 2010r. utrzymał w mocy decyzję organu I instancji.

W dniu 30 sierpnia 2010r. [...] zaskarżyła powyższą decyzję do WSA we Wrocławiu (sygn. akt II SA/Wr 5/12).

W dniu 1 marca 2012 r. [...] wystąpiła z wnioskiem o wznowienie postępowania zakończonego decyzją ostateczną z 23 sierpnia 2010 r. Jako podstawę wznowienia wskazała przesłanki o których mowa w art. 145 §1 pkt 1, 5 oraz pkt 6 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. – dalej: k.p.a.).

Po rozpoznaniu powyższego wniosku Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa [...] postanowieniem z dnia [...] maja 2012 r. odmówił wznowienia postępowania administracyjnego.

Na skutek złożonego zażalenia Prezes ARiMR postanowieniem z dnia [...] lipca 2012 r. utrzymał w mocy rozstrzygnięcie organu I instancji, podnosząc w uzasadnieniu, iż jako przesłanki uzasadniające wznowienie postępowania strona wskazała zaistnienie okoliczności wymienionych w art. 145 § 1 pkt 1 k.p.a. (dowody, na których podstawie ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe), art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a. (wyjdą na jaw istotne dla sprawy okoliczności faktyczne lub nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję) oraz w art. 145 § 1 pkt 6 Kpa (decyzja została wydana bez uzyskania wymaganego prawem stanowiska innego organu).

Organ II instancji wskazał również, że wniosek o wznowienie postępowania [...] złożyła w sprawie przyznania płatności z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt na rok 2009. Dotyczył on ostatecznej decyzji Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego ARiMR [...] [...] z dnia [...] sierpnia 2010 r., którą wnioskodawczyni zaskarżyła w dniu 30 sierpnia 2010 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu. Postępowanie sądowe w kwestii wymienionej skargi nie zostało dotychczas zakończone. Natomiast skuteczne wniesienie skargi do sądu administracyjnego stanowi przeszkodę do wszczęcia postępowania administracyjnego mającego na celu usunięcie z obrotu prawnego zaskarżonej decyzji, m.in. w trybie wznowienia postępowania. Podstawowym argumentem przemawiającym za taką wykładnią jest wzgląd na konieczność wyeliminowania niekorzystnego zbiegu uprawnień do weryfikacji ostatecznych decyzji w trybie postępowania sądowego oraz w nadzwyczajnym trybie postępowania administracyjnego.

Oddalając skargę na powyższe postanowienie WSA w Warszawie wskazał, że kwestią podlegającą rozstrzygnięciu w sprawie jest ustalenie czy zasadnie organy administracji kierując się treścią art. 149 § 3 k.p.a. odmówiły stronie wznowienia postępowania zakończonego ostateczną decyzją Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa [...] z dnia [...] sierpnia 2010 r.

Sąd I instancji podał, że instytucja wznowienia postępowania ma na celu stworzenie prawnej możliwości ponownego przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego i podjęcia ponownego rozstrzygnięcia sprawy zakończonej decyzją ostateczną, jeżeli postępowanie przed organem administracji dotknięte było kwalifikowanymi wadami procesowymi enumeratywnie wskazanymi w art. 145 § 1, art. 145a § 1 oraz art. 145b § 1 k.p.a. W związku z tym, że przyczyny wznowienia mogą spowodować zastosowanie trybu administracyjnego oraz trybu weryfikacji decyzji przed sądami administracyjnymi, może powstać problem zbiegu tych postępowań. Z uwagi na terminy do skorzystania z nadzwyczajnych środków zaskarżenia oraz termin do wniesienia skargi do sądu administracyjnego czas ewentualnego zaistnienia zbiegu ulega ograniczeniu do trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. Odnosi się to jednak tylko do wszczęcia postępowania na wniosek. W sprawie niniejszej z takiej możliwości skarżąca skorzystała wnosząc skutecznie w dniu 30 sierpnia 2010 r. skargę na decyzję Dyrektora [...] Oddziału ARiMR z dnia [...] sierpnia 2010 r., do WSA we Wrocławiu (sygn. akt II SA/Wr 5/12). Wybór jednego z tych trybów (nadzwyczajnego czy sądowoadministracyjnego) zależy od podmiotów legitymowanych do wniesienia tych pism. Mogą one złożyć wniosek o wznowienie postępowania administracyjnego bądź skargę do sądu administracyjnego. Jeżeli jednak zostało wszczęte już postępowanie sądowe, gdyż strona skutecznie złożyła skargę (jak w sprawie niniejszej), korzysta ono z prawa pierwszeństwa.

Powyższe oznacza zdaniem Sądu I instancji prymat drogi sądowej z możliwością skorzystania z samokontroli i mediacji jako instytucji przewidzianych w przepisach p.p.s.a.

WSA zauważył, że zgodnie z art. 56 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.; dalej: p.p.s.a.) w razie wniesienia skargi do sądu po wszczęciu postępowania administracyjnego w celu zmiany, uchylenia, stwierdzenia nieważności aktu lub wznowienia postępowania, postępowanie sądowe podlega zawieszeniu, zgodnie z art. 124 § 1 pkt 6 p.p.s.a. Natomiast może być podjęte stosownie do art. 128 § 1 p.p.s.a., gdy ustaną przyczyny zawieszenia. Ostateczną decyzję co do dalszego biegu postępowania podejmować będzie zatem sąd.

W niniejszej sprawie doszło do zbiegu postępowań. Z wnioskiem o wznowienie postępowania skarżąca wystąpiła po uprzednim zaskarżeniu przedmiotowej decyzji do sądu administracyjnego. Powyższe oznacza, że po wniesieniu skargi do sądu administracyjnego prowadzenie postępowania w nadzwyczajnym trybie nie jest dopuszczalne, skoro badana jest legalność podjętych rozstrzygnięć w toku postępowania przed sądem administracyjnym Sąd ten w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego uchyla zaskarżoną decyzję (art. 145 §1 pkt 1 lit b p.p.s.a.).

Skargę kasacyjną od powyższego wyroku złożyła [...], wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.

Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono

I. Na podstawie art. 174 pkt 2 p.p.s.a. naruszenie przepisów postępowania, w sposób mający istotny wpływ na wynik sprawy, tj.

1. art. 3 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 104 k.p.a. i z art. 11 rozporządzenia (WE) nr 1122/2009 poprzez błędne ustalenie przedmiotu "sprawy", o której mowa w art. 104 kpa, polegające na przyjęciu, iż przedmiotem skargi jest postanowienie Prezesa ARiMR o odmowie wznowienia postępowania zakończonego jakoby tylko jedną decyzją Dyrektora DOR ARiMR z dn. [...] sierpnia 2011 r., gdy tymczasem w jednym postępowaniu wszczętym z jednego pojedynczego wniosku skarżącej złożonego w trybie art. 11 rozporządzenia (WE) nr 1122/2009 o przyznanie skarżącej jednej płatności rolnośrodowiskowej za 2009 r. Dyrektor DOR ARiMR wydał dwie wykluczające się decyzje w tej samej sprawie w dniach [...] sierpnia 2010.r.

2. art. 3 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 k.p.a. poprzez przyjęcie, iż złożenie

skargi do WSA wyklucza prawo strony do zbadania przez organ nowo ujawnionych dowodów w sprawie i uniemożliwia przeprowadzenie przez organ uzupełniającego postępowania dowodowego w oparciu o nowo ujawnione dowody i okoliczności;

3. art. 3 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 154 § 1 pkt. 1 k.p.a. oraz art. 149 § 3 k.p.a. poprzez przyjęcie, iż organy ARiMR zachowały właściwość rzeczową do rozstrzygania merytorycznego w sprawie zawisłej przed sądem administracyjnym;

4. art. 3 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 145 § 1 k.p.a. poprzez przyjęcie, iż czasowy zbieg uprawnień strony do złożenia skargi do WSA i do złożenia wniosku o wznowienie postępowania rodzi konieczność "wyeliminowania" jednego z konstytucyjnych uprawnień strony;

5. art. 3 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 77 k.p.a. poprzez niezbadanie wszystkich zarzutów

skarżącej w tym:

- zarzutu błędnego rozdzieleni postępowania wszczętego jednym pojedynczym wnioskiem o przyznanie skarżącej jednej płatności, z jednego programu,

- zarzutu błędnego skompletowania akt sprawy - oparcia decyzji na części akt

rozdzielonego postępowania,

- zarzutu dopuszczenia możliwości przyznania skarżącej dwóch płatności rolnośrodowiskowych ze starego i z nowego programu za ten sam rok, do tych samych gruntów, dwiema odrębnymi decyzjami, wydanymi w dwóch wydzielonych postępowaniach wszczętych z jednego pojedynczego wniosku strony.

II. Na podstawie art. 174 pkt 1 p.p.s.a naruszenie przepisów prawa materialnego przez błędną jego wykładnię i niewłaściwe zastosowanie, to jest:

1. art. 40 ust. 2 TFUE, art. 11.rozporządzania (WE) nr 1122/2009, § 1 pkt. 1 rozporządzenia MRiRW z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Program rolnośrodowiskowy" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 2013 oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia RM z dn. 20 lipca 2004.r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt objętej planem rozwoju obszarów wiejskich – poprzez przyjęcie, iż z jednego, pojedynczego wniosku rolnika o jedną płatność rolnośrodowiskową za dany rok organ może prowadzić dwa odrębne postępowania administracyjne i wydać dwie odrębne decyzje administracyjne w przedmiocie przyznania rolnikowi dwóch płatności z obu programów (starego i nowego) do tych samych gruntów, w tym samym roku;

2. art. 40 ust. 2 TFUE w zw. z art. 2a rozporządzenia (WE) nr 73/2009 poprzez podtrzymanie postanowienia zawierającego błędne merytoryczne rozstrzygnięcie oparte na ocenie ważności umowy cywilno-prawnej, na podstawie której skarżąca weszła w posiadania działek zgłoszonych do płatności, podczas gdy płatności są skierowane do posiadaczy gruntów rolnych, niezależnie od posiadania przez nich tytułu prawnego do tych gruntów.

Argumentację na poparcie zarzutów skarżąca kasacyjnie przedstawiła w uzasadnieniu skargi kasacyjnej.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Skarga kasacyjna nie zawiera usprawiedliwionych podstaw i podlega oddaleniu.

Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, bowiem stosownie do treści art. 183 § 1 p.p.s.a, rozpoznając sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania, która zachodzi w przypadkach przewidzianych w § 2 tego artykułu. W niniejszej sprawie nie występują jednak żadne z wad wymienionych we wspomnianym przepisie, które powodowałyby nieważność postępowania prowadzonego przez Sąd I instancji.

Wniesiona skarga kasacyjna powołuje obydwie podstawy kasacyjne przewidziane w art. 174 p.p.s.a. Zarzuca się w niej Sądowi I instancji zarówno naruszenie prawa materialnego (pkt 1), jak i naruszenie przepisów prawa procesowego, które - w ocenie strony - miało istotny wpływ na wynik sprawy (pkt 2).

Jak akcentuje się w orzeczeniach sądów administracyjnych w sytuacji, gdy w skardze kasacyjnej zarzuca się zarówno naruszenie prawa materialnego, jak i naruszenie przepisów postępowania – jak ma to miejsce w rozpoznawanej sprawie - w pierwszej kolejności Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje zarzuty naruszenia przepisów postępowania.

Za chybiony Naczelny Sąd Administracyjny uznał zarzut naruszenia przepisów postępowania sformułowany w pkt I ppkt 1 petitum skargi kasacyjnej. Według autora skargi kasacyjnej Sąd I instancji błędnie ustalił przedmiot sprawy.

Nie można podzielić powyższego zarzutu skargi kasacyjnej, a to z uwagi na jednoznaczną treść wniosku skarżącej z dnia 29 lutego 2012 r. skierowanego do Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa [...]. W piśmie tym skarżąca żądała wznowienia postępowania zakończonego decyzją ostateczną Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa [...] z dnia [...] sierpnia 2010 r., nr [...]. Zgodnie zaś z art. 147 k.p.a. wznowienie postępowania następuje z urzędu lub na żądanie strony. Wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 oraz w art. 145a i art. 145b następuje tylko na żądanie strony. Zatem, to sama treść wniosku zawierająca konkretne żądanie strony jak i jego rozstrzygnięcie determinowały zakres i granice orzekania tak przez organ administracyjny jak i przez Sąd I instancji, co wynika z art. 145 § 1 i nast. k.p.a. oraz art. 1 i art. 3 § 1 i § 2 p.p.s.a.

Natomiast nie może budzić wątpliwości, że w niniejszej sprawie skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie dotyczyła postanowienia Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia [...] lipca 2012 r. utrzymującego w mocy postanowienie Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa [...] z dnia [...] maja 2012 r. o odmowie wznowienia postępowania administracyjnego zakończonego ww. decyzją ostateczną z dnia [...] sierpnia 2010 r.

W tym stanie rzeczy nie można podzielić zarzutu skargi kasacyjnej dotyczącego nieprawidłowego ustalenia przedmiotu sprawy.

Za zupełnie niezrozumiały i tym samym pozbawiony usprawiedliwionych podstaw należy uznać zarzut naruszenia art. 3 § 1 p.p.s.a. w zw. z art. 154 § 1 pkt 1 k.p.a. oraz art. 149 § 3 k.p.a. wskazany w pkt 1 ppkt 3 petitum skargi kasacyjnej. Skarżąca kasacyjnie upatruje naruszenia powyższych przepisów poprzez przyjęcie, iż organy ARiMR zachowały właściwość rzeczową do rozstrzygania merytorycznego w sprawie zawisłej przed sądem administracyjnym. W tym kontekście stwierdza, że Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa [...] w dniu wydania zaskarżonego postanowienia (i obecnie) jest przeciwnikiem procesowym strony, a nie jest organem właściwym do wydawania władczych rozstrzygnięć w sprawie, w której jest stroną.

Odnosząc się do tak przedstawionej argumentacji należy wskazać, że organem właściwym w sprawie wznowienia postępowania jest ten organ administracji, który wydał w sprawie decyzję w ostatniej instancji, a więc ten, który prowadził postępowanie i orzekał w danej sprawie jako ostatni (art. 150 § 1 k.p.a.). Można zatem wskazać tutaj na zasadę, że postępowanie wznawia organ ostatniej instancji, w postępowaniu przed którym zostały popełnione błędy w sposobie procedowania, powstałe z winy tego organu lub zaistniały inne okoliczności wymienione w art. 145 i 145a, które miały wpływ na wynik sprawy. Organem tym może być zarówno organ I instancji (od decyzji którego strona nie złożyła odwołania i decyzja tego organu stała się ostateczna), jak i organ odwoławczy, o ile strona skorzystała z przysługującego jej prawa do odwołania i sprawę rozstrzygnął ostatecznie organ odwoławczy (por. Łaszczyca Grzegorz, Martysz Czesław, Matan Andrzej, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz. Tom II. Komentarz do art. 104-269, Lex nr 85090).

Od tej zasady istnieje jednak wyjątek, według którego organ właściwy do wznowienia traci swe uprawnienia w tym zakresie na rzecz organu wyższego stopnia, ale jedynie w przypadku, gdy przyczyny wznowienia leżą po stronie tego organu, a więc gdy na skutek działania lub zaniechania organu nastąpiła wadliwość postępowania, wymieniona w art. 145 § 1 k.p.a. (art. 150 § 2 k.p.a.).

Stosownie zaś do art.149 § 3 k.p.a. odmowa wznowienia postępowania następuje w drodze postanowienia.

W rozpoznawanej sprawie wniosek o wznowienie postępowania rozpoznał właściwy organ tj. Dyrektor [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa [...]. Ten bowiem organ wydał w ostatniej instancji decyzję z dnia [...] sierpnia 2010 r. objętą wnioskiem o wznowienie postępowania, a skarga kasacyjna nie wskazuje na wyjątki o których mowa w art. 150 § 2 k.p.a.

Już tylko na marginesie należy wskazać, że zasadą jest właściwość organu, który wydał decyzję w ostatniej instancji, orzekanie w sprawie przez organ wyższej instancji dopuszczalne jest tylko w razie, gdy wykaże się związek pomiędzy działaniem organu orzekającego w sprawie w ostatniej instancji z podstawą uzasadniającą wznowienie postępowania" (por. B. Adamiak (w:) B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks..., s. 654).

Nie mogą również odnieść zamierzonego skutku zarzuty sformułowane w pkt I ppkt 2 i 4 petitum skargi kasacyjnej. Istota tych zarzutów sprowadza się do negowania stanowiska Sądu I instancji, według którego nie jest dopuszczalne wszczęcie przez organ administracji publicznej postępowania w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji, w tym także postępowania o wznowienie postępowania, po wniesieniu skargi w tej samej sprawie do sądu administracyjnego.

W rozpoznanej sprawie bezspornym jest, że skarżąca w dniu 30 sierpnia 2010 r. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu skargę na decyzję Dyrektora [...] Oddziału Regionalnego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa we Wrocławiu z dnia [...] sierpnia 2010 r., tj. decyzję objętą wnioskiem o wznowienie postępowania. Sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt II SA/Wr 5/ 12.

Naczelny Sąd Administracyjne w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji, że nie jest dopuszczalne prowadzenie przez organ administracji publicznej postępowania w celu zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji, w tym także postępowania o wznowienie postępowania, po wniesieniu skargi w tej samej sprawie do sądu administracyjnego (por. wyrok WSA z dnia 16 września 2010 r. I SA/Ke 419/10, wyrok NSA z dnia 2 października 2007 r., I FSK 974/07, wyrok WSA z dnia 19 listopada 2007 r., I SA/Bd 608/07). Wybór jednego z tych trybów (nadzwyczajnego czy sądowoadministracyjnego) zależy od podmiotów legitymowanych do wniesienia tych pism. Mogą one wnieść wniosek o wznowienie postępowania administracyjnego bądź skargę do sądu administracyjnego opartą na tej podstawie. Jeżeli jednak wszczęte zostało już postępowanie sądowe, bo strona złożyła skutecznie skargę, korzysta ono z prawa pierwszeństwa (por. wyrok NSA z dnia 5 maja 1989 r., I SA 1003/88, ONSA 1989, nr 1, poz. 43).

Jak słusznie zauważył Sąd I instancji, nie może ulegać wątpliwości, że w rozpoznawanej sprawie doszło do zbiegu postępowań, a z wnioskiem o wznowienie postępowania skarżąca wystąpiła po uprzednim zaskarżeniu ww. decyzji do sądu administracyjnego.

Za chybiony należało również uznać zarzut sformułowany w pkt I ppkt 5 petitum skargi kasacyjnej. Autor skargi kasacyjnej nie wykazał bowiem wpływu zarzucanego naruszenia przepisów postępowania na wynik sprawy.

Poza tym okoliczność, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie analizowano merytorycznie wszystkich zarzutów podniesionych w skardze mogłaby być podnoszona w ramach zarzutu naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a., czego skarga kasacyjna nie czyni.

Niezależnie od powyższego, wyżej wskazana okoliczność mogłaby stanowić naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a., ale tylko i wyłącznie w sytuacji wykazania wpływu tego uchybienia na wynik sprawy (por. wyrok NSA z dnia 7 maja 2013 r., sygn. akt II FSK 16/12; wyrok NSA z dnia 20 marca 2012 r., sygn. akt II GSK 169/11). Skarga kasacyjna w ramach rozpatrywanego zarzutu nie wykazała takiego wpływu. Innymi słowy autor skargi kasacyjnej, mając jednocześnie na względzie motywy którymi kierował się Sąd I instancji oddalając skargę - nie wykazał, że gdyby nie wadliwe działanie sądu, w sprawie zapadłoby inne rozstrzygnięcie.

Przechodząc do zarzutów naruszenia przepisów prawa materialnego sformułowanych w pkt II ppkt 1 i 2 petitum skargi kasacyjnej, należy je uznać za niezasadne.

Sąd I instancji nie mógł naruszyć wskazanych w tych zarzutach przepisów prawa materialnego, ponieważ ich nie stosował ani też nie interpretował. Wobec tego nie mógł dokonać ich błędnej wykładni i niewłaściwego zastosowania, co czyni zarzuty bezzasadnymi.

Mając powyższe na uwadze Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. oddalił skargę kasacyjną jako pozbawioną usprawiedliwionych podstaw.