VI SA/Wa 2748/13

Uzasadnienie

Decyzją z [...] lipca 2013 r., Główny Inspektor Transportu Drogowego na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., art. 64 ust. 1-2, art. 64 c, art. 140 aa ust. 1, 3, 4, art. 140 ab ust. 1 pkt 3 lit c), ust. 2 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (j.t. Dz. U. z 2012 r., poz. 1137 ze zm.), art. 41 ustawy z dnia 21 marca 1985 o drogach publicznych (j.t. Dz. U. z 2013 r. poz. 260) – także jako ustawa, po rozpatrzeniu odwołania P. K. od decyzji [...] Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego z [...] maja 2013 r. Nr [...] nakładającej karę pieniężną w wysokości 15000 złotych, utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

Do wydania decyzji doszło w następującym stanie faktycznym i prawnym.

W dniu [...] kwietnia 2013 r. w O. (obwodnica północna) na drodze krajowej nr [...] o dopuszczalnych naciskach pojedynczej osi napędowej do 10t zatrzymano do kontroli samochód marki [...] o nr rej. [...] wraz z naczepą marki [...] o nr rej. [...].

Pojazdem członowym kierował K. G., który wykonywał przewóz w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy P. K. prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą F. P. K. Kierowca wykonywał międzynarodowy przewóz drogowy ładunku niepodzielnego – obrabiarki (waga brutto 20t), z Niemiec do Polski. Pojazd wraz z ładunkiem poddano ważeniu na legalizowanych wagach przenośnych SAW 10C/II klasy dokładności IIII o nr fabrycznych [...] i [...] z ważną legalizacją ponowną do [...]grudnia 2014 r. oraz świadectwami zgodności na wymagania Dyrektywy Rady nr 90/384/EWG zmienionej Dyrektywą nr 93/68/EWG wdrożonej rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 grudnia 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla wag nieautomatycznych podlegających ocenie zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 23). Ważenia pojazdu dokonano na zatwierdzonym stanowisku do ważenia pojazdów zalegalizowanym przez geodetę uprawnionego protokółem z dnia [...]maja 2012 r. W wyniku ważenia, po odjęciu 2%, stwierdzono przekroczenie dopuszczalnego nacisku pojedynczej osi napędowej na drogach o 2,15t (nacisk osi wynosił 12,45t). Kierowca podczas kontroli, po zapoznaniu z procedurą ważenia i kontroli, okazał nieważne zezwolenie kategorii III nr [...] na przejazd pojazdu nienormatywnego (ważność zezwolenia upłynęła dzień przed kontrolą). Zdaniem kontrolujących kierowca zobowiązany był do okazania zezwolenia kat. VII.

Przebieg kontroli utrwalono protokołem nr [...], który kierowca podpisał nie wnosząc do niego uwag.

Pismem z [...] kwietnia 2013 r., P. K. został powiadomiony o wszczęciu postępowania administracyjnego i o prawach przysługujących stronie, a następnie pismem z [...] maja 2013 r. złożył wyjaśnienia w sprawie. Powołując art. 43 Prawa przewozowego, podkreślił, że czynności ładunkowe należą do obowiązków nadawcy, który jest zobowiązany wykonać je w sposób zapewniający przewóz przesyłki towarowej, zgodnie z przepisami ruchu drogowego i przepisami o drogach publicznych, a w szczególności niepowodujący zagrożenia bezpieczeństwa drogowego, przekroczenia dopuszczalnej masy pojazdów lub przekroczenia dopuszczalnych nacisków osi. Strona zaznaczyła, że to na nadawcy spoczywał ciężar dokonania załadunku, tak by nie powodował przekroczeń i w związku z tym obarczanie przewoźnika odpowiedzialnością za powstałe uchybienie nie jest właściwe. Przedsiębiorca wyjaśnił, iż zadbał o przeszkolenie kierowcy i nie miał wpływu na powstałe naruszenie, toteż wnosił o umorzenie postępowania, z uwagi na fakt, iż niepodzielny ładunek, jakim była obrabiarka został załadowany bez udziału przedsiębiorcy i jego kierowcy.

Decyzją z [...] maja 2013 r., [...] Wojewódzki Inspektor Transportu Drogowego, zgodnie z ustaleniami poczynionymi podczas kontroli drogowej [...] kwietnia 2013 r., potwierdzonymi protokołem kontroli, nałożył na P. K., karę pieniężną wysokości 15000 złotych, za brak zezwolenia kategorii VII – w pozostałych przypadkach.

W uzasadnieniu decyzji, organ odnosząc się do stanu faktycznego sprawy powołał szczegółowo przepisy prawa materialnego, w tym akty wykonawcze, stanowiące podstawę nałożonej kary stwierdzając, że na wykonywany przewóz koniecznym było posiadanie zezwolenia kat. VII.

Pismem z [...] czerwca 2013 r., P. K. złożył odwołanie od powyższej decyzji, wnosząc o jej uchylenie i umorzenie postępowania zarzucając organowi naruszenie:

- prawa procesowego - art. 6, art. 7, art. 9, art. 75, art 77§ 1, art. 107 § 3 k.p.a. -poprzez zaniechanie przeprowadzenia pełnego postępowania dowodowego, w tym uwzględnienia wyjaśnień strony;

- prawa materialnego - art. 140aa ust.3 i 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz art. 43 ustawy Prawo przewozowe (tj. Dz. U. z 2012 r., poz. 1173 z zm.).

Strona podniosła, iż organ I instancji nieprawidłowo obciążył ją jako przewoźnika sankcją za przekroczenia na osiach, w sytuacji gdy to zupełnie odrębna jednostka dokonała czynności ładunkowych oraz pomiarów. Strona podkreśliła, iż profesjonalnie wykonuje swe obowiązki, z dochowaniem należytej i wymaganej staranności. Ponadto, zdaniem odwołującego, organ kontrolujący winien mieć na uwadze, iż nie dopuszczono kierowcy do czynności ładunkowych i wynikało to z wewnętrznych zarządzeń kontrahenta. Dodatkowo, w odwołaniu podniesiono, iż można odnieść wrażenie, że organ nałożył na stronę karę pieniężną tylko z uwagi na prostszą procedurę ukarania podmiotu posiadającego siedzibę w kraju. Bowiem pomimo wskazania podmiotu odpowiedzialnego za uchybienie, podmiot ten nie poniesie żadnej odpowiedzialności. Na dowód twierdzeń załączono kopię Zlecenia przewozowego, które jednoznacznie, zdaniem strony, wskazywało załadowcę przewożonego ładunku, jako odpowiedzialnego za stwierdzone uchybienie.

Ponadto strono podniosła, iż organ dopuścił się szeregu uchybień procesowych, mających wpływ na wynik sprawy.

Powołaną na wstępie decyzją z [...] lipca 2013 r., Główny Inspektor Transportu Drogowego utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu organ powołał szeroko przepisy prawa, na podstawie których stwierdzono naruszenie dopuszczalnych nacisków osi na drogach. Dodatkowo wyjaśnił szczegółowo procedurę ważenia pojazdów i podkreślił, iż w świetle obowiązujących przepisów oraz biorąc pod uwagę ustalony stan faktyczny, brak było podstaw do uchylenia zaskarżonej decyzji.

Organ odwoławczy, wskazując na przepis art. 64 ust. 2 ustawy stwierdził, że tylko przewóz ładunku niepodzielnego możliwy jest po uzyskaniu zezwolenia, poza przewozu wg zezwolenia kat. I lub II. W trakcie kontroli ustalono przekroczenie nacisku pojedynczej osi napędowej pojazdu na drogę do 10t o 2,15t (nacisk wynosił 12,15t po odjęciu 2%), a więc ponad 20%. Z tabeli załącznika do ustawy wynika, że przekroczenie to dotyczyło także drogi 11,5t. Zatem stosownie do art. 140ab ust. 1 pkt 3 ustawy należało nałożyć karę pieniężną określoną w pkt c) tego przepisu.

Powołując przepisy wynikające z regulacji ujętych w Kodeksie cywilnym, wyjaśnił pojęcie "braku wpływu" oraz "należytej staranności". Odnosząc się do zarzutów podniesionych w odwołaniu, organ wyjaśnił, iż w przedmiotowej sprawie nie zachodziła możliwość uwolnienia się podmiotu wykonującego przejazd od odpowiedzialności. Zdaniem organu, strona w toku postępowania, ani na etapie odwoławczym nie przedstawiła dowodów wskazujących, że dochowała należytej staranności w realizacji czynności związanych z przejazdem oraz nie miała wpływu na powstanie naruszenia. W ocenie organu, dowodu nie mogą stanowić wyjaśnienia strony, w których wskazywała ona, iż odpowiedzialny za stwierdzone naruszania jest załadowca, a także nadesłana wraz z odwołaniem kopia zlecenia transportowego. Wskazane w zebranym materiale dowodowym okoliczności popełnienia zarzucanego naruszenia tj. wykonywanie przejazdu po drogach publicznych pojazdem nienormatywnym bez zezwolenia kategorii VII w pozostałych przypadkach były okolicznościami, które podmiot wykonujący przejazd powinien był przewidzieć i nie dopuścić do ich zaistnienia.

Odnosząc się do argumentacji strony, powołując się na art. 140aa ust. 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym, organ wyjaśnił, iż za naruszenie przepisów, odpowiedzialność ponosi podmiot wykonujący przewóz, zaś odpowiedzialność innych podmiotów niż wykonujących przewóz następuje dopiero po stwierdzeniu, że podmioty te miały wpływ lub godziły się na powstanie naruszenia obowiązków lub warunków przewozu drogowego. Nie ma zatem możliwości uniknięcia przez stronę – jako podmiotu wykonującego przejazd, odpowiedzialności z tytułu stwierdzonych naruszeń poprzez "przeniesienie" jej na załadowcę. Oczywiście nie wyklucza to możliwości wszczęcia dodatkowego postępowania i nałożenia kary pieniężnej również na ten podmiot, po spełnieniu przesłanek określonych w powyżej cytowanym art. 140aa ust 3 pkt. 2 ustawy Prawo o ruchu drogowym. Niemniej jednak kara taka mogłaby być nałożona równolegle na podmiot wymieniony w art. 140aa ust 3 pkt. 2 i na podmiot wykonujący przejazd. Organ wyjaśnił, iż możliwość ukarania załadowcy nie wyklucza odpowiedzialności podmiotu wykonującego przejazd, jak oczekiwałby tego odwołujący.

Pismem z dnia [...] września 2013 r., P. K. złożył skargę na powyższą decyzję, wnosząc o jej uchylenie. Zaskarżonej decyzji zarzucił:

- uchybienie art. 7, art 77, art. 80 k.p.a. poprzez zaniechanie przeprowadzenia pełnego postępowania dowodowego, w tym uwzględnienia wyjaśnień strony;

- błędną wykładnię przepisów art. 140aa ust. 3 i 4 ustawy Prawo o ruchu drogowym;

- błędną wykładnię przepisów art. 43 ustawy Prawo przewozowe;

- błędną wykładnię przepisów art. 3 Konwencji CMR.

Strona skarżąca, podtrzymując zarzuty zawarte w odwołaniu i rozszerzając je o szczegółowe uzasadnienie podniosła dodatkowo, iż ważenia dokonano na drodze krajowej nr [...] zaliczonej do dróg o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi do 10 ton. Podkreśliła, że Ogólnopolski Związek Pracodawców Transportu Drogowego pismem z [...] maja 2013 r. wniósł skargę do Komisji Wspólnot Europejskich na nieprzestrzeganie prawa wspólnotowego poprzez ograniczanie dostępu do sieci dróg samorządowych pojazdom spełniającym wymagania Dyrektywy Rady 96/53/WE, a tym samym praktycznie wyłącznie zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o drogach publicznych. Wyjaśniono, że kontrole ważenia i przeciążenia osi zgodnie z prawem unijnym mogą być przeprowadzane jedynie na drogach 11,5 t. Natomiast kontrole w zakresie ważenia na drogach do 8 ton i 10 ton, jeżeli państwo członkowskie nie dostosowało do ruchu pojazdów ciężarowych nie mają racji bytu. W związku z tym, zdaniem strony skarżącej, organ kontrolujący rozpatrując sprawę winien zawiesić postępowanie do czasu ustosunkowania się przez Komisję Europejską do wniesionej skargi.

Zdanie skarżącego za ustalone przekroczenia powinien odpowiadać załadowca, jako wyłącznie mający wpływ na rozmieszczenie ładunku, na co żadnego wpływu nie miał przewoźnik. Skarżący dochował należytej staranności w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej, także w stosunku do przeszkolenia kierowcy, a staranności tej nie dochował załadowca. W związku z tym organ powinien, przy ustalaniu i ocenie materiału dowodowego, uwzględnić wzajemne powiązania okoliczności występujących w tym materiale. Tymczasem organ przeanalizował jedynie jego fragment, z naruszeniem wskazanych w skardze przepisów postępowania.

W odpowiedzi na skargę Główny Inspektor Transportu Drogowego wniósł o jej oddalenie nie podzielając podniesionych w niej zarzutów. Podtrzymując dotychczasową argumentację, organ podkreślił, iż nie wystarczy zakwestionować swej odpowiedzialności i oświadczyć, że dochowało się należytej staranności w realizacji czynności przewozu, bowiem taką okoliczność należy udowodnić.

W pismach z dnia 6 kwietnia 2014 r. (data wpływu 9 i 12 maja 2014 r.) skarżący podał, że Komisja Europejska w uwzględnieniu skargi Ogólnopolskiego Związku Pracodawców Transportu Drogowego z dnia [...] maja 2013 r. z dniem 6 grudnia 2013 r. skierowała sprawę do jej dokładnego zbadania na zgodność z Dyrektywą Rady nr 96/53/WE. W związku z tym skarżący podkreślał, że stwierdzone w czasie kontroli naciski powinny odnosić się do drogi o dopuszczalnych naciskach do 11,5t. Podkreślał także nieprawidłowość użycia wag dla pomierzenia nacisku osi wielokrotnych i masy całkowitej pojazdu, jako niezgodnej ze stanowiskiem Biura Metrologii Prawnej Głównego Urzędu Miar z dnia [...] sierpnia 2012 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (j.t. Dz. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle paragrafu drugiego powołanego wyżej artykułu kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Chodzi więc o kontrolę aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dokonywaną pod względem ich zgodności z prawem materialnym i przepisami procesowymi, nie zaś według kryteriów słuszności.

Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają w pierwszej instancji wojewódzkie sądy administracyjne (art. 3 § 1 ww. ustawy).

Rozpoznając sprawę w świetle powołanych wyżej kryteriów należy uznać, iż skarga nie ma uzasadnionych podstaw dla jej uwzględnienia.

Ustalenia organu administracji wynikają z protokołu kontroli pojazdu przeprowadzone w dniu [...] kwietnia 2013 r. niekwestionowanego, co do tych ustaleń przez kierowcę.

Na zalegalizowanym stanowisku do ważenia pojazdów i zalegalizowanymi przyrządami pomiarowymi ustalono, że kontrolowany pojazd przekraczał na pojedynczej osi napędowej (a nie na osi wielokrotnej nie przekraczając dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu, do czego odnosił się skarżący w piśmie z dnia 6 kwietnia 2014 r. kwestionując prawidłowość zastosowania w czasie kontroli wag SAW 10C/II) dopuszczalny nacisk na drogę (do 10t), po której wykonywany był przewóz, o 2,15t, zatem kontrolowany pojazd był pojazdem nienormatywnym stosownie do definicji z art. 2 pkt 35a) Ustawy – Prawo o ruchu drogowym (także jako ustawa) - pojazd nienormatywny - pojazd lub zespół pojazdów, którego naciski osi wraz z ładunkiem lub bez ładunku są większe od dopuszczalnych, przewidzianych dla danej drogi w przepisach o drogach publicznych, lub którego wymiary lub rzeczywista masa całkowita wraz z ładunkiem lub bez niego są większe od dopuszczalnych, przewidzianych w przepisach niniejszej ustawy. Zgodnie z art. 41 ust. 2 pkt 1 ustawy o drogach publicznych minister właściwy ustalił dla przedmiotowej drogi dopuszczalne naciski osi do 10t.

Zgodnie z art. 64 ust. 1 pkt 1 ustawy - ruch pojazdu nienormatywnego jest dozwolony pod warunkiem uzyskania zezwolenia na przejazd pojazdu nienormatywnego odpowiedniej kategorii, wydawanego, w drodze decyzji administracyjnej, przez właściwy organ, przy czym zabrania się przewozu pojazdem nienormatywnym ładunków innych niż ładunek niepodzielny, z wyłączeniem pojazdów nienormatywnych uprawnionych do poruszania się na podstawie zezwoleń kategorii I lub kategorii II (ust. 2). Zgodnie natomiast z ust. 3 - wymiary, masa, naciski osi pojazdów nienormatywnych uprawnionych do poruszania się na podstawie zezwoleń kategorii I-VII oraz drogi, po których pojazdy te mogą się poruszać, są określone w tabeli stanowiącej załącznik do ustawy.

Organ administracji, odwołując się do tego załącznika wyjaśnił, iż na kontrolowany przewóz obowiązywało zezwolenie kat. VII. Przewożony był ładunek niepodzielny (obrabiarka), który zgodnie z definicją z art. 2 pkt 35b) ustawy był ładunkiem, który bez niewspółmiernie wysokich kosztów lub ryzyka powstania szkody nie mógł być podzielony na dwa lub więcej mniejsze ładunki. Zgodnie z lp. 7 Kategoria VII lit. b) załącznika do ustawy przewożony ładunek powodował nacisk osi przekraczający wielkość dla drogi o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej do 11,5 t, gdyż nacisk tej osi wynosił 12,15t. Zatem organ prawidłowo zakwalifikował, jako konieczne dla wykonywanego przewozu, posiadanie zezwolenia kat. VII.

Ustalona wielkość przekroczenia nacisku pojedynczej osi napędowej pojazdu była także większa dla drogi, po której poruszał się kontrolowany pojazd. Na drodze tej dopuszczalny był nacisk do 10t i został on przekroczony o 2,15t. Przekroczenie to wynosiło ponad 20%, w związku z tym, dla określenia kary pieniężnej na podstawie art. 140ab ust. 1 ustawy miał zastosowanie jej pkt 3 lit. c) i w podanej w tym punkcie wysokości kara pieniężna został nałożona.

Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę nie podzielił stanowiska skarżącego, co do dochowania przez przewoźnika należytej staranności i braku wpływu na stwierdzone naruszenie. Argumenty skarżącego, mające wykazać powyższe przesłanki, zawierają się w zasadzie w stwierdzeniu, że nie mógł być obecny przy załadunku obrabiarki. Organ administracji szeroko odniósł się do okoliczności wyłączających odpowiedzialność przewoźnika i wyjaśniał, jak należy rozumieć dochowanie należytej staranności i brak wpływu na powstanie naruszenia. Argumenty organu w tym zakresie nie można uznać za chybione lub nieprawidłowo wskazane. Należy bowiem mieć na względzie fakt, że to przewoźnik podejmuje się transportu, a tym samym może transport ten rozpocząć po upewnieniu się, czy przewożony ładunek nie powoduje naruszenia obowiązujących przepisów. Odpowiedzialność załadowcy jest odpowiedzialnością odrębną od odpowiedzialności przewoźnika, stąd przewoźnik nie może zwolnić się od odpowiedzialności własnej, jedynie przez wskazywanie na nieprawidłowe załadowanie towaru przez załadowcę.

Chcąc wykazać swój brak odpowiedzialności za stwierdzone naruszeni skarżący odwołał się także do art. 3 Konwencji o CMR. Konwencja o umowie międzynarodowego przewozu drogowego towarów (CMR) i Protokół podpisania, sporządzone w Genewie 19 maja 1956 r. z dnia 19 maja 1956 r. (Dz.U. 1962 Nr 49, poz. 238) - sprostowanie: Dz.U. z 1995 r. Nr 69, poz. 352 – we wskazanym przez skarżącego przepisie stanowi, iż przy stosowaniu niniejszej Konwencji przewoźnik odpowiada, jak za swoje własne czynności i zaniedbania, za czynności i zaniedbania swoich pracowników i wszystkich innych osób, do których usług odwołuje się w celu wykonania przewozu, kiedy ci pracownicy lub te osoby działają w wykonaniu swych funkcji. Powołany przez skarżącego przepis jednoznacznie wskazuje na odpowiedzialność przewoźnika, jako na odpowiedzialność niezależną od odpowiedzialności innych podmiotów wykonujących zadania w zakresie transportu drogowego.

W tych warunkach Wojewódzki Sąd Administracyjny, na podstawie art. 151 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji wyroku.