II SA/Gl 1771/13

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] r. nr [...] Wójt Gminy B. ustalił wobec współwłaścicielek nieruchomości położonej w B. przy ul. [...] tj. E. N., M. N. oraz E. K. solidarny obowiązek uiszczania miesięcznych opłat za opróżnianie zbiornika bezodpływowego przez okres jednego roku począwszy od dnia, kiedy decyzja stanie się ostateczna. Organ I instancji ustalił nadto, że wysokość opłaty miesięcznej wynosi brutto 130,00 zł, wskazał że należy ją uiszczać w terminie do 15 dnia każdego miesiąca, orzekł też że współwłaścicielki mają obowiązek udostępniania nieruchomości celem opróżnienia zbiornika bezodpływowego z nieczystości ciekłych poprzez pozostawienie otwartej bramy lub innych podobnych urządzeń.

Decyzja, jak wynika z jej części nagłówkowej, wydana została na podstawie art. 6 ust. 7, 8, 9, 11 i 12 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (tekst jednolity: Dz. U. 2012, poz. 391).

W uzasadnieniu organ I instancji wskazał, iż stanowiąca współwłasność nieruchomość położona w B. przy ul. [...] jest zabudowana budynkiem mieszkalnym, w którym zamieszkuje jedna osoba. Nieruchomość jest wyposażona w zbiornik bezodpływowy służący do gromadzenia powstających w jej obrębie nieczystości ciekłych. W dniu [...] r. z urzędu zostało wszczęte postępowanie administracyjne w celu sprawdzenia wykonania przez współwłaścicielki nieruchomości postanowień art. 5 ust 1 pkt 3b i art. 6 ust. 1 ww. ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W dniu tym do współwłaścicielek zostało przesłane zawiadomienie o wszczęciu postępowania wraz z wezwaniem do okazania umowy oraz opłaconych rachunków za opróżnianie zbiornika bezodpływowego i transport nieczystości ciekłych. W dniu [...] r. E. N. dostarczyła rachunek za odbiór nieczystości ciekłych z przedmiotowej nieruchomości z dnia [...] r.

W celu ustalenia wielkości zużycia wody w ciągu ostatniego roku organ wystąpił do administratora gminnego wodociągu (Zakładu Budżetowego Gospodarki Komunalnej w B.) o udzielenie stosownej informacji. W odpowiedzi dyrektor ZBGK w B. poinformował, iż na przedmiotowej nieruchomości zużyto 55 m3 wody natomiast, jak wynika z rachunku wystawionego przez firmę "A" Usługi Leśne, która świadczy usługi wywozu nieczystości ciekłych, z posesji wywiezionych zostało jedynie 6 m3 ścieków bytowych.

Wobec powyższego w dniu [...] i [...] r., organ wezwał Strony do złożenia wyjaśnień dotyczących zagospodarowania ścieków wynikających ze znacznej różnicy zużycia wody i wywiezionych nieczystości, a ponadto do przedłożenia umowy na odbiór nieczystości ciekłych przez uprawnioną firmę.

E. N. oświadczyła, iż z powodu dłuższej nieobecności na terenie przedmiotowej nieruchomości wytworzone zostały niewielkie ilości ścieków bytowych i w roku [...] tylko raz zaistniała potrzeba ich wywozu. Dodatkowo oświadczyła, że ścieki bytowe poddane najpierw działaniu preparatów biologicznych są następnie odprowadzane na własną działkę. Umowę na odbiór ścieków otrzyma od firmy K. K..

W dniu [...] r. dostarczona została umowa z dnia [...] r. zawarta przez stronę z firmą "A" - [...] w B..

Zdaniem organu I instancji z dowodów przeprowadzonych w postępowaniu wynika, iż współwłaścicielki nieruchomości nie wywiązują się w pełni z obowiązku wywozu całej ilości wytworzonych na nieruchomości nieczystości ciekłych gromadzonych w zbiorniku na nieczystości.

Zgodnie z art. 6 ust. 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach gmina jest obowiązana zorganizować opróżnianie zbiorników bezodpływowych w przypadku właścicieli nieruchomości, którzy nie zawarli umów o korzystaniu z usług wykonywanych przez zakład będący gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych oraz w przypadku właścicieli, którzy nie posiadają rachunków za wymienione wyżej usługi. Mając na uwadze zebrany w postępowaniu materiał dowodowy organ stwierdził, iż pomimo posiadania przez strony umowy i rachunków, o których mowa wyżej, gospodarka ściekowa prowadzona jest w sposób wskazujący na nieprawidłowe pozbywanie się większości powstałych nieczystości ciekłych, co może być uciążliwe dla otoczenia oraz negatywnie oddziaływać na stan gleb i wód.

Organ wskazał, iż w konsekwencji nałożono obowiązek uiszczania opłat. W § 1 ust 3 uchwały Rady Gminy w B. Nr [...] z dnia [...] r. w sprawie ustalenia górnych stawek opłat ponoszonych przez właścicieli nieruchomości położonych na terenie gminy B. za zbieranie, transport i unieszkodliwianie stałych odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych, ustalono opłatę za opróżnianie zbiorników bezodpływowych i transport nieczystości ciekłych w wysokości brutto 65.00 zł za 1 m3. Ponieważ według regulaminu utrzymania czystości i porządku w gminie - Uchwała Rady Gminy w B. Nr [...] z dnia [...] r., ustalona została norma średniej ilości produkowanych ścieków w gospodarstwach domowych w wysokości 2 m3 na osobę na miesiąc organ przyjął jako podstawę naliczenia stawki opłaty wymaganej przedmiotową decyzją ilość współwłaścicieli przemnożoną przez określony w regulaminie normatyw i górną stawkę opłaty za 1 m3 nieczystości ciekłych, co dało miesięczną kwotę, w wysokości brutto 130,00 zł. Zgodnie z art. 6 ust. 9 ww. ustawy decyzja jest wydana na okres 1 roku.

Odwołanie od decyzji pierwszoinstancyjnej, wyrażające niezadowolenie z otrzymanego rozstrzygnięcia, wniosła E. N.. W odwołaniu wskazała, iż jest osobą samotną. Na działce zlokalizowane jest 3-komorowe szambo, do szamba wsypywany jest preparat do szamb "[...]" - który posiada certyfikat PZM i uniemożliwia skażenie wody pitnej. W dniu [...] r. na działce przeprowadzona była kontrola gospodarki odpadami komunalnymi i strona dostała pismo, że zbiorniki należy opróżniać 2 razy w roku. Zawsze wywiązywała się z tego obowiązku. W [...] r. była w szpitalu sanatoryjnym oraz u córek w W. i w S. W B. nie było jej ponad pół roku dlatego zbiorniki opróżniła tylko raz. Zaznaczyła, że nie jest dla niej żadnym problemem wywóz 24 m3 ścieków – tak, jak zakłada norma, w [...] roku wywiozła już 12 m3 a do końca roku wywiezie pozostałe 12 m3.

Strona dołączyła 2 rachunki za wywóz ścieków w [...] r.

Stwierdziła nadto, że niezrozumiałe jest wysyłanie decyzji także do jej córek.

W wyniku rozpoznania wniesionego odwołania decyzją z dnia [...] r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. utrzymało zaskarżoną doń decyzję pierwszoinstancyjną w mocy. W uzasadnieniu szeroko zrelacjonowało stan faktyczny sprawy, a następnie wskazało, iż akta sprawy zawierają wprawdzie umowę o wywóz nieczystości oraz rachunek potwierdzający wywóz nieczystości w dniach: [...] r., [...] r. i [...] r. lecz w ocenie Kolegium przedłożenie trzech rachunków za wywóz nieczystości (jeden wywóz to 6 m3) w sytuacji gdy zużycie wody wyniosło 55 m3 - za rok [...] r. nie świadczy o prowadzeniu prawidłowej gospodarki ściekowej. Nieprawidłowy jest również sposób postępowania ze ściekami opisany przez stronę. Odprowadzanie ścieków do gruntu nawet "oczyszczonych" przy pomocy preparatu jest niedozwolone. W sytuacji gdy właściciel nieruchomości nie wywiązuje się z obowiązków organ ma obowiązek zastosować rozwiązanie z art. 6 ust. 7 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. W ocenie Kolegium w niniejszej sprawie wydanie decyzji w trybie art. 6 ust. 7 omawianej ustawy było zasadne ponieważ bilans zużycia wody w zestawieniu z ilością wywiezionych ścieków pokazuje, że skarżąca prowadzi niewłaściwą gospodarkę ściekami odprowadzając je do gleby. Odnosząc się do argumentu strony co do doręczenia decyzji córkom Kolegium wyjaśniło, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 omawianej ustawy ilekroć w ustawie jest mowa o właścicielach nieruchomości - rozumie się przez to także współwłaścicieli, użytkowników wieczystych oraz jednostki organizacyjne i osoby posiadające nieruchomości w zarządzie lub użytkowaniu, a także inne podmioty władające nieruchomością. Stąd też skoro córki są współwłaścicielkami nieruchomości decyzja została im doręczona zasadnie.

Pismem z dnia 8 października 2013 r. E. N. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach skargę na decyzję organu II instancji. Podniosła, iż w [...] r. została przeprowadzona na jej działce z polecenia Wójta Gminy kontrola szamba. Nie stwierdzono żadnych nieprawidłowości. Po kontroli nakazano stronie jako osobie samotnej wywozić co najmniej 2 razy do roku ścieki z szamba (dowód: pismo ZBGK – [...]z dnia [...]). Strona podkreśliła nadto, że na wezwanie Urzędu przedstawiła umowę na wywóz ścieków przez Firmę "A" oraz trzy rachunki na wywóz ścieków łącznie na 18 m3. We wrześniu i październiku ponownie zleciła wywóz ścieków tak, że łącznie wywiozła 30 m3. Strona podkreśliła także, odnosząc się do znacznego poboru wody w roku [...], iż posiada ponad 70 krzewów ozdobnych, kwiaty, warzywniak, trawnik, a w okresie lata podlewa ogród.

Skarga została wniesiona w terminie.

W odpowiedzi na skargę organ II instancji wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez m.in. kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym zgodnie z § 2 tegoż artykułu kontrola, o której mowa, jest sprawowana pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Sąd rozpoznaje sprawę rozstrzygniętą w zaskarżonej decyzji ostatecznej bądź w postanowieniu z punktu widzenia legalności, tj. zgodności z prawem całego toku postępowania administracyjnego i prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego. Nadto zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz. U. 2012, poz. 270 z późn. zm. zwanej dalej: p.p.s.a.) sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz wskazaną podstawą prawną.

Przeprowadzone w określonych wyżej ramach badanie zgodności z prawem zaskarżonej decyzji, a także rozstrzygnięcia decyzję tę poprzedzającego wykazało, że są one dotknięte uchybieniami uzasadniającymi ich wzruszenie, a tym samym przedmiotowa skarga, zdaniem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, musiała zostać uwzględniona. Obie bowiem decyzje wydane zostały z naruszeniem, w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, art. 6 ust. 7 przywołanej już wyżej ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Przystępując do szczegółowych rozważań należy w pierwszej kolejności wskazać, iż stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 3b tejże ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, właściciele nieruchomości zapewniają utrzymanie czystości i porządku m.in. poprzez pozbywanie się zebranych na terenie nieruchomości odpadów komunalnych oraz nieczystości ciekłych w sposób zgodny z przepisami ustawy i przepisami odrębnymi. W celu zapewnienia utrzymania czystości na nieruchomości i prawidłowego postępowania z odpadami i nieczystościami, w tym przeciwdziałania nielegalnemu pozbywaniu się nieczystości i odpadów przez właścicieli nieruchomości, ustawodawca w art. 6 ust. 1 tejże ustawy nałożył na podmioty te obowiązek udokumentowania faktu korzystania z usług wykonywanych przez zakład będący gminną jednostką organizacyjną lub przedsiębiorcę posiadającego zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości lub w zakresie opróżniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości ciekłych, poprzez okazanie stosownej umowy oraz dowodów opłaty za takie usługi. Brak umowy (bądź jej nierealizowanie) uprawnia i obliguje właściwy organ do zorganizowania odbioru nieczystości i odpadów z takiej nieruchomości, a w konsekwencji stanowi przesłankę do wydania, na podstawie art. 6 ust. 7 ustawy, decyzji o ustaleniu opłat za odbieranie odpadów komunalnych lub opróżnianie zbiorników bezodpływowych, wysokości opłat za te czynności, terminów uiszczania opłat oraz sposobach i terminach udostępniania urządzeń lub zbiorników w celu ich opróżniania. Decyzja ta jest wydawana na okres jednego roku, a jeżeli właściciel nieruchomości nie przedstawi, na co najmniej 3 miesiące przed upływem daty obowiązywania decyzji, umowy, w której termin rozpoczęcia wykonywania usługi nie jest późniejszy niż data utraty mocy obowiązującej decyzji, wówczas organ, na mocy art. 6 ust. 10 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, przedłuża jej obowiązywanie.

Bezspornym w sprawie jest, iż w dacie wszczęcia przez organ I instancji postępowania w sprawie strona nie dysponowała umową o wywóz nieczystości. Jak nadto ustalił organ I instancji w roku [...]pomimo zużycia 55 m3 wody strona okazała rachunek na wywóz jedynie 6 m3 ścieków bytowych. Sama strona przyznała też, iż część ścieków po ich biodegradacji stosownym preparatem odprowadziła wówczas na swoją działkę, co dowodzi niezgodnego z prawem pozbywania się nieczystości.

Jednakowoż w okresie, w którym organy wydawały decyzje w sprawie (w [...] i [...]r.) stan faktyczny uległ już radykalnej zmianie. Strona dysponowała już bowiem zawartą w dniu [...]r. umową, okazała też nowe rachunki potwierdzające wywóz ścieków. Żaden z organów nie wykazał by w okresie tym, t.j. w drugim półroczu [...] r. E. N. nadal niewłaściwe odprowadzała nieczystości i nie podważył twierdzenia strony, iż obecnie działa w tym zakresie w zgodzie z prawem. Odpadły tym samym przesłanki uprawniające do wydania decyzji, o której mowa powyżej. Notabene organy nie ustosunkowały się także do twierdzeń skarżącej, iż w poprzednim roku przez wiele miesięcy nie przebywała w domu, że znaczną ilość wody zużyła wówczas do podlewania ogrodu, a także do faktu, iż przedłożyła pochodzące z roku [...] pismo informujące ją o konieczności opróżniania zbiornika jedynie 2 razy w roku.

Wadliwie nadto, zdaniem Sądu, ustalono w decyzji opłatę. Podkreślenia wymaga w tym miejscu, iż w sytuacji stwierdzenia braku umowy na odprowadzanie odpadów stałych i nieczystości płynnych, organ wykonawczy gminy zobowiązany jest ustalić dla danej osoby opłatę, z zastosowaniem stawek określonych w art. 6 ust. 2 ustawy. Sformułowanie przepisu wskazuje więc, iż stawki te przyjmowane są w wysokości maksymalnej uchwalonej przez gminę, nawet jeżeli w normalnych sytuacjach (tj. w przypadku zawarcia umowy lub samodzielnego dostarczania odpadów) gmina pobiera je w niższej wysokości. Jednakowoż art. 6 ust. 7 ustawy wskazuje jedynie szczególne stawki opłat, jakie mają być zastosowane, nie wprowadza natomiast żadnego odmiennego, szczególnego sposobu finalnego obliczania opłat. Tym samym różnica pomiędzy właścicielami posiadającymi umowy a tymi, którzy ich nie posiadają i ich obowiązki regulowane są decyzją, polegać ma na zastosowaniu odmiennej stawki, nie zaś odmiennego sposobu obliczania opłaty. Skoro zatem uchwała stanowi o 65,00 zł za m3 to właśnie taka stawka za m3 odebranych nieczystości winna znaleźć zastosowanie. Ustalenie w zaskarżonej decyzji opłaty obliczonej w sposób ryczałtowy, w oparciu o średnią ilości m3, w oderwaniu od stanu rzeczywistego, narusza przepis art. 6 ust. 7 w zw. z ust. 6 i ust.1 ustawy, taki sposób ustalenia opłaty nie uwzględnia bowiem ilości nieczystości rzeczywiście odebranych. Podkreślenia wymaga zatem, co akcentuje się w orzecznictwie, iż opłata za zorganizowane przez gminę opróżniania zbiorników powinna być ustalona według ilości rzeczywiście odbieranych nieczystości ciekłych. Rzeczą organu jest zaś takie sformułowanie decyzji, by opłata odpowiadała ilości odbieranych nieczystości - por. np. wyrok NSA z dnia 24 marca 2011 r. sygn. akt II OSK 521/10.

W ramach ponownego rozpoznania sprawy organ zbada aktualny stan faktyczny i stosownie do wyniku ustaleń wyda właściwe, należycie umotywowane rozstrzygnięcie.

W świetle przedstawionych wyżej wywodów należało uwzględnić skargę i na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a) c) p.p.s.a. orzec jak w sentencji. Nadto w myśl art. 152 cytowanej ustawy określono, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu. O kosztach nie orzekano z uwagi na brak stosownego wniosku.