II OSK 2904/12
Wyrok
Naczelny Sąd Administracyjny
2014-05-06Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Dariusz Chaciński
Jerzy Stelmasiak /przewodniczący sprawozdawca/
Małgorzata StahlSentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jerzy Stelmasiak (spr.) Sędziowie sędzia NSA Małgorzata Stahl sędzia del. WSA Dariusz Chaciński Protokolant starszy asystent sędziego Tomasz Godlewski po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej A.W., E.S. i E.S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 14 sierpnia 2012 r. sygn. akt II SA/Ke 409/12 w sprawie ze skargi A.W., E.S. i E.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach z dnia [...] kwietnia 2012 r. znak: [...] w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań dla realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Kielcach; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach na rzecz A.W., E.S. i E.S. kwotę po 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z 14 sierpnia 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach oddalił skargę A.W., E.S. i E.S. (dalej jako "skarżący") na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach z [...] kwietnia 2012 r. w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań dla realizacji przedsięwzięcia.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że decyzją z [...] lutego 2012 r. Wójt Gminy Gowarczów określił środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia polegającego na eksploatacji piasków ze złoża "[...]". Z wnioskiem o wydanie decyzji wystąpiła K.G. (dalej jako "inwestor").
Odwołania od powyższej decyzji złożyli skarżący, a także R.K. oraz A.
Decyzją z [...] kwietnia 2012 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kielcach utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.
Organ odwoławczy wskazał, że planowane przedsięwzięcie zaliczane jest do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, o których mowa w art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm. –dalej jako "ustawa środowiskowa"). W ocenie organu odwoławczego, wniosek inwestora spełniał wszystkie ustawowe wymagania. Zawierał kartę informacyjną przedsięwzięcia, poświadczoną przez właściwy organ, kopię mapy ewidencyjnej obejmującej przewidywany teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie oraz obejmującej w sposób jednoznaczny obszar, na który będzie ono oddziaływać. Organ odwoławczy stwierdził, że wszystkie przewidziane w przepisach czynności obejmujące procedurę w sprawie określenia środowiskowych uwarunkowań zostały w sprawie dokonane. Organ I instancji dokonał uzgodnienia z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Kielcach. W postanowieniu uzgodnieniowym z [...] września 2011 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach stwierdził brak konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko wyczerpująco uzasadniając takie stanowisko. W oparciu o tę opinię Wójt Gminy Gowarczów postanowieniem z [...] września 2011 r. wyraził opinię, zgodnie z którą nie istnieje konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla wnioskowanego przedsięwzięcia (art. 63 ust. 2 ustawy środowiskowej). W ocenie organu odwoławczego oznacza to, że nie było podstaw do nałożenia na inwestora obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a ponadto brak było uczestniczenia społeczności lokalnej w postępowaniu międzyinstancyjnym.
Organ odwoławczy wskazał, że liczne protesty zgłosili właściciele gospodarstw rybackich położonych na terenach sąsiadujących z planowanym przedsięwzięciem, którzy wskazywali na zagrożenie obniżenia poziomu wód w ich stawach. W związku z tym inwestor przedłożył ekspertyzę dotyczącą wpływu eksploatacji piasków ze złoża na stosunki wodne w tym rejonie. Opracowanie to potwierdza stwierdzony już przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Kielcach brak wpływu zamierzonej inwestycji na stosunki wodne. Organ odwoławczy zwrócił też uwagę, że żadna ze stron kwestionujących realizację przedsięwzięcia nie przedłożyła kontrdowodu w postaci opinii lub ekspertyzy sporządzonych przez biegłych z zakresu hydrogeologii. Ponadto organ odwoławczy uznał, że inwestor w znacznym stopniu ograniczył możliwość wpływu planowanego przedsięwzięcia na sąsiednie gospodarstwa rybackie, ponieważ pismem z 20 stycznia 2012 r. zmienił zakres rekultywacji terenu po zakończeniu eksploatacji kopalni piasku. Zamiast planowanego utworzenia w mającym powstać wyrobisku wgłębnym zbiornika wodnego na powierzchni 10 ha o głębokości od 1 do około 5 metrów, planuje ostatecznie utworzyć zbiornik wodny o powierzchni 4 ha o tej samej głębokości. Na pozostałej części wydobytego złoża ma natomiast powstać las, skarpy wyrobiska i pasy ochronne.
W ocenie organu odwoławczego, uzasadnienie decyzji organu I instancji zawierało informacje o uwarunkowaniach, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej, zgodnie z art. 65 ust. 3 tej ustawy. Oddziaływanie wnioskowanego przedsięwzięcia ma się zamknąć w granicach własności terenu inwestycji.
W ocenie organu odwoławczego, w sytuacji, gdy organ I instancji stwierdził brak przesłanek do sprecyzowania warunków wyszczególnionych w przepisach ustawy, w sentencji decyzji powinny znaleźć się tylko nałożone obowiązki, a nie stwierdzenie ich nienałożenia.
W ocenie organu odwoławczego, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach uwzględnił wszystkie uwarunkowania, o których mowa w art. 63 ust. 1 środowiskowej, w tym położenie terenu przedsięwzięcia względem obszarów wymagających specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin i zwierząt ich siedlisk oraz siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszarów sieci ekologicznej Natura 2000. Zdaniem organu odwoławczego, brak uzgodnienia z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Kielcach zmiany wniosku, jaka nastąpiła w toku postępowania, nie miał wpływu na rozstrzygnięcie. Inwestor zmienił jedynie zakres obszaru rekultywacji terenu po zakończeniu eksploatacji kopalni piasku. Nie można, zdaniem organu, przyjąć, że inwestor zmienił sam wniosek, ponieważ rodzaj inwestycji, jej zakres i teren nie uległy zmianie.
Skarżący wnieśli skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach.
Oddalając skargę Sąd I instancji wskazał, że zasadniczy zarzut skargi dotyczył braku przeprowadzenia przez organy oceny oddziaływania tego przedsięwzięcia na środowisko. Sąd I instancji wyjaśnił, że zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy środowiskowej, ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przeprowadza się między innymi w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (art. 71 ust. 2 ustawy środowiskowej). W ocenie Sądu I instancji, nie wszystkie jednak przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko wymagają przeprowadzenia oceny ich oddziaływania na środowisko. Zgodnie bowiem z art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy środowiskowej, przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaga między innymi realizacja planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeśli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej.
Sąd I instancji podkreślił, że planowane przedsięwzięcie zalicza się do kategorii przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W związku z taką kwalifikacją, koniecznie było uzyskanie postanowienia w przedmiocie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (art. 63 ust. 1 lub ust. 2 ustawy środowiskowej). Podstawą takiego postanowienia jest między innymi opinia wyspecjalizowanych organów, tj. regionalnego dyrektora ochrony środowiska i państwowego inspektora sanitarnego. Opinie takie zostały w niniejszej sprawie wyrażone. W oparciu o te opinie organ I instancji postanowieniem z [...] września 2011 r. wyraził opinię, że dla przedmiotowego przedsięwzięcia nie istnieje konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Postanowienie to stało się ostateczne, ponieważ żadna ze stron nie złożyła na nie zażalenia.
Ponadto Sąd I instancji wskazał, że skarżący w dacie wydawania postanowienia z [...] września 2011 r. nie byli uznawani za strony postępowania, ponieważ z wnioskiem w tym zakresie wystąpili 23 września 2011 r. Jednocześnie skarżący nie wystąpili o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem organu I instancji z 15 września 2011 r. W ocenie Sądu I instancji, oznacza to, że w dacie wydawania zaskarżonej decyzji kwestia obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, została przesądzona i nie mogła podlegać ponownej ocenie w toku postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Z tego powodu Sąd I instancji uznał za nieuzasadnione zarzuty skargi w tym zakresie, dotyczące przede wszystkim naruszenia art. 74 ust. 1 pkt 2, art. 81 i art. 63 ust. 2 ustawy środowiskowej.
Ponadto w ocenie Sądu I instancji, w zaskarżonej decyzji zostało wykazane, że planowana inwestycja nie będzie miała istotnego wpływu na stosunki wodne obszaru, na którym jest planowana i obszaru, na który będzie oddziaływać. Organ poczynił istotne ustalenia w tym zakresie na podstawie przedłożonej przez stronę ekspertyzy sporządzonej przez uprawnionego geologa. Ekspertyza ta nie została podważona przez skarżących. Sąd I instancji nie podzielił zarzutu skargi dotyczącego braku poinformowania stron o możliwości złożenia wniosku o powołanie biegłego posiadającego wiedzę specjalną z danej dziedziny. W zawiadomieniach doręczanych stronom organ informował nie tylko o możliwości zapoznania się z aktami, ale również o prawie złożenia wszelkich wniosków i zastrzeżeń, w czym mieściła się też możliwość złożenia wniosku o powołanie biegłego. Zdaniem Sądu I instancji, powyższych ustaleń nie podważają również obliczenia przeprowadzone w 2007 r. przez biegłego J. M. i powołane w odwołaniach od decyzji organu I instancji. Z obliczeń tych wynika bowiem, że istniejące w dacie jego sporządzenia stawy rybne w Korytkowie, w Gowarczowie oraz w Borowcu "nie mają większych problemów z wodą, a powiększenie gospodarstwa stawowego Pana Wiktorowicza o 3 stawy o pow. 3,50 ha, nie spowoduje istotnych zmian w gospodarowaniu wodą cieku Polna". Wniosek ten był efektem analizy całej "zlewni" cieku Polna, szczególnie jego górnej partii. Sąd I instancji zaznaczył, że jednocześnie biegły stwierdził, że "lustro wody w stawach w miesiącach najbardziej krytycznych czyli w lipcu–sierpniu obniży się o 0,21 m", jednak z operatu sporządzonego pięć lat wcześniej i dla innych celów, nie można wywodzić wniosków podważających ustalenia ekspertyzy sporządzonej aktualnie i ściśle w celu wyjaśnienia istotnego dla sprawy zagadnienia.
Zdaniem Sądu I instancji, organy administracji uznały, że wniosek inwestora spełniał wszystkie ustawowe wymagania. Zawierał kartę informacyjną przedsięwzięcia, poświadczoną kopię mapy ewidencyjnej obejmującej teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie oraz obszar, na który będzie ono oddziaływać. Sąd I instancji wyjaśnił, że skarżący podnieśli zarzuty wobec karty informacyjnej, dotyczące braku odniesienia się w niej do skutków, jakie spowoduje planowane przedsięwzięcie dla niżej położonych gospodarstw rybackich oraz braku oceny istniejącego zasobu wody w cieku, jej jakości oraz zmian, jakie nastąpią w tym zakresie po zrealizowaniu przedsięwzięcia. W ocenie Sądu I instancji, braki w tym zakresie zostały przez inwestora uzupełnione w toku postępowania poprzez przedłożenie ekspertyzy dotyczącej wpływu eksploatacji piasków ze złoża na stosunki wodne rejonu. Ponadto, zdaniem Sądu I instancji, bez wpływu na rozstrzygnięcie była również zmiana wniosku dokonana w piśmie z 20 stycznia 2012 r., a więc już po sporządzeniu karty informacyjnej, ponieważ zmiana wniosku stanowiła znaczące ograniczenie zakresu planowanego przedsięwzięcia. Spowodowało to zmniejszenie oddziaływania tego przedsięwzięcia na środowisko, w porównaniu z pierwotnym, określonym w karcie informacyjnej i przeanalizowanym między innymi przez wyspecjalizowany organ jakim jest w sprawach ochrony środowiska Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach.
W ocenie Sądu I instancji, treść decyzji odpowiada obowiązującym przepisom. W sprawie zastosowanie w tym zakresie miały przepisy art. 84 ust. 1 i 2 oraz art. 85 ust. 2 pkt 2 ustawy środowiskowej. W przypadku gdy nie została przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach właściwy organ stwierdza brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Charakterystyka przedsięwzięcia stanowi załącznik do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Uzasadnienie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, niezależnie od wymagań wynikających z przepisów k.p.a., w przypadku gdy nie została przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko powinno zawierać informacje o uwarunkowaniach, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej, uwzględnionych przy stwierdzaniu braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Zdaniem Sądu I instancji, wskazane w tych przepisach informacje znalazły odzwierciedlenie w sentencji decyzji Wójta Gminy Gowarczów z [...] lutego 2012 r. bądź w jej uzasadnieniu. Zawiera ona stwierdzenie braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, informacje o wszystkich uwarunkowaniach, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej, a także charakterystykę planowanego przedsięwzięcia.
W ocenie Sądu I instancji, wbrew twierdzeniom skarżących byli oni zawiadamiani o wszystkich czynnościach podejmowanych w toku postępowania. O możliwości zapoznania się z aktami i złożenia wniosków oraz zastrzeżeń zostali zawiadomieni przez organ I instancji pismem z 24 stycznia 2012 r, już na drugi dzień po ograniczeniu wniosku dokonanym pismem wnioskodawczyni z 20 stycznia 2012 r., które wpłynęło do organu 23 stycznia 2012 r. Zdaniem Sądu I instancji, zarzucany brak informacji o zmianie wniosku w Biuletynie Informacji Publicznej Gminy Gowarczów nie miał w tej sytuacji znaczenia.
Ponadto Sąd I instancji wskazał, że organy wyjaśniły w sposób wystarczający kwestię usytuowania terenu planowanego przedsięwzięcia względem obszarów wymagających specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin i zwierząt ich siedlisk oraz siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszaru Natura 2000 oraz pozostałych form ochrony przyrody (art. 63 ust. 1 pkt 2 lit. e/ ustawy środowiskowej). W punkcie 9 decyzji z [...] lutego 2012 r. znalazło się wyjaśnienie, że przedmiotowe złoże piasku położone jest poza obszarami Natura 2000, ale w obrębie obszaru chronionego krajobrazu Lasy Przysusko-Szydłowieckie utworzonego uchwałą Nr Vlll/133/11 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 30 maja 2011 r. (Dz.Urz. Woj. Święt. Nr 164 poz. 1896). Wynikające z tego ograniczenia zostały poddane analizie w decyzjach organów obu instancji. W ocenie Sądu I instancji, nie budzi wątpliwości, że w czasie eksploatacji złoża nie nastąpi zabijanie dziko występujących zwierząt, niszczenie nor, lęgowisk, innych schronień i miejsc rozrodu, ponieważ na omawianym terenie nie stwierdzono występowania gatunków roślin i zwierząt podlegających ochronie prawnej, ani ich nor i lęgowisk. Potwierdza to Inwentaryzacja Przyrodnicza Gmin Województwa Świętokrzyskiego, Gmina Gowarczów. Sąd I instancji podkreślił, że organy nałożyły na inwestora w decyzji obowiązek podejmowania prac przy zdejmowaniu nadkładu wyłącznie w okresie od 15 sierpnia do 15 października, co umożliwi drobnym zwierzętom żyjącym na obszarze złoża zakończenie okresu rozrodczego i wybranie innego bezpiecznego miejsca do zimowania. W ocenie Sądu I instancji, organ I instancji wyjaśnił też w wystarczający sposób kwestię braku naruszania przez planowane przedsięwzięcie określonego w § 4 pkt 2 powołanej uchwały Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 30 maja 2011 r., zakazu likwidowania i niszczenia zadrzewień.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wnieśli skarżący.
Skarżący zarzucili naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 3 § 1 oraz art. 151 w z związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. – dalej jako "p.p.s.a.") przez oddalenie skargi w sytuacji, gdy zachodziły podstawy do uchylenia zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach.
Zdaniem skarżących, Sąd I instancji błędnie oddalił skargę, pomimo że organ odwoławczy naruszył następujące przepisy:
Po pierwsze, art. 63 ust. 2 w związku z art. 65 ust. 2 ustawy środowiskowej przez ich błędne zastosowanie. W ocenie skarżących, przepisy te przesadzają, że od postanowienia organu prowadzącego postępowanie w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, stwierdzającego brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko nie służy zażalenie.
Po drugie, art. 142 k.p.a. przez przyjęcie, że postanowienie, od którego nie służy zażalenie nie może być kwestionowane w odwołaniu od decyzji kończącej postępowanie.
Po trzecie, art. 63 ust. 1, a w szczególności pkt 1 lit. a/ i d/, pkt 2 zdanie wstępne, pkt 3 lit. a/, d/ i e/, ustawy środowiskowej, przez przyjęcie w ślad za organem I instancji, że w rozpatrywanej sprawie przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko nie jest wymagane.
Po czwarte, art. 4 ust. 2 i 3 dyrektywy 2011/92 (dawniej dyrektywa 85/337), w świetle których należało interpretować przepisy prawa krajowego.
Po piąte, art. 84 ustawy środowiskowej przez brak wskazania w sentencji decyzji, że stwierdza się brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko.
Po szóste, art. 107 k.p.a. przez uznanie za prawidłową decyzji, której sentencja jest niezgodna z uzasadnieniem, ponieważ sentencja decyzji organu I instancji stanowi o nałożeniu warunków środowiskowych, a w uzasadnieniu wyjaśniono dlaczego w danym przypadku nie jest wymagane przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko. Ponadto, w ocenie skarżących, decyzja organu I instancji była niezgodna z wnioskiem inwestora.
Po siódme, art. 74 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy środowiskowej przez przyjęcie, że karta informacyjna przedsięwzięcia przedłożona przez inwestora odpowiada wymogom ustawowym. Zdaniem skarżących, karta nie uwzględniała zmian dokonanych przez inwestora w przedsięwzięciu.
Ponadto skarżący powiązali powyższy zarzut z zarzutem naruszenia przepisu postępowania, tj. art. 141 § 4 p.p.s.a. przez przyjęcie za prawidłowy ustalony przez organy stan faktyczny, zgodnie z którym karta informacyjna przedsięwzięcia prawidłowo opisywała zakres i rodzaj planowanego przedsięwzięcia i nie musiała podlegać modyfikacji po zmodyfikowaniu wniosku inwestora. W ocenie skarżących, naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. nastąpiło także poprzez uznanie, że skarżący nie kwestionowali ekspertyzy geologa przedstawionej przez inwestora.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W świetle art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:
1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,
2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Podkreślić przy tym trzeba, że Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, ponieważ w świetle art. 183 § 1 p.p.s.a. rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Jeżeli zatem nie wystąpiły przesłanki nieważności postępowania wymienione w art. 183 § 2 p.p.s.a. (a w rozpoznawanej sprawie przesłanek tych brak), to Sąd związany jest granicami skargi kasacyjnej. Oznacza to, że Sąd nie jest uprawniony do samodzielnego dokonywania konkretyzacji zarzutów skargi kasacyjnej, a upoważniony jest do oceny zaskarżonego orzeczenia wyłącznie w granicach przedstawionych we wniesionej skardze kasacyjnej.
Po pierwsze, należy podkreślić, że zasadny jest zarzut kasacyjny, który podnosi błędną wykładnię przez Sąd I instancji art. 63 ust. 2 w związku z art. 65 ust. 2 ustawy środowiskowej. Wynika to z tego, że tylko na postanowienie, które wydał właściwy organ do wydania decyzji środowiskowej na mocy art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej, czyli nakładające obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania danego przedsięwzięcia na środowisko mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko przysługuje zażalenie. Natomiast wbrew stanowisku Sądu I instancji na postanowienie wydane na podstawie art. 63 ust. 2 ustawy środowiskowej, czyli jeżeli właściwy organ nie stwierdzi potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, zażalenie nie przysługuje, czyli w tej sprawie jest to postanowienie organu I instancji z [...] września 2011 r. Dlatego też błędny jest pogląd Sądu I instancji, że postanowienie to stało się ostateczne, ponieważ żadna ze stron nie złożyła na nie zażalenia, jak i nie wystąpiła o wznowienie postępowania zakończonego tym ostatecznym postanowieniem. Ponadto zasadnie podniesiono w skardze kasacyjnej, że w takiej sytuacji prawnej i faktycznej ma zastosowanie art. 142 k.p.a., który stanowi, że jeżeli na postanowienie nie służy zażalenie, to strona może je zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji środowiskowej.
Po drugie, należy zaznaczyć, że na postanowienie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia [...] września 2011 r. w przedmiocie nie uzgodnienia, jak błędnie podnosi Sąd I instancji, lecz tylko zasięgnięcia opinii, co jest jednak innym rodzajem współdziałania niż uzgodnienie, nie przysługuje zażalenie, lecz zgodnie z dyspozycją art. 142 k.p.a. strona może je kwestionować w odwołaniu od decyzji środowiskowej. Wynika to z tego, że właściwy organ wydający rozstrzygnięcie w postępowaniu głównym w sprawie ustalenia środowiskowych uwarunkowań realizacji tego przedsięwzięcia nie jest związany tym postanowieniem, gdyż nie jest to uzgodnienie, tylko zasięgniecie opinii, a ponadto do jego kontroli jest właściwy organ nadzorczy rozpatrujący odwołanie od decyzji głównej (por. wyrok NSA z 15 grudnia 2009 r. sygn. akt II OSK 1886/09). Przyjęcie odmiennego stanowiska oznaczałoby, że wynik postępowania akcesoryjnego, który przecież w istotnym zakresie kształtuje osnowę decyzji środowiskowej wydanej bez przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, o której stanowi przepis art. 63 ust. 2 w związku z art. 65 ust. 2 ustawy środowiskowej, byłby pozbawiony możliwości skontrolowania przez stronę skarżącą. Dlatego też kontrola organu odwoławczego w tym zakresie powinna objąć zarówno osnowę jak i uzasadnienie decyzji środowiskowej, a ponadto także oczywiście organ odwoławczy nie jest związany postanowieniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Kielcach.
Po trzecie, zasadnie także podniesiono w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 84 ustawy środowiskowej oraz w związku z tym art. 107 § 1 k.p.a. Wynika to z tego, że już w osnowie (rozstrzygnięciu) decyzji środowiskowej właściwy organ do jej wydania powinien jednoznacznie stwierdzić brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, zaś w uzasadnieniu to wyjaśnić. Natomiast organ odwoławczy powinien poddać te ustalenia prawne i faktyczne ponownej ocenie zgodnie z dyspozycją art. 138 k.p.a. Stąd nastąpiło w tej sprawie także naruszenie przez Sąd I instancji przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 3 § 1 oraz art. 151 w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ p.p.s.a. Dlatego też obecnie jest przedwczesna ocena zasadności pozostałych podnoszonych zarzutów kasacyjnych dotyczących naruszenia przez Sąd I instancji art. 63 ust. 1 pkt 1 lit. a/ i d/ i pkt 2 zdanie wstępne oraz pkt 3 lit. a/, d/, i e/ ustawy środowiskowej. Dotyczy to również naruszenia przez Sąd I instancji art. 74 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy środowiskowej jak i w związku z art. 141 § 4 p.p.s.a., a także pod kątem ewentualnego naruszenia art. 4 ust. 2 i 3 dyrektywy 2011/92 z 13 grudnia 2011 r. (uprzednio była to dyrektywa 85/337/EWG) implementowanej do prawa polskiego, w zakresie sądowej kontroli w tym zakresie decyzji środowiskowej wydanej bez przeprowadzenia przecież oceny oddziaływania na środowisko w rozumieniu dyspozycji art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej.
Z tych względów i na podstawie art. 185 § 1 ustawy p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji wyroku.
O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 203 pkt 1 ustawy p.p.s.a.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Dariusz ChacińskiJerzy Stelmasiak /przewodniczący sprawozdawca/
Małgorzata Stahl
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jerzy Stelmasiak (spr.) Sędziowie sędzia NSA Małgorzata Stahl sędzia del. WSA Dariusz Chaciński Protokolant starszy asystent sędziego Tomasz Godlewski po rozpoznaniu w dniu 6 maja 2014 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej A.W., E.S. i E.S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z dnia 14 sierpnia 2012 r. sygn. akt II SA/Ke 409/12 w sprawie ze skargi A.W., E.S. i E.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach z dnia [...] kwietnia 2012 r. znak: [...] w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań dla realizacji przedsięwzięcia inwestycyjnego 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Kielcach; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach na rzecz A.W., E.S. i E.S. kwotę po 300 (trzysta) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z 14 sierpnia 2012 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Kielcach oddalił skargę A.W., E.S. i E.S. (dalej jako "skarżący") na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach z [...] kwietnia 2012 r. w przedmiocie środowiskowych uwarunkowań dla realizacji przedsięwzięcia.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, że decyzją z [...] lutego 2012 r. Wójt Gminy Gowarczów określił środowiskowe uwarunkowania realizacji przedsięwzięcia polegającego na eksploatacji piasków ze złoża "[...]". Z wnioskiem o wydanie decyzji wystąpiła K.G. (dalej jako "inwestor").
Odwołania od powyższej decyzji złożyli skarżący, a także R.K. oraz A.
Decyzją z [...] kwietnia 2012 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Kielcach utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.
Organ odwoławczy wskazał, że planowane przedsięwzięcie zaliczane jest do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, o których mowa w art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. z 2008 r. Nr 199, poz. 1227 ze zm. –dalej jako "ustawa środowiskowa"). W ocenie organu odwoławczego, wniosek inwestora spełniał wszystkie ustawowe wymagania. Zawierał kartę informacyjną przedsięwzięcia, poświadczoną przez właściwy organ, kopię mapy ewidencyjnej obejmującej przewidywany teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie oraz obejmującej w sposób jednoznaczny obszar, na który będzie ono oddziaływać. Organ odwoławczy stwierdził, że wszystkie przewidziane w przepisach czynności obejmujące procedurę w sprawie określenia środowiskowych uwarunkowań zostały w sprawie dokonane. Organ I instancji dokonał uzgodnienia z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Kielcach. W postanowieniu uzgodnieniowym z [...] września 2011 r. Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach stwierdził brak konieczności przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko wyczerpująco uzasadniając takie stanowisko. W oparciu o tę opinię Wójt Gminy Gowarczów postanowieniem z [...] września 2011 r. wyraził opinię, zgodnie z którą nie istnieje konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla wnioskowanego przedsięwzięcia (art. 63 ust. 2 ustawy środowiskowej). W ocenie organu odwoławczego oznacza to, że nie było podstaw do nałożenia na inwestora obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, a ponadto brak było uczestniczenia społeczności lokalnej w postępowaniu międzyinstancyjnym.
Organ odwoławczy wskazał, że liczne protesty zgłosili właściciele gospodarstw rybackich położonych na terenach sąsiadujących z planowanym przedsięwzięciem, którzy wskazywali na zagrożenie obniżenia poziomu wód w ich stawach. W związku z tym inwestor przedłożył ekspertyzę dotyczącą wpływu eksploatacji piasków ze złoża na stosunki wodne w tym rejonie. Opracowanie to potwierdza stwierdzony już przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Kielcach brak wpływu zamierzonej inwestycji na stosunki wodne. Organ odwoławczy zwrócił też uwagę, że żadna ze stron kwestionujących realizację przedsięwzięcia nie przedłożyła kontrdowodu w postaci opinii lub ekspertyzy sporządzonych przez biegłych z zakresu hydrogeologii. Ponadto organ odwoławczy uznał, że inwestor w znacznym stopniu ograniczył możliwość wpływu planowanego przedsięwzięcia na sąsiednie gospodarstwa rybackie, ponieważ pismem z 20 stycznia 2012 r. zmienił zakres rekultywacji terenu po zakończeniu eksploatacji kopalni piasku. Zamiast planowanego utworzenia w mającym powstać wyrobisku wgłębnym zbiornika wodnego na powierzchni 10 ha o głębokości od 1 do około 5 metrów, planuje ostatecznie utworzyć zbiornik wodny o powierzchni 4 ha o tej samej głębokości. Na pozostałej części wydobytego złoża ma natomiast powstać las, skarpy wyrobiska i pasy ochronne.
W ocenie organu odwoławczego, uzasadnienie decyzji organu I instancji zawierało informacje o uwarunkowaniach, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej, zgodnie z art. 65 ust. 3 tej ustawy. Oddziaływanie wnioskowanego przedsięwzięcia ma się zamknąć w granicach własności terenu inwestycji.
W ocenie organu odwoławczego, w sytuacji, gdy organ I instancji stwierdził brak przesłanek do sprecyzowania warunków wyszczególnionych w przepisach ustawy, w sentencji decyzji powinny znaleźć się tylko nałożone obowiązki, a nie stwierdzenie ich nienałożenia.
W ocenie organu odwoławczego, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach uwzględnił wszystkie uwarunkowania, o których mowa w art. 63 ust. 1 środowiskowej, w tym położenie terenu przedsięwzięcia względem obszarów wymagających specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin i zwierząt ich siedlisk oraz siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszarów sieci ekologicznej Natura 2000. Zdaniem organu odwoławczego, brak uzgodnienia z Regionalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska w Kielcach zmiany wniosku, jaka nastąpiła w toku postępowania, nie miał wpływu na rozstrzygnięcie. Inwestor zmienił jedynie zakres obszaru rekultywacji terenu po zakończeniu eksploatacji kopalni piasku. Nie można, zdaniem organu, przyjąć, że inwestor zmienił sam wniosek, ponieważ rodzaj inwestycji, jej zakres i teren nie uległy zmianie.
Skarżący wnieśli skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach.
Oddalając skargę Sąd I instancji wskazał, że zasadniczy zarzut skargi dotyczył braku przeprowadzenia przez organy oceny oddziaływania tego przedsięwzięcia na środowisko. Sąd I instancji wyjaśnił, że zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy środowiskowej, ocenę oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przeprowadza się między innymi w ramach postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach jest wymagane dla planowanych przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko (art. 71 ust. 2 ustawy środowiskowej). W ocenie Sądu I instancji, nie wszystkie jednak przedsięwzięcia mogące znacząco oddziaływać na środowisko wymagają przeprowadzenia oceny ich oddziaływania na środowisko. Zgodnie bowiem z art. 59 ust. 1 pkt 2 ustawy środowiskowej, przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wymaga między innymi realizacja planowanego przedsięwzięcia mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, jeśli obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko został stwierdzony na podstawie art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej.
Sąd I instancji podkreślił, że planowane przedsięwzięcie zalicza się do kategorii przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko. W związku z taką kwalifikacją, koniecznie było uzyskanie postanowienia w przedmiocie obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko (art. 63 ust. 1 lub ust. 2 ustawy środowiskowej). Podstawą takiego postanowienia jest między innymi opinia wyspecjalizowanych organów, tj. regionalnego dyrektora ochrony środowiska i państwowego inspektora sanitarnego. Opinie takie zostały w niniejszej sprawie wyrażone. W oparciu o te opinie organ I instancji postanowieniem z [...] września 2011 r. wyraził opinię, że dla przedmiotowego przedsięwzięcia nie istnieje konieczność przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko. Postanowienie to stało się ostateczne, ponieważ żadna ze stron nie złożyła na nie zażalenia.
Ponadto Sąd I instancji wskazał, że skarżący w dacie wydawania postanowienia z [...] września 2011 r. nie byli uznawani za strony postępowania, ponieważ z wnioskiem w tym zakresie wystąpili 23 września 2011 r. Jednocześnie skarżący nie wystąpili o wznowienie postępowania zakończonego postanowieniem organu I instancji z 15 września 2011 r. W ocenie Sądu I instancji, oznacza to, że w dacie wydawania zaskarżonej decyzji kwestia obowiązku przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, została przesądzona i nie mogła podlegać ponownej ocenie w toku postępowania o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Z tego powodu Sąd I instancji uznał za nieuzasadnione zarzuty skargi w tym zakresie, dotyczące przede wszystkim naruszenia art. 74 ust. 1 pkt 2, art. 81 i art. 63 ust. 2 ustawy środowiskowej.
Ponadto w ocenie Sądu I instancji, w zaskarżonej decyzji zostało wykazane, że planowana inwestycja nie będzie miała istotnego wpływu na stosunki wodne obszaru, na którym jest planowana i obszaru, na który będzie oddziaływać. Organ poczynił istotne ustalenia w tym zakresie na podstawie przedłożonej przez stronę ekspertyzy sporządzonej przez uprawnionego geologa. Ekspertyza ta nie została podważona przez skarżących. Sąd I instancji nie podzielił zarzutu skargi dotyczącego braku poinformowania stron o możliwości złożenia wniosku o powołanie biegłego posiadającego wiedzę specjalną z danej dziedziny. W zawiadomieniach doręczanych stronom organ informował nie tylko o możliwości zapoznania się z aktami, ale również o prawie złożenia wszelkich wniosków i zastrzeżeń, w czym mieściła się też możliwość złożenia wniosku o powołanie biegłego. Zdaniem Sądu I instancji, powyższych ustaleń nie podważają również obliczenia przeprowadzone w 2007 r. przez biegłego J. M. i powołane w odwołaniach od decyzji organu I instancji. Z obliczeń tych wynika bowiem, że istniejące w dacie jego sporządzenia stawy rybne w Korytkowie, w Gowarczowie oraz w Borowcu "nie mają większych problemów z wodą, a powiększenie gospodarstwa stawowego Pana Wiktorowicza o 3 stawy o pow. 3,50 ha, nie spowoduje istotnych zmian w gospodarowaniu wodą cieku Polna". Wniosek ten był efektem analizy całej "zlewni" cieku Polna, szczególnie jego górnej partii. Sąd I instancji zaznaczył, że jednocześnie biegły stwierdził, że "lustro wody w stawach w miesiącach najbardziej krytycznych czyli w lipcu–sierpniu obniży się o 0,21 m", jednak z operatu sporządzonego pięć lat wcześniej i dla innych celów, nie można wywodzić wniosków podważających ustalenia ekspertyzy sporządzonej aktualnie i ściśle w celu wyjaśnienia istotnego dla sprawy zagadnienia.
Zdaniem Sądu I instancji, organy administracji uznały, że wniosek inwestora spełniał wszystkie ustawowe wymagania. Zawierał kartę informacyjną przedsięwzięcia, poświadczoną kopię mapy ewidencyjnej obejmującej teren, na którym będzie realizowane przedsięwzięcie oraz obszar, na który będzie ono oddziaływać. Sąd I instancji wyjaśnił, że skarżący podnieśli zarzuty wobec karty informacyjnej, dotyczące braku odniesienia się w niej do skutków, jakie spowoduje planowane przedsięwzięcie dla niżej położonych gospodarstw rybackich oraz braku oceny istniejącego zasobu wody w cieku, jej jakości oraz zmian, jakie nastąpią w tym zakresie po zrealizowaniu przedsięwzięcia. W ocenie Sądu I instancji, braki w tym zakresie zostały przez inwestora uzupełnione w toku postępowania poprzez przedłożenie ekspertyzy dotyczącej wpływu eksploatacji piasków ze złoża na stosunki wodne rejonu. Ponadto, zdaniem Sądu I instancji, bez wpływu na rozstrzygnięcie była również zmiana wniosku dokonana w piśmie z 20 stycznia 2012 r., a więc już po sporządzeniu karty informacyjnej, ponieważ zmiana wniosku stanowiła znaczące ograniczenie zakresu planowanego przedsięwzięcia. Spowodowało to zmniejszenie oddziaływania tego przedsięwzięcia na środowisko, w porównaniu z pierwotnym, określonym w karcie informacyjnej i przeanalizowanym między innymi przez wyspecjalizowany organ jakim jest w sprawach ochrony środowiska Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Kielcach.
W ocenie Sądu I instancji, treść decyzji odpowiada obowiązującym przepisom. W sprawie zastosowanie w tym zakresie miały przepisy art. 84 ust. 1 i 2 oraz art. 85 ust. 2 pkt 2 ustawy środowiskowej. W przypadku gdy nie została przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach właściwy organ stwierdza brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Charakterystyka przedsięwzięcia stanowi załącznik do decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Uzasadnienie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, niezależnie od wymagań wynikających z przepisów k.p.a., w przypadku gdy nie została przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko powinno zawierać informacje o uwarunkowaniach, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej, uwzględnionych przy stwierdzaniu braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Zdaniem Sądu I instancji, wskazane w tych przepisach informacje znalazły odzwierciedlenie w sentencji decyzji Wójta Gminy Gowarczów z [...] lutego 2012 r. bądź w jej uzasadnieniu. Zawiera ona stwierdzenie braku potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, informacje o wszystkich uwarunkowaniach, o których mowa w art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej, a także charakterystykę planowanego przedsięwzięcia.
W ocenie Sądu I instancji, wbrew twierdzeniom skarżących byli oni zawiadamiani o wszystkich czynnościach podejmowanych w toku postępowania. O możliwości zapoznania się z aktami i złożenia wniosków oraz zastrzeżeń zostali zawiadomieni przez organ I instancji pismem z 24 stycznia 2012 r, już na drugi dzień po ograniczeniu wniosku dokonanym pismem wnioskodawczyni z 20 stycznia 2012 r., które wpłynęło do organu 23 stycznia 2012 r. Zdaniem Sądu I instancji, zarzucany brak informacji o zmianie wniosku w Biuletynie Informacji Publicznej Gminy Gowarczów nie miał w tej sytuacji znaczenia.
Ponadto Sąd I instancji wskazał, że organy wyjaśniły w sposób wystarczający kwestię usytuowania terenu planowanego przedsięwzięcia względem obszarów wymagających specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin i zwierząt ich siedlisk oraz siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszaru Natura 2000 oraz pozostałych form ochrony przyrody (art. 63 ust. 1 pkt 2 lit. e/ ustawy środowiskowej). W punkcie 9 decyzji z [...] lutego 2012 r. znalazło się wyjaśnienie, że przedmiotowe złoże piasku położone jest poza obszarami Natura 2000, ale w obrębie obszaru chronionego krajobrazu Lasy Przysusko-Szydłowieckie utworzonego uchwałą Nr Vlll/133/11 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 30 maja 2011 r. (Dz.Urz. Woj. Święt. Nr 164 poz. 1896). Wynikające z tego ograniczenia zostały poddane analizie w decyzjach organów obu instancji. W ocenie Sądu I instancji, nie budzi wątpliwości, że w czasie eksploatacji złoża nie nastąpi zabijanie dziko występujących zwierząt, niszczenie nor, lęgowisk, innych schronień i miejsc rozrodu, ponieważ na omawianym terenie nie stwierdzono występowania gatunków roślin i zwierząt podlegających ochronie prawnej, ani ich nor i lęgowisk. Potwierdza to Inwentaryzacja Przyrodnicza Gmin Województwa Świętokrzyskiego, Gmina Gowarczów. Sąd I instancji podkreślił, że organy nałożyły na inwestora w decyzji obowiązek podejmowania prac przy zdejmowaniu nadkładu wyłącznie w okresie od 15 sierpnia do 15 października, co umożliwi drobnym zwierzętom żyjącym na obszarze złoża zakończenie okresu rozrodczego i wybranie innego bezpiecznego miejsca do zimowania. W ocenie Sądu I instancji, organ I instancji wyjaśnił też w wystarczający sposób kwestię braku naruszania przez planowane przedsięwzięcie określonego w § 4 pkt 2 powołanej uchwały Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z 30 maja 2011 r., zakazu likwidowania i niszczenia zadrzewień.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wnieśli skarżący.
Skarżący zarzucili naruszenie przepisów postępowania, tj. art. 3 § 1 oraz art. 151 w z związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270 ze zm. – dalej jako "p.p.s.a.") przez oddalenie skargi w sytuacji, gdy zachodziły podstawy do uchylenia zaskarżonej decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Kielcach.
Zdaniem skarżących, Sąd I instancji błędnie oddalił skargę, pomimo że organ odwoławczy naruszył następujące przepisy:
Po pierwsze, art. 63 ust. 2 w związku z art. 65 ust. 2 ustawy środowiskowej przez ich błędne zastosowanie. W ocenie skarżących, przepisy te przesadzają, że od postanowienia organu prowadzącego postępowanie w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, stwierdzającego brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko nie służy zażalenie.
Po drugie, art. 142 k.p.a. przez przyjęcie, że postanowienie, od którego nie służy zażalenie nie może być kwestionowane w odwołaniu od decyzji kończącej postępowanie.
Po trzecie, art. 63 ust. 1, a w szczególności pkt 1 lit. a/ i d/, pkt 2 zdanie wstępne, pkt 3 lit. a/, d/ i e/, ustawy środowiskowej, przez przyjęcie w ślad za organem I instancji, że w rozpatrywanej sprawie przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko nie jest wymagane.
Po czwarte, art. 4 ust. 2 i 3 dyrektywy 2011/92 (dawniej dyrektywa 85/337), w świetle których należało interpretować przepisy prawa krajowego.
Po piąte, art. 84 ustawy środowiskowej przez brak wskazania w sentencji decyzji, że stwierdza się brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko.
Po szóste, art. 107 k.p.a. przez uznanie za prawidłową decyzji, której sentencja jest niezgodna z uzasadnieniem, ponieważ sentencja decyzji organu I instancji stanowi o nałożeniu warunków środowiskowych, a w uzasadnieniu wyjaśniono dlaczego w danym przypadku nie jest wymagane przeprowadzenie oceny oddziaływania na środowisko. Ponadto, w ocenie skarżących, decyzja organu I instancji była niezgodna z wnioskiem inwestora.
Po siódme, art. 74 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy środowiskowej przez przyjęcie, że karta informacyjna przedsięwzięcia przedłożona przez inwestora odpowiada wymogom ustawowym. Zdaniem skarżących, karta nie uwzględniała zmian dokonanych przez inwestora w przedsięwzięciu.
Ponadto skarżący powiązali powyższy zarzut z zarzutem naruszenia przepisu postępowania, tj. art. 141 § 4 p.p.s.a. przez przyjęcie za prawidłowy ustalony przez organy stan faktyczny, zgodnie z którym karta informacyjna przedsięwzięcia prawidłowo opisywała zakres i rodzaj planowanego przedsięwzięcia i nie musiała podlegać modyfikacji po zmodyfikowaniu wniosku inwestora. W ocenie skarżących, naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a. nastąpiło także poprzez uznanie, że skarżący nie kwestionowali ekspertyzy geologa przedstawionej przez inwestora.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
W świetle art. 174 p.p.s.a. skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach:
1) naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie,
2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Podkreślić przy tym trzeba, że Naczelny Sąd Administracyjny jest związany podstawami skargi kasacyjnej, ponieważ w świetle art. 183 § 1 p.p.s.a. rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc z urzędu pod rozwagę jedynie nieważność postępowania. Jeżeli zatem nie wystąpiły przesłanki nieważności postępowania wymienione w art. 183 § 2 p.p.s.a. (a w rozpoznawanej sprawie przesłanek tych brak), to Sąd związany jest granicami skargi kasacyjnej. Oznacza to, że Sąd nie jest uprawniony do samodzielnego dokonywania konkretyzacji zarzutów skargi kasacyjnej, a upoważniony jest do oceny zaskarżonego orzeczenia wyłącznie w granicach przedstawionych we wniesionej skardze kasacyjnej.
Po pierwsze, należy podkreślić, że zasadny jest zarzut kasacyjny, który podnosi błędną wykładnię przez Sąd I instancji art. 63 ust. 2 w związku z art. 65 ust. 2 ustawy środowiskowej. Wynika to z tego, że tylko na postanowienie, które wydał właściwy organ do wydania decyzji środowiskowej na mocy art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej, czyli nakładające obowiązek przeprowadzenia oceny oddziaływania danego przedsięwzięcia na środowisko mogącego potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko przysługuje zażalenie. Natomiast wbrew stanowisku Sądu I instancji na postanowienie wydane na podstawie art. 63 ust. 2 ustawy środowiskowej, czyli jeżeli właściwy organ nie stwierdzi potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, zażalenie nie przysługuje, czyli w tej sprawie jest to postanowienie organu I instancji z [...] września 2011 r. Dlatego też błędny jest pogląd Sądu I instancji, że postanowienie to stało się ostateczne, ponieważ żadna ze stron nie złożyła na nie zażalenia, jak i nie wystąpiła o wznowienie postępowania zakończonego tym ostatecznym postanowieniem. Ponadto zasadnie podniesiono w skardze kasacyjnej, że w takiej sytuacji prawnej i faktycznej ma zastosowanie art. 142 k.p.a., który stanowi, że jeżeli na postanowienie nie służy zażalenie, to strona może je zaskarżyć tylko w odwołaniu od decyzji środowiskowej.
Po drugie, należy zaznaczyć, że na postanowienie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska z dnia [...] września 2011 r. w przedmiocie nie uzgodnienia, jak błędnie podnosi Sąd I instancji, lecz tylko zasięgnięcia opinii, co jest jednak innym rodzajem współdziałania niż uzgodnienie, nie przysługuje zażalenie, lecz zgodnie z dyspozycją art. 142 k.p.a. strona może je kwestionować w odwołaniu od decyzji środowiskowej. Wynika to z tego, że właściwy organ wydający rozstrzygnięcie w postępowaniu głównym w sprawie ustalenia środowiskowych uwarunkowań realizacji tego przedsięwzięcia nie jest związany tym postanowieniem, gdyż nie jest to uzgodnienie, tylko zasięgniecie opinii, a ponadto do jego kontroli jest właściwy organ nadzorczy rozpatrujący odwołanie od decyzji głównej (por. wyrok NSA z 15 grudnia 2009 r. sygn. akt II OSK 1886/09). Przyjęcie odmiennego stanowiska oznaczałoby, że wynik postępowania akcesoryjnego, który przecież w istotnym zakresie kształtuje osnowę decyzji środowiskowej wydanej bez przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, o której stanowi przepis art. 63 ust. 2 w związku z art. 65 ust. 2 ustawy środowiskowej, byłby pozbawiony możliwości skontrolowania przez stronę skarżącą. Dlatego też kontrola organu odwoławczego w tym zakresie powinna objąć zarówno osnowę jak i uzasadnienie decyzji środowiskowej, a ponadto także oczywiście organ odwoławczy nie jest związany postanowieniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Kielcach.
Po trzecie, zasadnie także podniesiono w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przez Sąd I instancji art. 84 ustawy środowiskowej oraz w związku z tym art. 107 § 1 k.p.a. Wynika to z tego, że już w osnowie (rozstrzygnięciu) decyzji środowiskowej właściwy organ do jej wydania powinien jednoznacznie stwierdzić brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko, zaś w uzasadnieniu to wyjaśnić. Natomiast organ odwoławczy powinien poddać te ustalenia prawne i faktyczne ponownej ocenie zgodnie z dyspozycją art. 138 k.p.a. Stąd nastąpiło w tej sprawie także naruszenie przez Sąd I instancji przepisów postępowania w stopniu mającym istotny wpływ na wynik sprawy, tj. art. 3 § 1 oraz art. 151 w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. c/ p.p.s.a. Dlatego też obecnie jest przedwczesna ocena zasadności pozostałych podnoszonych zarzutów kasacyjnych dotyczących naruszenia przez Sąd I instancji art. 63 ust. 1 pkt 1 lit. a/ i d/ i pkt 2 zdanie wstępne oraz pkt 3 lit. a/, d/, i e/ ustawy środowiskowej. Dotyczy to również naruszenia przez Sąd I instancji art. 74 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 3 ust. 1 pkt 5 ustawy środowiskowej jak i w związku z art. 141 § 4 p.p.s.a., a także pod kątem ewentualnego naruszenia art. 4 ust. 2 i 3 dyrektywy 2011/92 z 13 grudnia 2011 r. (uprzednio była to dyrektywa 85/337/EWG) implementowanej do prawa polskiego, w zakresie sądowej kontroli w tym zakresie decyzji środowiskowej wydanej bez przeprowadzenia przecież oceny oddziaływania na środowisko w rozumieniu dyspozycji art. 63 ust. 1 ustawy środowiskowej.
Z tych względów i na podstawie art. 185 § 1 ustawy p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny orzekł jak w sentencji wyroku.
O kosztach postępowania Sąd orzekł na podstawie art. 203 pkt 1 ustawy p.p.s.a.
