I SA/Gd 226/14

Uzasadnienie

Naczelnik Urzędu Skarbowego decyzją z dnia 25 maja

2006 r. określił J.G. wysokość zobowiązania podatkowego w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2002 r. w kwocie 74.052,- zł.

Korzystając z przysługującego mu prawa J.G., wniósł odwołanie od powyższej decyzji, kwestionując jej zasadność.

Po rozpoznaniu zarzutów odwołania, Dyrektor Izby Skarbowej wydał decyzję z dnia 31 października 2006 r., którą utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny, po rozpoznaniu skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej, wyrokiem z dnia 21 września 2007 r. w sprawie sygn. akt I SA/Gd 67/07 uchylił zaskarżoną decyzję i zlecił organowi podatkowemu przeprowadzenie dodatkowego postępowania wyjaśniającego w zakresie wskazanym w tym wyroku.

Rozpoznając ponownie przedmiotową sprawę w postępowaniu odwoławczym Dyrektor Izby Skarbowej wobec konieczności wykonania zaleceń Sądu postanowieniem z dnia 14 marca 2008 r. zawiesił z urzędu postępowanie w sprawie. Postanowieniem z dnia 17 października 2008 r. organ podjął zawieszone postępowanie. W związku z koniecznością wystąpienia do organów innego państwa o udzielenie informacji w celu dokonania niezbędnych ustaleń, organ – postanowieniem z dnia 30 kwietnia 2010 r. zawiesił z urzędu postępowanie podatkowe z odwołania J. G. od decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 25 maja 2006 r. Przedmiotowe postępowanie zostało podjęte na mocy postanowienia z dnia 23 listopada 2012 r.

Pismem z dnia 3 grudnia 2012 r. (wpływ do organu odwoławczego – 6 grudnia 2012 r.) pełnomocnik J.G. wniósł o umorzenie postępowania podatkowego z uwagi na śmierć J.G. W załączeniu przesłano skrócony odpis aktu zgonu, z którego wynika, że J.G. zmarł 17 maja 2012 r.

Pismem z dnia 25 lutego 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej zwrócił się do skarżącej G.G. o wskazanie – jeśli są jej znane – danych personalnych osób dziedziczących po J.G., tj. imion, nazwisk oraz adresów zamieszkania; jeżeli skarżąca należy do kręgu spadkobierców zmarłego – wyjaśnienie, czy wystąpiła do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku, jeśli tak, to o podanie daty wniosku i jego adresata.

W odpowiedzi na ww. pismo, skarżąca poinformowała organ, że nie występowała do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym mężu J.G. Zaznaczyła, że śmierć męża była dla niej szokiem i cały czas trudno jest się jej pogodzić z tym faktem.

W dniu 25 kwietnia 2013 r., organ wystosował do skarżącej pismo o tożsamej treści jak to z dnia 25 lutego 2013 r.

Pismem z dnia 20 maja 2013 r. skarżąca zwróciła się do organu z prośbą o przedłużenie terminu do złożenia wyjaśnień do dnia 3 czerwca 2013 r.

Pełnomocnik skarżącej, odpowiadając na pismo skierowane do skarżącej, jako domniemanej spadkobierczyni J.G. wyjaśnił, że zdaniem skarżącej przedmowie zobowiązania podatkowe uległy przedawnieniu z uwagi na upływ wszelkich terminów przewidzianych w ordynacji podatkowej. Z tych względów przedmiotowe postępowania powinny być umorzone jako bezprzedmiotowe i co za tym idzie nie zachodzi w ogóle konieczność ustalania grona spadkobierców.

Zawiadomieniem z dnia 12 listopada 2013 r. organ wyznaczył skarżącej siedmiodniowy termin do zapoznania się z aktami sprawy i wypowiedzenia się co do materiału dowodowego.

W odpowiedzi na powyższe skarżąca wniosła o umorzenie postępowania ze względu na przedawnienie zobowiązania podatkowego.

Decyzją z dnia 19 grudnia 2013 r. Dyrektor Izby Skarbowej utrzymał w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 25 maja 2006 r. określającą J.G. zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2002 w kwocie 74.052,- zł. Przedmiotowa decyzja została doręczona skarżącej, jako spadkobierczyni J.G.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku skarżąca wniosła o uchylenie przedmiotowej decyzji w całości, wszczęcie postępowania mediacyjnego, zmierzającego do uchylenia decyzji, zasądzenie zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych oraz wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji.

W uzasadnieniu skargi podniesiono w szczególności, że decyzja została wydana i skierowana do osoby, która nie powinna być stroną postępowania. Skarżąca za niedopuszczalną uznała sytuację, w której organ podatkowy nazwał ją "Spadkobierczyni Pana J.G.", w sytuacji gdy do dnia wydania decyzji nie było wydane postanowienie właściwego sądu o stwierdzeniu nabycia spadku.

Skarżąca wskazała również, że obowiązkiem organu było zawieszenie postępowania podatkowego, tymczasem Dyrektor Izby Skarbowej nawet nie wspomniał, na jakiej podstawie uznał, że skarżąca jest spadkobierczynią J.G. Z tych względów uznano, że przedmiotowa decyzja jest dotknięta wadą nieważności, zgodnie z art. 247 § 1 pkt 5 O.p.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Sąd administracyjny sprawuje w zakresie swej właściwości kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej, co wynika z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. nr 153, poz. 1269, ze zm.). Zakres tej kontroli wyznacza art. 134 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270, zwanej dalej jako "P.p.s.a."). Stosownie do tego przepisu sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W myśl art. 145 P.p.s.a., sąd zobligowany jest do uchylenia decyzji bądź postanowienia lub stwierdzenia ich nieważności, ewentualnie niezgodności z prawem tylko wówczas, gdy dotknięte są one naruszeniem prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania, innym naruszeniem przepisów postępowania, jeśli mogło mieć ono istotny wpływ na wynik sprawy, lub zachodzą przyczyny stwierdzenia nieważności decyzji wymienione w art. 156 k.p.a. lub innych przepisach.

W ramach kontroli legalności sąd stosuje przewidziane prawem środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia (art. 135 P.p.s.a.).

W granicach opisanej kognicji Sąd dokonał analizy zaskarżonej decyzji Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 19 grudnia 2013 r. stwierdzając, że jest ona nieważna na podstawie art. 247 § 1 pkt 5 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm. dalej jako "O.p.").

Decyzja organu odwoławczego dotyczy utrzymania w mocy decyzji Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia 25 maja 2006 r., którą określono J.G. zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za rok 2002 r. w kwocie 74.052,- zł.

W przedmiotowej sprawie niewątpliwym jest, iż J.G. zmarł w dniu 17 maja 2012 r. W zaistniałym stanie faktycznym, organ podatkowy zobowiązany był zatem do zawieszenia postępowania. Zgodnie bowiem z art. 201 § 1 pkt 1 O.p. zawieszenie postępowania w razie śmierci strony następuje z urzędu i jest obligatoryjne. Organ podatkowy nie ma swobody wyboru, co do dalszego losu postępowania, niezależnie od tego, na jakim etapie się ono znajduje.

W przypadku zawieszenia postępowania na podstawie art. 201 § 1 pkt 1 O.p, okolicznością powodującą ustanie przyczyny obligatoryjnego zawieszenia postępowania jest zgłoszenie się lub ustalenie spadkobierców zmarłego albo też ustanowienie, w trybie określonym odrębnymi przepisami, kuratora spadku (art. 205a § 1 pkt 1 O.p.). Ustawodawca przewiduje zatem możliwość stwierdzenia nabycia spadku przez samych spadkobierców, którzy następnie zgłoszą się do udziału w postępowaniu, oraz możliwość ustalenia kręgu spadkobierców w postępowaniu wszczętym na wniosek organu podatkowego. Ponadto przesłanką podjęcia zawieszonego postępowania jest także ustanowienie, w trybie art. 666 § 1 k.p.c., kuratora spadku.

Tymczasem w przedmiotowej sprawie Dyrektor Izby Skarbowej, nie bacząc na obowiązek wynikający z treści art. 201 § 1 pkt 1 O.p., zwrócił się do skarżącej o wskazanie danych personalnych osób dziedziczących po J.G., a jeżeli należy do kręgu spadkobierców zmarłego – wyjaśnienie czy wystąpiła do sądu z wnioskiem o stwierdzenie nabycia spadku, jeśli tak, to o podanie daty wniosku i jego adresata. Skarżąca w odpowiedzi wyjaśniła, że nie występowała dotychczas do sądu z takowym wnioskiem, nadto z uwagi na przedawnienie zobowiązań podatkowych, ustalanie grona spadkobierców nie jest konieczne.

W sytuacji zatem, gdy ani skarżąca nie przedstawiła prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, ani organ podatkowy nie wystąpił do właściwego sądu o ustalenie kręgu spadkobierców, jak również nie wystąpił o ustanowienie kuratora spadku, nie sposób uznać aby G.G. była stroną postępowania, jako domniemana przez organ podatkowy spadkobierczyni J.G.

Stąd skierowanie decyzji do osoby niebędącej stroną w sprawie jest kwalifikowaną wadą decyzji administracyjnej, o jakiej mowa w art. 247 § 1 pkt 5 O.p. Jest przesłanką stwierdzenia nieważności decyzji.

Jak stanowi bowiem art. 211 O.p., decyzja na piśmie musi być skierowana

(i doręczona) do podmiotu będącego stroną w postępowaniu podatkowym. Rozstrzygnięcie skierowane do osoby niebędącej stroną w sprawie, skutkuje jego nieważnością. Sankcja nieważności takiej decyzji uzasadniona jest tym, że konsekwencje błędnego potraktowania podmiotu, jako strony postępowania i adresata decyzji dotyczyć będą praw jednostki, do której bezpodstawnie skierowano decyzję. Podmiot, do którego skierowano decyzję, nie będąc stroną, nie będzie miał interesu prawnego, ani też obowiązku, o którym zgodnie z prawem należało rozstrzygnąć w decyzji.

Ponieważ w tej sprawie decyzja Dyrektora Izby Skarbowej utrzymała w mocy decyzję Naczelnika Urzędu Skarbowego, która rozstrzygała o obowiązku podatkowym J.G., a za spadkobierczynię zobowiązanego organ uznał G.G., która nie mogła być stroną w postępowaniu podatkowym, albowiem brak było prawomocnego postanowienia w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku jak również nie ustalono kuratora spadku, Sąd stwierdził nieważność decyzji Dyrektora Izby Skarbowej.

Ponownie rozpoznając sprawę organ podatkowy ustali spadkobierców po zmarłym J.G., a jeżeli nie został ujawniony spadkobierca/spadkobiercy, spowoduje przeprowadzenie sądowego postępowania spadkowego lub też zwróci się do właściwego sądu o ustanowienie kuratora w trybie art. 666 § 1 k.p.c. i wyda ponowną decyzję, dotyczącą spadkobiercy/spadkobierców J.G. Przed podjęciem jednak jakichkolwiek działań, organ powinien precyzyjnie stwierdzić, czy nie upłynął okres przedawnienia przedmiotowego zobowiązania podatkowego.

Mając powyższe na względzie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, na podstawie art. 145 § 1 pkt 2 P.p.s.a stwierdził nieważność decyzji Dyrektora Izby Skarbowej. Zgodnie z dyspozycją art. 152 P.p.s.a. Sąd orzekł, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.

Ponadto wyrok zawiera rozstrzygnięcie o kosztach postępowania, które zgodnie z art. 200 w zw. z art. 205 i 209 P.p.s.a., Sąd zasądził na rzecz strony skarżącej od organu administracji.