II SA/Go 150/14

Uzasadnienie

Zaskarżoną skargą decyzją z dnia [...] grudnia 2013 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze utrzymało w mocy decyzję organu I instancji o odmowie przyznania wnioskodawcy R.N. specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Wynikający z akt administracyjnych stan sprawy przedstawiał się następująco:

Decyzją nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. działający z upoważnienia Prezydenta Miasta, Dyrektor Centrum Pomocy Rodzinie i Polityki Społecznej przyznał R.N. prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z koniecznością opieki nad matką T.C. bezterminowo – od [...] września 2011 r. poczynając.

Pismem z dnia [...] lutego 2013 r. zastępca Dyrektora Centrum Pomocy Rodzinie i Polityki Społecznej udzielił świadczeniobiorcy pouczenia o zaistniałych od 1 stycznia 2013 r. zmianach prawnych w systemie świadczeń opiekuńczych, w tym o wygaśnięciu z mocy prawa z dniem 30 czerwca 2013 r. decyzji przyznającej świadczenie pielęgnacyjne oraz o nowych zasadach przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego i nowego świadczenia w postaci specjalnego zasiłku opiekuńczego. Jednocześnie pouczył też stronę, iż warunkiem uzyskania świadczeń opiekuńczych od 1 lipca 2013 r., jest złożenie wniosku o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Wnioskiem z dnia [...] lipca R.N. wniósł o przyznanie mu specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego, obejmującego m.in. rodzinny wywiad środowiskowy, decyzją z dnia [...] września 2013 r. nr [...], działający z upoważnienia Prezydenta Miasta, Dyrektor Centrum Pomocy Rodzinie i Polityki Społecznej odmówił przyznania R.N. prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego. W uzasadnieniu wywiódł, iż wnioskodawca nie spełnia jednej z koniecznych przesłanek do nabycia wnioskowanego świadczenia. Wskazał, iż z materiału dowodowego sprawy – zaświadczenia Wydziału Majątku i Działalności Gospodarczej Urzędu Miejskiego z dnia [...] lipca 2013 r. wynika, że działalność gospodarcza strony została wykreślona z dniem [...] czerwca 2010 r. w związku z jej zaprzestaniem od dnia [...] czerwca 2010 r. Nadto sam wnioskodawca w dniu 11 lipca 2013 r. złożył oświadczenie potwierdzające wyrejestrowanie działalności gospodarczej, gdyż matka wymagała całodobowej opieki.

Wskazując na zawartą w art. 3 pkt 22 ustawy o świadczeniach rodzinnych definicję zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, organ I instancji stwierdził, że stronie nie przysługuje prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad matką T.C.. R.N. nie zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Matka wnioskodawcy posiada bowiem znaczny stopień niepełnosprawności ustalony od [...] maja 2011 r. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane przez Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności [...] listopada 2011 r. Zatem nie została spełniona ustawowa przesłanka niezbędna do przyznania wnioskowanego świadczenia skoro niepełnosprawność w stopniu znacznym matki wnioskodawcy powstała później niż zakończenie prowadzenia przez niego działalności gospodarczej.

Organ wskazał, iż decyzją nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. przyznał stronie świadczenie pielęgnacyjne w związku z koniecznością opieki nad matką bezterminowo od [...] września 2011 r. poczynając, jednakże decyzja ta wygasła z mocy prawa z dniem 30 czerwca 2013 r. Wywiódł, iż rezygnacja z zatrudnienia musi być powiązana z celem, jakim jest sprawowanie opieki nad osobą niepełnosprawną. Celem specjalnego zasiłku opiekuńczego jest bowiem zapewnienie dochodu osobie, która sama nie może sobie tego zapewnić, gdyż musi opiekować się osobą niepełnosprawną w takim stopniu (zakresie), który uniemożliwia jej zadbanie o środki finansowe pochodzące z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej. Konieczne jest zatem istnienie związku przyczynowego pomiędzy rezygnacją z zatrudnienia, a koniecznością sprawowania opieki. Istotne są więc okoliczności i intencje rezygnacji z zatrudnienia. Osoba uprawniona do specjalnego zasiłku opiekuńczego musi zrezygnować z zatrudnienia z własnego wyboru. Z akt sprawy nie wynika, aby strona zrezygnowała z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną. W ocenie organu I instancji niezależnie od tego, czy osoba ubiegająca się o specjalny zasiłek opiekuńczy pobierała wcześniej świadczenie pielęgnacyjne, czy też występuje o to świadczenie po raz pierwszy, dla uzyskania zasiłku musi spełnić wymogi określone przepisami obecnie obowiązującymi. Po wygaśnięciu z mocy prawa decyzji z dnia [...] grudnia 2011 r., strona wystąpiła z wnioskiem o przyznanie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego na matkę, który podlegał rozpatrzeniu przy uwzględnieniu aktualnego stanu prawnego. Organ wskazał, że rozpatrując wniosek z dnia [...] lipca 2013 r. uwzględnił stan faktyczny istniejący przed wydaniem decyzji przyznającej świadczenie pielęgnacyjnego, gdyż pobieranie świadczenia pielęgnacyjnego wyklucza możliwość podjęcia jakiegokolwiek zatrudnienia. Podkreślił, iż w obecnym stanie prawnym ustawodawca zawęził krąg podmiotów uprawnionych do specjalnego zasiłku opiekuńczego, nie tylko uzależniając jego przyznanie od spełnienia kryterium dochodowego, które w tym wypadku jest spełnione, ale także ograniczył krąg uprawnionych do zasiłku do osób rezygnujących z zatrudnienia z powodu konieczności sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną. Z kręgu podmiotów uprawnionych do zasiłku opiekuńczego wykluczone zostały zaś osoby nie podejmujące zatrudnienia z tego powodu. Tym samym wnioskodawca, w świetle w świetle przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (tekst jednolity: Dz. U. 2006 Nr 139, poz. 992 z późn. zm.) nie spełnia warunku do przyznania prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego w związku z opieką nad matką T.C., gdyż nie zrezygnował z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania nad nią stałej opieki.

W odwołaniu od tej decyzji R.N. zarzucił, iż decyzja pozbawiająca go świadczenia otrzymywanego do 30 czerwca 2013 r. jest krzywdząca dla niego i jego matki. Pieniądze z zasiłku były bowiem przeznaczane na opłaty i leki. Wywodził, iż stan zdrowia matki w ostatnim okresie uległ znacznemu pogorszeniu, nie porusza się samodzielnie, jest osoba leżącą, wymagającą stałej pomocy we wszystkich czynnościach, co potwierdził wywiad środowiskowy pracownicy opieki społecznej. Podnosił, iż również jego stan zdrowia uległ pogorszeniu i od [...] grudnia 2012 r. legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Powołaną na wstępie decyzją z dnia [...] grudnia 2013 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze opierając się o przepisy art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego ( tekst jednolity Dz. U. z 2013 r. poz. 267), art. 3 pkt 1, 2,2a, art. 16a, art. 24 ust. 1, 2, 3 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych ( tekst jednolity Dz. U. z 2006 r., Nr 139, poz. 992 ze zm.) oraz § 1 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny oraz wysokości świadczeń rodzinnych ( Dz. U. z 2012 r. poz. 959), utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu SKO przytoczyło treść przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych powołanych w podstawie prawnej decyzji oraz wskazało, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwala na ustalenie, iż R.N. prowadzi wspólne gospodarstwo z matką T.C., w stosunku do której w dniu [...] listopada 2011 r. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności wydał orzeczenie nr [...] o zaliczeniu jej do znacznego stopnia niepełnosprawności od dnia [...] maja 2011 r. - na stałe. Z treści wywiadu środowiskowego oraz przedłożonych zaświadczeń wynika, że R.N. sprawuje faktyczną opiekę nad matką i pomaga w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, zaś przeciętny miesięczny dochód na jednego członka rodziny wnioskodawcy w roku poprzedzającym rok zasiłkowy wyniósł 446,89 zł.

Za podstawowe zagadnienie wymagające weryfikacji w rozpoznawanej sprawie SKO uznało rozstrzygnięcie, czy wnioskodawca spełnia określoną w art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych przesłankę rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. W tej kwestii Kolegium podzieliło stanowisko organu I instancji, iż przedłożony materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie tezy o rezygnacji przez R.N. zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad matką legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Z akt sprawy bezsprzecznie bowiem wynika, iż wyrejestrował on działalność gospodarczą od dnia [...] czerwca 2010 roku, a wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego złożył w dniu 19 grudnia 2011 r. W okresie od [...] czerwca 2010 r. do [...] grudnia 2011 r. R.N. nie pracował i nie był zarejestrowany w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. Orzeczenie o zaliczeniu matki wnioskodawcy T.C. do znacznego stopnia niepełnosprawności od dnia [...] maja 2011 r. zostało zaś wydane dopiero w dniu [...] listopada 2011 r. W ustalonych okolicznościach nie można zatem mówić o rezygnacji przez stronę z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością stałej opieki nad matką. Nie zachodzi bowiem wyraźny i bezpośredni związek czasowy między rezygnacją z zatrudnienia, a sprawowaniem opieki nad niepełnosprawną osobą najbliższą. W momencie wyrejestrowania przez stronę działalności gospodarczej T.C. nie posiadała jeszcze orzeczenia o zaliczeniu do znacznego stopnia niepełnosprawności, a o orzeczenie takie wystąpiła po blisko roku od zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej przez syna. Ponadto w orzecznictwie sądowo-administracyjnym utrwalił się pogląd, iż podstawą do przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego może być tylko rezygnacja z pracy zarobkowej spowodowana koniecznością sprawowania opieki, nie zaś przyczynami leżącymi po stronie osoby, która tę opiekę ma sprawować.

W skardze na decyzję SKO skarżący zarzucił naruszenie przepisu art. 16a ust. 1 w zw. z art. 17 ust. 1 i 1a ustawy o świadczeniach rodzinnych, polegające na błędnej wykładni i błędnym uznaniu, że nie zachodzi związek czasowy między rezygnacją z zatrudnienia a sprawowaniem opieki nad niepełnosprawną osoba najbliższą oraz naruszenie przepisów art. 7 i 77 § 1 Kpa przez nienależyte wyjaśnienie stanu faktycznego sprawy w zakresie przesłanki rezygnacji z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad osobą legitymująca się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. W oparciu o te zarzuty wnosił o zmianę decyzji organu II instancji i przyznanie mu wnioskowanego świadczenia ewentualnie o uchylenie decyzji organów obu instancji.

W uzasadnieniu, powołując regulacje prawne dotyczące świadczenia pielęgnacyjnego i cytując uzasadnienia wyroków sądowych wywodził, iż przysługuje ono nie tylko w przypadku rezygnacji zatrudnienia, ale również w sytuacji niepodejmowania zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki na osobą bliską o znacznym stopniu niepełnosprawności.

W odpowiedzi na skargę organ, podtrzymując stanowisko wyrażone w decyzji, domagał się oddalenia skargi jako nie wnoszącej do sprawy nowych okoliczności.

Pismem przygotowawczym z dnia [...] kwietnia 2014 r., ustanowiony w ramach prawa pomocy, profesjonalny pełnomocnik skarżącego podtrzymał skargę, wnosząc o przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu. Dodatkowo zarzucił, iż wadliwe jest stanowisko organu o braku wyraźnego związku czasowego między rezygnacją z zatrudnienia a ubieganiem się o przyznanie świadczeń. Okres który upłynął od momentu wyrejestrowania działalności gospodarczej przez skarżącego a momentem złożenia przez niego wniosku o przyznanie świadczenia nie wyklucza, zdaniem pełnomocnika, związku czasowego miedzy tymi czynnościami. Wyłączną bowiem przyczyną podjęcia przez skarżącego decyzji o zakończeniu działalności gospodarczej była konieczność zapewnienia matce opieki w coraz to szerszym zakresie w związku z pogarszającym się stanem jej zdrowia. Zatem już z chwilą rezygnacji z zatrudnienia spełniła się przesłanka zawarta w art. 16a ust. 1 ustawy. Orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności było tylko potwierdzeniem potrzeby opieki zaś skarżący nie miał wpływu na moment jego wydania. Podkreślał iż przepisy prawa nie określają terminu w którym beneficjent świadczenia miałby o nie wystąpić licząc od daty zatrudnienia i podjęcia opieki.

Na rozprawie w dniu 30 kwietnia 2014 r. skarżący podtrzymał skargę i jej motywy. Oświadczył, iż sam legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności okazując na tę okoliczność legitymację osoby niepełnosprawnej nr [...] z dnia [...] grudnia 2012 r. wydaną przez PZdsOoN, potwierdzającą jego niepełnosprawność w stopniu znacznym do [...] grudnia 2015 r.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skargę należało uwzględnić aczkolwiek z powodów całkowicie odmiennych niż podnoszone przez stronę skarżącą.

Wstępnie wskazać należy, iż skarga skonstruowana została w taki sposób jakby przedmiotem zaskarżenia pozostawała decyzja odmawiająca przyznania świadczenia pielęgnacyjnego w sytuacji, gdy faktycznie chodzi o odmowę przyznania innego świadczenia opiekuńczego tj. specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Przedmiotem kontroli Sądu, sprawowanej w oparciu o kryterium legalności ( zgodności z prawem ) pozostawała bowiem, wydana w postępowaniu odwoławczym, decyzja SKO z dnia [...] grudnia 2013 r., utrzymująca w mocy decyzję organu I instancji o odmowie przyznania skarżącemu specjalnego zasiłku opiekuńczego o który ubiegał się w związku z opieką sprawowaną nad niepełnosprawną w stopniu znacznym matką.

Podstawę materialnoprawną zaskarżonej decyzji SKO i poprzedzającej ją decyzji Burmistrza stanowił przepis art. 16a ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych ( tekst jednolity Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992 ze zm.). Został on, od dnia 1 stycznia 2013 r., dodany do ustawy o świadczeniach rodzinnych, ustawą nowelizująca ten akt prawny tj. ustawą z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. z 2012 r., poz. 1548 ).

Powołany przepis reguluje warunki nabywania, nowego w systemie świadczeń rodzinnych (opiekuńczych), świadczenia w postaci specjalnego zasiłku opiekuńczego. Zgodnie z nim zasiłek taki przysługuje osobom, na których ciąży, stosownie do przepisów ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. - Kodeks rodzinny i opiekuńczy ( tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 788 i 1529) obowiązek alimentacyjny, jeżeli rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Jedną z koniecznych do spełnienia przesłanek nabycia prawa do tego świadczenia jest też, wynikający z art. 16a ust. 2 ustawy o śr , warunek by łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki, w przeliczeniu na osobę nie przekraczał tzw. kryterium dochodowego tj. kwoty, o której mowa w art. 5 ust. 2 ustawy ( ustalonego na poziomie 623 zł na osobę w rodzinie).

W rozpoznawanej sprawie organy obu instancji zgodnie uznały, iż przeszkodą w nabyciu przez skarżącego wnioskowanego świadczenia, pozostawała okoliczność niespełnienia przez skarżącego jednej z koniecznych przesłanek nabycia prawa do wnioskowanego świadczenia, określona w art. 16a ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych jako "rezygnacja z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania opieki nad osoba legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności".

Jednakże zwrócić należy uwagę, iż kwestia spełniania tej przesłanki przez skarżącego, wbrew temu co stwierdziło SKO w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, przestała mieć decydujące znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. SKO nie dostrzegło bowiem, iż już w odwołaniu od decyzji organu I instancji R.N. wskazał, iż od [...] grudnia 2012 r. on sam uzyskał orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności. Okoliczność tę potwierdził zresztą na rozprawie w dniu 30 kwietnia 2014r. okazując legitymację osoby niepełnosprawnej nr [...] z dnia [...] grudnia 2012r., wydaną przez PZdsOoN, potwierdzającą jego niepełnosprawność w stopniu znacznym do [...] grudnia 2015 r. Pozostawała ona istotna, bowiem zgodnie zaś z przepisem art. 16a ust. 8 pkt 1 lit. d ustawy o świadczeniach rodzinnych specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje jeżeli osoba sprawująca opiekę legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Jest to zatem przesłanka negatywna stanowiąca przeszkodę w nabycia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego.

Jednakże analizując okoliczności rozpoznawanej sprawy i mając na uwadze w szczególności fakt, iż skarżący legitymował się decyzją nr [...] z dnia [...] grudnia 2011 r. o przyznaniu mu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z koniecznością opieki nad matką T.C. bezterminowo – od [...] września 2011 r. poczynając, Sąd uznał, iż dla rozpoznania niniejszej sprawy istotne pozostawało rozstrzygnięcie przez Trybunał Konstytucyjny, wyrokiem z dnia 5 grudnia 2013 r. w sprawie K 27/13, kwestii konstytucyjności przepisów art. art. 11 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw.

Przyznane powołaną decyzję świadczenie pielęgnacyjne wypłacane było R.N. do 30 czerwca 2013 r., a to w związku jej wygaśnięciem z tym dniem – z mocy art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r., nowelizującej ustawę o świadczeniach rodzinnych.

Zgodzić się należy z wypowiadanymi w orzecznictwie poglądami ( vide: wyrok WSA w Białymstoku z dnia 14 stycznia 2014 r. sygn. akt II SA/Bk 767/13; wyrok WSA w Szczecinie z dnia 11 grudnia 2013 r. sygn. akt II SA/Sz 1161/13, wyrok WSA w Łodzi z dnia 17 stycznia 2014 r. II SA/Łd 976/13; postanowienie NSA z dnia 18 grudnia 2013 r. I OZ 1186/13; baza orzeczeń nsa.gov.pl), że w stosunku do osób uprawnionych do świadczenia pielęgnacyjnego przed 1 stycznia 2013 r., którym przyznano je na okres dłuższy niż do 30 czerwca 2013 r., lub bezterminowo, czynnikiem prawotwórczym i w konsekwencji mającym wpływ na wykładnię prawa do świadczenia określonego w art. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych pozostaje przywołany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 5 grudnia 2013 r., K 27/13, opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 16 grudnia 2013 r., poz. 1557. Wyrokiem tym Trybunał Konstytucyjny uznał za niezgodne z Konstytucją RP przepisy art. 11 ust. 1 i 3 ustawy nowelizującej ustawę o świadczeniach rodzinnych stwierdzając, iż są niezgodne z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Będące przedmiotem badania Trybunału przepisy art. 11 ust.1 i ust. 3 tej ustawy nowelizującej stanowiły, że osoby uprawnione do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie przepisów dotychczasowych zachowują prawo do tego świadczenia w dotychczasowej wysokości do dnia 30 czerwca 2013 r., jeżeli spełniają warunki określone w przepisach dotychczasowych. Wydane zaś na podstawie przepisów dotychczasowych decyzje o przyznaniu prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wygasają z mocy prawa po upływie terminu, o którym mowa w ust. 1, to jest po dniu 30 czerwca 2013 r.

Uznając wskazane regulacje za niezgodne z ustawą zasadniczą Trybunał stwierdził, że ich wprowadzenie doprowadziło do naruszenia zasady ochrony praw słusznie nabytych oraz zasady zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa w odniesieniu do tej grupy osób, które pobierały świadczenie pielęgnacyjne na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, w brzmieniu obowiązującym przed wejściem w życie ustawy zmieniającej, a które jednocześnie nie spełniły przesłanek nabycia świadczenia pielęgnacyjnego lub specjalnego zasiłku opiekuńczego na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, w brzmieniu nadanym ustawą zmieniającą. Teoretycznie utrata praw nabytych - będąca wynikiem badanej przez Trybunał regulacji przejściowej ( intertemporalnej) - dotyczy wszystkich osób, które przed wejściem w życie ustawy zmieniającej legitymowały się ostateczną decyzją administracyjną przyznającą świadczenie pielęgnacyjne, także tych które po wygaszeniu decyzji nabyły prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach jak lub prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego. Mechanizm prawa przejściowego przyjęty w art. 11 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej zakładał bowiem, że decyzje wygasną z mocy prawa, niejako automatycznie, niezależnie od okoliczności faktycznych i prawnych, w jakich znajdowali się dotychczasowi świadczeniobiorcy. Ustawodawca tylko o 6 miesięcy przedłużył dalsze stosowanie starego prawa, kształtując w ten sposób okres na dostosowanie się do nowych regulacji, nie wprowadzając żadnego mechanizmu konwersji praw nabytych w przeszłości czy jakiejś innej formy ich kontynuacji. Dlatego o ile część osób z powodzeniem uzyskała pomoc ze strony państwa, aplikując o świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach lub o specjalny zasiłek opiekuńczy, o tyle część z nich – co wynikało już z samej konstrukcji prawnej zakresów stosowania znowelizowanych przepisów została faktycznie – jak skarżący R.N. - wyłączony z systemu pomocowego przewidzianego w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Tym samym kwestia konstytucyjności badanej regulacji w kontekście ochrony praw słusznie praw nabytych oraz zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa dotyczy faktycznie takiej grupy osób jak skarżący, w stosunku do których formalne wygaszenie decyzji administracyjnych ex lege nastąpiło na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy zmieniającej, zaś ustanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego było konsekwencją art. 11 ust. 1, na mocy którego to prawo zostało zachowane tylko przez określony czas, bez wyjątku do 30 czerwca 2013 r., a którym w nowym stanie prawnym ze względu na wprowadzenie nowych warunków nie przysługuje ani świadczenie pielęgnacyjne, ani specjalny zasiłek opiekuńczy, mimo, że przed 1 stycznia 2013 r. przysługiwało im prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, często bezterminowo, stwierdzone w ostatecznej decyzji administracyjnej.

Powyższy wyrok dotyczy więc prawa do świadczeń pielęgnacyjnych przyznanych na mocy decyzji administracyjnych na okres dłuższy niż do 30 czerwca 2013 r., a które na podstawie – niekonstytucyjnych jak uznał Trybunał - art. 11 ust. 1 i ust. 3 ustawy zmieniającej miały wygasnąć.

W kontekście wskazanego wyroku rodzi się problem jego skutków dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Formalnie bowiem decyzje organów obu instancji odmawiające skarżącemu prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego nie były oparte na przepisach uznanych przez Trybunał za niekonstytucyjne. W podstawach decyzji organów obu instancji nie wskazano art. 11 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej. Bez wątpienia jednak przepisy te ukształtowały sytuację prawną i faktyczną skarżącego, który w ich konsekwencji – będąc pozbawiony prawa do pobieranego świadczenia pielęgnacyjnego, a nadal sprawując opiekę nad niepełnosprawną matką – został de facto zmuszony do ubiegania się o nowe świadczenie opiekuńcze na zmienionych warunkach.

Nie może zatem budzić wątpliwości, iż uznane za niekonstytucyjne przepisy odnoszą się do wszystkich spraw, w których przyznano prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na okres dłuższy niż do 30 czerwca 2013 r. a następnie na podstawie art. 16a tej ustawy odmówiono prawa do świadczenia w postaci specjalnego zasiłku opiekuńczego. W tych kategoriach spraw art. 16a ustawy jest konsekwencją prawną art. 11 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej. Normę stosowania prawa w odniesieniu do osób, które miały przyznane świadczenie na okres dłuższy niż do 30 czerwca 2013 r., należy więc rekonstruować z dwóch przepisów art. 11 ust. 1 i 3 ustawy zmieniającej i art. 16a ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności zaskarżonych do niego norm powoduje, że z datą ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw przepisy zawierające te normy tracą moc ( art. 190 ust. 3 Konstytucji). Gdy niekonstytucyjność dotyczy treści aktu, wówczas wyrok Trybunału Konstytucyjnego pozbawia uznaną za niekonstytucyjną normę mocy obowiązującej począwszy od daty publikacji orzeczenia Trybunału w organie promulgacyjnym. Art. 190 ust. 3 Konstytucji dotyczy jednak tylko momentu zmiany stanu prawnego na skutek wyroku Trybunału Konstytucyjnego, tj. wyeliminowania normy uznanej za niekonstytucyjną z systemu źródeł prawa. Nie przesądza to jednak zakresu czasowego zastosowania nowego stanu prawnego ukształtowanego wyrokiem Trybunału.

W tej kwestii wypowiedział się Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 13 marca 2007 r. w sprawie K8/07 ( OTK-A 2007, nr 3, poz. 26 ) stwierdzając, że wobec sytuacji już ukształtowanych na podstawie normy uznanej za niekonstytucyjną - sanację zapewnia art. 190 ust. 4 Konstytucji, mówiący o ponownym rozstrzygnięciu sprawy (np. w trybie wznowienia postępowania, uchylenia decyzji lub innego rozstrzygnięcia na zasadach i w trybie określonych w przepisach właściwych dla danego postępowania), w której wykorzystano niekonstytucyjną normę jako podstawę rozstrzygnięcia. Trybunał wskazał jednakże, że ten dwuczłonowy system (utrata mocy obowiązującej przez normę niekonstytucyjną od daty promulgacji wyroku - art. 190 ust. 3 Konstytucji oraz możliwość sanacji przez ponowne rozstrzygnięcie sprawy indywidualnej - art. 190 ust. 4 Konstytucji) nie wyczerpuje jednak wszelkich konsekwencji czasowych orzeczenia niekonstytucyjności. Zdaniem sądu konstytucyjnego, mimo, że utrata mocy obowiązującej norm uznanych za niekonstytucyjne (derogacja, zmiana prawa w zakresie obowiązywania) następuje z datą ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw, to już sam fakt ogłoszenia wyroku przez Trybunał Konstytucyjny, po przeprowadzeniu postępowania kontrolnego nie jest pozbawiony prawnego znaczenia dla postępowań toczących się przed organami administracyjnymi lub sądami na tle przepisów dotkniętych niekonstytucyjnością. Już bowiem z momentem publicznego ogłoszenia wyroku ( co jest zawsze wcześniejsze niż moment derogacji niekonstytucyjnego przepisu przez promulgację wyroku) następuje uchylenie domniemania konstytucyjności kontrolowanego przepisu. To powoduje, że organy stosujące przepisy uznane za niekonstytucyjne albo w okresie odroczenia wejścia w życie wyroku Trybunału (odroczenia derogacji przepisu w wyroku Trybunału ), albo z uwagi na zasady intertemporalne, albo np. z uwagi na posiłkowanie się zasadą tempus regit actum (co jest charakterystyczne dla sądów administracyjnych), powinny uwzględniać fakt, że chodzi o przepisy pozbawione domniemania konstytucyjności. Trybunał wywiódł, że sądy orzekają na podstawie procedur, w obrębie których toczy się postępowanie, i z wykorzystaniem instrumentów będących do ich dyspozycji oraz kompetencji im przysługujących. Okoliczność, że w tych ramach sądy mają zastosować przepisy, które obowiązywały w dacie zaistnienia zdarzeń przez nie ocenianych, ale następnie zostały uznane za niekonstytucyjne w wyroku Trybunału Konstytucyjnego i na skutek tego nie obowiązują w dacie orzekania, w zasadniczy sposób wpływa na swobodę sądów w zakresie dokonywania wykładni tych przepisów ( vide: uzasadnienie powołanego wyroku ).

Należy wskazać, że np. w orzecznictwie Sądu Najwyższego można napotkać pogląd - zdaniem samego Trybunału Konstytucyjnego trafny ( vide wyrok: z 29 października 2002 r., sygn. P 19/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 67 i postanowienie z 6 kwietnia 2005 r., sygn. SK 8/04, OTK ZU 4/A/2005, poz. 44) - że orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności danej normy stwarza dla organów stosujących prawo wskazówkę, przełamującą zwykłe zasady prawa intertemporalnego i zasady decydujące o wyborze prawa właściwego w momencie stosowania prawa (vide: SN I KZP 16/05 z 31 września 2005 r., BPK 5/05). To znaczy, że w wypadku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności kontrolowanej normy, obowiązuje norma intertemporalna, mająca pierwszeństwo (z racji konstytucyjnej genezy) w stosunku do norm intertemporalnych dotyczących zmiany stanu prawnego w wyniku działań ustawodawcy. Tego rodzaju autonomia interpretacyjna przysługująca sądom znajduje zakotwiczenie w art. 8 Konstytucji i jest wyrazem bezpośredniego stosowania Konstytucji w drodze kierowania się wykładnią zgodną z Konstytucją ( vide: R. Hauser, J. Trzciński "Prawotwórcze znaczenie orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego" Lexis-Nexis wyd. 2, Warszawa 2010 str.70 )

W świetle art. 190 Konstytucji orzeczenie Trybunału o niekonstytucyjności normy prawnej musi prowadzić do dalszych działań, mających na celu przywrócenie stanu zgodności z ustawą zasadniczą. Można to osiągnąć w wyniku wznowienia postępowania po orzeczeniu niekonstytucyjności, co jest możliwe tylko w warunkach wskazanych w art. 190 ust. 4 Konstytucji

Nie wszystkie jednak skutki wywierane przez przepisy niekonstytucyjne dadzą się odwrócić w wyniku instrumentów przewidzianych przez art. 190 ust. 4 Konstytucji. Byłoby jednak nielogiczne, gdyby dopuszczając (w celu przywrócenia stanu konstytucyjności) możliwość wznowienia postępowania w sprawach już rozstrzygniętych na tle norm uznanych za niekonstytucyjne, ustrojodawca aprobował zarazem możliwość dalszego naruszania Konstytucji przez zastosowanie i uznawanie skutków prawnych przepisu już uznanego za niekonstytucyjny w postępowaniach, w których miałoby dochodzić do dalszego stosowania przez sądy tego niekonstytucyjnego przepisu. Ocena sytuacji i wybór środka naprawczego, który należy w tym względzie zastosować, należy jednak do organu stosującego prawo ( vide: cytowany wyrok Trybunału Konstytucyjnego ).

W tym miejscu zaakcentować należy, iż sądownictwo administracyjne powołane jest m.in. do ochrony słusznie nabytych praw podmiotowych obywateli i konstytucyjnych standardów demokratycznego państwa prawnego. Art. 178 ust. 1 Konstytucji RP gwarantuje sędziom nie tylko niezawisłość od innych władz publicznych, ale także poprzez treść art. 8 ust.2 Konstytucji uprawnia sędziego do bezpośredniego stosowania w sprawie indywidualnej jej przepisów. Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji RP orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Orzeczenia Trybunału wiążą sądy administracyjne i mają dla ich orzecznictwa nierzadko charakter prawotwórczy. Powszechne związanie orzeczeniami Trybunału Konstytucyjnego powoduje, że sądy administracyjne zobowiązane są do ich respektowania jako elementów kształtujących stan prawny oceniany przez sąd. Oznacza to, że sąd administracyjny, dokonując kontroli zgodności z prawem działalności organów administracji publicznej, zobowiązany jest do uwzględniania tych orzeczeń na równi z aktami normatywnymi wymienionymi w art. 87 ust. 1 Konstytucji RP ( vide: wyrok NSA z dnia 17 czerwca 2009 r., sygn. akt II OSK 1750/07, Lex nr 563544).

Obalenie domniemania konstytucyjności art. 11 ust.1 i ust. 3 ustawy z dnia 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw oznacza, że pomimo, iż zaskarżone w decyzje zostały wydane przed ogłoszeniem wyroku Trybunału w sprawie o sygn. K 27/13 w dzienniku ustaw, to dokonując sądowej kontroli tych decyzji, skład orzekający nie mógł tego wyroku pominąć. W świetle przepisów art. 190 ust. 3 i ust. 4 Konstytucji RP wyrok Trybunału Konstytucyjnego stwierdzający niezgodność określonego przepisu ustawy z Konstytucją, wprowadza z dniem ogłoszenia tego wyroku, w trybie art. 190 ust. 2 Konstytucji, zakaz stosowania niekonstytucyjnego przepisu ustawy także w postępowaniu sądowoadministracyjnym wszczętym i niezakończonym prawomocnie przed ogłoszeniem tego wyroku ( vide: wyrok NSA z dnia 16 kwietnia 2009 r. I OSK 586/08, Lex nr 526408).

Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego w zakresie stosowania prawa odnosi skutek retroaktywny, wsteczny, wpływając tym samym na ocenę prawną stanów faktycznych powstałych w okresie poprzedzającym wejście w tego orzeczenia w życie. Tym samym przepis prawa uznany za niekonstytucyjny nie może być stosowany, poczynając od daty jego uchwalenia. Ponadto skoro wyrok Trybunału ma skutki retroaktywne, to zachodzi konieczność ponownego rozpoznania sprawy z pominięciem już niekonstytucyjnego przepisu ( vide: postanowienie NSA z 9 października 2007 r., I FSK 1261/07, Lex nr 440637; wyrok NSA z 15 listopada 2006 r., II OSK 1349/05, Lex nr 318307; oraz wyrok NSA z 9 marca 2010 r., I FSK 105/09, Lex nr 606334).

Podobne stanowisko zajmowane jest w orzecznictwie Sądu Najwyższego, ( vide: wyrok SN z dnia 20 maja 2009 r., I CSK 379/08: Lex 531567 ), w którym wskazuje się, że skutkiem orzeczenia o niekonstytucyjności jest zakaz stosowania normy niezgodnej z konstytucją do stanów faktycznych, które powstały przed ogłoszeniem orzeczenia Trybunału. Wyrok wywołuje skutek od dnia wejścia w życie niekonstytucyjnej normy, gdyż jej usunięcie z systemu prawnego następuje w pełnym zakresie jej zastosowania tj. od momentu jej wejścia do systemu prawnego ( skutek ex tunc). Akcentując odmienność derogacji trybunalskiej i derogacji ustawodawczej ( która nie prowadzi do całkowitego usunięcia normy z systemu prawnego w pełnym zakresie jej stosowania w przyszłości, teraźniejszości i przeszłości), Sąd Najwyższy uznaje, iż funkcją Trybunału jest ustalanie hierarchicznej niezgodności, która jest stanem obiektywnym istniejącym od momentu wejścia w życie kontrolowanej normy do czasu jej derogacji w następstwie orzeczenia Trybunału. Sąd Najwyższy podkreśla, iż chwila badania przez Trybunał wzajemnej relacji norm nie jest istotna bowiem znaczenie ma od kiedy pojawiła się w systemie prawa norma prawna niższego rzędu niezgodna z normą prawna nadrzędną. Retrospektywna skuteczność derogacyjnych orzeczeń Trybunału, zdaniem Sądu Najwyższego, prowadzi do uznania, iż jego orzeczenia mają charakter "reanimacyjny", co oznacza, że stwierdzenie niekonstytucyjności jednej normy, przywraca ze skutkiem wstecznym moc obowiązującą norm uchylonych.

Mając na uwadze poczynione wywody oraz przyjęte przez organy orzekające podstawy prawne decyzji odmawiającej skarżącemu prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego odnieść się należy do związku jaki zachodzi między niekonstytucyjnością norm art. 11 ust. 1 i ust. 3 ustawy zmieniającej i następstwami jej niekonstytucyjności dla toczącego się postępowania i rozstrzygnięcia sprawy.

W uzasadnieniu wyroku z dnia 5 grudnia 2013 r. Trybunał uznając, że nie istniały podstawy konstytucyjne do wygaszania z mocy prawa wszystkich decyzji administracyjnych przyznających świadczenia pielęgnacyjne gdyż ustawodawca nie realizował w ten sposób żadnych racji konstytucyjnych, które powinny w tym wypadku mieć pierwszeństwo przed ochroną praw słusznie nabytych oraz zasadą lojalności państwa wobec obywatela, rozważał też potencjalne skutki jakie może rodzić jego rozstrzygnięcie.

W tej kwestii Trybunał wywiódł, że "decyzje o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego na dotychczasowych zasadach wygasły 1 lipca 2013 r. z mocy prawa. W obowiązujących przepisach nie została przewidziana żadna procedura ani wskazany organ władzy publicznej właściwy do orzekania o ewentualnym "przywróceniu" prawa do tego świadczenia. Jest to o tyle naturalne, że skutki art. 11 ust. 3 ustawy nowelizującej nastąpiły ex lege i nie były uzależnione od wydania aktów stosowania prawa czy przeprowadzenia postępowań w indywidualnych sprawach świadczeniobiorców. Zrealizowanie wyroku Trybunału będzie wymagało zmiany prawa. Sam wyrok Trybunału nie tworzy ani roszczeń o wypłatę utraconych korzyści za okres po 30 czerwca 2013 r., ani nie daje podstaw do ubiegania się o nowe świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, które przewiduje obowiązująca ustawa o świadczeniach rodzinnych". Wskazał, że wynika to z faktu, że – zgodnie z wnioskiem RPO – jego wyrok dotyczył norm prawa intertemporalnego, które w dodatku zmaterializowały się już w dniu orzekania przez sąd konstytucyjny, a nie przepisów, które określały nowe przesłanki nabycia świadczeń. Na konsekwencje tej okoliczności Trybunał zwrócił uwagę już wcześniej, w części III, pkt 2 tego uzasadnienia stwierdzając, że "nie wypowiadał się o zgodności z Konstytucją elementów mechanizmu prawnego przyznawania świadczeń pielęgnacyjnych pro futuro (ustanowionego ustawą zmieniającą). Nie odnosił się więc do poprawności nowych, bardziej restrykcyjnych w porównaniu ze stanem dotychczasowym kryteriów uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego. Ta problematyka jest niewątpliwie powiązana merytorycznie z regulacją przepisów przejściowych ustawy zmieniającej, niemniej – ze względu na reguły rządzące kontrolą konstytucyjności prawa, w tym zasadę skargowości – nie mogła być przedmiotem badania w postępowaniu zainicjowanym wnioskiem RPO. Po drugie, już w tym miejscu trzeba podkreślić, że kontrola przepisów intertemporalnych, kiedy przewidziane w nich czynności zostały zrealizowane, a nie materialnoprawnej podstawy odmowy przyznania nowych świadczeń, w zasadniczy sposób wpływa na potencjalne skutki wyroku Trybunału. Okoliczności badanej sprawy przesądzają, że jedynie w wypadku ewentualnego orzeczenia o niezgodności przepisów prawa materialnego (nieobjętych zaskarżeniem RPO), osoby, których sytuacja została ukształtowana na ich podstawie, mogłyby skorzystać z instytucji sanacyjnych, o których mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji i operacjonalizujących tę normę odpowiednich regulacjach ustawowych. Wzruszenie aktów stosowania prawa po wyroku Trybunału o niezgodności normy intertemporalnej, zwłaszcza gdy przewidziany w jej treści mechanizm prawny zakładał wygaszenie decyzji administracyjnych ex lege, nie jest możliwe. W takich warunkach wykonanie negatywnego wyroku Trybunału zawsze będzie wymagało interwencji legislacyjnej ustawodawcy".

Jak sam Trybunał stwierdził jego rozważania odnoszą się jedynie do potencjalnych skutków jego wyroku. W kontekście tych wywodów wskazać należy na wyrażane w doktrynie stanowisko o wiążącym charakterze jedynie sentencji orzeczenia Trybunału o niekonstytucyjności normy prawnej, a nie jego uzasadnienia ( vide: B. Banaszak "Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz. Warszawa 2009, str. 836 ). Nadto uznać należy, iż analiza tych potencjalnych skutków jakie wywiera wyrok Trybunału z dnia 5 grudnia 2013 r., zakończona stwierdzeniem o konieczności podjęcia interwencji legislacyjnej skierowana jest do ustawodawcy. Natomiast do oceny skutków orzeczenia Trybunału dla rozpoznawanej sprawy indywidualnej uprawniony i obowiązany jest sąd sprawę tę rozstrzygający. W przypadku sądu administracyjnego, jego rolą przy rozstrzyganiu sprawy pozostaje, oprócz uwzględniania skutku wstecznego orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności normy prawnej, ochrona słusznie nabytych praw podmiotowych obywateli i konstytucyjnych standardów demokratycznego państwa prawnego.

Zdaniem Sądu, nie może budzić wątpliwości, iż wobec przewidzianego przez niekonstytucyjne regulacje art. 11 ust. 1 i 3 ustawy nowelizującej, skutku w postaci wygaśnięcia z mocy prawa z dniem 30 czerwca 2013 r., decyzji przyznających świadczenie pielęgnacyjne, osoby, których jak wskazano wcześniej, dotyczy wyrok Trybunału ( w kręgu których znajduje się też skarżący ) nie mogą skorzystać z instytucji wznowienia postępowania o jakiej mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji i art. 145 a Kpa. Przyczyną jest brak decyzji "wygaszających" prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, podjętych na podstawie niekonstytucyjnych przepisów, ale też brak stwierdzenia przez Trybunał niekonstytucyjności nowych regulacji w zakresie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, czy świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach, które były formalną podstawą prawną decyzji odmawiających. W konsekwencji więc wskazana grupa osób, w tym i skarżący, mimo pozbawienia go w wyniku niekonstytucyjnej regulacji prawnej, słusznie nabytego prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, pozbawiona jest mechanizmu prawnego, o jakim mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji, służącego przywracaniu stanu konstytucyjności w sprawie indywidualnej. Nie może skorzystać zatem z "dobrodziejstwa" wyroku Trybunału stwierdzającego niekonstytucyjność przepisów, które pozbawiły go słusznie nabytego prawa do świadczenia pielęgnacyjnego.

Mając na względzie akcentowaną już rolę sądu administracyjnego oraz okoliczności rozpoznawanej sprawy, powinnością Sądu było zastosowanie takiego środka proceduralnego, który prowadził do osiągnięcia skutku zgodnego z normami konstytucyjnymi. Jednocześnie należy mieć na uwadze, iż stosownie do przepisu art. 145 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( tekst jednolity: Dz.U. z 2013 r. poz. 270 ze zm. ) sąd administracyjny może uchylić zaskarżony akt o ile naruszenie przepisów procesowych mogło mieć wpływ, a materialnych miało wpływ, na wynik sprawy.

Jak już wskazano sytuacja w jakiej znalazł się skarżący, w toku postępowania przed organami, ubiegając się o specjalny zasiłek opiekuńczy, była wynikiem "zadziałania" z mocy prawa niekonstytucyjnej regulacji art. 11 ust. 1 i 3 ustawy nowelizującej, co zmusiło go do złożenia wniosku o przyznanie nowo wprowadzonego świadczenia

W kontekście poczynionych już uprzednio wywodów o skutkach ex tunc, zdaniem Sądu orzekającego, uznać należy, iż konsekwencją wyroku Trybunału Konstytucyjnego stwierdzającego niekonstytucyjność przepisów art. 11 ust. 1 i ust. 3 ustawy zmieniającej jest przywrócenie bytu prawnego, swoiste "reanimowanie" ostatecznej decyzji przyznającej skarżącemu prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na niepełnosprawną matkę, co oznacza obowiązek ponownego realizowania przez organ I instancji prawa skarżącego wynikającego z decyzji ostatecznej Wójta Gminy. Przy takim skutku wyroku Trybunału, istnieje konieczność uchylenia zaskarżonej decyzji i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji.

Należy mieć bowiem na uwadze, iż stosownie do przepisu art. 16a ust. 8 pkt 1 lit. c ustawy o śr, specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego lub świadczenia pielęgnacyjnego. Zatem ponownie rozstrzygając w przedmiocie wniosku skarżącego z dnia [...] lipca 2013 r. o przyznanie prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego - w sytuacji wznowienia realizowania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w oparciu o decyzję [...] grudnia 2011 r. - rzeczą organu będzie poinformować skarżącego ( art. 9 Kpa ) o przesłance negatywnej uzyskania specjalnego zasiłku opiekuńczego o jakiej mowa w art. 16a ust. 8 pkt 1 lit. c, co w konsekwencji może doprowadzić do cofnięcia przez niego wniosku i umorzenia postępowania administracyjnego w tym przedmiocie ( art. 105 § 2 Kpa ). Niewątpliwie bowiem skarżący zdecydował się na ubieganie o specjalny zasiłek opiekuńczy ze względu na wygaśnięcie decyzji przyznającej świadczenie pielęgnacyjne. W sytuacji zaś podtrzymywania wniosku z dnia [...] lipca 2013 r. organ rozważy jego zasadność w kontekście przepisu art. 16a ust. 8 pkt 1 lit. c ustawy o śr. W omawianym aspekcie można zatem przyjąć, iż w sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania i prawa materialnego w stopniu o jakim mowa art. 145 § 1 pkt 1 lit a i c ppsa, co skutkowało uchyleniem decyzji organów obu instancji ( art. 135 ppsa ).

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ I instancji uwzględni wyrażaną ocenę prawną i wynikające z niniejszego uzasadnienia wskazania co do dalszego postępowania ( art. 153 ppsa ).

Uwzględnienie skargi czyniło koniecznym orzeczenie z urzędu o niemożności wykonania zaskarżonej decyzji do czasu uprawomocnienia się wyroku (art. 152 ppsa).

Wobec reprezentowania skarżącej przez profesjonalnego pełnomocnika ustanowionego w ramach przyznanego jej prawa pomocy, w pkt III wyroku orzeczono o należnym mu wynagrodzeniu z tytułu nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( art. 250 ppsa ).