II FZ 532/14

Uzasadnienie

Zarządzeniem z dnia 23 stycznia 2014 r. Przewodniczący Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie postanowił pozostawić bez rozpoznania pismo E. sp. z o.o. we W. z dnia 17 grudnia 2013 r. w sprawie ze skargi tej spółki na decyzje Dyrektora Izby Celnej w B. z dnia 26 kwietnia 2013 r. w przedmiocie podatku od gier za kwiecień 2012 r. i z dnia 17 czerwca 2013 r. w przedmiocie nadpłaty w tym podatku.

Z uzasadnienia zarządzenia wynika, że wyrokiem z dnia 3 grudnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę spółki na opisaną wyżej decyzje. Pismem z dnia 17 grudnia 2013 r. pełnomocnik skarżącej wniósł o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadniania wyroku.

Dalej wskazano, że w wykonaniu zarządzenia z dnia 20 grudnia 2013 r. pełnomocnik został wezwany do usunięcia braku formalnego pisma poprzez złożenie jego odpisu poświadczonego za zgodność z oryginałem wraz z załącznikami – w terminie 7 dni od dnia doręczenia wezwania, pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania. Z uwagi na fakt, że w zakreślonym terminie pełnomocnik skarżącej nie usunął wskazanego braku bowiem nadesłał jedynie niepodpisaną kopię pisma z dnia 17 grudnia 2013 r. – wniosek o przywrócenie terminu, opatrzoną dopiskiem "odpis" wraz z prawidłowo poświadczonymi za zgodność z oryginałem załącznikami – postanowiono pozostawić bez rozpoznania pismo spółki z dnia 17 grudnia 2013 r.

Na powyższe zarządzenie Przewodniczącego Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego strona wniosła zażalenie zaskarżając je w całości i wnosząc o jego uchylenie w całości i zasadzenie na rzecz skarżącej zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Zaskarżonemu postanowieniu autor zażalenia zarzucił naruszenie przepisów postępowania tj. art. 47 § 1 i § 2, art. 49 § 1, § 2 i § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, ze zm.), dalej: P.p.s.a. poprzez niewłaściwą wykładnię oraz błędne zastosowanie i w konsekwencji pozostawienie wniosku o uzasadnienie wyroku bez rozpoznania.

W uzasadnieniu zażalenia spółka wskazuje, że wbrew twierdzeniem zawartym w zaskarżonym zarządzeniu, w treści wezwania nie znalazło się zobowiązanie do uwierzytelniania żądanych dokumentów ani też pouczenie w tym zakresie. Wezwanie zobowiązywało wyłącznie do złożenia odpisów. Skarżąca podkreśliła, że do akt sprawy został złożony prawidłowo podpisany oryginał wniosku o przywrócenie terminu, wraz ze wszystkimi załącznikami, własnoręcznie uwierzytelnionymi przez pełnomocnika. Ponadto do akt tych złożono również odpisy, zarówno wniosku, jak i wszystkich załączników w podwójnych egzemplarzach. Wskazał, że w tej sytuacji zgodność z oryginałem odpisu wniosku, nawet nieopatrzonego klauzulą uwierzytelnienia nie mogła budzić najmniejszych wątpliwości. Spółka nie zgadza się, że brak uwierzytelnienia odpisu pisma uniemożliwiał Sądowi nadanie sprawie prawidłowego biegu bowiem w jej ocenie tylko przeszkoda umożliwiająca dalsze procesowanie, może zgodnie z art. 49 § 1 P.p.s.a. uzasadniać pozostawienie pisma bez rozpoznania. Końcowo wskazała, iż zaprezentowana w zaskarżonym zarządzeniu wykładnia art. 47 § 2 P.p.s.a., zgodnie z którą skarżąca zobowiązana była do uwierzytelniania odpisu wniosku, nie jest jedyną możliwą. Zdaniem autora zażalenia jeżeli odpis nie jest ani fotokopią ani też wydrukiem poczty elektronicznej a spełnia warunki uznania go za odpis w rozumieniu ustawy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tzn. jest odzwierciedleniem dowolną techniką treści oryginału), nie istnieje obowiązek jego uwierzytelniania.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Zależenie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie wskazać należy, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie pozostawił bez rozpoznania wniosek skarżącej z dnia 17 grudnia 2013 r. o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku uznając, że mimo prawidłowego wezwania, w którym został wskazany rygor odrzucenia wniosku, strona skarżąca nie usunęła braków formalnych, poprzez złożenie odpisu pisma.

Stosownie do treści art. 47 § 1 P.p.s.a. do pisma strony należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich stronom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych. Jednocześnie w myśl art. 49 § 1 P.p.s.a., jeżeli pismo strony nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, przewodniczący wzywa stronę o jego uzupełnienie lub poprawienie w terminie siedmiu dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania, chyba że ustawa stanowi inaczej. Podstawę pozostawienia pisma bez rozpoznania z uwagi na nieusunięcie braków formalnych stanowi natomiast przepis art. 49 § 2 P.p.s.a.

Należy jednocześnie podkreślić, iż obowiązek określony w art. 47 § 1 P.p.s.a. i art. 49 § 1 P.p.s.a., polegający na dołączeniu odpisów, obciąża składającego pismo.

Jak wynika z akt sprawy wyrokiem z dnia 3 grudnia 2013 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę spółki. Pismem z dnia 17 grudnia 2013 r. skarżąca zwróciła się z wnioskiem o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku. Do pisma strona dołączyła uwierzytelnione dokumenty (załącznik nr 1-4) wraz z wnioskiem o sporządzenie i doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem. Przewodniczący Wydziału I Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie wezwał skarżącą do usunięcia braków formalnych pisma poprzez złożenie odpisu pisma oraz odpisów załączników 1-4 - w terminie 7 dni pod rygorem pozostawienia pisma bez rozpoznania. Naczelny Sąd Administracyjny zauważa, że w wezwaniu z dnia 23 grudnia 2013 r. (k.82 akt sądowych) brak jest wzmianki, tak jak to widnieje w uzasadnieniu zarządzenia z dnia 23 stycznia 2014 r., że odpis ma być poświadczony za zgodność z oryginałem. Wykonując wezwanie Sądu strona w zakreślonym terminie złożyła odpis wniosku z dnia 17 grudnia 2013 r. wraz z odpisem załączników do wniosku, przy czym na wniosku o przywrócenie terminu widniał odręczny dopisek "odpis" i brak było podpisu autora wniosku, zaś na pozostałych załącznikach pisma znajdowała się pieczątka "za zgodność z oryginałem" doradcy podatkowego sporządzającego wniosek wraz z jego podpisem.

W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego stanowisko Sądu I instancji, które w konsekwencji doprowadziło do pozostawienia pisma bez rozpoznania należy uznać za zbyt rygorystyczne. Nie można bowiem uznać, że każde nieuzupełnienie braków formalnych pisma będzie prowadziło do sytuacji pozostawienia go bez rozpoznania, bądź odrzucenia. Podstawą takiego rozstrzygnięcia może być jedynie brak istotny, tzn. taki którego nieusunięcie uniemożliwia nadanie pismu dalszego biegu (por. postanowienia NSA: z dnia 22 września 2013 r., I OSK 1910/13, z dnia 27 czerwca 2008 r., I OZ 430/08).

Złożenie odpisu wniosku o przywrócenie terminu, bez jego uwierzytelnienia, przy jednoczesnym dołączeniu do akt sprawy załączników poświadczonych za zgodność z oryginałem nie można zakwalifikować jako braku istotnego. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego przyjmuje się również, że brak odpisu skargi nie można zakwalifikować jako braku istotnego powodującego jej odrzucenie, ponieważ Sąd jest władny wykonać dodatkową kopię takiej skargi we własnym zakresie, a tym samym nadać prawidłowy bieg złożonemu pismu (por. postanowienia NSA: z dnia 22 stycznia 2013 r., II OSK 42/13, z dnia 13 września 2011 r., II GSK 1654/11; z dnia 19 listopada 2008 r.; I OZ 851/08 z dnia 1 grudnia 2009 r., II OZ 1046/09). Skoro zatem brak odpisu zażalenia nie można zakwalifikować jako braku istotnego, to tym bardziej brak podpisu na odpisie wniosku o przywrócenie terminu nie można zakwalifikować jako braku istotnego.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego wezwanie skarżącej do nadesłania podpisanego odpisu wniosku wraz z załącznikami było uzasadnione, jednakże jego niewykonanie w terminie nie może zamykać stronie prawa do sądu. Stanowiłoby to rażące naruszenie zasady zapisanej w art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 2 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, które to przepisy gwarantują każdemu prawo do rozpoznania jego sprawy przez niezawisły Sąd i zakazujących zamykanie drogi sądowej. Nadmiernie rygorystyczne stanowisko jakie zajął Sąd pierwszej instancji, sprzeczne z prokonstytucyjną wykładnią przepisów procesowych, stanowiłoby właśnie takie zamknięcie, a co za tym idzie, naruszałoby podstawowe zasady i swobody obywatelskie (por. postanowienia NSA: z dnia 22 września 2013 r., I OSK 1910/13, z dnia 18 czerwca 2013 r., I GSK 741/13, z dnia 5 grudnia 2012 r., II OSK 2852/12, z dnia 8 stycznia 2013 r., II OSK 3050/12).

Z powyższych względów Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zaskarżone zarządzenie zostało wydane z naruszeniem art. 47 § 1 i art. 49 § 1 i na podstawie art. 185 § 1 w związku z art. 198 i art.197 § 2 P.p.s.a., orzekł jak w sentencji.

Odnosząc się do wniosku skarżącej o zasądzenie kosztów postępowania, należy wskazać, że brak jest podstawy prawnej do ich przyznania stronie w postępowaniu zażaleniowym