II FPP 1/14

Uzasadnienie

W skardze z dnia 28 marca 2014 r. B. B. (dalej zwany: "skarżącym"), wniósł o stwierdzenie przewlekłości postępowania prowadzonego przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, sygn. akt II FSK 2851/12, w sprawie zainicjowanej przez skarżącego na skutek wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 14 czerwca 2012 r., sygn. akt I SA/Sz 290/12, oddalającego skargę na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w S. z dnia 27 lutego 2012 r. w przedmiocie zryczałtowanego podatku dochodowego od osób fizycznych od przychodu uzyskanego w 2006 r. z odpłatnego zbycia lokalu mieszkalnego. Skarżący wniósł także o przyznanie od Skarbu Państwa kwoty 10 000 zł.

W uzasadnieniu skargi wskazano, że skarżący dwukrotnie zwracał się do Naczelnego Sądy Administracyjnego z prośbą o udzielenie informacji dotyczącej planowanego terminu rozprawy (drugie pytanie pozostało bez odpowiedzi). W ocenie skarżącego oczekiwanie na rozpoznanie sprawy, która ma charakter typowy i nie wymaga dodatkowego uzupełniania materiału dowodowego, przez okres ponad osiemnastu miesięcy jest nieuzasadnione. Zauważono, że ustawa z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. z 2004 r., nr 179, poz. 1843 ze zm., dalej jako: "ustawa") nie określa wprost, jaki termin na rozpoznanie skargi należy uznać za nieuzasadnioną zwłokę, ale z treści art. 14 ustawy można wywieść, że ustawodawca za przewlekłe uznał takie postępowanie, które trwa dłużej niż 12 miesięcy. Ponadto skarżący podniósł, ze zachowanie strony w żaden sposób nie przyczyniło się do przedłużenia postępowania. Dodatkowo zauważono, że rozpatrzenie sprawy przez Naczelny Sąd Administracyjny ma dla skarżącego wieloaspektowe znaczenie, bowiem liczył na to, że zapadły wyrok przywróci mu dobre imię i da należną satysfakcję.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga jest nieuzasadniona i z tego względu podlega oddaleniu.

Skarga o stwierdzenie, że w postępowaniu przed sądem administracyjnym nastąpiła przewlekłość postępowania może być uwzględniona, jeśli są podstawy do przyjęcia, że na skutek działania lub bezczynności sądu naruszone zostało prawo strony do rozpoznania jej sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (art. 1 ust. 1 ustawy). Konieczne jest więc ustalenie, że wystąpiła zwłoka w postępowaniu sądowym (przewlekłość postępowania) oraz że zwłoka ta postępowaniu sądowym jest nieuzasadniona. Stosownie do art. 2 ust. 1 ustawy, o nieuzasadnionej zwłoce można mówić wówczas, jeśli postępowanie w sprawie trwa dłużej niż to konieczne, uwzględniając ocenę terminowości i prawidłowości czynności sądowych, ale także charakter sprawy, zachowanie stron, a w szczególności strony, która zarzucała przewlekłość postępowania.

Zauważyć jednak należy, że ocena ta nie może być oderwana od obowiązku sądu rozpoznawania wszystkich spraw wniesionych do sądu bez nieuzasadnionej zwłoki, przy zachowaniu zasady rozpoznawania spraw według kolejności ich wpływu oraz uwzględnieniu przepisów nakazujących rozpoznawanie niektórych rodzajów spraw w ustawowo określonych terminach (por. postanowienia NSA z dnia 11 września 2013 r., sygn. akt I FPP 2/13 oraz z dnia 31 lipca 2013 r., sygn. akt II GPP 4/13, dostępne w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, www.orzeczenia.nsa.gov.pl, dalej jako: "CBOSA"). Nie ulega bowiem wątpliwości, że szybkość orzekania nie może stanowić przeszkody we właściwym funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości. Ocena, czy wystąpiła przewlekłość postępowania jest dokonywana na podstawie obiektywnych i ustawowych kryteriów w odniesieniu do realiów faktycznych i prawnych danej sprawy (por. postanowienie NSA z dnia 12 stycznia 2012 r., sygn. akt II FPP 11/11, oraz z dnia 8 maja 2012 r., sygn. akt II FPP 3/12, publ. CBOSA). Na marginesie wskazać należy, iż o naruszeniu jednej z podstawowych zasad postępowania (rozpatrzenie sprawy w rozsądnym terminie), określonej w art. 45 ust. 1 Konstytucji RP decyduje nie sam upływ czasu, ale nieuzasadnione przewlekanie procesu (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 15 stycznia 2003 r., sygn. akt II AKz 3/03, publ. Wokanda 2004/3/44).

Stosownie do przepisu § 49 ust. 1 uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 8 listopada 2010 r. w sprawie regulaminu wewnętrznego urzędowania Naczelnego Sądu Administracyjnego (M. P. nr 86 poz. 1007; dalej jako: "uchwała") sprawy wpływające ze środkami odwoławczymi od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych należy rozpoznawać według kolejności ich wpływu do Sądu, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Zasada rozpoznawania spraw według kolejności ich wpływu oznacza, że sprawa wniesiona później nie może być rozpoznana przed rozpoznaniem spraw, które zostały wniesione do Sądu wcześniej.

Zauważyć należy, że istnieją jednak podstawy do szybszego rozpoznawania spraw wynikające, bądź to wprost z przepisów ustawy, które określają terminy rozpoznawania spraw przez sąd, bądź to z przepisów regulujących tryb postępowania umożliwiający rozpoznanie sprawy poza kolejnością. Ma to szczególne znaczenie w sprawach, w których stopień faktycznej i prawnej zawiłości nie jest znaczny, a ich charakter prawny i znaczenie dla strony przemawia za szybszym rozpoznaniem sprawy. Takie możliwości stwarza zarządzenie rozpoznania sprawy poza kolejnością, jeżeli strona przedstawi powody uzasadniające rozpoznanie sprawy poza kolejnością (§ 49 ust. 2 powołanej uchwały).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, że jak wynika z akt sprawy skarżący wywiódł skargę kasacyjną na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 14 czerwca 2012 r., sygn. akt I SA/Sz 290/12 dnia 17 sierpnia 2012 r. (data nadania skargi kasacyjnej w placówce pocztowej). Skarga kasacyjna wpłynęła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego dnia 20 sierpnia 2012 r. i po skutecznym uzupełnieniu przez skarżącego jej braków została przekazana wraz z aktami Naczelnemu Sądowi Administracyjnemu. Dnia 30 października 2012 r. Przewodniczący Wydziału II Izby Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego wydał stosowne zarządzenie w celu nadania sprawie biegu, sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą akt II FSK 2851/12. Skarżący słusznie zauważył, iż od momentu złożenia skargi kasacyjnej minęło ponad osiemnaście miesięcy jednakże wywodząc skargę na przewlekłość postępowania nie dostrzegł okoliczności, że w chwili obecnej średni okres oczekiwania na rozpoznanie sprawy w II Wydziale Izby Finansowej Naczelnego Sądu Administracyjnego wynosi około 24 miesięcy. Przy odniesieniu okresu oczekiwania skarżącego na rozpoznanie sprawy przed NSA do ww. średniego czasu oczekiwania na rozpoznanie spraw w II Wydziale Izby Finansowej NSA, który wynika z liczby wpływających spraw i stosowania – zgodnie z wyżej powoływanymi wymogami prawa – zasady rozpoznawania spraw zgodnie z kolejnością ich wypływu (przy uwzględnieniu ustawowo przewidzianych wyjątków), należy ocenić, że wniosek o stwierdzenie przewlekłości postępowania jest bezzasadny. Zaznaczyć należy, że w niniejszej sprawie, z uwagi na jej przedmiot przepisy szczególne nie nakładają na Sąd obowiązku rozpoznania sprawy poza kolejnością. Ponadto skarżący nie składał też wniosku o przyśpieszenie rozpoznania sprawy.

Odnosząc się do, wyrażonego w skardze na przewlekłość postępowania, szczególnego dla skarżącego charakteru sprawy zawisłej przed Naczelnym Sądem Administracyjnym należy jedynie zaznaczyć, że jej rozpoznanie nie jest zależne jedynie od upływu czasu i subiektywnych odczuć skarżącego o jej typowości i braku konieczności uzupełniania materiału dowodowego, ale jest wypadkową czynników obiektywnych oraz czasu niezbędnego do podejmowania działań zgodnych z obowiązującymi przepisami przewidującymi prowadzenie określonych procedur.

Czynności Naczelnego Sądu Administracyjnego zmierzające do wydania w sprawie rozstrzygnięcia były terminowe i prawidłowe, a okresu oczekiwania na wyznaczenie rozprawy, w związku z brakiem uzasadnionego wniosku strony o rozpoznanie sprawy poza kolejnością, nie można uznać za nieuzasadnioną zwłokę.

Ze wskazanych przyczyn Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, orzekł jak w sentencji postanowienia.