II SA/Ke 215/14

Uzasadnienie

Decyzją z [...] znak: [...],Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w K. po rozpatrzeniu odwołania E. R., na podstawie art. 5 pkt 4a ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej, art. 2351 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, § 1 ust. 1 i § 8 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych oraz art. 138 § 1 pkt 1 kpa, utrzymał w mocy decyzję Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Kielcach z 26 listopada 2013 r. nie stwierdzającą u ww. choroby zawodowej tj. zaćmy wywołanej działaniem promieniowania podczerwonego lub długotrwałego nadfioletowego, wymienionej w poz. 25.5 wykazu chorób zawodowych, stanowiącego załącznik do ww. rozporządzenia z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych.

W uzasadnieniu Inspektor wskazał, że organ I instancji po otrzymaniu w dniu 28 grudnia 2011 r. zgłoszenia podejrzenia u E. R. choroby zawodowej przeprowadził ocenę narażenia zawodowego skarżącego, z której wynika, że w latach 1977 – 2013 (z przerwami) pracował on

w różnych zakładach pracy, a w latach 1977-1978 i 1980-1981 (z przerwami) był narażony na działanie promieniowania podczerwonego.

Postępowanie diagnostyczno-orzecznicze przeprowadzone było dwuinstancyjnie, przez dwa uprawnione do rozpoznawania chorób zawodowych zakłady służby zdrowia. Pierwszym z nich był Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w K., który po przeprowadzeniu badań lekarskich, dokonaniu analizy narażenia zawodowego oraz dokumentacji leczenia skarżącego wydał w dniu 22 maja 2012 r. orzeczenie lekarskie o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej, z uwagi na upływ czasu określonego w rozporządzeniu w sprawie chorób zawodowych.

W dniu 1 października 2012 r. Instytut Medycyny Pracy w Łodzi wydał ostateczne orzeczenie lekarskie o braku podstaw do rozpoznania u skarżącego choroby zawodowej z powodu braku udokumentowanego związku czasowego, spełniającego kryteria orzecznicze określone w rozporządzeniu w sprawie chorób zawodowych.

Organ odwoławczy wyjaśnił, że okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania zaćmy wywołanej działaniem promieniowania podczerwonego lub długofalowego nadfioletowego, wymienionej w poz. 25.5 wykazu chorób zawodowych, pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym, wynosi 10 lat. Zdaniem organu, w niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości fakt istnienia narażenia zawodowego E. R. na promieniowanie podczerwone, a zatem kluczową stała się kwestia tego, w jakim okresie skarżący pracował w narażeniu na działanie czynnika mogącego skutkować zaćmą zawodową i kiedy wystąpiły udokumentowane objawy chorobowe.

Organ podkreślił, że zarówno WOMP w Kielcach, jak i Instytut Medycyny Pracy w Łodzi rozpoznały u E. R. rzekomosoczewkowatość, stan po przeprowadzeniu fakoemulsyfikacji zaćmy obu oczu i są zgodne co do narażenia na działanie promieniowania podczerwonego, jednakże na rozpoznanie choroby zawodowej ma wpływ jedynie czas jaki upłynął od ustania narażenia do wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych, nie zaś wielkość narażenia.

Inspektor wskazał, że w sprawie brak jest pozytywnego dla skarżącego orzeczenia lekarskiego, w związku z czym nie można było wydać decyzji stwierdzającej chorobę zawodową.

Skargę na decyzję ego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Sanitarnego w Kielcach do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach złożył E. R. wnosząc o stwierdzenie jej nieważności oraz uznanie choroby zawodowej wymienionej w poz. 25.5 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych.

W uzasadnieniu skarżący podniósł, że organ odwoławczy w toku prowadzonego postępowania uchybił zasadzie prawdy obiektywnej, zasadzie praworządności i zasadzie dbałości o interes społeczny, nie uwzględnił art. 7 kpa nie podejmując szczegółowych czynności mających na celu dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego tj.:

- pominął i nie uwzględnił w postępowaniu będących w aktach sprawy zeznań przesłuchanych w [...] świadków, którzy potwierdzili fakt pracy skarżącego przez 7-8 godzin w kontakcie z gorącym prętem wytwarzającym promieniowanie podczerwone w temp. ok. 1100 st. C przez okres 11 lat dając jedynie wiarę ogólnemu, niekompletnemu zestawieniu informacji przekazanych przez pracodawcę,

- nie uwzględnił w toku postępowania innych dowodów przedłożonych przez skarżącego i nie uzasadnił przyczyny ich odrzucenia,

- nie sprawdził sprzecznej ze stanem faktycznym informacji pracodawcy, z której wynika, że pracując na stanowisku ślusarza skarżący nie wykonywał prac spawalniczych, co nie jest prawdą,

- nie została uwzględniona ocena medyczna Instytutu Medycyny Pracy w Łodzi,

- pominął w procesie postępowania fakt braku badań specjalistycznych skarżącego,

- nie uwzględnił wydanego przez lekarza zalecenia w 2004 r. dotyczącego rozpoznania znacznego pogorszenia wzroku skarżącego bezpośrednio związanego

z wykonywaną pracą (związek przyczynowo – skutkowy) i nie ustosunkował się do tej sprawy,

- pominął przedłożone w dokumentacji dowody, zeznania świadków i "inne obalające nieprawdziwą informację zawartą w stanowisku pracodawcy, z której wynika, że praca w warunkach szkodliwych w okresie zmiany roboczej wykonywana była przez trzydzieści minut",

- nie uwzględnił znajdującej się w aktach sprawy specjalistycznej opinii naukowej wydanej w sprawie przez Centralny Instytut Pracy i Państwowy Instytut Badawczy,

- nie podjął żadnych szczegółowych czynności, aby zweryfikować i uszczegółowić dane pochodzące od pracodawcy z dowodami pochodzącymi z zeznań świadków

i innych dokumentów zgromadzonych w sprawie,

- nie sprawdził dokumentacji lekarskiej, z której wynika pogorszenie wzroku skarżącego w związku z pracą wykonywaną przed upływem 10 lat,

- nie podjął dodatkowych czynności mogących spowodować uzyskanie od pracodawcy wiarygodnych danych związanych z oceną narażenia zawodowego na stanowiskach zajmowanych przez skarżącego,

- nie zapoznał się ze szczegółowymi uwarunkowaniami wykonywanej przez skarżącego pracy bardzo ciężkiej, szkodliwej, z pominięciem wymogów BHP

w systemie pracy akordowej.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie jest zasadna.

Zgodnie z przepisem art. 3 § 1 i 2 pkt 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi ( Dz.U. nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej, która obejmuje między innymi orzekanie w sprawach skarg na decyzje administracyjne. Sądowa kontrola legalności decyzji administracyjnych, zgodnie z przepisem art. 134 § 1 p.p.s.a., sprawowana jest przy tym w granicach sprawy, a rozstrzygając o zasadności skargi sąd nie jest związany jej zarzutami ani wnioskami oraz powołaną podstawą prawną.

Dokonując tak rozumianej oceny zaskarżonego rozstrzygnięcia, Wojewódzki Sąd Administracyjny nie dopatrzył się w decyzji organu odwoławczego będącej przedmiotem skargi, naruszeń prawa skutkujących koniecznością jej uchylenia lub stwierdzenia nieważności.

Stan faktyczny ustalony został przez organy obu instancji prawidłowo

i znajduje potwierdzenie w zebranym materiale dowodowym. Prawidłowo także zastosowane zostały do niego przepisy prawa materialnego, a mianowicie art. 2351, 2352 kodeksu pracy oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. Nr 105, poz. 869), zwanego dalej rozporządzeniem.

Stosownie do treści powołanych wyżej przepisów kodeksu pracy, za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli

w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym". Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych

w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych.

Jak wynika z powyższego, pojęcie choroby zawodowej w rozumieniu kodeksu pracy odbiega od potocznego znaczenia tego określenia. Sam fakt zdiagnozowania

u pracownika (byłego pracownika) jednostki chorobowej, wymienionej w wykazie chorób zawodowych, nie jest bowiem wystarczający do wydania przez właściwego powiatowego inspektora sanitarnego pozytywnej decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej, gdyż niezbędnym jest jeszcze ustalenie związku przyczynowego pomiędzy chorobą a narażeniem zawodowym, a jeżeli choroba została zdiagnozowana po zakończeniu pracy w takim narażeniu, jej objawy muszą wystąpić w okresie oznaczonym w załączniku do rozporządzenia, przy czym ustalenie takie można poczynić wyłącznie w oparciu o stosowną dokumentację medyczną np. na podstawie zaświadczeń z wizyt lekarskich, ambulatoryjnych, wypisów ze szpitala itp.

Zgodnie z treścią § 8 ust. 1 rozporządzenia, decyzję o stwierdzeniu choroby zawodowej albo decyzję o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej wydaje się na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika. Orzeczenie o jakim mowa wyżej, należy traktować jak opinię w rozumieniu art. 84 § 1 kpa, a jego ocena dokonywana przez właściwy organ podlegać musi kryteriom określonym w art. 80 kpa. Jeżeli zatem orzeczenie lekarskie poddane takiej ocenie zawiera w sobie logiczne i przekonujące wyjaśnienie zajętego przez lekarzy orzeczników stanowiska, to organ nie może sprzecznie z tą opinią dokonać we własnym zakresie rozpoznania choroby bądź ustalić istnienie związku przyczynowego między chorobą a pracą w narażeniu zawodowym.

Z materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie wynika w sposób nie budzący wątpliwości, że jednostki orzecznicze I i II stopnia tj. Wojewódzki Ośrodek Medycyny Pracy w Kielcach oraz Instytut Medycyny Pracy im. prof. Jerzego Nofera

w Łodzi, zdiagnozowały u E. R.o odpowiednio pseudosoczewkowość oraz rzekomosoczewkowość, a także stan po leczeniu zaćmy. Bezspornym jest też fakt istnienia narażenia zawodowego skarżącego na promieniowanie podczerwone podczas pracy na stanowisku hartownika i kowala matrycowego.

Ponieważ rozpoznanie jednostki chorobowej wymienionej w poz. 25.5 wykazu chorób zawodowych, tj. zaćmy wywołanej działaniem promieniowania podczerwonego lub długofalowego nadfioletowego, nastąpiło po zakończeniu pracy w narażeniu zawodowym, do stwierdzenia, że choroba ta ma charakter zawodowy

w znaczeniu prawnym, a więc zdefiniowanym w zacytowanych wyżej art. 2351 i 2352 kodeksu pracy, niezbędnym było jeszcze ustalenie, że udokumentowane jej objawy wystąpiły w okresie 10 lat od zakończenia pracy w narażeniu zawodowym, a więc

w okresie określonym w poz. 25.5 wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia.

W powyższym zakresie jednostki orzecznicze zarówno I jak i II stopnia

w oparciu o ocenę narażenia zawodowego przyjęły, że narażenie na promieniowanie podczerwone miało miejsce podczas pracy na stanowiskach hartownika i kowala matrycowego w latach 1977-1991. Nie stwierdziły natomiast narażenia na działanie promieniowania podczerwonego i długofalowego nadfioletowego w trakcie pracy zawodowej pacjenta po roku 1991. Jednocześnie jednostka II stopnia wskazała, że pierwsze wzmianki w dokumentacji medycznej o rozpoznaniu i leczeniu zaćmy soczewki oka prawego datowane są na 2007 r., a zaćmy soczewki oka lewego na 2010 r. kiedy to skarżący przebył fakoemulsyfikację zaćmy obu oczu z implementacją soczewek sztucznych. WOMP w Kielcach podniósł, że w dokumentacji z badań okulistycznych do celów profilaktycznych pierwszy zapis o zmętnieniu soczewek, bardziej w oku prawym, jest datowany na 18 lipca 2006 r. We wcześniej wykonywanych badaniach brak było adnotacji o zmianach w soczewkach. Ośrodek ten zauważył również, że zapisy o stwierdzeniu zaćmy oka prawego pochodzą

z marca 2007 r. – w wywiadzie pacjent podał wówczas pogorszenie widzenia oka prawego "od kilku miesięcy".

Biorąc pod uwagę powyższe, tj. dane o narażeniu zawodowym na promieniowanie podczerwone, jak również udokumentowane rozpoznanie zaćmy obuocznej po ponad 10 latach od ustania okresu narażenia zawodowego (tj. od 1991 r.) organ odwoławczy zasadnie przyjął, iż brak jest podstaw do uznania związku przyczynowego pomiędzy narażeniem na promieniowanie podczerwone

i wystąpieniem zmian patologicznych w soczewkach oczu u skarżącego, a tym samym nie ma prawnych przesłanek do rozpoznania u E. R. choroby zawodowej pod postacią zaćmy wywołanej działaniem promieniowania podczerwonego lub długofalowego nadfioletowego.

Raz jeszcze podkreślić należy, że bez orzeczenia lekarskiego, bądź sprzecznie z nim, organ nie może dokonać rozpoznania choroby. Oznacza to, że ustalenie jednego z ważnych elementów zaliczenia schorzenia do choroby zawodowej uzależnione jest od treści specjalistycznego orzeczenia lekarskiego (por. uchwała składu siedmiu sędziów NSA z dnia 20 maja 2002 r. sygn. akt OPS 3/02, dostępna na stronie http://orzeczenia.nsa.gov.pl). Sporządzone w sprawie orzeczenia lekarskie jednoznacznie wskazały na brak podstaw do rozpoznania

u skarżącego choroby zawodowej z poz. 25.5 wykazu chorób zawodowych.

Odnosząc się do zarzutów skarżącego wskazujących na brak dostatecznego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy, tj. pominięcie dowodów z zeznań świadków, dokumentów oraz badań specjalistycznych oraz niepodjęcie czynności mających na celu zweryfikowanie danych pochodzących od pracodawcy stwierdzić należy, iż organy w sposób dostateczny i wyczerpujący wyjaśniły wszelkie okoliczności mające wpływ na podjęte rozstrzygnięcie. Po wniesieniu odwołania od orzeczenia lekarskiego z 22 maja 2012 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kielcach zwrócił się do Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi o ponowną ocenę narażenia zawodowego skarżącego. Pismem z 24 sierpnia 2012 r., przed przekazaniem akt sprawy do jednostki orzeczniczej II stopnia, zwrócił się też do [...] S.A. o przesłanie szczegółowych informacji dotyczących rodzaju wykonywanych czynności, obsługiwanych przez skarżącego maszyn, urządzeń

i narzędzi oraz czasu pracy m.in. w ekspozycji na promieniowanie podczerwone na stanowisku kowala matrycowego. Po otrzymaniu pisma E. R.

z 31 października 2012 r., w którym wniósł on uwagi i zastrzeżenia do materiału dowodowego sprawy, organ I instancji przesłał je do [...] S.A. celem ustosunkowania się, na które to pismo otrzymał odpowiedź w dniu 24 grudnia 2012 r. Po wniesieniu kolejnych zastrzeżeń organ zwracał się też do WOMP

w Kielcach o zajęcie stanowiska m.in. w sprawie pracy skarżącego w narażeniu na ultradźwięki. Przesłuchał też wskazanych przez E. R. świadków, sporządził kartę oceny narażenia zawodowego z 5 lipca 2013 r. Ponadto pismem

z 16 lipca 2013 r. zwrócił się do jednostek orzekających w sprawie o wskazanie szczegółowych informacji na temat minimalnego czasu ekspozycji na promieniowanie podczerwone mogącego spowodować powstanie zaćmy.

W odpowiedzi na powyższe WOMP w Kielcach pismem z 6 sierpnia 2013r. wyjaśnił, że "w kwestii orzeczenia o braku podstaw do rozpoznania zawodowej etiologii zaćmy (...) E. R. decydujące znaczenie ma brak związku czasowego pomiędzy pracą w narażeniu na promieniowanie podczerwone,

a wystąpieniem udokumentowanych objawów zaćmy". IMP im. prof. J. Nofera

w Łodzi zajął podobne stanowisko w piśmie wyjaśniającym z 20 września 2013r. podkreślając dodatkowo, że "brak jest szczegółowych danych literaturowych, które jednoznacznie określałyby minimalne natężenie promieniowania podczerwonego skutkujące powstaniem zaćmy popromiennej, zależy to w dużej mierze od wrażliwości indywidualnej pracowników" oraz zwracając uwagę na fakt, że pierwsze udokumentowane wystąpienie objawów chorobowych miało miejsce po ponad 10 latach od ustania narażenia zawodowego.

Reasumując stwierdzić należy, iż przed wydaniem decyzji z 26 listopada 2013r. organ I instancji przeprowadził bardzo szczegółowe postępowanie dowodowe mające na celu wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy. Organ odwoławczy dokonując jego oceny zasadnie stwierdził, iż w sprawie został zebrany i rozpatrzony cały materiał dowodowy, a analiza okoliczności prowadzących do braku możliwości stwierdzenia u skarżącego choroby zawodowej przeprowadzona została w sposób prawidłowy. Stanowisko to Sąd w pełni podziela, podkreślając, że

w stanie sprawy wielkość ekspozycji skarżącego na promieniowanie pozostaje bez znaczenia prawnego wobec faktu, że udokumentowane objawy chorobowe wystąpiły po okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych, co podniesione

w skardze zarzuty czyni bezzasadnymi.

Mając zatem na uwadze powyższe, Wojewódzki Sąd Administracyjny na podstawie art. 151 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.