II SA/Po 42/14

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia [...] września 2012 r., nr [...] Komendant Miejski Policji w P. wszczął postępowanie dyscyplinarne wobec [...] P. K. – policjanta [...] Wydziału [...] Komendy Miejskiej Policji w P. i przedstawił mu zarzuty, że:

1. w [...] w dniu [...] sierpnia 2012 r. będąc zobowiązanym na podstawie obowiązujących przepisów, nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku w ten sposób, że nie powiadomił dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w P. o uzyskaniu informacji o możliwości popełnienia przestępstwa sprzedaży [...] w rejonie [...] oraz bez jego zgody zmienił rejon pełnienia służby, czym naruszył przepis § 29 ust. 2 i § 35 ust. 1 Zarządzenia 768 KGP z dnia 14 sierpnia 2007 r. w sprawie form i metod wykonywania przez policjantów pełniących służbę patrolową oraz koordynacji działań o charakterze prewencyjnym,

tj. o czyn z art. 132 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji;

2. w [...] w dniu [...] sierpnia 2012 r. po zatrzymaniu B. S., nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku służbowego, w ten sposób, że pomimo faktu iż zatrzymany B. S., miał widoczne obrażenia w okolicy głowy i kończyny dolnej, nie udzielił mu pomocy przedmedycznej i nie zapewnił pomocy lekarskiej, jak również nie sporządził w tym zakresie stosownej dokumentacji czym naruszył przepis § 16 pkt 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 17 września 1990 r. w sprawie określenia przypadków oraz warunków i sposobów użycia przez policjantów środków przymusu bezpośredniego oraz § 36 pkt 1 Zarządzenia 768 KGP z dnia 14 sierpnia 2007 r. w sprawie form i metod wykonywania przez policjantów pełniących służbę patrolową oraz koordynacji działań o charakterze prewencyjnym,

tj. o czyn z art. 132 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji.

Postanowieniem nr [...] z tej samej daty Komendant Miejski Policji w P. zawiesił postępowanie dyscyplinarne z uwagi na fakt, iż postępowanie policjanta może również wyczerpywać znamiona przestępstwa przekroczenia uprawnień, a postępowanie przygotowawcze w tej sprawie prowadzi Prokuratura Rejonowa w P.

W dniu [...] września 2013 r. Komendant Miejski Policji w P. podjął zawieszone postępowanie, a następnie postanowieniem z dnia [...] września 2013 r. o nr [...] zmienił zarzuty w prowadzonym postępowaniu dyscyplinarnym i dodatkowo przedstawił obwinionemu zarzut, że w [...] w dniu [...] sierpnia 2012 r., będąc zobowiązanym na podstawie obowiązujących przepisów, nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku w ten sposób, że po przeprowadzeniu u [...] S. Ł. i D. H. kontroli osobistej, faktu tego nie odnotował w notatniku służbowym, czym naruszył przepis §18 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 toku w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień przez policjantów, jednocześnie bez uzasadnionej przyczyny odstąpił od przeprowadzenie przeszukania ww. [...], pomimo faktu iż towarzyszące okoliczności zdarzenia, dawały pełną podstawę do jego dokonania, tj. o czyn z art. 132 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (pkt 3 postanowienia o przedstawieniu zarzutów.

Orzeczeniem z dnia [..] 2013 r., nr [...] Komendant Miejski Policji w P. uniewinnił policjanta [...] P. K. w zakresie naruszenia dyscypliny służbowej opisanej w pkt 2 zarzutów i stwierdził winę policjanta w zakresie zarzuconego mu naruszenie dyscypliny służbowej opisanej w pkt 1, 3 i wymierzył mu karę nagany.

W uzasadnieniu orzeczenia organ przytoczył przedstawił przebieg wydarzeń w dniu [...] sierpnia 2012 r. w trakcie których miało dojść do popełnienia przez obwinionego czynów stanowiących naruszenie dyscypliny służbowej oraz przytoczył treść znajdującej się w aktach sprawy notatki [...] R. S. Kierownika [...] Wydziału Miasta Komendy Miejskiej Policji w P. W notatce tej [...] R. S. wskazał, iż funkcjonariusze patrolu, w skład którego wchodził P. K. pełnili służbę jako załoga "ponadnormatywna" w rejonie Komisariatu Policji [...], przy czym patrol ten miał zgodę na zmianę rejonu służbowego, w celu dynamicznego pełnienia służby i dlatego funkcjonariusze ci nie byli wykazani w systemie EKSD "do dyspozycji dyżurnego"., a o prowadzonych czynnościach poinformował osobiście dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w P., prosząc o nie zlecanie tym funkcjonariuszom interwencji.

Dalej w uzasadnieniu orzeczenia organu I instancji wskazano, iż w toku przesłuchania P. K. przyznał się do popełnienia zarzutu opisanego w pkt 1 zarzutów, nie przyznał się do popełnienia zarzutów opisanych w pkt 2 i 3.

Organ przytoczył nadto treść zeznań przesłuchanych w trakcie postępowania świadków tj. [...] R. N., [...] M. B., [...] P. S., [...] J. C. oraz [...] D. S.

Komendant Miejski Policji w P. wyjaśnił, iż zgodnie z art. 132. ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, policjant odpowiada dyscyplinarnie za popełnienie przewinienia dyscyplinarnego polegającego na naruszeniu dyscypliny służbowej lub nieprzestrzeganiu zasad etyki zawodowej. Przewinienie dyscyplinarne jest zawinione wtedy, gdy policjant: ma zamiar jego popełnienia, to jest chce je popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia i się na to się godzi; lub nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia je jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość taką przewidywał albo mógł i powinien przewidzieć. W szczególności naruszeniem dyscypliny jest niewłaściwe wykonanie czynności służbowych oraz niedopełnienie obowiązków służbowych, o czym mówi art. 132 ust. 3 pkt 2 i 3 cytowanej ustawy.

W ocenie organu [...] P. K. bez wątpienia nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku wynikającego z § 29 ust. 2 i § 35 ust. 1 Zarządzenia 768 Komendant Głównego Policji z dnia 14 sierpnia 2007 r. w sprawie form i metod wykonywania przez policjantów pełniących służbę patrolową oraz koordynacji działań o charakterze prewencyjnym. Zgodnie z powołanymi przepisami, opuszczenie rejonu pełnienia służby patrolowej może nastąpić wyłącznie na polecenie lub za uprzednią zgodą dyżurnego jednostki Policji lub innej uprawnionej osoby. Również, w razie otrzymania informacji o przestępstwie lub wykroczeniu w rejonie pełnienia służby, policjanci meldują o tym fakcie dyżurnemu jednostki Policji, a następnie bezzwłocznie udają się na miejsce wydarzenia. Według organu obwiniony nie powiadomił dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w P. i nie uzyskał zgody na opuszczenie rejonu służbowego jakim był teren Komisariatu Policji [...]. Powyższe potwierdza zebrana w sprawie dokumentacja, w szczególności wydruk z systemu SESPOL, jak również zeznania świadków. Cytowany przepis nie wyszczególnia czy obowiązek taki ma tylko dowódca patrolu, w związku z czym każdy inny policjant, w przypadku konieczności opuszczenia rejonu służbowego lub uzyskania informacji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, niezwłocznie informuje o tym dyżurnego i po uzyskaniu jego zgody udaje się na miejsce zdarzenia.

Ponadto, w ocenie Komendanta Miejski Policji w P. obwiniony nie odnotował w notatniku służbowym przeprowadzenia kontroli osobistej [...] oraz niedokonania ich przeszukania. Już samo ograniczenie się do przeprowadzenia kontroli osobistej [...] było niewłaściwe i niewystarczające. Podejmując interwencję wobec grupy osób, z których jedna na widok policjanta odrzuca "zwitki" z zawartością suszu roślinnego, właściwym jest przyjęcie hipotezy, że pozostałe osoby będące na miejscu zdarzenia mogą również posiadać przy sobie rzeczy, których posiadanie jest zabronione i samo przeprowadzenie kontroli osobistej biorąc pod uwagę okoliczności zdarzenia, nie gwarantuje ujawnienia przy sprawcach niewielkich przedmiotów. W tym stanie rzeczy zasadnym i koniecznym było przeprowadzenie przeszukania [...].

Zdaniem organu wyjaśniania obwinionego, a także przesłuchania świadków, nie potwierdziło z całą stanowczością, zaistnienia przewinienia dyscyplinarnego objętego zarzutem nieudzielenia pomocy przedmedycznej i lekarskiej B. S. oraz niesporządzenia w tym zakresie stosownej dokumentacji. W tej sytuacji zaistniała przesłanka określona w art. 135g ust. 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, albowiem obwinionego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym orzeczeniem. Nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego.

Reasumując Komendant Miejski Policji w P. stwierdził, iż zachowanie [...] P. K., opisane w zarzutach nr 1 i 3 wyczerpuje znamiona naruszenia dyscypliny służbowej opisanej w art. 132 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. Okoliczności popełnienia przewinienia dyscyplinarnego opisanego w zarzucie, wskazują na winę umyślną [...] P. K..

Zaistnienie czynu, sprawstwo i wina obwinionego nie budzą wątpliwości.

Odwołanie od powyższego orzeczenia wniósł P. K. podnosząc, iż przyznał się do zrzucanego mu czynu niedopełnienia obowiązków służbowych w związku z niepowiadomieniem dyżurnego Komendy Miejskiej Policji o zmianie rejonu pełnienia służby. Niemniej zrzucane mu naruszenie polegające na nieodnotowaniu w notatniku służbowym zapisu o kontroli osobistej dwóch osób [...] i odstąpienie od przeprowadzenia przeszukania w/w osób jest chybione, bowiem nie dokonywał kontroli osobistej żadnej z tych osób w toku interwencji, więc nie mógł czynności tej zanotować w notatniku służbowym. Otrzymał jedynie polecenie dowódcy patrolu o wylegitymowaniu tych osób, co też wykonał.

Odnosząc się zarzutu dotyczącego niepowiadomienia dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w P. o zmianie rejonu pełnienia służby wyjaśnił, iż był przekonany, że obowiązek ten wypełnił dowódca patrolu, który nie wydał mu polecenia poinformowana dyżurnego drogą radiową czy telefoniczną.

Podniósł, iż wymierzona mu kara jest zbyt dotkliwa zwłaszcza w świetle braku negatywnych skutków zarzucanego mu czynu.

Orzeczeniem z dnia [...] listopada 2013 r., nr [...] Wielkopolski Komendant Wojewódzki Policji w Poznaniu utrzymał w mocy zaskarżone orzeczenie dyscyplinarne.

W ocenie organu II instancji zaskarżone orzeczenie Komendanta Miejskiego Policji w P. zawiera wszystkie elementy określone w art. 135j ust. 2 ustawy o Policji. Natomiast oceniając całość materiału dowodowego zebranego w toku postępowania organ ten stwierdził, że bez wątpienia [...] P. K. nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku wynikającego z § 29 ust. 2 i § 35 ust. 1 Zarządzenia 768 Komendanta Głównego Policji z dnia 14 sierpnia 2007 r. w sprawie form i metod wykonywania zadań przez policjantów pełniących służbę patrolową oraz koordynacji działań o charakterze prewencyjnym.

Wielkopolski Komendant Wojewódzki Policji w Poznaniu zauważył, że w materiałach postępowania dyscyplinarnego znajduje się kserokopia "książki służby w patrolach, obchodach i na posterunkach" [...] Wydziału [...] Komendy Miejskiej Policji w P. ([...]), z której wynika, że [...] P. K. zobligowany był do pełnienia służby na terenie podległym Komisariatowi Policji [...]. Nie podlega żadnej wątpliwości, że obwiniony nie powiadomił dyżurnego zarówno Komendy Miejskiej Policji w P., jak i Komisariatu Policji [...] i Komisariatu Policji [...], o opuszczeniu rejonu służbowego i nie uzyskał zgody na opuszczenie rejonu służbowego jakim był teren Komisariatu Policji [...]. Powyższe potwierdza zebrana w sprawie dokumentacja, w szczególności wydruk z systemu SESPOL, jak również zeznania świadków. Zdaniem organu cytowany przepis, nie wyszczególnia czy obowiązek taki ma tylko dowódca patrolu, w związku z powyższym każdy inny policjant, w przypadku konieczności opuszczenia rejonu służbowego lub uzyskania informacji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, niezwłocznie informuje o tym dyżurnego i po uzyskaniu jego zgody udaje się na miejsce zdarzenia.

Organ zauważył także, że w notatce służbowej [...] R. S. (kierownik [...] Wydziału [...] KMP w P.) stwierdził, że policjanci mieli zgodę na zmianę rejonu służbowego w celu dynamicznego pełnienia służby, co jednak nie zwalniało ich (w tym obwinionego) od poinformowania o tym dyżurnego Komisariatu Policji [...] lub dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w P.

Zdaniem Wielkopolskiego Komendanta Wojewódzkiego Policji w Poznaniu żadnej wątpliwości nie budzi też fakt, nieodnotowania w notatniku służbowym dokonania kontroli osobistej [...] oraz niedokonania ich przeszukania. Obowiązek odnotowania tych czynności wynika z § 18 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 r. w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień policjantów. W swoim zeznaniu M. B. potwierdził akt dokonania kontroli osobistej przez policjantów. Także obwiniony policjant w złożonym wyjaśnieniu odnosząc się do kontroli osobistej oświadczył, iż nie pamiętał kto to robił. Według organu już samo ograniczenie się do - przeprowadzenia kontroli osobistej [...] było niewłaściwe i niewystarczające. Podejmując interwencję wobec grupy osób, z których jedna na widok policjanta odrzuca "zwitki" z zawartością suszu roślinnego, właściwym jest przyjęcie hipotezy że pozostałe osoby będące na miejscu zdarzenia mogą również posiadać przy sobie rzeczy, których posiadanie jest zabronione i samo przeprowadzenie kontroli osobistej biorąc pod uwagę okoliczności zdarzenia, nie gwarantuje ujawnienia przy sprawcach niewielkich przedmiotów - tym bardziej, że zgodnie z § 16 ust. 1 pkt 2 przytaczanego Rozporządzenia z dnia 26 lipca 2005 r., policjant przy przeprowadzaniu kontroli osobistej nie może odsłaniać przykrytej odzieżą powierzchni ciała. W tym stanie rzeczy zasadnym i koniecznym było przeprowadzenie przeszukania [...].

W opinii organu odwoławczego, zachowanie [...] P. K., opisane w zarzutach nr 1 i 3 wyczerpuje znamiona naruszenia dyscypliny służbowej opisanej w art. 132 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji. Ponadto wymierzona policjantowi kara nagany jest jak najbardziej właściwa i odpowiednia. W prowadzonym przeciwko policjantowi postępowaniu dyscyplinarnym wykazano, w sposób niebudzący wątpliwości, winę i na tej podstawie wydano rozstrzygnięcie.

Skargę na powyższe orzeczenie wniósł P. K. zarzucając:

1. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 135 ust. 3 ustawy o Policji, poprzez wszczęcie postępowania co do czynu opisanego w punkcie 3. zaskarżonego orzeczenia, mimo upływu 90 dni od powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnego wiadomości o tym czynie;

2. naruszenie przepisów postępowania, a mianowicie art. 135 ust. 1 pkt 2 ustawy o Policji, poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy wystąpiło przedawnienie karalności czynu;

3. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 132 ust. 3 pkt 3 ustawy o Policji, poprzez jego zastosowanie i uznanie skarżącego winnym przewinienia dyscyplinarnego polegającego na nieodnotowaniu w notatniku służbowym faktu dokonania kontroli osobistej S. Ł. i D. H. oraz odstąpieniu od przeszukania ww. osób w sytuacji, gdy skarżący w ogóle nie dokonywał kontroli osobistej ww. osób;

4. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 132 ust. 3 pkt 3 ustawy o Policji, poprzez jego zastosowanie i uznanie skarżącego winnym przewinienia polegającego na niepowiadomieniu dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w P. o uzyskaniu informacji o możliwości popełnienia przestępstwa sprzedaży narkotyków w rejonie [...] oraz zmianie rejonu pełnienia służby bez zgody dyżurnego w sytuacji, gdy skarżący nie miał obowiązku dokonania wskazanych czynności.

Odpowiadając na skargę Wielkopolski Komendant Wojewódzki Policji w Poznaniu wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonym orzeczeniu.

Odnosząc się do zarzutów skargi wyjaśniono, iż przełożony dyscyplinarny dowiedział się o czynie wymieniony w pkt 3 zarzutów przedstawionych policjantowi w dniu 9 grudnia 2012 r. w trakcie gdy postępowanie było zawieszone. Tymczasem zgodnie z art. 135 ust. 4 ustawy o Policji zawieszenie postępowania dyscyplinarnego wstrzymuje bieg terminów. Postępowanie podjęto w dnu [...] września 2013 r., a postanowienie o zmianie zarzutów podjęto w dniu [...] września 2013 r. zatem nie został naruszony termin określony w art. 135 ust. 3 ani też w art. 135 ust. 4 ustawy o Policji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.

Stosownie do przepisu art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sąd administracyjny sprawuje, w zakresie swej właściwości, kontrolę pod względem zgodności z prawem działalności administracji publicznej. Przedmiotem dokonywanej przez niego kontroli jest zbadanie, czy organy administracji w toku rozpoznania sprawy nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Czyni to wedle stanu prawnego i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu.

Uchylenie decyzji lub postanowienia przez sąd administracyjny następuje między innymi w przypadku naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy oraz naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i lit. c ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.; zwanej w dalszej części p.p.s.a.).

Dokonując kontroli legalności podjętych przez organ administracji rozstrzygnięć sąd administracyjny, stosownie do zapisu art. 134 § 1 p.p.s.a., nie jest związany zarzutami i wnioskami skargi ani też powołaną w niej podstawą prawną. Przepis ten umożliwia Sądowi zbadanie sprawy niezależnie od podniesionych zarzutów.

Rozpatrując sprawę w tak zakreślonej kognicji uznać należy, iż skarga zasługiwała na uwzględnienie, bowiem zaskarżone orzeczenie wydane zostało z naruszeniem szeregu przepisów postępowania, które to naruszenia mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy oraz z naruszeniem przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy.

Odnośnie naruszenie przepisów prawa materialnego zauważyć należy, iż zgodnie z art. 134i ust. 1 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn.: Dz. U. z 2002 r. Nr 7, poz. 58 ze zm.), postępowanie dyscyplinarne wszczyna przełożony dyscyplinarny, wydając stosowne postanowienie o wszczęciu postępowania, jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie popełnienia przez policjanta przewinienia dyscyplinarnego. W ust. 5 tego samego artykułu wskazano, iż postępowanie dyscyplinarne wszczyna się z dniem wydania postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, a policjanta, co do którego wydano postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, uważa się za obwinionego. W myśl art. 134i ust. 6 ustawy o Policji postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego zawiera: między innymi datę wydania postanowienia oraz opis przewinienia dyscyplinarnego zarzucanego obwinionemu wraz z jego kwalifikacją prawną.

Stosownie do art. 135 ust. 1, postępowania dyscyplinarnego nie wszczyna się, a wszczęte umarza po upływie terminów przewidzianych w ust. 4 i 5, a także z innych przyczyn określonych w ust. 1, 3 i 4. Zgodnie z art. 135 ust. 3 ustawy o Policji postępowania dyscyplinarnego nie wszczyna się po upływie 90 dni od dnia powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnego wiadomości o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego. W myśl art. 135 ust. 4 kary dyscyplinarnej, z wyjątkiem sytuacji, o jakich mowa w ust. 5 i 6, nie można wymierzyć po upływie roku od dnia popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, przy czym zawieszenie postępowania dyscyplinarnego wstrzymuje bieg tego terminu.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt niniejszej sprawy zauważyć należy, iż odnośnie deliktu dyscyplinarnego polegającego na tym, że w dniu [...] sierpnia 2012 r. w [...], będąc zobowiązanym na podstawie obowiązujących przepisów, nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku w ten sposób, że po przeprowadzeniu u [...] S. Ł. i D. H. kontroli osobistej, faktu tego nie odnotował w notatniku służbowym, czym naruszył przepis §18 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 toku w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień przez policjantów, jednocześnie bez uzasadnionej przyczyny odstąpił od przeprowadzenie przeszukania ww. [...], pomimo faktu iż towarzyszące okoliczności zdarzenia, dawały pełną podstawę do jego dokonania postępowanie dyscyplinarne wobec obwinionego wszczęte zostało w dniu [...] września 2013 r., kiedy to wydane zostało postanowienie nr [...].

Skoro bowiem postanowienie o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego musi zawierać opis przewinienia dyscyplinarnego zarzucanego obwinionemu wraz z jego kwalifikacją prawną, to oczywistym jest, postępowanie dyscyplinarne wszczyna się z dniem wydania postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego tylko odnośnie tych czynów, które zostały w nim jako delikty dyscyplinarne wskazane.

Stąd też uznać należy, iż wszczęcie postępowania dyscyplinarnego wobec funkcjonariusza Policji rodzi skutki prawne tylko odnośnie tych deliktów dyscyplinarnych, które wyraźnie zostały w nim wskazane. Wśród tych skutków prawnych kluczowe znaczenie ma dopuszczalność prowadzenia postępowania o dane przewinienia dyscyplinarne i wymierzenia za nie kary dyscyplinarnej oraz przerwanie biegu terminu przedawnienia przewinienia dyscyplinarnego o jakim mowa w art. 135 ust. 4 ustawy o Policji.

W realiach niniejszej sprawy powyższe oznacza, iż postanowieniem Komendanta Miejskiego Policji z dnia [...] września 2012 r., nr [...] wszczęte zostało wobec skarżącego postępowanie dyscyplinarne wyłącznie w odniesieniu do deliktów nim wskazanych, a nie odnośnie wszelkich przewinień dyscyplinarnych jakich dopuścić miałby się w dniu [...] sierpnia 2012 r. w związku z interwencję w rejonie [...].

Co za tym idzie tylko odnośnie dwóch deliktów dyscyplinarnych opisanych w postanowieniu z dnia [...] września 2012 r. doszło do przerwania biegu przedawnienia ze względu na zawieszenie postępowania dyscyplinarnego. Powyższe oznacza, iż ukaranie P. K. orzeczeniem z dnia [...] 2013 r. za przewinienie dyscyplinarne polegające na tym, że w dniu [...] sierpnia 2012 r. w [...], będąc zobowiązanym na podstawie obowiązujących przepisów, nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku w ten sposób, że po przeprowadzeniu u [...] S. Ł i D. H. kontroli osobistej, faktu tego nie odnotował w notatniku służbowym nastąpiło z naruszeniem przepisu prawa materialnego – to jest art. 135 ust. 4 ustawy o Policji określającego termin przedawnienia karalności deliktów dyscyplinarnych. Do wymierzenia kary dyscyplinarnej za ten czyn doszło bowiem po upływie ponad roku od dnia popełnienia przewinienia dyscyplinarnego, przy jednoczesnym braku zaistnienia zdarzenia powodującego przerwanie biegu terminu przedawnienia karalności tego deliktu.

Okoliczność powyższa nie została przy tym zauważano przez orzekający w sprawie organ II instancji, który w uzasadnieniu swojego orzeczenia w ogóle nie odniósł się do zagadnień związanych z przedawnieniem karalności deliktu przypisanego obwinionemu.

Odnosząc się do argumentacji podnoszonej w tym zakresie w odpowiedzi na skargę, a sprowadzającej się do powołania się na art. 135 ust. 4 ustawy o Policji zgodnie z którym zawieszenie postępowania dyscyplinarnego wstrzymuje bieg terminu przedawnienia karalności przewinienia dyscyplinarnego zauważyć należy, iż wstrzymanie biegu terminów przedawnienia karalności dotyczyć może wyłącznie tych deliktów dyscyplinarnych odnośnie, których postępowanie było wszczęte w dniu wydania postanowienia o jego zawieszeniu.

Niezależnie od powyższego zauważyć należy, iż postanowienie Komendanta Miejskiego Policji w P. z dnia [...] września 2013 r., nr [...] mimo formalnego zatytułowania go jako postanowienia o zmianie zarzutów stanowiło zaś de facto postanowienie o wszczęciu wobec P. K. postępowania dyscyplinarnego o przewinienie dyscyplinarne polegające na tym, że w dniu [...] sierpnia 2012 r. w [...], będąc zobowiązanym na podstawie obowiązujących przepisów, nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku w ten sposób, że po przeprowadzeniu u [...] S. Ł. i D. H. kontroli osobistej, faktu tego nie odnotował w notatniku służbowym.

Jako takie wydane zostało z naruszeniem przepisów regulujących dopuszczalność wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, to jest art. 135 ust. 3 i art. 135 ust. 1 pkt 2 w zw. z ust. 4 ustawy o Policji. Nie może bowiem budzić żądnych wątpliwości, iż na dzień [...] września 2013 r. upłynął zarówno roczny termin przedawnienia karalności przewinienia deliktu dyscyplinarnego o jakim mowa w art. 135 ust. 4 ustawy o Policji jak i dziewięćdziesięciodniowy termin o jakim mowa w art. 135 ust. 3 ustawy o Policji.

Odnośnie upływu terminu z art. 135 ust. 3 ustawy o Policji zauważyć należy, iż nie można się zgodzić z poglądem wyrażonym w odpowiedzi na skargę poglądem jakoby Komendant Miejski Policji w P. informację o popełnieniu powyższego przewinienia dyscyplinarnego powziął w dniu 9 grudnia 2012 r., w dniu zaakceptowania uwag rzecznika dyscyplinarnego wskazujących na potrzebę uzupełnienia zarzutów dyscyplinarnych postawionych funkcjonariuszom, w tym skarżącemu. Zauważyć bowiem należy, iż przedmiotowe uwagi rzecznika dyscyplinarnego stanowiły wyłącznie powtórzenie poglądów zawartych w notatce służbowej funkcjonariuszy Komendy Wojewódzkiej Policji w Poznaniu z dnia [...] listopada 2012 r. dotyczącej analizy czynności przeprowadzonych w Komedzie Miejskiej Policji w P. Analiza ta przeprowadzona został w oparciu o materiały przesłane z Komendy Miejskiej Policji w P. w dniu 25 października 2012 r. i tam wytworzone.

Analiza ta dotyczyła zatem dokumentacji i ustaleń znanych już Komendantowi Miejskiemu Policji w P., w oparciu o które organ ten jako przełożony dyscyplinarny wydał już postanowienie z dnia [...] września 2012 r., nr [...] o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego wobec P. K. Informację o zdarzeniu polegającym na tym, że w dniu [...] sierpnia 2012 r. w [...], policjanci z patrolu, w skład którego wchodził P. K. po przeprowadzeniu u [...] S. Ł. i D. H. kontroli osobistej, faktu tego nie odnotowali w notatnikach służbowych, a także, iż policjanci ci nie dokonali przeszukania [...] przełożony dyscyplinarny w/w funkcjonariusza posiadał zatem najpóźniej w dniu [...] września 2012 r., jednakże zachowania tego nie ocenił pierwotnie jako deliktu dyscyplinarnego. W dniu 9 grudnia 2012 r. przełożony dyscyplinarny uzyskał natomiast nie informację o popełnieniu tego przewinienia dyscyplinarnego, lecz informację, że znany mu już materiał dowodowy uzasadnia zakwalifikowanie znanego mu także uprzednio zachowania funkcjonariuszy, w tym skarżącego, jako przewinienia dyscyplinarnego.

Zauważyć bowiem należy, iż skoro przepis art. 135 ust. 3 ustawy przewiduje w tym zakresie termin 90 dni stanowiąc, że okres ten biegnie od dnia powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnego wiadomości o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego, a upływ tego terminu jest okolicznością, która ipso iure wyłącza dopuszczalność wszczęcia przedmiotowego postępowania, to przepis ten ustanawia niewątpliwie normę o charakterze gwarancyjnym dla policjanta. W związku z tym nie może być on interpretowany w sposób rozszerzający, na niekorzyść tego funkcjonariusza. Omawiany bieg terminu ustawodawca powiązał z "powzięciem wiadomości o popełnieniu przewinienia dyscyplinarnego", a zatem początkową datę biegu terminu wyznacza dzień uzyskania informacji o takim działaniu policjanta, które stanowi naruszenie dyscypliny w rozumieniu ustawy o Policji, a nie dzień powzięcia informacji, iż znane już wcześniej działanie policjanta może być oceniane jako naruszenie dyscypliny. Nadto pamiętać należy, iż chodzi tu o powzięcie przedmiotowej wiadomości po raz pierwszy przez przełożonego dyscyplinarnego. Z samej zaś notatki służbowej z dnia 8 listopada 2012 r. (k. 13 -20 akt organu) wynika wyraźnie, iż jej autorzy nie przeprowadzali postępowania dowodowego i nie czynili własnych ustaleń, lecz jedynie oceniali czynności przeprowadzone uprzednio w Komendzie Miejskiej Policji w P., skutkiem czego było wskazanie, iż wobec oświadczeń złożonych przez policjantów z patrolu i treści notatki urzędowej ze zdarzenia należy przyjąć, że dokonano wobec dwójki [...] czynności kontroli osobistej, przy czym w notatnikach służbowych funkcjonariuszy nie ma adnotacji na ten temat.

Inaczej rzecz ujmując skoro o tym czy określone zachowanie policjanta uzasadnia pociągnięcie go do odpowiedzialności dyscyplinarnej decyduje wyłącznie właściwy przełożony dyscyplinarny, który ma 90 dni na wydanie postanowienia o wszczęciu postępowania dyscyplinarnego, to późniejsze uzyskanie od innych podmiotów informacji o zasadności zakwalifikowaniu określonego zachowania policjanta jako przewinienia dyscyplinarnego, nie powoduje przedłużenia omawianego terminu ani też rozpoczęcia na nowo jego biegu.

Niekompetencja przełożonego dyscyplinarnego, który nie potrafi samodzielnie prawidłowo ocenić znanych mu działań podległych funkcjonariuszy nie może bowiem prowadzić do skutków negatywnych dla tychże funkcjonariuszy poprzez pozbawienie ich ochrony jaką stanowi art. 135 ust. 3 ustawy o Policji.

Rozważania powyższe mają przy tym charakter głównie teoretyczny, albowiem niezależnie od tego czy jako datę powzięcia przez przełożonego dyscyplinarnego informacji o przewinieniu dyscyplinarnym opisanym następnie w pkt 3 postanowienia z dnia [...] września 2013 r. przyjęta zostanie data zapoznania się przez niego z materiałami zgromadzonymi w ramach postępowania wyjaśniającego w sprawie, co nastąpiło 4 września 2012 r., kiedy to Komendant Miejski Policji zapoznał się ze sprawozdaniem nadkom. M. R. dotyczącym tej sprawy oraz mógł zapoznać się ze zgromadzonymi materiałami, z których wynikało, iż nie przeprowadzono czynności przeszukania [...] oraz nie odnotowano nigdzie faktu przeprowadzenia kontroli osobistej tych osób. czy też jak wskazuje się w odpowiedzi na skargę data 9 grudnia 2012 r. bezspornym pozostaje, iż wydanie postanowienia wszczynającego postępowanie dyscyplinarne odnośnie tego czynu nastąpiło po upływie 90 dniowego terminu określonego w art. 135 ust. 3 ustawy o Policji.

Wadliwym jest przy tym odwołanie się w tym zakresie przez organ w odpowiedzi na skargę do art. 135 ust. 4 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. zgodnie z treścią którego "zawieszenie postępowania dyscyplinarnego wstrzymuje bieg terminu", albowiem wstrzymanie biegu terminu o jakim mowa w tym przepisie dotyczy wyłącznie terminu określonego w art. 135 ust. 4 zdanie pierwsze, a nie terminu o jakim mowa w art. 135 ust. 3.

Wobec wykazanej powyżej niedopuszczalności ukarania P. K. za przewinienie dyscyplinarne polegające na tym, że w dniu [...] sierpnia 2012 r., w [...] będąc zobowiązanym na podstawie obowiązujących przepisów, nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku w ten sposób, że po przeprowadzeniu u [...] S. Ł. i D. H. kontroli osobistej, faktu tego nie odnotował w notatniku służbowym, czym naruszył przepis § 18 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 toku w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień przez policjantów, jednocześnie bez uzasadnionej przyczyny odstąpił od przeprowadzenie przeszukania ww. [...], pomimo faktu iż towarzyszące okoliczności zdarzenia, dawały pełną podstawę do jego dokonania, tj. o czyn z art. 132 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, ze względu na przedawnienie karalności w/w deliktu dyscyplinarnego zbędnym jest szczegółowe odnoszenie się do tych zarzutów skargi, które wiążą się z kwestionowaniem przez skarżącego popełnienia tegoż przewinienia dyscyplinarnego.

Jedynie gwoli wszechstronnego wyjaśnienia sprawy zauważyć należy, iż zarzuty te są trafne o tyle, iż w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia oraz utrzymanego przez nie w mocy orzeczenia organu I instancji brak jest wskazania w ustalonym stanie faktycznym, iż skarżący dokonywał czynności kontroli osobistej [...] oraz wskazania w oparciu o jakie dowody organ uznał, iż czynność taka w ogóle miała miejsce i dokonał jej funkcjonariusz P. K. i dlaczego odmówił w tym zakresie wiarygodności wyjaśnieniom obwinionego, który dokonaniu przez siebie czynności kontroli osobistej [...] zaprzeczył.

Odnośnie drugiego z przewinień dyscyplinarnych, za które wymierzono P. K. karę dyscyplinarną zauważyć natomiast należy, iż z art. 132 ust. 2 i art. 132a ustawy o Policji wynika, że niezbędną przesłanką do ukarania policjanta karą dyscyplinarną jest wykazanie jego winy. Przewinienie może mieć charakter umyślny lub nieumyślny. Realizacji przewinienia umyślnego towarzyszy zawsze zamiar, który może mieć postać zamiaru bezpośredniego lub zamiaru ewentualnego. Zamiar bezpośredni polega na chęci popełnienia przewinienia, zaś zamiar ewentualny polega na tym, że policjant nie chce popełnić określonego przewinienia, lecz mimo wszystko godzi się na jego popełnienie. Z kolei nieumyślność polega na tym, że policjant nie chce popełnić przewinienia, nie godzi się na jego popełnienie, lecz mimo to je popełnia. W takiej sytuacji popełnienie przewinienia ma charakter nieumyślności spowodowanej niezachowaniem ostrożności wymaganej w danych okolicznościach. Stwierdzenie formy winy ma przy tym istotne znaczenie, ze względu na treść art. 134h ustawy o Policji, w tym w szczególności ust. 3 pkt 1 tego artykułu, który nieumyślność w działaniu funkcjonariusza uznaje expressis verbis za okoliczność łagodzącą.

Jednocześnie zasada obiektywizmu sformułowana w art. 45 ust. 1 Konstytucji i implementowana następnie w postępowaniu dyscyplinarnym policjantów w art. 135g ust. 1 ustawy o Policji mówi, że przełożony dyscyplinarny i rzecznik dyscyplinarny są obowiązani badać oraz uwzględniać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść obwinionego. Obwinionego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym orzeczeniem. Niedające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść obwinionego (art. 135g ust. 2 ustawy o Policji).

W okolicznościach niniejszej sprawy uznać należy, iż orzekając o uznaniu P. K. za winnego tego, że w dniu [...] sierpnia 2012 r., w [...] będąc zobowiązanym na podstawie obowiązujących przepisów, nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku w ten sposób, że nie powiadomił dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w P. o uzyskaniu informacji o możliwości popełnienia przestępstwa sprzedaży [...] w rejonie [...] oraz bez jego zgody zmienił rejon pełnienia służby, czym naruszył przepis § 29 ust. 2 i § 35 ust. 1 Zarządzenia 768 KGP z dnia 14 sierpnia 2007 r. w sprawie form i metod wykonywania przez policjantów pełniących służbę patrolową oraz koordynacji działań o charakterze prewencyjnym, to jest przewinienia dyscyplinarnego z art. 132 ust. 3 pkt 3 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 roku o Policji organy nie sprostały powyższym wymogom.

Zauważyć bowiem należy, iż zarówno w opisie czynów przypisanych obwinionemu jak i w uzasadnieniu orzeczeń obu instancji brak wskazania, czy organy oceniły popełnienie przez skarżącego przypisanego mu deliktu jaka działania umyślnego, czy tez nieumyślnego i jaką formę winy mu przypisały.

Dalej zauważyć trzeba, iż pomimo wskazania w sentencji orzeczenia, iż delikt dyscyplinarny przypisany skarżącemu polegał na zmianie rejonu pełnienia służby bez zgody dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w P. organy nie ustaliły w sposób jednoznaczny i pewny czy zgoda taka była wymagana oraz czy zgodę taką winien uzyskać skarżący, czy tez dowódca patrolu.

Organy obydwu instancji nie odniosły się przy tym w żaden sposób do zawartego w znanej im i cytowanej w uzasadnieniach notatce urzędowej [...] R. S. oświadczenia w/w, iż funkcjonariusze patrolu, w skład którego wchodził P. K. pełnili służbę jako załoga "ponadnormatywna" w rejonie Komisariatu Policji [...], przy czym patrol ten miał zgodę na zmianę rejonu służbowego, w celu dynamicznego pełnienia służby i dlatego funkcjonariusze ci nie byli wykazani w systemie EKSD "do dyspozycji dyżurnego"., a o prowadzonych czynnościach poinformował osobiście dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w P., prosząc o nie zlecanie tym funkcjonariuszom interwencji.

Okoliczność ta ma przy tym istotne znaczenie dla sprawy, albowiem organy orzekające w sprawie przytaczając treść § 29 ust. 2 i § 35 ust. 1 Zarządzenia 768 Komendanta Głównego Policji z dnia 14 sierpnia 2007 r. same wskazują, iż opuszczenie rejonu pełnienia służby patrolowej może nastąpić wyłącznie na polecenie lub za uprzednią zgodą dyżurnego jednostki Policji lub innej uprawnionej osoby.

Co za tym idzie w przypadku ustalenia, iż [...] R. S. faktycznie udzielił funkcjonariuszom uprzedniej zgody na zmianę rejonu służbowego, w celu dynamicznego pełnienia służby koniecznym będzie zweryfikowanie czy był upoważniony do udzielenia takowej zgody. W zależności od poczynionych w tym zakresie ustaleń (odnośnie których sformułować można cztery wymagające zweryfikowania "wersje śledcze" sprowadzające się do ustalenia, iż odpowiednia uprzednia zgoda: 1. była wydania przez uprawnionego przełożonego, 2. była wydana przez przełożonego z przekroczeniem jego kompetencji, 3. była wydana przez osobę nieuprawnioną i 4. nie była wydana), konieczne będzie, albo wyeliminowanie z opisu deliktu przypisanego obwinionemu zmiany rejonu służby bez zgody dyżurnego, bądź też dokonanie oceny jego zachowania pod kątem ewentualnego błędu co do uprawnienia do zmiany rejonu pełnienia służby.

Dla oceny stopnia zawinienia obwinionego koniecznym będzie także zweryfikowanie czy i jaka praktyka obowiązuje odnośnie informowania dyżurnego Komendy Miejskiej Policji przez członków patrolu, z pominięcie dowódcy patrolu, o zdarzeniach tego patrolu dotyczących.

Powyższa okoliczność, w połączeniu z weryfikacją twierdzeń skarżącego, iż był przekonany, że obowiązek powiadomienia dyżurnego Komendy Miejskiej Policji w P. o zmianie rejonu pełnienia służby wypełnił dowódca patrolu, który nie wydał mu polecenia poinformowana dyżurnego drogą radiową czy telefoniczną, wpływać niewątpliwie będzie na ocenę stopnia zawinienia skarżącego odnośnie tego przewinienia dyscyplinarnego, w tym w szczególności na ocenę czy można przypisać mu w tym zakresie działanie umyślne, czy też jedynie niezachowanie ostrożności wymaganej w danych okolicznościach oraz czy możliwość popełnienia deliktu dyscyplinarnego mógł i powinien przewidzieć.

Za dalece niewystarczające uznać przy tym należy ograniczenie się przez organy orzekające w postępowaniu dyscyplinarnym do stwierdzenia, iż § 29 ust. 2 i § 35 ust. 1 Zarządzenia 768 Komendanta Głównego Policji z dnia 14 sierpnia 2007 r. w sprawie form i metod wykonywania przez policjantów pełniących służbę patrolową oraz koordynacji działań o charakterze prewencyjnym nie wyszczególnia czy obowiązek meldowania dyżurnemu jednostki Policji w razie otrzymania informacji o przestępstwie lub wykroczeniu w rejonie pełnienia służby oraz o opuszczeniu rejonu pełnienia służby patrolowej i uzyskiwania zgody na powyższe ma tylko dowódca patrolu, w związku z czym każdy inny policjant, w przypadku konieczności opuszczenia rejonu służbowego lub uzyskania informacji o podejrzeniu popełnienia przestępstwa, niezwłocznie informuje o tym dyżurnego i po uzyskaniu jego zgody udaje się na miejsce zdarzenia, albowiem samo istnienie takich wymogów nie przesądza jeszcze czy, a jeśli tak to jaki stopień zawinienia można przypisać konkretnemu funkcjonariuszowi, w konkretnej sprawie. Oczywistym jest bowiem, iż inne są obowiązki dowódcy patrolu, a inne szeregowych jego członków, przy czym oczywistym jest realizacja wskazanego powyżej obowiązku nie musi polegać na jednoczesnym informowaniu dyżurnego jednostki Policji o tych samych okolicznościach w tym samym czasie. Działanie takie mogłoby bowiem z jednej strony doprowadzić do paraliżu pracy patrolu, a z drugiej uniemożliwić, względnie w istotny sposób utrudnić pracę dyżurnemu zmuszonemu do wielokrotnego odbierania komunikatów dotyczących dokładnie tych samych okoliczności. Stąd też oczywistym w ocenie Sądu jawi się, iż w sytuacji gdy przywoływane przez organy przepisy Zarządzenia 768 Komendanta Głównego Policji z dnia 14 sierpnia 2007 r. nie wyszczególnia czy obowiązek taki ma tylko dowódca patrolu organy winny poszukiwać odpowiedzi na pytanie, na którym funkcjonariuszy obowiązek ten ciążył w danej sytuacji i w tym celu dokonać analizy całokształtu regulacji dotyczących funkcjonowania Policji i metod wykonywania zadań przez policjantów pełniących służbę patrolową oraz dokonać ustalenia jaki był podział zadań wewnątrz patrolu.

Mając na względzie wykazane naruszenia przepisów prawa materialnego, które miały wpływ na treść rozstrzygnięcia oraz naruszenia postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, Sąd na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i lit. c uchylił zaskarżonej orzeczenie

Ponownie rozpoznając sprawę Wielkopolski Wojewódzki Komendant Policji w Poznaniu kierując się przepisem art. 153 p.p.s.a – uwzględni przy rozpoznawaniu odwołania P. K. ocenę prawną i wytyczne zawarte w niniejszym uzasadnieniu wyroku.

Sąd w oparciu o przepis art. 152 p.p.s.a. orzekł o wykonalności zaskarżonego orzeczenia.