VII SA/Wa 1030/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie
2014-04-15Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Ewa Machlejd /przewodniczący/
Justyna Mazur /sprawozdawca/
Renata NawrotSentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Machlejd, , Sędzia WSA Justyna Mazur (spr.), Sędzia WSA Renata Nawrot, Protokolant spec. Sylwia Kruszyńska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2014 r. sprawy ze skarg G. Sp. z o.o. B. Sp. Komandytowo – Akcyjna w W. na zarządzenie Prezydenta [...] z dnia [...]lipca 2012 r. nr [...] w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...][...] w przedmiocie założenia gminnej ewidencji zabytków skargi oddala
Uzasadnienie
Pismem z dnia 4 kwietnia 2013 r. w sprawie sygn. akt VII SA/Wa 1030/13 B.Spółka z o.o. w W. (dalej także: "Spółka") wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, na podstawie art. 52 § 3 w zw. z art. 3 § 2 pkt 4 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270) (dalej także: "p.p.s.a.") skargę na Zarządzenie Prezydenta [...] nr [...] z dnia [...]lipca 2012 r. (znak: [...]) w sprawie założenia ewidencji zabytków Miasta [...] (dalej także: "Zarządzenie"). Zarządzeniu B. Spółka z o.o. w W. zarzuciła:
1) naruszenie art. 22 ust. 4 i 5 w związku z art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 ze zm.) (dalej: "ustawa o ochronie zabytków") ze względu na wpis do ewidencji zabytków Miasta [...] obiektu nie będącego zabytkiem;
2) naruszenie art. 22 ust. 4 i 5 ustawy o ochronie zabytków w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267) (dalej: "k.p.a.") poprzez dokonanie wpisu powołanego budynku do gminnej ewidencji zabytków Miasta [...]w formie niewłaściwej (zarządzenie).
Wskazując na powyższe B.Spółka z o.o. w W. wniosła o uchylenie powołanego Zarządzenia w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...]tzw. "[...]", położonego w W. przy ul. [...]lub stwierdzenie nieważności zarządzenia w tej części.
W uzasadnieniu tej skargi B.Spółka z o.o. w W. podniosła, iż Prezydent [...] Zarządzeniem nr [...]z dnia [...] lipca 2012 r. założył gminną ewidencję zabytków Miasta [...]. Na podstawie § 2 Zarządzenia do ewidencji włączone zostały karty adresowe wymienione w załączniku do Zarządzenia, wśród których znalazł się budynek stanowiący własność spółki po firmą B.Spółka z o.o. z siedzibą w W., określony jako "[...]". Dnia 7 lutego 2013 r. "B." Sp. z o.o. działaniem swojego pełnomocnika wezwała Prezydenta [...]do usunięcia naruszenia prawa poprzez uchylenie Zarządzenia w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...] budynku określanego jako "[...]" oraz poprzez wykreślenie tego budynku z gminnej ewidencji zabytków ze względu na fakt, że wpisu tego dokonano z naruszeniem prawa, a w szczególności z naruszeniem art. 22 ust. 4 i 5 ustawy
z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków. W odpowiedzi, w piśmie z dnia 4 marca 2013 r., które zostało doręczone pełnomocnikom Spółki dnia 7 marca 2013 r. Konserwator Zabytków wskazał, iż wpis budynku do ewidencji został dokonany zgodnie z prawem. W dalszej części uzasadnienia skargi Spółka podniosła, iż w odniesieniu do dopuszczalności zaskarżenia aktu polegającego na wpisie nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków istnieją dwie alternatywne podstawy tego zaskarżenia. Pierwszą, jak wskazano, stanowi art. 101 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.) (dalej: "u.s.g."), zaś drugą art. 52 § 3 w zw. z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Po przywołaniu tych przepisów Spółka wyraziła pogląd, iż tryb przewidziany w art. 101 u.s.g., jako szczególny charakter regulacji powinien mieć pierwszeństwo przed trybem ogólniejszym, określonym w p.p.s.a. Uzasadniając legitymację Spółki do złożenia wezwania, o którym mowa w art. 52 § 3 p.p.s.a. i wobec jego nie uwzględnienia konieczność zaskarżenia Zarządzenia do sądu, wskazano, iż wpis do gminnej ewidencji zabytków sprawia, że organy konserwatorskie uzyskują dodatkowe kompetencje, które wobec konieczności uzgadniania na etapie postępowania o ustalenie warunków zabudowy oraz na etapie pozwolenia na budowę lub rozbiórkę, będą prowadzić do ograniczenia swobody właściciela nieruchomości w zakresie dysponowania i korzystania ze swojego mienia. Formułując zarzuty co do prawidłowości i legalności Zarządzenia Spółka podniosła, iż umieszczenie karty adresowej "[...]" w ewidencji nastąpiło bez wiedzy Spółki i z pozbawieniem jej możliwości obrony swych praw i prawnie chronionych interesów, a uzasadnienie takiego działania nie zostało nigdy doręczone przedstawicielom Spółki. Właściciel Budynku nie miał też możliwości wypowiedzenia się w tej sprawie. To samo dotyczy sposobu sporządzenia niezbędnej dokumentacji konserwatorskiej obiektu. Wskazano jednocześnie, iż w ewidencji mogą być ujmowane jedynie obiekty, które stanowią zabytki, zaś wpis do rejestru zabytków nie czyni danego obiektu zabytkiem, ale potwierdza jedynie jego status i rodzi określone konsekwencje prawne. Decyzja o wpisie obiektu do rejestru zabytków powinna być potwierdzona wnikliwą analizą takiego wpisu, powinna też wynikać z niekwestionowanych wartości obiektu jako zabytku. W ocenie Spółki przesłanki umieszczenia budynku w ewidencji nie zostały spełnione, przede wszystkim z tego względu, że nie jest on obiektem "stanowiącym świadectwo minionej epoki". Budynek ten powstał pod koniec lat 50-tych XX wieku i nie wyróżnia się wśród innych obiektów wzniesionych w tym czasie oraz nie posiada szczególnej wartości historycznej, artystycznej ani naukowej. W ewidencji nie ma natomiast miejsca dla dóbr kultury współczesnej, za które budynek ten ewentualnie mógłby zostać uznany. Spółka wskazała także, iż Prezydent [...]wydając Zarządzenie naruszył prawo także poprzez zastosowanie nieprawidłowej formy czynności, którą dokonał wpisu budynku do ewidencji, poprzez dokonanie powyższego zarządzeniem. Z uwagi na ograniczenie właściciela w zakresie dysponowania nieruchomością, jakie niesie uwzględnienie budynku w ewidencji, o której mowa, rozstrzygnięcie w tym zakresie powinno nastąpić w drodze decyzji. Tak daleka ingerencja w prawa właściciela wymaga zapewnienia mu udziału w postępowaniu, które prowadzi do takiego wpisu oraz umożliwienia wypowiedzenia się w sprawie. Przywołano jednocześnie brzmienie art. 104 k.p.a., zgodnie z którym organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Wobec tego, że ani przepisy k.p.a., ani ustawy o ochronie zabytków nie regulują formy, w jakiej należy dokonać wpisu do ewidencji, nie istnieje przy tym ogólniejsza reguła, nakazująca
w takich razach domniemywać, że formą właściwą jest zarządzenie uznać należy, iż wpis ten jako rozstrzygający o obowiązkach strony powinien zostać dokonany
w formie decyzji administracyjnej, a nie w formie zarządzenia, jak miało to miejsce
w niniejszej sprawie.
Pismem z dnia 4 kwietnia 2013 r. w sprawie sygn. akt VII SA/Wa 2508/13 B.Spółka z o.o. w W. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, na podstawie art. 101 u.s.g. skargę na Zarządzenie Prezydenta [...] nr [...]z dnia [...]lipca 2012 r. (znak: [...]) w sprawie założenia ewidencji zabytków Miasta [...]. Zarządzeniu B. Spółka z o.o. w W. zarzuciła:
1) naruszenie art. 22 ust. 4 i 5 w związku z art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków ze względu na wpis do ewidencji zabytków Miasta [...]obiektu nie będącego zabytkiem;
2) naruszenie art. 22 ust. 4 i 5 ustawy o ochronie zabytków w związku
z art. 104 k.p.a. poprzez dokonanie wpisu powołanego budynku do gminnej ewidencji zabytków Miasta [...]w formie niewłaściwej (zarządzenie).
Wskazując na powyższe B. Spółka z o.o. w W. wniosła o uchylenie powołanego Zarządzenia w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...]tzw. "[...]", położonego w W. przy ul. [...] lub stwierdzenie nieważności zarządzenia w tej części.
W uzasadnieniu tej skargi Spółka ponad okoliczności wskazywane w skardze w sprawie VII SA/Wa 1030/13 podniosła, iż dnia 7 lutego 2013 r. "B." Sp. z o.o. działaniem swojego pełnomocnika wezwała Prezydenta [...] do usunięcia naruszenia interesu prawnego oraz uprawnień Spółki poprzez uchylenie Zarządzenia w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...] budynku określanego jako "[...]" oraz poprzez wykreślenie tego budynku z gminnej ewidencji zabytków ze względu na fakt, że wpisu tego dokonano z naruszeniem prawa, a w szczególności
z naruszeniem art. 22 ust. 4 i 5 ustawy o ochronie zabytków. Wskazano jednocześnie, iż w odpowiedzi, w piśmie z dnia 4 marca 2013 r., które zostało doręczone pełnomocnikom Spółki dnia 7 marca 2013 r. Konserwator Zabytków wskazał, iż wpis budynku do ewidencji został dokonany zgodnie z prawem. W dalszej części uzasadnienia Spółka przedstawiła obszerny wywód oparty na analizie przepisów: art. 101 u.s.g. oraz art. 3 § 2 pkt 4 i art. 52 § 3 p.p.s.a. i w konkluzji wskazała, iż właściwym trybem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest art. 101 u.s.g. Jako uzasadnienie tego wniosku podobnie jak w skardze w sprawie VII SA/Wa 1030/13 wskazano, iż wynika to z ogólnych reguł stosowania prawa, zgodnie z którymi tryb zaskarżenia przewidziany w art. 101 u.s.g. powinien mieć pierwszeństwo przed trybem ogólniejszym określonym przepisami p.p.s.a. W dalszej części uzasadnienia wskazano, iż jak wynika z treści Zarządzenia, czynność polegająca na wpisaniu budynku do ewidencji jest jego integralnym elementem. Na podstawie § 1 Zarządzenia Prezydent [...] założył gminną ewidencję zabytków [...], zaś § 2 włączył do ewidencji wymienione w załączniku karty adresowe. W § 3 mowa jest o kwestiach dotyczących publikacji aktu i jego wejścia w życie. Z powyższego wynika, iż Zarządzenie jest aktem jednolitym, a niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że w jego ramach mamy do czynienia z dwoma czynnościami o odmiennym charakterze formalnym - na przykład: z zarządzeniem w rozumieniu ustawy o samorządzie gminnym w § 1 Zarządzenia (założenie ewidencji) i innym aktem administracyjnym w § 2 Zarządzenia (włączenie określonych kart adresowych do Ewidencji). Przywołano także stanowisko wyrażone w piśmie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 18 grudnia 2012 r. skierowanym do Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków oraz piśmie [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z 8 stycznia 2013 r. do Prezydentów, Burmistrzów oraz Wójtów Miast i Gmin Województwa [...], z których wynika, że ostatnim etapem wpisu danego obiektu do ewidencji jest "wydanie przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta zarządzenia o włączeniu karty adresowej zabytku do gminnej ewidencji zabytków". W ocenie Spółki powyższe wnioski mają podstawowe znaczenie dla prawidłowego określenia trybu zaskarżenia Zarządzenia. Przyjęcie bowiem, że w ogóle nie mamy tu do czynienia z zarządzeniem, oznaczałoby naruszenie podstawowych norm konstytucyjnych. Pisma organów nadrzędnych (Minister Kultury; MWKZ) wyraźnie potwierdzają, że sprawa wpisu obiektu do ewidencji gminnej załatwiana jest w drodze zarządzenia wydanego przez właściwy organ gminy. Nie ulega zatem wątpliwości, iż wpisanie budynku do ewidencji nastąpiło w drodze zarządzenia, jednakże organ naruszył prawo stosując formę niewłaściwą w tej mierze. W ocenie Spółki wpis, o którym mowa powinien zostać dokonany w formie decyzji, a nie jak to miało miejsce
w formie zarządzenia, przy czym argumentacja co do kwestii zasadniczych w tej ocenie została przytoczona jak w uzasadnieniu skargi w sprawie VII SA/Wa 1030/13. Zasadniczo tożsamą argumentację przytoczono także w odniesieniu do wykazania legitymacji Spółki do złożenia wezwania oraz zaskarżenia Zarządzenia do sądu, jak również oceny, iż budynek, o którym mowa nie jest zabytkiem.
W odpowiedzi na skargi Prezydent [...] (dalej także: "Organ") wniósł o oddalenie skarg.
W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, iż ujęcie zabytku w gminnej ewidencji nie następuje poprzez jego wpisanie. Z przepisów ustawy wynika, iż gminna ewidencja zabytków stanowi zbiór kart adresowych sporządzonych dla określonych obiektów, a brak jest w systemie prawnym normy kompetencyjnej do wydania przez organ prowadzący ewidencję gminną orzeczenia administracyjnego stanowiącego podstawę włączenia karty adresowej do przedmiotowego zbioru. Należy zatem przyjąć, że wbrew wywodom skargi włączenie karty adresowej zabytku nieruchomego do gminnej ewidencji zabytków nie następuje w oparciu o decyzję administracyjną w rozumieniu art. 104 k.p.a., lecz stanowi czynność materialno-techniczną. Zakwestionowano jednocześnie tezę, iż ujęcie obiektu Spółki nastąpiło
w formie niewłaściwej. Organ jednocześnie odmówił wdania się w spór, co do zabytkowego charakteru obiektu Spółki, ujętego w gminnej ewidencji zabytków zaskarżonym zarządzeniem, podnosząc, że kwestia ta nie podlega kognicji sądu administracyjnego rozpatrującego skargę na czynność polegającą na włączeniu karty adresowej danego obiektu do gminnej ewidencji zabytków. Kognicja ta,
w ocenie Organu, ograniczona jest do badania, czy włączona do ewidencji karta adresowa dotyczy obiektu, o którym mowa w art. 22 ust. 5 ustawy o ochronie zabytków. Wskazano jednocześnie na argumentację wyrażoną w piśmie z dnia
4 marca 2013 r. skierowanym do pełnomocnika Spółki oraz poddano w wątpliwość kwestię naruszenia interesu prawnego Spółki poprzez wydanie zaskarżonego Zarządzenia. W ocenie Organu Zarządzenie to nie dotyka praw lub obowiązków skarżącego, ani też jego prawnego interesu.
Uchwałą Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki z dnia [...] listopada 2013 r. B.z o.o. została przekształcona w G. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością B. Spółka komandytowo - akcyjna w W. (dalej także: "skarżąca") (odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców karta-97 akt sprawy). Wobec następstwa prawnego B. Sp. z o.o. w W. Spółka, powstała z przekształcenia Spółka, o której mowa wstąpiła w miejsce podmiotu wnoszącego skargi.
Wobec przekazania prawa użytkowania wieczystego do działki gruntu oraz prawa własności położonego na niej budynku, którego dotyczy zaskarżone Zarządzenie i skargi – G. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością G. Spółka komandytowo-akcyjna w W. Sąd uwzględniając wniosek tego podmiotu, na podstawie art. 33 § 2 p.p.s.a. postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2014 r. dopuścił G. Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością G. Spółkę komandytowo-akcyjną w W. do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania (odpis zwykły księgi wieczystej karta 92 akt sprawy, postanowienie karta 106 akt sprawy).
Postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2014 r. Sąd na podstawie art. 111 § 1 p.p.s.a. połączył sprawę VII SA/Wa 1030/13 ze sprawą VII SA/Wa 2508/13 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz prowadzenia pod sygnaturą VII SA/Wa 1030/13. Z uwagi bowiem na tożsamość przedmiotu i stron postępowania sprawy te mogły być objęte jedną skargą.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:
Stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, badając prawidłowość zastosowania przepisów obowiązującego prawa oraz trafność ich wykładni. Uwzględnienie skargi następuje w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa materialnego lub istotnych wad w przeprowadzonym postępowaniu, na podstawie art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270).
Skargą w niniejszej sprawie zostało objęte Zarządzenie Prezydenta [...] nr [...]z dnia [...] lipca 2012 r. w sprawie założenia ewidencji zabytków Miasta [...]w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...]tzw. "[...]", położonego w W. przy ul. [...].
Wskazane w skardze Zarządzenie Prezydenta [...] stanowi akt organu jednostki samorządu terytorialnego z zakresu administracji publicznej. Jak wynika z art. 7 ust. 1 pkt 9 u.s.g. ochrona zabytków i opieka nad zabytkami jest zadaniem własnym gminy. Realizacja tego zadania przejawia się w wynikającym
z art. 22 ust. 4 ustawy o ochronie zabytków obowiązku. Zgodnie z treścią tego przepisu wójt, (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków
w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy. W myśl art. 22 ust. 5 tej ustawy w gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte: zabytki nieruchome wpisane do rejestru (pkt 1), inne zabytki nieruchome znajdujące się
w wojewódzkiej ewidencji zabytków (pkt 2), inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków (pkt 3). Zaskarżone Zarządzenie Nr [...] Prezydenta [...] z dnia [...]lipca 2012 r. w § 1 stanowi o założeniu gminnej ewidencji zabytków Miasta [...]. W § 2 wskazano, iż do gminnej ewidencji zabytków [...] włącza się karty adresowe wymienione w załączniku. Z § 3 ust.1 Zarządzenia wynika, iż podlega ono publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej Miasta [...], zaś ust. 2 § 3 stanowi o jego wejściu w życie z datą podpisania. Z treści § 1 i § 2 zaskarżonego Zarządzenia wprost wynika, że zarówno utworzenie gminnej ewidencji zabytków, jak i uwzględnienie obiektów wymienionych w załączniku następuje w drodze zarządzenia. Zauważyć przy tym należy, że skutek prawny objęcia nieruchomości zabytkowej ochroną w świetle przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie wynika z czynności materialno-technicznych polegających na opracowaniu dla obiektu zabytkowego karty ewidencyjnej i dołączeniu jej do prowadzonego zbioru, ale ze stwierdzenia, że dany obiekt spełnia warunki do ujęcia go w gminnej ewidencji zabytków określone w art. 22 ust. 5 ustawy o ochronie zabytków. Zaskarżone Zarządzenie jest aktem umożliwiającym zachowanie zabytków znajdujących się na terenie gminy, wkracza władczo w zespół uprawnień właściciela zabytku objętego wpisem do gminnej ewidencji, co daje podstawę, by przyjąć, że działanie Prezydenta [...] w formie prawnej zarządzenia określającego zabytki znajdujące się w ewidencji zabytków Miasta [...]stanowi akt organu jednostki samorządu terytorialnego z zakresu administracji publicznej podlegający kognicji sądu administracyjnego na podstawie art. 101 ust. 1 u.s.g. (art. 3 § 2 pkt 6 p.p.s.a.). Do zaskarżonego zarządzenia nie znajduje zastosowania art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., jak też art. 52 § 3 p.p.s.a. Powyższe stanowisko jest zgodne z zajętym przez Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 14 września 2012 r., wydanym
w sprawie sygn. akt II OSK 1950/12, które sąd w składzie orzekającym w całości podziela.
Zaskarżona część Zarządzenia Nr [...] dotyczy wpisu do ewidencji stanowiącej załącznik do tego zarządzenia pod nr [...] budynku określonego jako [...] pod adresem [...], ul. [...], stanowiącego w dacie Zarządzenia odrębną nieruchomość
i własność B.Sp. z o.o. w W.. Wpis ten powoduje powstanie ochrony konserwatorskiej. Zgodnie z art. 53 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. u. z 2012 r., poz. 647 t.j. ze zm.) decyzje wydawane w sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego wydaje się po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków między innymi w odniesieniu do obszarów i obiektów ujętych w gminnej ewidencji zabytków. Ponadto zgodnie z treścią art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010r. nr 243 poz. 1623 ze zm.) uzgodnienia
z wojewódzkim konserwatorem zabytków wymaga pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego znajdującego się w gminnej ewidencji zabytków lub na obszarze wpisanym do tej ewidencji. Nie ulega zatem wątpliwości, iż są to działania wkraczające w swobodne korzystanie z prawa własności. Władcze wkroczenie w uprawnienia właściciela co do sposobu korzystania z przysługującego prawa własności wskazuje na istnienie interesu prawnego skarżącej wymaganego art. 101 ust. 1 u.s.g. do złożenia skargi do sądu administracyjnego. Przesłanka legitymacji procesowej odnosząca się do bezskutecznego wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa z art. 101 ust. 1 tej ustawy, przed przekształceniem – przez B. Sp. z o.o. w W. została wypełniona. Pismem z dnia 7 lutego 2013 r. Spółka wezwała Prezydenta [...]do usunięcia naruszenia prawa, w odpowiedzi zaś, w piśmie z dnia 4 marca 2013 r. została poinformowana, iż w ocenie Organu ujęcie budynku przy ul. [...] w gminnej ewidencji zabytków było zgodne z prawem i zasadne merytorycznie. Tym samym wobec nie uwzględnienia przez Organ powyższego wezwania było ono bezskuteczne. Zauważyć jednocześnie należy, iż wezwanie do usunięcia naruszenia prawa może być złożone w każdym czasie, a wobec jego bezskuteczności zostały spełnione przesłanki do wniesienia skargi i jej merytorycznego rozpoznania.
Dokonując oceny zaskarżonego Zarządzenia we wskazanej w skargach części Sąd nie dopatrzył się wskazywanych w skargach naruszeń, jak też innych naruszeń uzasadniających uwzględnienie którejkolwiek ze skarg.
Jak już wskazano wyżej, obowiązek prowadzenia przez gminę gminnej ewidencji zabytków wynika z art. 22 ust. 4 ustawy o ochronie zabytków. W art. 22 ust. 5 tej ustawy wskazano jakie zabytki powinny być w ewidencji ujęte. W świetle takiej regulacji zakresem kontroli pod względem zgodności z prawem Zarządzenia jest ocena czy obiekty uwzględnione w ewidencji, o której mowa spełniają przesłanki wskazane w art. 22 ust. 5 pkt 1-3 ustawy o ochronie zabytków. Dla oceny legalności Zarządzenia nie ma tym samym w niniejszej sprawie znaczenia okoliczność, czy obiekt wpisany Zarządzeniem, o którym mowa do ewidencji odpowiada definicji zabytku z art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków. Z art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków wynika, iż zabytkiem jest nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Ustalenie okoliczności wskazanych powyżej wymaga przeprowadzenia specjalistycznych ustaleń i ocen. Wymagań takich nie stanowi jednak art. 22 ust.
5 ustawy o ochronie zabytków. Przepis ten posługuje się terminem zabytku, określając jednocześnie powinność ujęcia zabytku nieruchomego w gminnej ewidencji zabytków od figurowania zabytku w rejestrze zabytków (pkt 1) lub
w wojewódzkiej ewidencji zabytków (pkt 2), lub od wyznaczenia zabytku przez właściwy organ w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków (pkt 3). Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków wpis do rejestru odbywa się na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, w którym to postępowaniu jest miejsce na dokonanie oceny posiadania przez obiekt walorów, o których mowa w art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków. Brak jest takiej regulacji w odniesieniu do zabytków, o których mowa w art. 22 ust. 5 pkt 2 i 3 ustawy. Umieszczenie w ust. 5 art. 22 ustawy o ochronie zabytków obok zabytków wpisanych do rejestru, pozostałych opisanych w punktach 2 i 3 grup zabytków nieruchomych,
z rozróżnieniem jedynie co do umieszczenia ich w wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz wyznaczenia przez właściwy organ w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, wskazuje na obowiązek badania przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta jedynie okoliczności czy zabytek nieruchomy jest wpisany do rejestru, czy znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków lub też czy został wyznaczony do ujęcia w tej ewidencji w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Odnośnie [...], jak wynika z pisma Konserwatora Zabytków z dnia 4 marca 2013 r. dla obiektu tego w 2009 r. sporządzono kartę ewidencyjną zabytku i w tym samym roku obiekt ten został ujęty w wojewódzkiej ewidencji zabytków, która to informacja jest dostępna na stronach internetowych MWKZ. Tym samym ujęcie w gminnej ewidencji zabytków Miasta [...][...] jest zgodne z treścią art. 22 ust. 4 i ust. 5 pkt 2 ustawy o ochronie zabytków. W świetle powyższych wywodów brak jest podstaw do stwierdzenia naruszenia art.
3 pkt 1 tej ustawy w tej mierze. Jak wynika z wcześniejszych wywodów Zarządzenie Prezydenta [...]nr [...]z dnia [...] lipca 2012 r. stanowiąc akt organu jednostki samorządu terytorialnego z zakresu administracji publicznej, będący wykonaniem nałożonego na gminę ustawowego obowiązku prowadzenia gminnej ewidencji zabytków nie budzi wątpliwości co do prawidłowości jego formy prawnej. Zarządzenie to reguluje całość obowiązku polegającego na założeniu gminnej ewidencji zabytków. Jak wynika z jego brzmienia założenie ewidencji zostało połączone z ustaleniem jej treści. Brak jest podstaw do twierdzenia, iż w obecnym stanie prawnym założenie ewidencji i ustalenie jej treści powinny nastąpić w odmiennych formach prawnych. Powyższe wywody wskazują też, iż brak jest podstaw do uznania, że ujęcie budynku w ewidencji powinno nastąpić w drodze decyzji administracyjnej oraz przywoływania w tej mierze art. 104 k.p.a. Zauważyć jednocześnie należy, iż zaskarżone Zarządzenie zostało podjęte w stanie prawnym ustalonym z dniem 5 czerwca 2010 r. ustawą z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 75, poz. 474), zgodnie, z którą krąg zabytków nieruchomych podlegających ujęciu w gminnej ewidencji zabytków został istotnie poszerzony. Pozwala to bardziej efektywną ochronę zabytków nieruchomych, wobec treści art. 21 ustawy o ochronie zabytków, zgodnie z którym ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy, jest ukierunkowane na wzmożenie tej ochrony nawet przy ograniczeniu swobodnego korzystania z prawa własności obiektów, także tych które nie są wpisane do rejestru, ale w ocenie wojewódzkiego konserwatora zabytków przedstawiają wartości z art.
3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków.
Postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2014 r. Sąd oddalił wniosek pełnomocnika Organu o odroczenie rozprawy i przeprowadzenie dowodu z informacji, jaka miałaby zostać udzielona przez [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, co do tego czy obiekt wskazany w skardze jest ujęty w wojewódzkiej ewidencji zabytków, nie zaistniały bowiem przesłanki z art. 109 i 110 oraz 106 § 3 p.p.s.a. Wniosek o zwrócenie się o udzielenie informacji nie stanowi podstawy do odroczenia rozprawy. Dodatkowo, zgodnie z art. 106 § 3 p.p.s.a. sąd przeprowadza dowód
z dokumentu, m. in. jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia istotnych wątpliwości. Wniosek dowodowy dotyczył udzielenia informacji, a nie dokumentu, ponadto okoliczność objęta tym wnioskiem wynika z pisma Konserwatora Zabytków z dnia 4 marca 2013 r., która przez żadną ze stron nie została zakwestionowana i w ocenie Sądu nie budzi wątpliwości.
Z tych względów wobec braku podstaw do uwzględnienia którejkolwiek ze skarg Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. skargi oddalił zgodnie z treścią wyroku.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Ewa Machlejd /przewodniczący/Justyna Mazur /sprawozdawca/
Renata Nawrot
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Ewa Machlejd, , Sędzia WSA Justyna Mazur (spr.), Sędzia WSA Renata Nawrot, Protokolant spec. Sylwia Kruszyńska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 15 kwietnia 2014 r. sprawy ze skarg G. Sp. z o.o. B. Sp. Komandytowo – Akcyjna w W. na zarządzenie Prezydenta [...] z dnia [...]lipca 2012 r. nr [...] w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...][...] w przedmiocie założenia gminnej ewidencji zabytków skargi oddala
Uzasadnienie
Pismem z dnia 4 kwietnia 2013 r. w sprawie sygn. akt VII SA/Wa 1030/13 B.Spółka z o.o. w W. (dalej także: "Spółka") wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, na podstawie art. 52 § 3 w zw. z art. 3 § 2 pkt 4 ustawy o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270) (dalej także: "p.p.s.a.") skargę na Zarządzenie Prezydenta [...] nr [...] z dnia [...]lipca 2012 r. (znak: [...]) w sprawie założenia ewidencji zabytków Miasta [...] (dalej także: "Zarządzenie"). Zarządzeniu B. Spółka z o.o. w W. zarzuciła:
1) naruszenie art. 22 ust. 4 i 5 w związku z art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r., Nr 162, poz. 1568 ze zm.) (dalej: "ustawa o ochronie zabytków") ze względu na wpis do ewidencji zabytków Miasta [...] obiektu nie będącego zabytkiem;
2) naruszenie art. 22 ust. 4 i 5 ustawy o ochronie zabytków w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267) (dalej: "k.p.a.") poprzez dokonanie wpisu powołanego budynku do gminnej ewidencji zabytków Miasta [...]w formie niewłaściwej (zarządzenie).
Wskazując na powyższe B.Spółka z o.o. w W. wniosła o uchylenie powołanego Zarządzenia w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...]tzw. "[...]", położonego w W. przy ul. [...]lub stwierdzenie nieważności zarządzenia w tej części.
W uzasadnieniu tej skargi B.Spółka z o.o. w W. podniosła, iż Prezydent [...] Zarządzeniem nr [...]z dnia [...] lipca 2012 r. założył gminną ewidencję zabytków Miasta [...]. Na podstawie § 2 Zarządzenia do ewidencji włączone zostały karty adresowe wymienione w załączniku do Zarządzenia, wśród których znalazł się budynek stanowiący własność spółki po firmą B.Spółka z o.o. z siedzibą w W., określony jako "[...]". Dnia 7 lutego 2013 r. "B." Sp. z o.o. działaniem swojego pełnomocnika wezwała Prezydenta [...]do usunięcia naruszenia prawa poprzez uchylenie Zarządzenia w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...] budynku określanego jako "[...]" oraz poprzez wykreślenie tego budynku z gminnej ewidencji zabytków ze względu na fakt, że wpisu tego dokonano z naruszeniem prawa, a w szczególności z naruszeniem art. 22 ust. 4 i 5 ustawy
z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków. W odpowiedzi, w piśmie z dnia 4 marca 2013 r., które zostało doręczone pełnomocnikom Spółki dnia 7 marca 2013 r. Konserwator Zabytków wskazał, iż wpis budynku do ewidencji został dokonany zgodnie z prawem. W dalszej części uzasadnienia skargi Spółka podniosła, iż w odniesieniu do dopuszczalności zaskarżenia aktu polegającego na wpisie nieruchomości do gminnej ewidencji zabytków istnieją dwie alternatywne podstawy tego zaskarżenia. Pierwszą, jak wskazano, stanowi art. 101 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.) (dalej: "u.s.g."), zaś drugą art. 52 § 3 w zw. z art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a. Po przywołaniu tych przepisów Spółka wyraziła pogląd, iż tryb przewidziany w art. 101 u.s.g., jako szczególny charakter regulacji powinien mieć pierwszeństwo przed trybem ogólniejszym, określonym w p.p.s.a. Uzasadniając legitymację Spółki do złożenia wezwania, o którym mowa w art. 52 § 3 p.p.s.a. i wobec jego nie uwzględnienia konieczność zaskarżenia Zarządzenia do sądu, wskazano, iż wpis do gminnej ewidencji zabytków sprawia, że organy konserwatorskie uzyskują dodatkowe kompetencje, które wobec konieczności uzgadniania na etapie postępowania o ustalenie warunków zabudowy oraz na etapie pozwolenia na budowę lub rozbiórkę, będą prowadzić do ograniczenia swobody właściciela nieruchomości w zakresie dysponowania i korzystania ze swojego mienia. Formułując zarzuty co do prawidłowości i legalności Zarządzenia Spółka podniosła, iż umieszczenie karty adresowej "[...]" w ewidencji nastąpiło bez wiedzy Spółki i z pozbawieniem jej możliwości obrony swych praw i prawnie chronionych interesów, a uzasadnienie takiego działania nie zostało nigdy doręczone przedstawicielom Spółki. Właściciel Budynku nie miał też możliwości wypowiedzenia się w tej sprawie. To samo dotyczy sposobu sporządzenia niezbędnej dokumentacji konserwatorskiej obiektu. Wskazano jednocześnie, iż w ewidencji mogą być ujmowane jedynie obiekty, które stanowią zabytki, zaś wpis do rejestru zabytków nie czyni danego obiektu zabytkiem, ale potwierdza jedynie jego status i rodzi określone konsekwencje prawne. Decyzja o wpisie obiektu do rejestru zabytków powinna być potwierdzona wnikliwą analizą takiego wpisu, powinna też wynikać z niekwestionowanych wartości obiektu jako zabytku. W ocenie Spółki przesłanki umieszczenia budynku w ewidencji nie zostały spełnione, przede wszystkim z tego względu, że nie jest on obiektem "stanowiącym świadectwo minionej epoki". Budynek ten powstał pod koniec lat 50-tych XX wieku i nie wyróżnia się wśród innych obiektów wzniesionych w tym czasie oraz nie posiada szczególnej wartości historycznej, artystycznej ani naukowej. W ewidencji nie ma natomiast miejsca dla dóbr kultury współczesnej, za które budynek ten ewentualnie mógłby zostać uznany. Spółka wskazała także, iż Prezydent [...]wydając Zarządzenie naruszył prawo także poprzez zastosowanie nieprawidłowej formy czynności, którą dokonał wpisu budynku do ewidencji, poprzez dokonanie powyższego zarządzeniem. Z uwagi na ograniczenie właściciela w zakresie dysponowania nieruchomością, jakie niesie uwzględnienie budynku w ewidencji, o której mowa, rozstrzygnięcie w tym zakresie powinno nastąpić w drodze decyzji. Tak daleka ingerencja w prawa właściciela wymaga zapewnienia mu udziału w postępowaniu, które prowadzi do takiego wpisu oraz umożliwienia wypowiedzenia się w sprawie. Przywołano jednocześnie brzmienie art. 104 k.p.a., zgodnie z którym organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej. Wobec tego, że ani przepisy k.p.a., ani ustawy o ochronie zabytków nie regulują formy, w jakiej należy dokonać wpisu do ewidencji, nie istnieje przy tym ogólniejsza reguła, nakazująca
w takich razach domniemywać, że formą właściwą jest zarządzenie uznać należy, iż wpis ten jako rozstrzygający o obowiązkach strony powinien zostać dokonany
w formie decyzji administracyjnej, a nie w formie zarządzenia, jak miało to miejsce
w niniejszej sprawie.
Pismem z dnia 4 kwietnia 2013 r. w sprawie sygn. akt VII SA/Wa 2508/13 B.Spółka z o.o. w W. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, na podstawie art. 101 u.s.g. skargę na Zarządzenie Prezydenta [...] nr [...]z dnia [...]lipca 2012 r. (znak: [...]) w sprawie założenia ewidencji zabytków Miasta [...]. Zarządzeniu B. Spółka z o.o. w W. zarzuciła:
1) naruszenie art. 22 ust. 4 i 5 w związku z art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków ze względu na wpis do ewidencji zabytków Miasta [...]obiektu nie będącego zabytkiem;
2) naruszenie art. 22 ust. 4 i 5 ustawy o ochronie zabytków w związku
z art. 104 k.p.a. poprzez dokonanie wpisu powołanego budynku do gminnej ewidencji zabytków Miasta [...]w formie niewłaściwej (zarządzenie).
Wskazując na powyższe B. Spółka z o.o. w W. wniosła o uchylenie powołanego Zarządzenia w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...]tzw. "[...]", położonego w W. przy ul. [...] lub stwierdzenie nieważności zarządzenia w tej części.
W uzasadnieniu tej skargi Spółka ponad okoliczności wskazywane w skardze w sprawie VII SA/Wa 1030/13 podniosła, iż dnia 7 lutego 2013 r. "B." Sp. z o.o. działaniem swojego pełnomocnika wezwała Prezydenta [...] do usunięcia naruszenia interesu prawnego oraz uprawnień Spółki poprzez uchylenie Zarządzenia w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...] budynku określanego jako "[...]" oraz poprzez wykreślenie tego budynku z gminnej ewidencji zabytków ze względu na fakt, że wpisu tego dokonano z naruszeniem prawa, a w szczególności
z naruszeniem art. 22 ust. 4 i 5 ustawy o ochronie zabytków. Wskazano jednocześnie, iż w odpowiedzi, w piśmie z dnia 4 marca 2013 r., które zostało doręczone pełnomocnikom Spółki dnia 7 marca 2013 r. Konserwator Zabytków wskazał, iż wpis budynku do ewidencji został dokonany zgodnie z prawem. W dalszej części uzasadnienia Spółka przedstawiła obszerny wywód oparty na analizie przepisów: art. 101 u.s.g. oraz art. 3 § 2 pkt 4 i art. 52 § 3 p.p.s.a. i w konkluzji wskazała, iż właściwym trybem zaskarżenia w niniejszej sprawie jest art. 101 u.s.g. Jako uzasadnienie tego wniosku podobnie jak w skardze w sprawie VII SA/Wa 1030/13 wskazano, iż wynika to z ogólnych reguł stosowania prawa, zgodnie z którymi tryb zaskarżenia przewidziany w art. 101 u.s.g. powinien mieć pierwszeństwo przed trybem ogólniejszym określonym przepisami p.p.s.a. W dalszej części uzasadnienia wskazano, iż jak wynika z treści Zarządzenia, czynność polegająca na wpisaniu budynku do ewidencji jest jego integralnym elementem. Na podstawie § 1 Zarządzenia Prezydent [...] założył gminną ewidencję zabytków [...], zaś § 2 włączył do ewidencji wymienione w załączniku karty adresowe. W § 3 mowa jest o kwestiach dotyczących publikacji aktu i jego wejścia w życie. Z powyższego wynika, iż Zarządzenie jest aktem jednolitym, a niedopuszczalne byłoby przyjęcie, że w jego ramach mamy do czynienia z dwoma czynnościami o odmiennym charakterze formalnym - na przykład: z zarządzeniem w rozumieniu ustawy o samorządzie gminnym w § 1 Zarządzenia (założenie ewidencji) i innym aktem administracyjnym w § 2 Zarządzenia (włączenie określonych kart adresowych do Ewidencji). Przywołano także stanowisko wyrażone w piśmie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z 18 grudnia 2012 r. skierowanym do Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków oraz piśmie [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z 8 stycznia 2013 r. do Prezydentów, Burmistrzów oraz Wójtów Miast i Gmin Województwa [...], z których wynika, że ostatnim etapem wpisu danego obiektu do ewidencji jest "wydanie przez wójta, burmistrza albo prezydenta miasta zarządzenia o włączeniu karty adresowej zabytku do gminnej ewidencji zabytków". W ocenie Spółki powyższe wnioski mają podstawowe znaczenie dla prawidłowego określenia trybu zaskarżenia Zarządzenia. Przyjęcie bowiem, że w ogóle nie mamy tu do czynienia z zarządzeniem, oznaczałoby naruszenie podstawowych norm konstytucyjnych. Pisma organów nadrzędnych (Minister Kultury; MWKZ) wyraźnie potwierdzają, że sprawa wpisu obiektu do ewidencji gminnej załatwiana jest w drodze zarządzenia wydanego przez właściwy organ gminy. Nie ulega zatem wątpliwości, iż wpisanie budynku do ewidencji nastąpiło w drodze zarządzenia, jednakże organ naruszył prawo stosując formę niewłaściwą w tej mierze. W ocenie Spółki wpis, o którym mowa powinien zostać dokonany w formie decyzji, a nie jak to miało miejsce
w formie zarządzenia, przy czym argumentacja co do kwestii zasadniczych w tej ocenie została przytoczona jak w uzasadnieniu skargi w sprawie VII SA/Wa 1030/13. Zasadniczo tożsamą argumentację przytoczono także w odniesieniu do wykazania legitymacji Spółki do złożenia wezwania oraz zaskarżenia Zarządzenia do sądu, jak również oceny, iż budynek, o którym mowa nie jest zabytkiem.
W odpowiedzi na skargi Prezydent [...] (dalej także: "Organ") wniósł o oddalenie skarg.
W uzasadnieniu swojego stanowiska wskazała, iż ujęcie zabytku w gminnej ewidencji nie następuje poprzez jego wpisanie. Z przepisów ustawy wynika, iż gminna ewidencja zabytków stanowi zbiór kart adresowych sporządzonych dla określonych obiektów, a brak jest w systemie prawnym normy kompetencyjnej do wydania przez organ prowadzący ewidencję gminną orzeczenia administracyjnego stanowiącego podstawę włączenia karty adresowej do przedmiotowego zbioru. Należy zatem przyjąć, że wbrew wywodom skargi włączenie karty adresowej zabytku nieruchomego do gminnej ewidencji zabytków nie następuje w oparciu o decyzję administracyjną w rozumieniu art. 104 k.p.a., lecz stanowi czynność materialno-techniczną. Zakwestionowano jednocześnie tezę, iż ujęcie obiektu Spółki nastąpiło
w formie niewłaściwej. Organ jednocześnie odmówił wdania się w spór, co do zabytkowego charakteru obiektu Spółki, ujętego w gminnej ewidencji zabytków zaskarżonym zarządzeniem, podnosząc, że kwestia ta nie podlega kognicji sądu administracyjnego rozpatrującego skargę na czynność polegającą na włączeniu karty adresowej danego obiektu do gminnej ewidencji zabytków. Kognicja ta,
w ocenie Organu, ograniczona jest do badania, czy włączona do ewidencji karta adresowa dotyczy obiektu, o którym mowa w art. 22 ust. 5 ustawy o ochronie zabytków. Wskazano jednocześnie na argumentację wyrażoną w piśmie z dnia
4 marca 2013 r. skierowanym do pełnomocnika Spółki oraz poddano w wątpliwość kwestię naruszenia interesu prawnego Spółki poprzez wydanie zaskarżonego Zarządzenia. W ocenie Organu Zarządzenie to nie dotyka praw lub obowiązków skarżącego, ani też jego prawnego interesu.
Uchwałą Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników Spółki z dnia [...] listopada 2013 r. B.z o.o. została przekształcona w G. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością B. Spółka komandytowo - akcyjna w W. (dalej także: "skarżąca") (odpis pełny z Rejestru Przedsiębiorców karta-97 akt sprawy). Wobec następstwa prawnego B. Sp. z o.o. w W. Spółka, powstała z przekształcenia Spółka, o której mowa wstąpiła w miejsce podmiotu wnoszącego skargi.
Wobec przekazania prawa użytkowania wieczystego do działki gruntu oraz prawa własności położonego na niej budynku, którego dotyczy zaskarżone Zarządzenie i skargi – G. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością G. Spółka komandytowo-akcyjna w W. Sąd uwzględniając wniosek tego podmiotu, na podstawie art. 33 § 2 p.p.s.a. postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2014 r. dopuścił G. Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością G. Spółkę komandytowo-akcyjną w W. do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania (odpis zwykły księgi wieczystej karta 92 akt sprawy, postanowienie karta 106 akt sprawy).
Postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2014 r. Sąd na podstawie art. 111 § 1 p.p.s.a. połączył sprawę VII SA/Wa 1030/13 ze sprawą VII SA/Wa 2508/13 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia oraz prowadzenia pod sygnaturą VII SA/Wa 1030/13. Z uwagi bowiem na tożsamość przedmiotu i stron postępowania sprawy te mogły być objęte jedną skargą.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył co następuje:
Stosownie do art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne kontrolują działalność administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, badając prawidłowość zastosowania przepisów obowiązującego prawa oraz trafność ich wykładni. Uwzględnienie skargi następuje w przypadku stwierdzenia naruszenia prawa materialnego lub istotnych wad w przeprowadzonym postępowaniu, na podstawie art. 145 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270).
Skargą w niniejszej sprawie zostało objęte Zarządzenie Prezydenta [...] nr [...]z dnia [...] lipca 2012 r. w sprawie założenia ewidencji zabytków Miasta [...]w części dotyczącej wpisu do ewidencji zabytków Miasta [...]tzw. "[...]", położonego w W. przy ul. [...].
Wskazane w skardze Zarządzenie Prezydenta [...] stanowi akt organu jednostki samorządu terytorialnego z zakresu administracji publicznej. Jak wynika z art. 7 ust. 1 pkt 9 u.s.g. ochrona zabytków i opieka nad zabytkami jest zadaniem własnym gminy. Realizacja tego zadania przejawia się w wynikającym
z art. 22 ust. 4 ustawy o ochronie zabytków obowiązku. Zgodnie z treścią tego przepisu wójt, (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków
w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy. W myśl art. 22 ust. 5 tej ustawy w gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte: zabytki nieruchome wpisane do rejestru (pkt 1), inne zabytki nieruchome znajdujące się
w wojewódzkiej ewidencji zabytków (pkt 2), inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków (pkt 3). Zaskarżone Zarządzenie Nr [...] Prezydenta [...] z dnia [...]lipca 2012 r. w § 1 stanowi o założeniu gminnej ewidencji zabytków Miasta [...]. W § 2 wskazano, iż do gminnej ewidencji zabytków [...] włącza się karty adresowe wymienione w załączniku. Z § 3 ust.1 Zarządzenia wynika, iż podlega ono publikacji w Biuletynie Informacji Publicznej Miasta [...], zaś ust. 2 § 3 stanowi o jego wejściu w życie z datą podpisania. Z treści § 1 i § 2 zaskarżonego Zarządzenia wprost wynika, że zarówno utworzenie gminnej ewidencji zabytków, jak i uwzględnienie obiektów wymienionych w załączniku następuje w drodze zarządzenia. Zauważyć przy tym należy, że skutek prawny objęcia nieruchomości zabytkowej ochroną w świetle przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nie wynika z czynności materialno-technicznych polegających na opracowaniu dla obiektu zabytkowego karty ewidencyjnej i dołączeniu jej do prowadzonego zbioru, ale ze stwierdzenia, że dany obiekt spełnia warunki do ujęcia go w gminnej ewidencji zabytków określone w art. 22 ust. 5 ustawy o ochronie zabytków. Zaskarżone Zarządzenie jest aktem umożliwiającym zachowanie zabytków znajdujących się na terenie gminy, wkracza władczo w zespół uprawnień właściciela zabytku objętego wpisem do gminnej ewidencji, co daje podstawę, by przyjąć, że działanie Prezydenta [...] w formie prawnej zarządzenia określającego zabytki znajdujące się w ewidencji zabytków Miasta [...]stanowi akt organu jednostki samorządu terytorialnego z zakresu administracji publicznej podlegający kognicji sądu administracyjnego na podstawie art. 101 ust. 1 u.s.g. (art. 3 § 2 pkt 6 p.p.s.a.). Do zaskarżonego zarządzenia nie znajduje zastosowania art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a., jak też art. 52 § 3 p.p.s.a. Powyższe stanowisko jest zgodne z zajętym przez Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 14 września 2012 r., wydanym
w sprawie sygn. akt II OSK 1950/12, które sąd w składzie orzekającym w całości podziela.
Zaskarżona część Zarządzenia Nr [...] dotyczy wpisu do ewidencji stanowiącej załącznik do tego zarządzenia pod nr [...] budynku określonego jako [...] pod adresem [...], ul. [...], stanowiącego w dacie Zarządzenia odrębną nieruchomość
i własność B.Sp. z o.o. w W.. Wpis ten powoduje powstanie ochrony konserwatorskiej. Zgodnie z art. 53 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 23 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. u. z 2012 r., poz. 647 t.j. ze zm.) decyzje wydawane w sprawach ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego wydaje się po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków między innymi w odniesieniu do obszarów i obiektów ujętych w gminnej ewidencji zabytków. Ponadto zgodnie z treścią art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010r. nr 243 poz. 1623 ze zm.) uzgodnienia
z wojewódzkim konserwatorem zabytków wymaga pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego znajdującego się w gminnej ewidencji zabytków lub na obszarze wpisanym do tej ewidencji. Nie ulega zatem wątpliwości, iż są to działania wkraczające w swobodne korzystanie z prawa własności. Władcze wkroczenie w uprawnienia właściciela co do sposobu korzystania z przysługującego prawa własności wskazuje na istnienie interesu prawnego skarżącej wymaganego art. 101 ust. 1 u.s.g. do złożenia skargi do sądu administracyjnego. Przesłanka legitymacji procesowej odnosząca się do bezskutecznego wezwania organu do usunięcia naruszenia prawa z art. 101 ust. 1 tej ustawy, przed przekształceniem – przez B. Sp. z o.o. w W. została wypełniona. Pismem z dnia 7 lutego 2013 r. Spółka wezwała Prezydenta [...]do usunięcia naruszenia prawa, w odpowiedzi zaś, w piśmie z dnia 4 marca 2013 r. została poinformowana, iż w ocenie Organu ujęcie budynku przy ul. [...] w gminnej ewidencji zabytków było zgodne z prawem i zasadne merytorycznie. Tym samym wobec nie uwzględnienia przez Organ powyższego wezwania było ono bezskuteczne. Zauważyć jednocześnie należy, iż wezwanie do usunięcia naruszenia prawa może być złożone w każdym czasie, a wobec jego bezskuteczności zostały spełnione przesłanki do wniesienia skargi i jej merytorycznego rozpoznania.
Dokonując oceny zaskarżonego Zarządzenia we wskazanej w skargach części Sąd nie dopatrzył się wskazywanych w skargach naruszeń, jak też innych naruszeń uzasadniających uwzględnienie którejkolwiek ze skarg.
Jak już wskazano wyżej, obowiązek prowadzenia przez gminę gminnej ewidencji zabytków wynika z art. 22 ust. 4 ustawy o ochronie zabytków. W art. 22 ust. 5 tej ustawy wskazano jakie zabytki powinny być w ewidencji ujęte. W świetle takiej regulacji zakresem kontroli pod względem zgodności z prawem Zarządzenia jest ocena czy obiekty uwzględnione w ewidencji, o której mowa spełniają przesłanki wskazane w art. 22 ust. 5 pkt 1-3 ustawy o ochronie zabytków. Dla oceny legalności Zarządzenia nie ma tym samym w niniejszej sprawie znaczenia okoliczność, czy obiekt wpisany Zarządzeniem, o którym mowa do ewidencji odpowiada definicji zabytku z art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków. Z art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków wynika, iż zabytkiem jest nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową. Ustalenie okoliczności wskazanych powyżej wymaga przeprowadzenia specjalistycznych ustaleń i ocen. Wymagań takich nie stanowi jednak art. 22 ust.
5 ustawy o ochronie zabytków. Przepis ten posługuje się terminem zabytku, określając jednocześnie powinność ujęcia zabytku nieruchomego w gminnej ewidencji zabytków od figurowania zabytku w rejestrze zabytków (pkt 1) lub
w wojewódzkiej ewidencji zabytków (pkt 2), lub od wyznaczenia zabytku przez właściwy organ w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków (pkt 3). Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy o ochronie zabytków wpis do rejestru odbywa się na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków, w którym to postępowaniu jest miejsce na dokonanie oceny posiadania przez obiekt walorów, o których mowa w art. 3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków. Brak jest takiej regulacji w odniesieniu do zabytków, o których mowa w art. 22 ust. 5 pkt 2 i 3 ustawy. Umieszczenie w ust. 5 art. 22 ustawy o ochronie zabytków obok zabytków wpisanych do rejestru, pozostałych opisanych w punktach 2 i 3 grup zabytków nieruchomych,
z rozróżnieniem jedynie co do umieszczenia ich w wojewódzkiej ewidencji zabytków oraz wyznaczenia przez właściwy organ w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, wskazuje na obowiązek badania przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta jedynie okoliczności czy zabytek nieruchomy jest wpisany do rejestru, czy znajduje się w wojewódzkiej ewidencji zabytków lub też czy został wyznaczony do ujęcia w tej ewidencji w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Odnośnie [...], jak wynika z pisma Konserwatora Zabytków z dnia 4 marca 2013 r. dla obiektu tego w 2009 r. sporządzono kartę ewidencyjną zabytku i w tym samym roku obiekt ten został ujęty w wojewódzkiej ewidencji zabytków, która to informacja jest dostępna na stronach internetowych MWKZ. Tym samym ujęcie w gminnej ewidencji zabytków Miasta [...][...] jest zgodne z treścią art. 22 ust. 4 i ust. 5 pkt 2 ustawy o ochronie zabytków. W świetle powyższych wywodów brak jest podstaw do stwierdzenia naruszenia art.
3 pkt 1 tej ustawy w tej mierze. Jak wynika z wcześniejszych wywodów Zarządzenie Prezydenta [...]nr [...]z dnia [...] lipca 2012 r. stanowiąc akt organu jednostki samorządu terytorialnego z zakresu administracji publicznej, będący wykonaniem nałożonego na gminę ustawowego obowiązku prowadzenia gminnej ewidencji zabytków nie budzi wątpliwości co do prawidłowości jego formy prawnej. Zarządzenie to reguluje całość obowiązku polegającego na założeniu gminnej ewidencji zabytków. Jak wynika z jego brzmienia założenie ewidencji zostało połączone z ustaleniem jej treści. Brak jest podstaw do twierdzenia, iż w obecnym stanie prawnym założenie ewidencji i ustalenie jej treści powinny nastąpić w odmiennych formach prawnych. Powyższe wywody wskazują też, iż brak jest podstaw do uznania, że ujęcie budynku w ewidencji powinno nastąpić w drodze decyzji administracyjnej oraz przywoływania w tej mierze art. 104 k.p.a. Zauważyć jednocześnie należy, iż zaskarżone Zarządzenie zostało podjęte w stanie prawnym ustalonym z dniem 5 czerwca 2010 r. ustawą z dnia 18 marca 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 75, poz. 474), zgodnie, z którą krąg zabytków nieruchomych podlegających ujęciu w gminnej ewidencji zabytków został istotnie poszerzony. Pozwala to bardziej efektywną ochronę zabytków nieruchomych, wobec treści art. 21 ustawy o ochronie zabytków, zgodnie z którym ewidencja zabytków jest podstawą do sporządzania programów opieki nad zabytkami przez województwa, powiaty i gminy, jest ukierunkowane na wzmożenie tej ochrony nawet przy ograniczeniu swobodnego korzystania z prawa własności obiektów, także tych które nie są wpisane do rejestru, ale w ocenie wojewódzkiego konserwatora zabytków przedstawiają wartości z art.
3 pkt 1 ustawy o ochronie zabytków.
Postanowieniem z dnia 15 kwietnia 2014 r. Sąd oddalił wniosek pełnomocnika Organu o odroczenie rozprawy i przeprowadzenie dowodu z informacji, jaka miałaby zostać udzielona przez [...] Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, co do tego czy obiekt wskazany w skardze jest ujęty w wojewódzkiej ewidencji zabytków, nie zaistniały bowiem przesłanki z art. 109 i 110 oraz 106 § 3 p.p.s.a. Wniosek o zwrócenie się o udzielenie informacji nie stanowi podstawy do odroczenia rozprawy. Dodatkowo, zgodnie z art. 106 § 3 p.p.s.a. sąd przeprowadza dowód
z dokumentu, m. in. jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia istotnych wątpliwości. Wniosek dowodowy dotyczył udzielenia informacji, a nie dokumentu, ponadto okoliczność objęta tym wnioskiem wynika z pisma Konserwatora Zabytków z dnia 4 marca 2013 r., która przez żadną ze stron nie została zakwestionowana i w ocenie Sądu nie budzi wątpliwości.
Z tych względów wobec braku podstaw do uwzględnienia którejkolwiek ze skarg Sąd na podstawie art. 151 p.p.s.a. skargi oddalił zgodnie z treścią wyroku.
