II OSK 2735/12
Wyrok
Naczelny Sąd Administracyjny
2014-04-11Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Jerzy Siegień
Jolanta Rudnicka /przewodniczący sprawozdawca/
Zofia FlasińskaSentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jolanta Rudnicka (spr.) Sędziowie NSA Zofia Flasińska del. WSA Jerzy Siegień Protokolant starszy asystent sędziego Marta Sikorska po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2014r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej M. P. i Z. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 24 lipca 2012 r. sygn. akt II SA/Bk 374/12 w sprawie ze skargi M. P. i Z. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] lutego 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 24 lipca 2012 r., sygn. akt I SA/Bk 374/12 oddalił skargę M. P. i Z. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] lutego 2012 r., nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny.
W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał na następujący stan faktyczny i prawny sprawy.
Pismem z dnia 18 października 2010 r. M. i Z. P. wystąpili do Starosty Powiatowego w B. o wydanie decyzji w przedmiocie zmiany lasu na użytek rolny. Decyzja miała dotyczyć należącej do nich działki nr [...] o powierzchni [...] ha położonej w N. gmina T..
Sprawa była kilkakrotnie rozstrzygana na etapie administracyjnym, jednak wydane decyzje pierwszoinstancyjne (z dnia [...] marca 2011 r. i dnia [...] września 2011 r.), którymi odmawiano uwzględnienia wniosku z uwagi na niewykazanie przez wnioskodawców szczególnych okoliczności uzasadniających tę zmianę – Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. dwukrotnie uchylało (decyzjami z dnia [...] kwietnia 2011 r. i z dnia [...] listopada 2011 r.). Organ odwoławczy za każdym razem zwracał uwagę na niewyczerpujące wyjaśnienie wystąpienia szczególnych okoliczności uzasadniających zmianę lasu na użytek rolny, a w decyzji z dnia [...] listopada 2011 r. polecił organowi I instancji załączenie kopii mapy ewidencyjnej wskazującej na położenie działki, wyjaśnienie informacji na temat planowanego podziału działki oraz zbadanie, jak przedstawia się przedmiotowa zmiana lasu na użytek rolny w aspekcie finansowym gospodarstwa rolnego prowadzonego przez wnioskodawców.
W wyniku przeprowadzonych czynności po drugiej decyzji kasacyjnej Kolegium – Starosta B. decyzją z dnia [...] stycznia 2012 r., nr [...] po raz kolejny odmówił udzielenia zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny na działce nr [...], stanowiącej własność M. i Z. P.. Powyższe rozstrzygnięcie organ podjął po ustaleniu, że działka stanowi ewidencyjnie grunt leśny, ale całkowicie pozbawiony roślinności leśnej. Poprzedni właściciel wyciął cały drzewostan pozostawiając jedynie pnie i gałęzie po wycince. Działka jest otoczona od strony północnej, zachodniej i częściowo za drogą południowej – drzewostanami mieszanymi rębnymi lub przyszłorębnymi. Od strony wschodniej i południowej działka przylega do dróg gminnych. Jak wynika z dokumentów przedłożonych przez wnioskodawców łączna wielkość gruntów rolnych przez nich posiadanych na terenie powiatu b. wynosi około [...] ha. Żądanie przekształcenia lasu na użytek rolny strony uzasadniają zamiarem prowadzenia hodowli borówki amerykańskiej, która – ich zdaniem – jest dogodna na spornej działce z uwagi na jej bliskie położenie od ich zamieszkania oraz fakt, że po wycięciu drzewostanu grunt nie wymaga znacznych nakładów na jego przygotowanie pod tę uprawę. Strony przedstawiły również decyzję środowiskową. Zdaniem organu wskazane przez wnioskodawców okoliczności nie stanowią "szczególnie uzasadnionej potrzeby", która jest warunkiem udzielenia zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny zgodnie z treścią art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach. Przede wszystkim posiadają oni inne działki o tej samej klasie i powierzchni umożliwiające hodowlę borówki, jak np. działka nr [...] w obrębie ewidencyjnym Z. gmina S.. Wobec tego faktu okoliczność bliższej odległości od działki spornej nr [...] do miejsca zamieszkania stron traci na znaczeniu. Również w świetle dobrej dochodowości prowadzonej przez nich działalności organ uznał, że hodowla borówki nie jest dla nich priorytetem mającym wesprzeć ich sytuację życiową i materialną. Nie wykazali zatem, aby zaistniała szczególna okoliczność uzasadniająca uwzględnienie żądania. Nadto organ wskazał, że wobec ustawowego nakazu ochrony zasobów leśnych decyzje zezwalające na zmianę lasu na użytek rolny powinny stanowić wyjątek. Dlatego odmówił udzielenia przedmiotowego zezwolenia. Jako niemające wpływu na wynik sprawy uznał organ datę wycięcia drzewostanu przez poprzedniego właściciela oraz datę wystąpienia o podział działki, gdyż były to fakty mające miejsce przed datą zakupu działki przez obecnych wnioskodawców.
Odwołanie od powyższej decyzji złożyli M. i Z. P..
Decyzją z dnia [...] lutego 2012 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję uznając, że jest ona zgodna z prawem. Kolegium podzieliło stanowisko organu pierwszej instancji w kwestii konieczności wykazania przez wnioskujących o zmianę lasu na użytek rolny szczególnych, kwalifikowanych okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasad wynikających z ustawy o lasach, których celem jest trwałość utrzymania lasów, powiększania ich zasobów oraz zapewnienia ciągłości użytkowania lasów. Zdaniem organu odwoławczego uzasadnianie żądania zmiany lasu na użytek rolny zamiarem uprawy borówki amerykańskiej i uzyskaniem dodatkowych korzyści materialnych nie jest szczególnie niezbędnym powodem z punktu widzenia interesów życiowych wnioskodawców i nie może przeważyć zasady trwałości utrzymywania lasów.
Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku złożyli M. i Z. P. zarzucając naruszenie: art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach poprzez przyjęcie, że zgłoszona przez skarżących potrzeba powiększenia gospodarstwa rolnego nie stanowi szczególnie uzasadnionej potrzeby w rozumieniu wskazanego przepisu oraz naruszenie art. 7, 77 § 1 i 80 k.p.a. poprzez nienależyte wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy i błędną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego.
Do skargi dołączono opinie prawną dotyczącą niektórych aspektów interpretowania przesłanki dopuszczenia zmiany lasu na użytek rolny.
Podczas rozprawy w dniu 12 lipca 2012 r. skarżący wskazał na zarzut nierównego traktowania wywodząc, że jego sąsiad otrzymał zezwolenie i wycina las na swojej działce. Przyznał, że sporna w sprawie niniejszej działka z dwóch stron jest otoczona lasem, pozostałe strony przylegają do drogi oraz że otrzymał zawiadomienie o konieczności jej zalesienia.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uznał, że skarga podlega oddaleniu.
W ocenie Sądu w zaskarżonej decyzji trafnie oceniono, że skarżący nie wykazali istnienia podstawowej przesłanki warunkującej uzyskanie zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny, o której mowa w art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zm.), tj. szczególnie uzasadnionych potrzeby właściciela lasu.
W ocenie Sądu poprzez użycie zwrotu "szczególnie" ustawodawca zaznaczył, że nie wystarczy ustalenie wystąpienia po stronie właściciela lasu jakiejkolwiek, zwykłej potrzeby przekształcenia terenu leśnego na użytek rolny, ale musi to być potrzeba wyjątkowa, kwalifikowana, uzasadniona szczególnymi okolicznościami. Za szczególne potrzeby z art. 13 ust. 2 ustawy o lasach mogą być uznane tylko takie wyjątkowe, kwalifikowane przesłanki, które w sytuacji konkretnego właściciela przeważają nad zasadą ochrony i trwałości utrzymania lasu.
Sąd wskazał, że w rozpoznawanej sprawie w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy można stwierdzić, iż w sytuacji skarżących – posiadających około [...] ha gruntów rolnych i osiągających znaczne dochody z prowadzonej działalności - uprawa borówki amerykańskiej faktycznie zmierza jedynie do powiększenia ilości posiadanych gruntów rolnych, powiększenia zakresu działalności, uzyskania większych dochodów, a więc ma na celu prawidłowy rozwój i zwiększenie dochodowości gospodarstwa rolnego. W ocenie sądu dążenie do rozwijania prowadzonej działalności jest naturalnym procesem, właściwym wszystkim dochodowym przedsięwzięciom, natomiast z pewnością nie spełnia przesłanki "szczególnie uzasadnionych potrzeb właściciela lasu" z art. 13 ust. 2 ustawy o lasach. Tej oceny nie zmienia charakterystyka położenia działki mającej dobry dojazd do miejsca zamieszkania skarżących i wskazywany przez nich fakt najmniejszych wydatków, jakie musieliby ponieść, gdyby udało się uprawę zrealizować właśnie na działce nr [...]. Są to jednak, w ocenie Sądu, jedynie elementy kalkulacji poprzedzającej każdą decyzję o rozpoczęciu nowego profilu działalności, natomiast nie mają nic wspólnego z wykazywaniem "szczególnie uzasadnionych potrzeb".
Sąd nie podzielił stanowiska skarżących, iż to przede wszystkim organ ma obowiązek wszechstronnego zgromadzenia materiału dowodowego i wykazania wystąpienia "szczególnie uzasadnionych okoliczności" przemawiających za zmianą lasu na użytek rolny. To strona wnioskująca o udzielenie zezwolenia na przekształcenie najlepiej zna swoją sytuację i to ona powinna dopełnić starań wykazania, że znajduje się w takich wyjątkowych okolicznościach, iż przekształcenie jest dla niej niezbędne.
W ocenie sądu strona na takie okoliczności nie wskazała.
Odnośnie natomiast twierdzeń skarżących o uzyskaniu przez właściciela sąsiedniej nieruchomości zezwolenia na przekształcenie lasu na użytek rolny i podniesionego przez niego zarzutu nierównego traktowania, Sąd wskazał, że zarówno organy orzekające, jak i sąd rozstrzygają w oparciu o okoliczności konkretnej sprawy i nie są związane rozstrzygnięciami wydanymi w innych sprawach.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wnieśli M. P. i Z. P.. Powołując się obie podstawy określone w art. 174 p.p.s.a., zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie:
1. przepisów prawa materialnego, tj.:
a) art. 13 ust. 2 ustawy o lasach w z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. poprzez ich błędną
wykładnią i przyjęcie, że wnioskodawcy nie wykazali wystarczających przesłanek
przemawiających za zmianą lasu na użytek rolny oraz przyjęcie, że w sytuacji
skarżących - posiadających ok. [...] ha gruntów rolnych i osiągających znaczne
dochody z prowadzonej działalności - uprawa borówki amerykańskiej faktycznie
zmierza jedynie do powiększenia ilości posiadanych gruntów rolnych, powiększenia
zakresu działalności, uzyskania większych dochodów, a więc ma na celu jedynie
prawidłowy rozwój i zwiększenie dochodowości gospodarstwa rolnego;
b) art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach poprzez jego błędną
wykładnię i przyjęcie, że w sprawie nie istnieją szczególnie uzasadnione okoliczności
skarżących w żądaniu przekształcenia przeznaczenia nieruchomości przy
jednoczesnym całkowitym pominięciu konieczności zbadania przez organy obu
instancji, a za nimi przez Sąd I instancji, czy skarżący posiadają inne nieruchomości,
na których byłaby możliwe prowadzenie uprawy borówki amerykańskiej;
2. przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:
a) art. 145 § 1 pkt 1 c p.p.s.a. zw. z art. 7 k.p.a. i art. 77 § 1 k.p.a. przez oddalenie skargi w sytuacji nieprzeprowadzenia postępowania dowodowego i nieustalenia przez organ administracji, czy zachodziła po stronie skarżącej przesłanka szczególnie uzasadnionej potrzeby zmiany lasu na użytek rolny w rozumieniu art. 13 ust, 2 i 3 pkt 2 w zw. z art. 3 ustawy o lasach oraz przyjęcie bezprzedmiotowości prowadzenia postępowania wyjaśniającego celem wszechstronnego zbadania sytuacji wnioskodawców;
b) art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy p.p,s.a. w zw. z art. 71 § 1 k.p.a., art. 86 k.p.a., art. 7 k.p.a. polegające na tym, że Sąd I instancji w wyniku niewłaściwej kontroli legalności działalności administracji publicznej uznał,, że organy administracyjne wydające decyzje w sposób prawidłowy i wyczerpujący przeprowadziły postępowanie dowodowe w zakresie posiadania przez skarżących innych działek o tej samej klasie i powierzchni umożliwiającą hodowlę borówki amerykańskiej.
Wskazując na powyższe uchybienia, skarżący kasacyjnie wnieśli o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ewentualnie - w razie uznania, że zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego - uchylenie w całości zaskarżonego wyroku oraz rozpoznanie niniejszej skargi oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że przesłanka, od spełnienia której uzależniona została możliwość zmiany przeznaczenia gruntu z lasu na użytek rolny sformułowana została przez ustawodawcę w sposób ogólny, wymagający w każdym przypadku dokonania przez organ oceny "wskazywanych przez stronę okoliczności". Ocena ta jednak nie może być dobrowolna, oderwana od stanu faktycznego sprawy. Wręcz przeciwnie, dopiero przeprowadzone przez organ postępowanie dowodowe może potwierdzić bądź też wykluczyć zaistnienie warunków opisanych w tym przepisie. Analizie winna zostać poddana nie tylko sytuacja materialna wnioskodawców, posiadany przez nich majątek, ale również inne aspekty tj. sytuacja rodzinna, możliwość prowadzenia upraw borówki na innych nieruchomościach, położenie nieruchomości, sąsiedztwo z terenami zabudowanymi i z utwardzoną drogą. Przede wszystkim natomiast organ powinien wziąć pod uwagę cele obecne i przyszłe właściciela, zamiar podjęcia działań eliminujących straty ekonomiczne, motywy nabycia nieruchomości, całkowity brak zalesienia oraz charakterystykę specjalistycznej produkcji rolnej i sadowniczej owoców borówki amerykańskiej. To właśnie suma wskazanych powyżej okoliczności stanowi szczególnie uzasadnione potrzeby właściciela lasu. Zatem dla oceny, czy organy naruszyły art. 13 ust. 2 ustawy o lasach, konieczne jest ustalenie, czy w kontrolowanym postępowaniu prawidłowo ustalono stan faktyczny i wzięto pod uwagę wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności. Dlatego także w toku postępowania poprzedzającego wydanie decyzji administracyjnej wydawanej w ramach "uznania administracyjnego" organy zobowiązane są przestrzegać podstawowych zasad postępowania administracyjnego określonych w
art. 7, 8, 77 k.p.a.
Zdaniem skarżących nie ulega wątpliwości, że stan faktyczny nie został w przedmiotowej sprawie dostatecznie wyjaśniony. Przede wszystkim brak jest przekonujących ustaleń w kwestii uznania lub odmowy uznania działki nr [...] za las w rozumieniu przepisów ustawy o lasach. Ponadto, działki sąsiadujące z działką skarżących są działkami budowlanymi z przeznaczeniem na budownictwo jednorodzinne w zabudowie szeregowej. Uchybienia te nie zostały dostrzeżone przez Sąd pierwszej instancji.
Ponadto wskazano, że prawidłowa wykładnia art. 3 ustawy o lasach prowadzi do wniosku, iż zakres znaczeniowy definiowanego pojęcia "lasu" - na potrzeby okoliczności stanu faktycznego przedmiotowej sprawy - obejmuje przesłanki spełnione kumulatywnie (koniunkcja) - grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony, przeznaczony do produkcji leśnej. Rodzaj roślinności znajdującej się na gruncie nie rozstrzyga o kwalifikacji prawnej gruntu. Dopiero przeznaczenie gruntu do produkcji leśnej pozwala na uznanie tego gruntu za las. W świetle tego brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż działka nr [...] może być zakwalifikowana jako las i objęta uproszczonym planem urządzania lasu. Z tego względu podniesiony został zarzut zakwalifikowania przedmiotowej działki jako gruntu leśnego, bez szczegółowego uwzględnienia najważniejszych okoliczności.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Dokonując oceny zasadności wniesionej w sprawie skargi kasacyjnej w granicach określonych w art.183 §1 p.p.s.a. i nie dostrzegając przy tym wystąpienia przesłanek nieważności postępowania, o których mowa w § 2 wskazanego przepisu, stwierdzić trzeba, że podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia przepisów prawa zmierzały do wykazania, że niezasadnie odmówiono skarżącym zmiany lasu na użytek rolny. Istota sporu sprowadza się zatem do rozważenia zasadności podniesionego w skardze kasacyjnej zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego - art.13 ust.2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że skarżący nie wykazali przesłanek przemawiających za uwzględnieniem ich wniosku.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że ustawodawca w art.13 ust.1 wskazał obowiązki właścicieli lasów i wymienił katalog zachowań, które mają na celu trwałe utrzymanie lasów i zapewnienie ciągłości ich użytkowania. Tym samym wyraził zasadę, że priorytetem jest ochrona lasów. W celu zapewnienia powszechnej ochrony lasów również w art. 9 ust.1 ustawy ustawodawca wskazał na obowiązki właścicieli lasów. Przepisy te korelują z zasadami gospodarki leśnej zawartymi w art.8 ustawy: powszechnej ochrony lasów, trwałości utrzymania lasów, ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów oraz powiększania zasobów leśnych.
W tym kontekście możliwość zmiany lasu na użytek rolny należy do sytuacji szczególnych, wyjątkowych, a wykładnia art.13 ust.2 w związku ze wskazanymi powyżej regulacjami prawnymi prowadzi do wniosku, że właściciel lasu powinien wykazać szczególnie uzasadnioną potrzebę dokonania takiej zmiany.
Wbrew twierdzeniom skargi kasacyjnej, to na właścicielu lasu spoczywa ciężar wykazania, że zaistniały szczególnie uzasadnione potrzeby. Sposób sformułowania wskazanego przepisu, który jako jedyną przesłankę wymienia " szczególnie uzasadnioną potrzebę właściciela lasu" prowadzi do wniosku, że na organie prowadzącym postępowanie spoczywa obowiązek dokładnego zbadania tej przesłanki w jednostkowej sytuacji strony wnioskującej i dokonania oceny wskazywanych przez stronę okoliczności.
Dokonując wykładni przesłanki "szczególnie uzasadnionych potrzeb" należy podzielić pogląd wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 października 2011 r. , sygn. II OSK 1448/10, publ.www.nsa.gov.pl , który stwierdził, że pojęcie szczególnej potrzeby właściciela lasu niesie w sobie element pewnego przymusu sytuacyjnego, który może oczywiście wynikać dla strony z różnych okoliczności. Zmiana przeznaczenia lasu na użytek rolny musi więc być dla właściciela tego lasu czymś niezbędnym w danej sytuacji, przy czym potrzeba ta powinna być uzasadniona nie tylko z jego subiektywnego punktu widzenia, ale przede wszystkim przy zastosowaniu obiektywnych kryteriów oceny sytuacji strony i jej argumentów.
Odnosząc powyższe do rozpoznawanej sprawy stwierdzić trzeba, że Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dokonał prawidłowej wykładni art.13 ust.2 ustawy o lasach i we właściwy sposób przepis ten zastosował.
Skarżący wniosek o zmianę lasu na użytek rolny uzasadniali zamiarem prowadzenia na działce uprawy borówki amerykańskiej, położeniem działki w niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania i związanymi z tym ułatwieniami komunikacyjnymi oraz łatwiejszym pozyskaniem pracowników i ich dowozem na działkę ( pismo z dnia 9 maja 2011 r.). Ponadto wskazywali, że działka ta jest dogodna dla uprawy borówki amerykańskiej z uwagi na dużą zawartość próchnicy w glebie i dlatego koszty uprawy byłyby niższe niż na innych działkach, będących ich własnością ( pismo z dnia 7 grudnia 2011 r.). Odnośnie do tego ostatniego argumentu skarżący, mimo wezwania organu, nie przedstawili kosztorysu lub konkretnych wyliczeń na poparcie swoich twierdzeń. Ponadto, jak ustalił organ prowadzący postępowanie, skarżący posiadają gospodarstwo rolne o powierzchni [...] ha, a jak wynika z wypisów z ewidencji gruntów są to grunty orne, łąki i pastwiska. Wbrew twierdzeniom skargi kasacyjnej, organ poczynił ustalenia i rozważał, czy skarżący posiadają inną nieruchomość, którą mogliby przeznaczyć na uprawę borówki. W uzasadnieniu decyzji z dnia [...]stycznia 2012 r. Starosta Powiatu B. wskazał, że w sytuacji posiadania innych gruntów rolnych o tej samej klasie i powierzchni, jak chociażby działka nr [...] położona w obrębie ewidencyjnym Z., gm. S., sama chęć zagospodarowania działki nie może być uznana za szczególnie uzasadnioną potrzebę właściciela lasu. W tym kontekście nietrafny jest zarzut skargi kasacyjnej naruszenia art.13 ust.2 ustawy o lasach przez pominięcie zbadania przez organy obu instancji, czy skarżący posiadają inne nieruchomości, na których byłoby możliwe prowadzenie uprawy borówki amerykańskiej. Skarżący nie twierdzili bowiem, że na posiadanych przez nich gruntach nie jest możliwie prowadzenie uprawy borówki, lecz podnosili, że prowadzenie takiej uprawy na innych gruntach, niż działka nr [...], wiązałoby się z wyższymi nakładami finansowymi. Przy czym, jak wyżej wskazano, na tę okoliczność nie przedłożyli żadnych wyliczeń.
Podnoszony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art.156 §1 pkt 2 k.p.a. nie może być uwzględniony, gdyż Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się naruszenia prawa, a zatem nie mógł także rażąco tego prawa naruszyć. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej nie rozwinięto tego zarzutu, co czyni bezprzedmiotowymi dalsze rozważania dotyczące wskazanego zarzutu.
Nie można także podzielić argumentacji skargi kasacyjnej dotyczącej naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów postępowania art. 145 §1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 7 i 77 §1 k.p.a. przez oddalenie skargi w sytuacji nie przeprowadzenia przez organ administracji postępowania dowodowego. W tej kwestii skarżący kasacyjnie podnoszą dwie okoliczności: po pierwsze - organy przekroczyły granice uznania administracyjnego zakreślone w art.13 ust.2 ustawy o lasach, po drugie - w sprawie nie dokonano przekonywujących ustaleń, w kwestii uznania lub odmowy uznania działki nr [...] za las w rozumieniu przepisów ustawy o lasach.
Odnośnie do zarzutu przekroczenia granic uznania administracyjnego skarżący kasacyjnie twierdzą, że organy nie zbadały ich sytuacji życiowej, przy czym sami skarżący dokonują analizy pojęcia " potrzeba" w rozumieniu: konieczność, mus, niezbędność, przymus sytuacyjny. Właśnie w tym kontekście, w takim rozumieniu znaczenia słowa "potrzeba", organy administracji i Sąd pierwszej instancji dokonywały oceny wniosku skarżących, akcentując przy tym, że chodzi o szczególnie uzasadnioną potrzebę właściciela lasu. Nietrafnie także w skardze kasacyjnej podniesiono, że nie została zbadana sytuacja życiowa strony skarżącej. Do tej kwestii odniósł się zarówno Sąd pierwszej instancji, jak również organy orzekające w sprawie.
Nie można podzielić zarzutu braku ustaleń dotyczących uznania działki za grunt leśny, gdyż w tej kwestii nie ma w sprawie żadnych wątpliwości. Działka nr [...] w ewidencji gruntów figuruje jako las. O kwalifikacji gruntu, jako lasu w oparciu o kryterium przeznaczenia rozstrzygają dane z ewidencji gruntów prowadzonej na podstawie ustawy z 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. 2010, Nr 193, poz. 1287 ze zm.), która w art. 21 ust. 1 stanowi, że podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Taką też działkę nabywali skarżący i mieli tego świadomość. Dodatkowo, jak wynika z pisma Nadleśnictwa D. z dnia 8 sierpnia 2011 r. skarżący Z. P.w dniu 21 września 2010 r. został poinformowany o wynikającym z ustawy o lasach obowiązku odnowienia wyciętego zrębu w terminie 5 lat od usunięcia drzewostanu. Ponadto z protokołu oględzin nieruchomości z dnia 11 lutego 2011 r. wynika, że znajdują się na niej pnie drzew, gałęzie, a działkę od strony północnej, zachodniej i część za drogą od strony południowej otaczają drzewostany rębne lub przyszłorębne mieszane.
W świetle art.3 ustawy o lasach –" Lasem w rozumieniu ustawy jest grunt: 1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony:
a) przeznaczony do produkcji leśnej lub
b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo
c) wpisany do rejestru zabytków;
2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne".
W literaturze podkreśla się, że ustawa o lasach wprowadza kilka kryteriów uznawania gruntu za las; trzy podstawowe zostały ujęte w art. 3 ust. 1, dodatkowe w art. 3 ust. 2:
1) kryterium przyrodnicze - pokrycie roślinnością leśną (uprawami leśnymi), na którą składają się drzewa i krzewy oraz runo leśne, przy czym przejściowe pozbawienie roślinności leśnej nie pozbawia gruntu cechy lasu, jeżeli spełnione są pozostałe kryteria,
2) kryterium przestrzenne - zwarta powierzchnia co najmniej 0,10 ha,
3) kryterium przeznaczenia - do produkcji leśnej, chyba że chodzi o lasy w rezerwatach przyrody i w parkach narodowych bądź wpisane do rejestru zabytków, które z istoty swej nie są przeznaczone do produkcji leśnej,
4) dodatkowe kryterium związku z gospodarką leśną - art. 3 ust. 2.
(por. Ustawa o lasach. Komentarz. Radecki Wojciech. Warszawa 2012; Bartosz Rakoczy. Ustawa o lasach. Komentarz. Wolters Kluwer Polska Sp.z o.o. Warszawa 2011).
Nie ulega wątpliwości, jak przyjęły też organy i Sąd pierwszej instancji, że działka skarżących jest lasem w znaczeniu wyżej wskazanym. Nietrafne są dotyczące tej kwestii zarzuty skargi kasacyjnej.
Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej wykładni wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów, prawidłowo je zastosował, a także we właściwy sposób przeprowadził kontrolę legalności zaskarżonej decyzji, szczegółowo i wyczerpująco uzasadniając zaskarżone orzeczenie.
Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art.184 p.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Jerzy SiegieńJolanta Rudnicka /przewodniczący sprawozdawca/
Zofia Flasińska
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jolanta Rudnicka (spr.) Sędziowie NSA Zofia Flasińska del. WSA Jerzy Siegień Protokolant starszy asystent sędziego Marta Sikorska po rozpoznaniu w dniu 11 kwietnia 2014r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej M. P. i Z. P. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 24 lipca 2012 r. sygn. akt II SA/Bk 374/12 w sprawie ze skargi M. P. i Z. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] lutego 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku wyrokiem z dnia 24 lipca 2012 r., sygn. akt I SA/Bk 374/12 oddalił skargę M. P. i Z. P. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] lutego 2012 r., nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny.
W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał na następujący stan faktyczny i prawny sprawy.
Pismem z dnia 18 października 2010 r. M. i Z. P. wystąpili do Starosty Powiatowego w B. o wydanie decyzji w przedmiocie zmiany lasu na użytek rolny. Decyzja miała dotyczyć należącej do nich działki nr [...] o powierzchni [...] ha położonej w N. gmina T..
Sprawa była kilkakrotnie rozstrzygana na etapie administracyjnym, jednak wydane decyzje pierwszoinstancyjne (z dnia [...] marca 2011 r. i dnia [...] września 2011 r.), którymi odmawiano uwzględnienia wniosku z uwagi na niewykazanie przez wnioskodawców szczególnych okoliczności uzasadniających tę zmianę – Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. dwukrotnie uchylało (decyzjami z dnia [...] kwietnia 2011 r. i z dnia [...] listopada 2011 r.). Organ odwoławczy za każdym razem zwracał uwagę na niewyczerpujące wyjaśnienie wystąpienia szczególnych okoliczności uzasadniających zmianę lasu na użytek rolny, a w decyzji z dnia [...] listopada 2011 r. polecił organowi I instancji załączenie kopii mapy ewidencyjnej wskazującej na położenie działki, wyjaśnienie informacji na temat planowanego podziału działki oraz zbadanie, jak przedstawia się przedmiotowa zmiana lasu na użytek rolny w aspekcie finansowym gospodarstwa rolnego prowadzonego przez wnioskodawców.
W wyniku przeprowadzonych czynności po drugiej decyzji kasacyjnej Kolegium – Starosta B. decyzją z dnia [...] stycznia 2012 r., nr [...] po raz kolejny odmówił udzielenia zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny na działce nr [...], stanowiącej własność M. i Z. P.. Powyższe rozstrzygnięcie organ podjął po ustaleniu, że działka stanowi ewidencyjnie grunt leśny, ale całkowicie pozbawiony roślinności leśnej. Poprzedni właściciel wyciął cały drzewostan pozostawiając jedynie pnie i gałęzie po wycince. Działka jest otoczona od strony północnej, zachodniej i częściowo za drogą południowej – drzewostanami mieszanymi rębnymi lub przyszłorębnymi. Od strony wschodniej i południowej działka przylega do dróg gminnych. Jak wynika z dokumentów przedłożonych przez wnioskodawców łączna wielkość gruntów rolnych przez nich posiadanych na terenie powiatu b. wynosi około [...] ha. Żądanie przekształcenia lasu na użytek rolny strony uzasadniają zamiarem prowadzenia hodowli borówki amerykańskiej, która – ich zdaniem – jest dogodna na spornej działce z uwagi na jej bliskie położenie od ich zamieszkania oraz fakt, że po wycięciu drzewostanu grunt nie wymaga znacznych nakładów na jego przygotowanie pod tę uprawę. Strony przedstawiły również decyzję środowiskową. Zdaniem organu wskazane przez wnioskodawców okoliczności nie stanowią "szczególnie uzasadnionej potrzeby", która jest warunkiem udzielenia zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny zgodnie z treścią art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach. Przede wszystkim posiadają oni inne działki o tej samej klasie i powierzchni umożliwiające hodowlę borówki, jak np. działka nr [...] w obrębie ewidencyjnym Z. gmina S.. Wobec tego faktu okoliczność bliższej odległości od działki spornej nr [...] do miejsca zamieszkania stron traci na znaczeniu. Również w świetle dobrej dochodowości prowadzonej przez nich działalności organ uznał, że hodowla borówki nie jest dla nich priorytetem mającym wesprzeć ich sytuację życiową i materialną. Nie wykazali zatem, aby zaistniała szczególna okoliczność uzasadniająca uwzględnienie żądania. Nadto organ wskazał, że wobec ustawowego nakazu ochrony zasobów leśnych decyzje zezwalające na zmianę lasu na użytek rolny powinny stanowić wyjątek. Dlatego odmówił udzielenia przedmiotowego zezwolenia. Jako niemające wpływu na wynik sprawy uznał organ datę wycięcia drzewostanu przez poprzedniego właściciela oraz datę wystąpienia o podział działki, gdyż były to fakty mające miejsce przed datą zakupu działki przez obecnych wnioskodawców.
Odwołanie od powyższej decyzji złożyli M. i Z. P..
Decyzją z dnia [...] lutego 2012 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję uznając, że jest ona zgodna z prawem. Kolegium podzieliło stanowisko organu pierwszej instancji w kwestii konieczności wykazania przez wnioskujących o zmianę lasu na użytek rolny szczególnych, kwalifikowanych okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasad wynikających z ustawy o lasach, których celem jest trwałość utrzymania lasów, powiększania ich zasobów oraz zapewnienia ciągłości użytkowania lasów. Zdaniem organu odwoławczego uzasadnianie żądania zmiany lasu na użytek rolny zamiarem uprawy borówki amerykańskiej i uzyskaniem dodatkowych korzyści materialnych nie jest szczególnie niezbędnym powodem z punktu widzenia interesów życiowych wnioskodawców i nie może przeważyć zasady trwałości utrzymywania lasów.
Skargę na powyższą decyzję do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku złożyli M. i Z. P. zarzucając naruszenie: art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach poprzez przyjęcie, że zgłoszona przez skarżących potrzeba powiększenia gospodarstwa rolnego nie stanowi szczególnie uzasadnionej potrzeby w rozumieniu wskazanego przepisu oraz naruszenie art. 7, 77 § 1 i 80 k.p.a. poprzez nienależyte wyjaśnienie wszystkich okoliczności sprawy i błędną ocenę zgromadzonego materiału dowodowego.
Do skargi dołączono opinie prawną dotyczącą niektórych aspektów interpretowania przesłanki dopuszczenia zmiany lasu na użytek rolny.
Podczas rozprawy w dniu 12 lipca 2012 r. skarżący wskazał na zarzut nierównego traktowania wywodząc, że jego sąsiad otrzymał zezwolenie i wycina las na swojej działce. Przyznał, że sporna w sprawie niniejszej działka z dwóch stron jest otoczona lasem, pozostałe strony przylegają do drogi oraz że otrzymał zawiadomienie o konieczności jej zalesienia.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uznał, że skarga podlega oddaleniu.
W ocenie Sądu w zaskarżonej decyzji trafnie oceniono, że skarżący nie wykazali istnienia podstawowej przesłanki warunkującej uzyskanie zezwolenia na zmianę lasu na użytek rolny, o której mowa w art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (tekst jedn. Dz. U. z 2011 r. Nr 12, poz. 59 ze zm.), tj. szczególnie uzasadnionych potrzeby właściciela lasu.
W ocenie Sądu poprzez użycie zwrotu "szczególnie" ustawodawca zaznaczył, że nie wystarczy ustalenie wystąpienia po stronie właściciela lasu jakiejkolwiek, zwykłej potrzeby przekształcenia terenu leśnego na użytek rolny, ale musi to być potrzeba wyjątkowa, kwalifikowana, uzasadniona szczególnymi okolicznościami. Za szczególne potrzeby z art. 13 ust. 2 ustawy o lasach mogą być uznane tylko takie wyjątkowe, kwalifikowane przesłanki, które w sytuacji konkretnego właściciela przeważają nad zasadą ochrony i trwałości utrzymania lasu.
Sąd wskazał, że w rozpoznawanej sprawie w oparciu o zgromadzony materiał dowodowy można stwierdzić, iż w sytuacji skarżących – posiadających około [...] ha gruntów rolnych i osiągających znaczne dochody z prowadzonej działalności - uprawa borówki amerykańskiej faktycznie zmierza jedynie do powiększenia ilości posiadanych gruntów rolnych, powiększenia zakresu działalności, uzyskania większych dochodów, a więc ma na celu prawidłowy rozwój i zwiększenie dochodowości gospodarstwa rolnego. W ocenie sądu dążenie do rozwijania prowadzonej działalności jest naturalnym procesem, właściwym wszystkim dochodowym przedsięwzięciom, natomiast z pewnością nie spełnia przesłanki "szczególnie uzasadnionych potrzeb właściciela lasu" z art. 13 ust. 2 ustawy o lasach. Tej oceny nie zmienia charakterystyka położenia działki mającej dobry dojazd do miejsca zamieszkania skarżących i wskazywany przez nich fakt najmniejszych wydatków, jakie musieliby ponieść, gdyby udało się uprawę zrealizować właśnie na działce nr [...]. Są to jednak, w ocenie Sądu, jedynie elementy kalkulacji poprzedzającej każdą decyzję o rozpoczęciu nowego profilu działalności, natomiast nie mają nic wspólnego z wykazywaniem "szczególnie uzasadnionych potrzeb".
Sąd nie podzielił stanowiska skarżących, iż to przede wszystkim organ ma obowiązek wszechstronnego zgromadzenia materiału dowodowego i wykazania wystąpienia "szczególnie uzasadnionych okoliczności" przemawiających za zmianą lasu na użytek rolny. To strona wnioskująca o udzielenie zezwolenia na przekształcenie najlepiej zna swoją sytuację i to ona powinna dopełnić starań wykazania, że znajduje się w takich wyjątkowych okolicznościach, iż przekształcenie jest dla niej niezbędne.
W ocenie sądu strona na takie okoliczności nie wskazała.
Odnośnie natomiast twierdzeń skarżących o uzyskaniu przez właściciela sąsiedniej nieruchomości zezwolenia na przekształcenie lasu na użytek rolny i podniesionego przez niego zarzutu nierównego traktowania, Sąd wskazał, że zarówno organy orzekające, jak i sąd rozstrzygają w oparciu o okoliczności konkretnej sprawy i nie są związane rozstrzygnięciami wydanymi w innych sprawach.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wnieśli M. P. i Z. P.. Powołując się obie podstawy określone w art. 174 p.p.s.a., zaskarżonemu orzeczeniu zarzucono naruszenie:
1. przepisów prawa materialnego, tj.:
a) art. 13 ust. 2 ustawy o lasach w z art. 156 § 1 pkt 2 k.p.a. poprzez ich błędną
wykładnią i przyjęcie, że wnioskodawcy nie wykazali wystarczających przesłanek
przemawiających za zmianą lasu na użytek rolny oraz przyjęcie, że w sytuacji
skarżących - posiadających ok. [...] ha gruntów rolnych i osiągających znaczne
dochody z prowadzonej działalności - uprawa borówki amerykańskiej faktycznie
zmierza jedynie do powiększenia ilości posiadanych gruntów rolnych, powiększenia
zakresu działalności, uzyskania większych dochodów, a więc ma na celu jedynie
prawidłowy rozwój i zwiększenie dochodowości gospodarstwa rolnego;
b) art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach poprzez jego błędną
wykładnię i przyjęcie, że w sprawie nie istnieją szczególnie uzasadnione okoliczności
skarżących w żądaniu przekształcenia przeznaczenia nieruchomości przy
jednoczesnym całkowitym pominięciu konieczności zbadania przez organy obu
instancji, a za nimi przez Sąd I instancji, czy skarżący posiadają inne nieruchomości,
na których byłaby możliwe prowadzenie uprawy borówki amerykańskiej;
2. przepisów postępowania mających istotny wpływ na wynik sprawy, tj.:
a) art. 145 § 1 pkt 1 c p.p.s.a. zw. z art. 7 k.p.a. i art. 77 § 1 k.p.a. przez oddalenie skargi w sytuacji nieprzeprowadzenia postępowania dowodowego i nieustalenia przez organ administracji, czy zachodziła po stronie skarżącej przesłanka szczególnie uzasadnionej potrzeby zmiany lasu na użytek rolny w rozumieniu art. 13 ust, 2 i 3 pkt 2 w zw. z art. 3 ustawy o lasach oraz przyjęcie bezprzedmiotowości prowadzenia postępowania wyjaśniającego celem wszechstronnego zbadania sytuacji wnioskodawców;
b) art. 3 § 1 i art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy p.p,s.a. w zw. z art. 71 § 1 k.p.a., art. 86 k.p.a., art. 7 k.p.a. polegające na tym, że Sąd I instancji w wyniku niewłaściwej kontroli legalności działalności administracji publicznej uznał,, że organy administracyjne wydające decyzje w sposób prawidłowy i wyczerpujący przeprowadziły postępowanie dowodowe w zakresie posiadania przez skarżących innych działek o tej samej klasie i powierzchni umożliwiającą hodowlę borówki amerykańskiej.
Wskazując na powyższe uchybienia, skarżący kasacyjnie wnieśli o uchylenie w całości zaskarżonego wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku, ewentualnie - w razie uznania, że zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego - uchylenie w całości zaskarżonego wyroku oraz rozpoznanie niniejszej skargi oraz zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej podniesiono, że przesłanka, od spełnienia której uzależniona została możliwość zmiany przeznaczenia gruntu z lasu na użytek rolny sformułowana została przez ustawodawcę w sposób ogólny, wymagający w każdym przypadku dokonania przez organ oceny "wskazywanych przez stronę okoliczności". Ocena ta jednak nie może być dobrowolna, oderwana od stanu faktycznego sprawy. Wręcz przeciwnie, dopiero przeprowadzone przez organ postępowanie dowodowe może potwierdzić bądź też wykluczyć zaistnienie warunków opisanych w tym przepisie. Analizie winna zostać poddana nie tylko sytuacja materialna wnioskodawców, posiadany przez nich majątek, ale również inne aspekty tj. sytuacja rodzinna, możliwość prowadzenia upraw borówki na innych nieruchomościach, położenie nieruchomości, sąsiedztwo z terenami zabudowanymi i z utwardzoną drogą. Przede wszystkim natomiast organ powinien wziąć pod uwagę cele obecne i przyszłe właściciela, zamiar podjęcia działań eliminujących straty ekonomiczne, motywy nabycia nieruchomości, całkowity brak zalesienia oraz charakterystykę specjalistycznej produkcji rolnej i sadowniczej owoców borówki amerykańskiej. To właśnie suma wskazanych powyżej okoliczności stanowi szczególnie uzasadnione potrzeby właściciela lasu. Zatem dla oceny, czy organy naruszyły art. 13 ust. 2 ustawy o lasach, konieczne jest ustalenie, czy w kontrolowanym postępowaniu prawidłowo ustalono stan faktyczny i wzięto pod uwagę wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia okoliczności. Dlatego także w toku postępowania poprzedzającego wydanie decyzji administracyjnej wydawanej w ramach "uznania administracyjnego" organy zobowiązane są przestrzegać podstawowych zasad postępowania administracyjnego określonych w
art. 7, 8, 77 k.p.a.
Zdaniem skarżących nie ulega wątpliwości, że stan faktyczny nie został w przedmiotowej sprawie dostatecznie wyjaśniony. Przede wszystkim brak jest przekonujących ustaleń w kwestii uznania lub odmowy uznania działki nr [...] za las w rozumieniu przepisów ustawy o lasach. Ponadto, działki sąsiadujące z działką skarżących są działkami budowlanymi z przeznaczeniem na budownictwo jednorodzinne w zabudowie szeregowej. Uchybienia te nie zostały dostrzeżone przez Sąd pierwszej instancji.
Ponadto wskazano, że prawidłowa wykładnia art. 3 ustawy o lasach prowadzi do wniosku, iż zakres znaczeniowy definiowanego pojęcia "lasu" - na potrzeby okoliczności stanu faktycznego przedmiotowej sprawy - obejmuje przesłanki spełnione kumulatywnie (koniunkcja) - grunt o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony, przeznaczony do produkcji leśnej. Rodzaj roślinności znajdującej się na gruncie nie rozstrzyga o kwalifikacji prawnej gruntu. Dopiero przeznaczenie gruntu do produkcji leśnej pozwala na uznanie tego gruntu za las. W świetle tego brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż działka nr [...] może być zakwalifikowana jako las i objęta uproszczonym planem urządzania lasu. Z tego względu podniesiony został zarzut zakwalifikowania przedmiotowej działki jako gruntu leśnego, bez szczegółowego uwzględnienia najważniejszych okoliczności.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw.
Dokonując oceny zasadności wniesionej w sprawie skargi kasacyjnej w granicach określonych w art.183 §1 p.p.s.a. i nie dostrzegając przy tym wystąpienia przesłanek nieważności postępowania, o których mowa w § 2 wskazanego przepisu, stwierdzić trzeba, że podniesione w skardze kasacyjnej zarzuty naruszenia przepisów prawa zmierzały do wykazania, że niezasadnie odmówiono skarżącym zmiany lasu na użytek rolny. Istota sporu sprowadza się zatem do rozważenia zasadności podniesionego w skardze kasacyjnej zarzutu naruszenia przepisów prawa materialnego - art.13 ust.2 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że skarżący nie wykazali przesłanek przemawiających za uwzględnieniem ich wniosku.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że ustawodawca w art.13 ust.1 wskazał obowiązki właścicieli lasów i wymienił katalog zachowań, które mają na celu trwałe utrzymanie lasów i zapewnienie ciągłości ich użytkowania. Tym samym wyraził zasadę, że priorytetem jest ochrona lasów. W celu zapewnienia powszechnej ochrony lasów również w art. 9 ust.1 ustawy ustawodawca wskazał na obowiązki właścicieli lasów. Przepisy te korelują z zasadami gospodarki leśnej zawartymi w art.8 ustawy: powszechnej ochrony lasów, trwałości utrzymania lasów, ciągłości i zrównoważonego wykorzystania wszystkich funkcji lasów oraz powiększania zasobów leśnych.
W tym kontekście możliwość zmiany lasu na użytek rolny należy do sytuacji szczególnych, wyjątkowych, a wykładnia art.13 ust.2 w związku ze wskazanymi powyżej regulacjami prawnymi prowadzi do wniosku, że właściciel lasu powinien wykazać szczególnie uzasadnioną potrzebę dokonania takiej zmiany.
Wbrew twierdzeniom skargi kasacyjnej, to na właścicielu lasu spoczywa ciężar wykazania, że zaistniały szczególnie uzasadnione potrzeby. Sposób sformułowania wskazanego przepisu, który jako jedyną przesłankę wymienia " szczególnie uzasadnioną potrzebę właściciela lasu" prowadzi do wniosku, że na organie prowadzącym postępowanie spoczywa obowiązek dokładnego zbadania tej przesłanki w jednostkowej sytuacji strony wnioskującej i dokonania oceny wskazywanych przez stronę okoliczności.
Dokonując wykładni przesłanki "szczególnie uzasadnionych potrzeb" należy podzielić pogląd wyrażony w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 20 października 2011 r. , sygn. II OSK 1448/10, publ.www.nsa.gov.pl , który stwierdził, że pojęcie szczególnej potrzeby właściciela lasu niesie w sobie element pewnego przymusu sytuacyjnego, który może oczywiście wynikać dla strony z różnych okoliczności. Zmiana przeznaczenia lasu na użytek rolny musi więc być dla właściciela tego lasu czymś niezbędnym w danej sytuacji, przy czym potrzeba ta powinna być uzasadniona nie tylko z jego subiektywnego punktu widzenia, ale przede wszystkim przy zastosowaniu obiektywnych kryteriów oceny sytuacji strony i jej argumentów.
Odnosząc powyższe do rozpoznawanej sprawy stwierdzić trzeba, że Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku dokonał prawidłowej wykładni art.13 ust.2 ustawy o lasach i we właściwy sposób przepis ten zastosował.
Skarżący wniosek o zmianę lasu na użytek rolny uzasadniali zamiarem prowadzenia na działce uprawy borówki amerykańskiej, położeniem działki w niewielkiej odległości od miejsca zamieszkania i związanymi z tym ułatwieniami komunikacyjnymi oraz łatwiejszym pozyskaniem pracowników i ich dowozem na działkę ( pismo z dnia 9 maja 2011 r.). Ponadto wskazywali, że działka ta jest dogodna dla uprawy borówki amerykańskiej z uwagi na dużą zawartość próchnicy w glebie i dlatego koszty uprawy byłyby niższe niż na innych działkach, będących ich własnością ( pismo z dnia 7 grudnia 2011 r.). Odnośnie do tego ostatniego argumentu skarżący, mimo wezwania organu, nie przedstawili kosztorysu lub konkretnych wyliczeń na poparcie swoich twierdzeń. Ponadto, jak ustalił organ prowadzący postępowanie, skarżący posiadają gospodarstwo rolne o powierzchni [...] ha, a jak wynika z wypisów z ewidencji gruntów są to grunty orne, łąki i pastwiska. Wbrew twierdzeniom skargi kasacyjnej, organ poczynił ustalenia i rozważał, czy skarżący posiadają inną nieruchomość, którą mogliby przeznaczyć na uprawę borówki. W uzasadnieniu decyzji z dnia [...]stycznia 2012 r. Starosta Powiatu B. wskazał, że w sytuacji posiadania innych gruntów rolnych o tej samej klasie i powierzchni, jak chociażby działka nr [...] położona w obrębie ewidencyjnym Z., gm. S., sama chęć zagospodarowania działki nie może być uznana za szczególnie uzasadnioną potrzebę właściciela lasu. W tym kontekście nietrafny jest zarzut skargi kasacyjnej naruszenia art.13 ust.2 ustawy o lasach przez pominięcie zbadania przez organy obu instancji, czy skarżący posiadają inne nieruchomości, na których byłoby możliwe prowadzenie uprawy borówki amerykańskiej. Skarżący nie twierdzili bowiem, że na posiadanych przez nich gruntach nie jest możliwie prowadzenie uprawy borówki, lecz podnosili, że prowadzenie takiej uprawy na innych gruntach, niż działka nr [...], wiązałoby się z wyższymi nakładami finansowymi. Przy czym, jak wyżej wskazano, na tę okoliczność nie przedłożyli żadnych wyliczeń.
Podnoszony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art.156 §1 pkt 2 k.p.a. nie może być uwzględniony, gdyż Sąd pierwszej instancji nie dopuścił się naruszenia prawa, a zatem nie mógł także rażąco tego prawa naruszyć. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej nie rozwinięto tego zarzutu, co czyni bezprzedmiotowymi dalsze rozważania dotyczące wskazanego zarzutu.
Nie można także podzielić argumentacji skargi kasacyjnej dotyczącej naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisów postępowania art. 145 §1 pkt 1 lit. c p.p.s.a. w zw. z art. 7 i 77 §1 k.p.a. przez oddalenie skargi w sytuacji nie przeprowadzenia przez organ administracji postępowania dowodowego. W tej kwestii skarżący kasacyjnie podnoszą dwie okoliczności: po pierwsze - organy przekroczyły granice uznania administracyjnego zakreślone w art.13 ust.2 ustawy o lasach, po drugie - w sprawie nie dokonano przekonywujących ustaleń, w kwestii uznania lub odmowy uznania działki nr [...] za las w rozumieniu przepisów ustawy o lasach.
Odnośnie do zarzutu przekroczenia granic uznania administracyjnego skarżący kasacyjnie twierdzą, że organy nie zbadały ich sytuacji życiowej, przy czym sami skarżący dokonują analizy pojęcia " potrzeba" w rozumieniu: konieczność, mus, niezbędność, przymus sytuacyjny. Właśnie w tym kontekście, w takim rozumieniu znaczenia słowa "potrzeba", organy administracji i Sąd pierwszej instancji dokonywały oceny wniosku skarżących, akcentując przy tym, że chodzi o szczególnie uzasadnioną potrzebę właściciela lasu. Nietrafnie także w skardze kasacyjnej podniesiono, że nie została zbadana sytuacja życiowa strony skarżącej. Do tej kwestii odniósł się zarówno Sąd pierwszej instancji, jak również organy orzekające w sprawie.
Nie można podzielić zarzutu braku ustaleń dotyczących uznania działki za grunt leśny, gdyż w tej kwestii nie ma w sprawie żadnych wątpliwości. Działka nr [...] w ewidencji gruntów figuruje jako las. O kwalifikacji gruntu, jako lasu w oparciu o kryterium przeznaczenia rozstrzygają dane z ewidencji gruntów prowadzonej na podstawie ustawy z 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jedn. Dz.U. 2010, Nr 193, poz. 1287 ze zm.), która w art. 21 ust. 1 stanowi, że podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podatków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Taką też działkę nabywali skarżący i mieli tego świadomość. Dodatkowo, jak wynika z pisma Nadleśnictwa D. z dnia 8 sierpnia 2011 r. skarżący Z. P.w dniu 21 września 2010 r. został poinformowany o wynikającym z ustawy o lasach obowiązku odnowienia wyciętego zrębu w terminie 5 lat od usunięcia drzewostanu. Ponadto z protokołu oględzin nieruchomości z dnia 11 lutego 2011 r. wynika, że znajdują się na niej pnie drzew, gałęzie, a działkę od strony północnej, zachodniej i część za drogą od strony południowej otaczają drzewostany rębne lub przyszłorębne mieszane.
W świetle art.3 ustawy o lasach –" Lasem w rozumieniu ustawy jest grunt: 1) o zwartej powierzchni co najmniej 0,10 ha, pokryty roślinnością leśną (uprawami leśnymi) - drzewami i krzewami oraz runem leśnym - lub przejściowo jej pozbawiony:
a) przeznaczony do produkcji leśnej lub
b) stanowiący rezerwat przyrody lub wchodzący w skład parku narodowego albo
c) wpisany do rejestru zabytków;
2) związany z gospodarką leśną, zajęty pod wykorzystywane dla potrzeb gospodarki leśnej: budynki i budowle, urządzenia melioracji wodnych, linie podziału przestrzennego lasu, drogi leśne, tereny pod liniami energetycznymi, szkółki leśne, miejsca składowania drewna, a także wykorzystywany na parkingi leśne i urządzenia turystyczne".
W literaturze podkreśla się, że ustawa o lasach wprowadza kilka kryteriów uznawania gruntu za las; trzy podstawowe zostały ujęte w art. 3 ust. 1, dodatkowe w art. 3 ust. 2:
1) kryterium przyrodnicze - pokrycie roślinnością leśną (uprawami leśnymi), na którą składają się drzewa i krzewy oraz runo leśne, przy czym przejściowe pozbawienie roślinności leśnej nie pozbawia gruntu cechy lasu, jeżeli spełnione są pozostałe kryteria,
2) kryterium przestrzenne - zwarta powierzchnia co najmniej 0,10 ha,
3) kryterium przeznaczenia - do produkcji leśnej, chyba że chodzi o lasy w rezerwatach przyrody i w parkach narodowych bądź wpisane do rejestru zabytków, które z istoty swej nie są przeznaczone do produkcji leśnej,
4) dodatkowe kryterium związku z gospodarką leśną - art. 3 ust. 2.
(por. Ustawa o lasach. Komentarz. Radecki Wojciech. Warszawa 2012; Bartosz Rakoczy. Ustawa o lasach. Komentarz. Wolters Kluwer Polska Sp.z o.o. Warszawa 2011).
Nie ulega wątpliwości, jak przyjęły też organy i Sąd pierwszej instancji, że działka skarżących jest lasem w znaczeniu wyżej wskazanym. Nietrafne są dotyczące tej kwestii zarzuty skargi kasacyjnej.
Sąd pierwszej instancji dokonał prawidłowej wykładni wskazanych w skardze kasacyjnej przepisów, prawidłowo je zastosował, a także we właściwy sposób przeprowadził kontrolę legalności zaskarżonej decyzji, szczegółowo i wyczerpująco uzasadniając zaskarżone orzeczenie.
Mając na uwadze powyższe Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art.184 p.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną.
