III SA/Gd 123/14
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku
2014-04-10Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Alina Dominiak /sprawozdawca/
Elżbieta Kowalik-Grzanka
Felicja Kajut /przewodniczący/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Felicja Kajut Sędziowie: Sędzia WSA Alina Dominiak (spr.) Sędzia WSA Elżbieta Kowalik-Grzanka Protokolant Starszy sekretarz sądowy Hanna Tarnawska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2014 r. sprawy ze skargi S. E. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] z dnia 18 marca 2011 r. nr [...] w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy 1. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Starosty [...] z dnia 14 lutego 2011 r. nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia 14 lutego 2011r. nr [...] Starosta, działając na podstawie art. 5 ust. 5 w zw. z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009r. Nr 1, poz. 7 ze zm.), orzekł o zatrzymaniu S. E. prawa jazdy kategorii ABT nr [...] druk nr [...], wydanego dnia 12 grudnia 2002r. przez Starostę ego do czasu ustania przyczyn zatrzymania oraz nałożył obowiązek zwrotu prawa jazdy do depozytu tutejszego starostwa w terminie 14 dni od dnia, w którym niniejsza decyzja stała się ostateczna.
W uzasadnieniu wskazano, że dłużnik alimentacyjny odmówił podjęcia robót publicznych zorganizowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w B. jako osoba bezrobotna albo poszukująca pracy. W tej sytuacji Kierownik GOPS złożył wniosek do starosty o zatrzymanie mu prawa jazdy. Z art. 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wynika, że starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy na wniosek organu właściwego dłużnika, w przypadku gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił złożenia oświadczenia majątkowego, zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny lub poszukujący pracy bez uzasadnionej przyczyny.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 18 marca 2011r. Nr [...], działając na podstawie art. 2 ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych oraz art. 127 § 2 w zw. z art. 17 pkt 1 i art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., po rozpoznaniu odwołania S. E., zaskarżoną decyzję utrzymało w mocy.
Organ wskazał, że podstawę wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy stanowiły przepisy ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009r. nr 1 poz. 7 ze zm.). Organ przywołał treść art. 5 ust. 3-6 ustawy stwierdzając, że w przypadku m.in. odmowy podjęcia przez dłużnika alimentacyjnego robót publicznych bez uzasadnionej przyczyny organ właściwy dłużnika kieruje wniosek o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, a na podstawie tego wniosku starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.
Na powyższą decyzję S. E. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku , w której zakwestionował swoje ojcostwo i obowiązek uiszczania alimentów. Zarzucił, że nie ma przepisów upoważniających do zatrzymania mu prawa jazdy.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.
Postanowieniem z dnia 17 listopada 2011r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, na podstawie art. 125 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zawiesił postępowanie w sprawie. Przed Trybunałem Konstytucyjnym toczyło się postępowanie o sygn. akt K 23/10 z wniosku Prokuratora Generalnego, który wystąpił o stwierdzenie, że art. 5 ust. 3, ust. 5 i 6 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów są niezgodne z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Rozstrzygnięcie sprawy zależało od wyniku tego postępowania, bowiem organy rozstrzygały na podstawie art. 5 ust. 3 i art. 5 ust.5 w/w ustawy.
Zawieszone postępowanie zostało podjęte przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku postanowieniem z dnia 17 lutego 2014r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:
W myśl art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.
Zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Skarga podlegała uwzględnieniu.
Podstawę prawną wydanych decyzji, dotyczących zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu, stanowiły przepisy ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ( tj. Dz.U. z 2009 r. nr 1 poz.7 ze zm.).
Niezbędne jest w tym miejscu stwierdzenie, że wcześniej możliwość zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu normowały przepisy ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz.U. Nr 86, poz.732 ze zm.), zwanej dalej "ustawą o dłużnikach alimentacyjnych".
Przepis art. 5 ustawy o dłużnikach alimentacyjnych stanowił:
1. organ właściwy dłużnika, w przypadku złożenia wniosku, o którym mowa w art. 4 ust. 3, kieruje do starosty wniosek o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego.
2. Na podstawie wniosku, o którym mowa w ust. 1, starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.
3. Zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje na wniosek organu właściwego dłużnika po stwierdzeniu ustania przyczyn zatrzymania.
Art. 4 ust. 3 ustawy o dłużnikach alimentacyjnych stanowił, że w przypadku uniemożliwienia przez dłużnika alimentacyjnego przeprowadzenia wywiadu (...), lub odmowy podjęcia prac (...) lub uchylania się od nich, organ właściwy dłużnika informuje podmiot uprawniony do złożenia wniosku o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny ).
Wyrokiem z dnia 22 września 2009 r. sygn. akt P 46/07 ( OTK-A 2009/8/126, Dz. U. 2009/159/1261) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 5 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej jest niezgodny z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W uzasadnieniu Trybunał stwierdził, że choć zakwestionowany art. 5 ustawy o dłużnikach alimentacyjnych został uchylony na mocy art. 47 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7), w ten sposób, że ustawę o dłużnikach alimentacyjnych zastąpiono nową ustawą o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, to rozpoznanie sprawy było "konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw" (art. 39 ust. 3 ustawy o TK). Z pytaniem prawnym zwrócił się bowiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, a objęty pytaniem przepis kształtował nadal sytuację prawną w postępowaniu zawisłym przed tym sądem.
Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku stwierdził m.in., że "zakwestionowana regulacja narusza w szczególności zasadę sprawiedliwej procedury. Brak stosownego trybu odwoławczego sprawia, że wniosek organu właściwego dłużnika (wójta, burmistrza, prezydenta miasta) dotyczący zatrzymania prawa jazdy może mieć charakter nie dość zweryfikowany, a nawet - arbitralny. Ewentualna kontrola sądowoadministracyjna decyzji starosty o zatrzymaniu prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego nie obejmuje zasadności merytorycznej wniosku kierowanego do starosty przez organy samorządowe miejsca zamieszkania dłużnika. Wobec związania starosty tym wnioskiem sąd administracyjny nie bada też - w podstawowym wymiarze - merytorycznej zasadności decyzji starosty w sprawie zatrzymania prawa jazdy. Tymczasem zasada sprawiedliwej procedury wymaga, by odpowiedni organ mógł przedstawić motywy swego rozstrzygnięcia, a ponadto - by rozstrzygnięcie to było weryfikowalne, a postępowanie prowadzone w sposób jawny i z udziałem stron".
Trybunał Konstytucyjny zauważył, że "obowiązująca ustawa z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów mieści (w art. 5 ust. 3 pkt 3, ust. 5 i 6) unormowania analogiczne do zawartych w art. 5 kwestionowanej (a już nieobowiązującej) ustawy o dłużnikach alimentacyjnych z 22 kwietnia 2005 r."
Art. 5 wspomnianej ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, na podstawie której orzekały organy obu instancji w niniejszej sprawie, miał treść następującą:
1. Organ właściwy dłużnika przekazuje komornikowi sądowemu informacje mające wpływ na skuteczność prowadzonej egzekucji, w szczególności zawarte w wywiadzie alimentacyjnym oraz oświadczeniu majątkowym dłużnika alimentacyjnego.
2. W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu braku zatrudnienia, organ właściwy dłużnika:
1) zobowiązuje dłużnika alimentacyjnego do zarejestrowania się jako bezrobotny albo jako poszukujący pracy w przypadku braku możliwości zarejestrowania się jako bezrobotny;
2) informuje właściwy powiatowy urząd pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego.
3. W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił:
1) złożenia oświadczenia majątkowego,
2) zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy,
3) bez uzasadnionej przyczyny, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych
- organ właściwy dłużnika składa wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) oraz kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 3 pkt 2 i 3, starosta jest obowiązany do informowania o tym organu właściwego dłużnika.
4a. Organ właściwy dłużnika alimentacyjnego przekazuje powiatowemu urzędowi pracy informacje o utracie statusu dłużnika alimentacyjnego lub ustaniu potrzeby aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego.
5. Na podstawie wniosku, o którym mowa w ust. 3, starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.
6. Zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje na wniosek organu właściwego dłużnika, gdy dłużnik umożliwi przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego, złoży oświadczenie majątkowe, zarejestruje się jako bezrobotny albo poszukujący pracy, podejmie pracę albo inną formę aktywizacji zawodowej zaproponowaną przez powiatowy urząd pracy.
W dniu 19 listopada 2010 r. Prokurator Generalny zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie, że art. 5 ust.3 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, ze zm.) w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego , oraz art. 5 ust.5 i 6 tej ustawy są niezgodne z art. 31 ust.3 Konstytucji.
Z tego względu doszło do zawieszenia postępowania w niniejszej sprawie.
Wyrokiem z dnia 12 lutego 2014 r. w sprawie o sygn. akt K 23/10 ( Dz.U. z 2014 r. poz.236) Trybunał Konstytucyjny , po rozpoznaniu wniosku Prokuratora Generalnego o zbadanie zgodności:
1) art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, ze zm.) w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, oraz art. 5 ust. 5 i 6 tej ustawy z art. 31 ust. 3 Konstytucji,
2) art. 5 ust. 3b ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, z zasadą proporcjonalności wywiedzioną z art. 2 Konstytucji,
- orzekł, że art. 5 ust. 3b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2012 r. poz. 1228 i 1548) w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, jest zgodny z wywodzoną z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą proporcjonalności,
-postanowił, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.
Z uzasadnienia powyższego wyroku wynika, że Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się merytorycznie na temat zgodności z Konstytucją art. 5 ust. 3, art. 5 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, ze zm.) z uwagi na utratę mocy obowiązującej tych przepisów.
Trybunał wskazał, że "na mocy art. 2 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 205, poz. 1212; dalej: ustawa zmieniająca z 2011 r.) art. 5 ust. 3 ustawy alimentacyjnej otrzymał następujące brzmienie:
"W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił:
1) złożenia oświadczenia majątkowego,
2) zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy,
3) bez uzasadnionej przyczyny, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych
– organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie dotyczące uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych".
W przepisie tym po ust. 3 dodano także ust. 3a i 3b.
Trybunał Konstytucyjny wskazał też, że "mocą art. 2 pkt 3 lit. c ustawy zmieniającej z 2011 r. również treść zakwestionowanych we wniosku Prokuratora Generalnego z 19 listopada 2010 r. norm wynikających z art. 5 ust. 5 i 6 ustawy alimentacyjnej została zmieniona, otrzymując brzmienie:
"5. Na podstawie wniosku, o którym mowa w ust. 3b, starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.
6. Uchylenie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy następuje na wniosek organu właściwego dłużnika skierowanego do starosty, gdy:
1) ustanie przyczyna zatrzymania prawa jazdy, o której mowa w ust. 3, oraz dłużnik alimentacyjny przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów lub
2) nastąpi utrata statusu dłużnika alimentacyjnego".
W uzasadnieniu projektu powołanej nowelizacji wskazano m.in., że dokonane zmiany miały na celu wprowadzenie nowych rozwiązań w procedurze zatrzymywania prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego przez wprowadzenie trybu odwoławczego oraz realizację zasady proporcjonalności. W szczególności wskazano, że wprowadzenie zmian do ustawy alimentacyjnej ma na względzie realizację zasady proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji) oraz wprowadzenie zasady sprawiedliwej procedury (art. 2 Konstytucji), które uznane zostały przez Trybunał za naruszone dotychczasowym kształtem instytucji zatrzymywania prawa jazdy w wyroku z 22 września 2009 r., o sygn. P 46/07 (OTK ZU nr 8/A/2009, poz. 126).
Wejście w życie ustawy zmieniającej z 2011 r. 1 stycznia 2012 r. stanowiło podstawę do modyfikacji wniosku Prokuratora Generalnego, który w piśmie z 23 lipca 2012 r., wniósł o stwierdzenie, że art. 5 ust. 3b ustawy alimentacyjnej, w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, jest niezgodny z zasadą proporcjonalności wywiedzioną z art. 2 Konstytucji, a także o umorzenie postępowania w pozostałym zakresie."
Podsumowując powyższe stwierdzić należy, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 lutego 2014 r. nie wypowiedział się merytorycznie o konstytucyjności przepisów, na podstawie których wydano kwestionowane skargą decyzje. Trybunał ten natomiast wyrokiem z dnia 22 września 2009 r. uznał za niezgodne z Konstytucją unormowania zawarte w innej ustawie ( ustawie z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej). Podkreślenia wymaga, że unormowania ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ( w brzmieniu na dzień wydania zaskarżonych decyzji) dotyczące zatrzymania prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, były analogiczne do tych, o których niezgodności z Konstytucją orzekł Trybunał wyrokiem z dnia 22 września 2009 r.
Analogiczność tych unormowań wynika z porównania treści przepisów obu ustaw, przytoczonych wyżej, i potwierdzona została przywołanym wyżej stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego. Oznacza to, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z tzw. wtórną niekonstytucyjnością, polegającą na powtórzeniu przez parlament rozwiązania prawnego, już uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczny z aktem prawnym wyższego stopnia.
W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wyrażony jest pogląd, że uchylenie niekonstytucyjnej normy tożsamej z zawartą w innym przepisie niż poddany kontroli nie pozostaje bez wpływu na sposób jego interpretowania ( tak TK w wyroku z dnia 22 maja 2007 r. sygn. akt SK 36/06, OTK-A 2007/6/50, Dz.U.2007/98/657).
Istotne w tej sytuacji będzie - dla oceny legalności decyzji organu odwoławczego i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji w przedmiocie zatrzymania skarżącemu prawa jazdy - rozstrzygnięcie kwestii wpływu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 września 2009 r., sygn. akt P 46/07, na dopuszczalność zastosowania przez organy administracji art. 5 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów i zaaprobowania tego przez sąd administracyjny.
Należało w tej sytuacji rozstrzygnąć, czy sąd administracyjny może odmówić zastosowania przepisu ustawy w razie stwierdzenia jej tzw. wtórnej niekonstytucyjności. Na podstawie art. 178 ust. 1 Konstytucji RP sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Dopuszczalność odmowy przez sąd administracyjny zastosowania przepisu ustawy wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 października 2000 r. V SA 613/00 ( publ. System Informacji Prawnej LEX nr 46062), w którym stwierdzono, że "kognicja Naczelnego Sądu Administracyjnego obejmuje w ramach bezpośredniego stosowania Konstytucji (art. 8 ust. 2) także możliwość niezastosowania in concreto przepisu ustawy. W takim wypadku istnieje powinność zastosowania bezpośrednio normy konstytucyjnej (art. 46) na wypadek konfliktu między treścią normy konstytucyjnej i ustawowej. Decyduje o tym zasada zobowiązująca sąd do podległości normie hierarchicznie wyższej".
Pogląd ten Sąd w składzie orzekającym podziela.
Skoro zatem decyzja organu pierwszej instancji w podstawie prawnej wskazywała art. 5 ust. 3 i art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, które to przepisy, w ocenie Sądu, dotknięte są wtórną niekonstytucyjnością, to uznać należy, że w sprawie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego - norm Konstytucji RP - art. 2, który stanowi, że Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej oraz art. 31 ust. 3, który stanowi, że ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw ( tak też Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 7 września 2011 r. sygn. akt II SA/Rz 374/11, publ. Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach).
Naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy ( art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. ).
Utrzymując w mocy taką decyzję organ odwoławczy dopuścił się także naruszenia przepisów prawa materialnego.
Z powyższych względów na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ) w zw. z art. 135 p.p.s.a. Sąd orzekł jak w sentencji.
Wyeliminowanie z obrotu prawnego zaskarżonej i poprzedzającej ją decyzji powoduje, że w sprawie istnieć będzie stan przewidziany art. 4 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ( Dz. U. Nr 2005 r. poz.1212) , która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2012 r. Przepis ten stanowi, że jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy organ właściwy dłużnika złożył do starosty wniosek o zatrzymanie prawa jazdy, a w sprawie nie została wydana decyzja ostateczna, starosta zwraca wniosek organowi właściwemu dłużnika w celu przeprowadzenia postępowania na zasadach i w trybie ustawy, o której mowa w art. 2 (czyli ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, ze. zm.), w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organy będą miały na uwadze powyższe wskazania.
Na podstawie art. 152 p.p.s.a. Sąd orzekł, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Alina Dominiak /sprawozdawca/Elżbieta Kowalik-Grzanka
Felicja Kajut /przewodniczący/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Felicja Kajut Sędziowie: Sędzia WSA Alina Dominiak (spr.) Sędzia WSA Elżbieta Kowalik-Grzanka Protokolant Starszy sekretarz sądowy Hanna Tarnawska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 10 kwietnia 2014 r. sprawy ze skargi S. E. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] z dnia 18 marca 2011 r. nr [...] w przedmiocie zatrzymania prawa jazdy 1. uchyla zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Starosty [...] z dnia 14 lutego 2011 r. nr [...]; 2. stwierdza, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.
Uzasadnienie
Decyzją z dnia 14 lutego 2011r. nr [...] Starosta, działając na podstawie art. 5 ust. 5 w zw. z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009r. Nr 1, poz. 7 ze zm.), orzekł o zatrzymaniu S. E. prawa jazdy kategorii ABT nr [...] druk nr [...], wydanego dnia 12 grudnia 2002r. przez Starostę ego do czasu ustania przyczyn zatrzymania oraz nałożył obowiązek zwrotu prawa jazdy do depozytu tutejszego starostwa w terminie 14 dni od dnia, w którym niniejsza decyzja stała się ostateczna.
W uzasadnieniu wskazano, że dłużnik alimentacyjny odmówił podjęcia robót publicznych zorganizowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w B. jako osoba bezrobotna albo poszukująca pracy. W tej sytuacji Kierownik GOPS złożył wniosek do starosty o zatrzymanie mu prawa jazdy. Z art. 5 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wynika, że starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy na wniosek organu właściwego dłużnika, w przypadku gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił złożenia oświadczenia majątkowego, zarejestrowania w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny lub poszukujący pracy bez uzasadnionej przyczyny.
Samorządowe Kolegium Odwoławcze decyzją z dnia 18 marca 2011r. Nr [...], działając na podstawie art. 2 ustawy o samorządowych kolegiach odwoławczych oraz art. 127 § 2 w zw. z art. 17 pkt 1 i art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a., po rozpoznaniu odwołania S. E., zaskarżoną decyzję utrzymało w mocy.
Organ wskazał, że podstawę wydania decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy stanowiły przepisy ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009r. nr 1 poz. 7 ze zm.). Organ przywołał treść art. 5 ust. 3-6 ustawy stwierdzając, że w przypadku m.in. odmowy podjęcia przez dłużnika alimentacyjnego robót publicznych bez uzasadnionej przyczyny organ właściwy dłużnika kieruje wniosek o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, a na podstawie tego wniosku starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.
Na powyższą decyzję S. E. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku , w której zakwestionował swoje ojcostwo i obowiązek uiszczania alimentów. Zarzucił, że nie ma przepisów upoważniających do zatrzymania mu prawa jazdy.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.
Postanowieniem z dnia 17 listopada 2011r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, na podstawie art. 125 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, zawiesił postępowanie w sprawie. Przed Trybunałem Konstytucyjnym toczyło się postępowanie o sygn. akt K 23/10 z wniosku Prokuratora Generalnego, który wystąpił o stwierdzenie, że art. 5 ust. 3, ust. 5 i 6 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów są niezgodne z art. 31 ust. 3 Konstytucji. Rozstrzygnięcie sprawy zależało od wyniku tego postępowania, bowiem organy rozstrzygały na podstawie art. 5 ust. 3 i art. 5 ust.5 w/w ustawy.
Zawieszone postępowanie zostało podjęte przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku postanowieniem z dnia 17 lutego 2014r.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:
W myśl art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.
Zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tj. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
Skarga podlegała uwzględnieniu.
Podstawę prawną wydanych decyzji, dotyczących zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu, stanowiły przepisy ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ( tj. Dz.U. z 2009 r. nr 1 poz.7 ze zm.).
Niezbędne jest w tym miejscu stwierdzenie, że wcześniej możliwość zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu normowały przepisy ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej (Dz.U. Nr 86, poz.732 ze zm.), zwanej dalej "ustawą o dłużnikach alimentacyjnych".
Przepis art. 5 ustawy o dłużnikach alimentacyjnych stanowił:
1. organ właściwy dłużnika, w przypadku złożenia wniosku, o którym mowa w art. 4 ust. 3, kieruje do starosty wniosek o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego.
2. Na podstawie wniosku, o którym mowa w ust. 1, starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.
3. Zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje na wniosek organu właściwego dłużnika po stwierdzeniu ustania przyczyn zatrzymania.
Art. 4 ust. 3 ustawy o dłużnikach alimentacyjnych stanowił, że w przypadku uniemożliwienia przez dłużnika alimentacyjnego przeprowadzenia wywiadu (...), lub odmowy podjęcia prac (...) lub uchylania się od nich, organ właściwy dłużnika informuje podmiot uprawniony do złożenia wniosku o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny ).
Wyrokiem z dnia 22 września 2009 r. sygn. akt P 46/07 ( OTK-A 2009/8/126, Dz. U. 2009/159/1261) Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 5 ustawy z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej jest niezgodny z art. 2 i art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
W uzasadnieniu Trybunał stwierdził, że choć zakwestionowany art. 5 ustawy o dłużnikach alimentacyjnych został uchylony na mocy art. 47 ustawy z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7), w ten sposób, że ustawę o dłużnikach alimentacyjnych zastąpiono nową ustawą o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, to rozpoznanie sprawy było "konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw" (art. 39 ust. 3 ustawy o TK). Z pytaniem prawnym zwrócił się bowiem Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi, a objęty pytaniem przepis kształtował nadal sytuację prawną w postępowaniu zawisłym przed tym sądem.
Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu wyroku stwierdził m.in., że "zakwestionowana regulacja narusza w szczególności zasadę sprawiedliwej procedury. Brak stosownego trybu odwoławczego sprawia, że wniosek organu właściwego dłużnika (wójta, burmistrza, prezydenta miasta) dotyczący zatrzymania prawa jazdy może mieć charakter nie dość zweryfikowany, a nawet - arbitralny. Ewentualna kontrola sądowoadministracyjna decyzji starosty o zatrzymaniu prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego nie obejmuje zasadności merytorycznej wniosku kierowanego do starosty przez organy samorządowe miejsca zamieszkania dłużnika. Wobec związania starosty tym wnioskiem sąd administracyjny nie bada też - w podstawowym wymiarze - merytorycznej zasadności decyzji starosty w sprawie zatrzymania prawa jazdy. Tymczasem zasada sprawiedliwej procedury wymaga, by odpowiedni organ mógł przedstawić motywy swego rozstrzygnięcia, a ponadto - by rozstrzygnięcie to było weryfikowalne, a postępowanie prowadzone w sposób jawny i z udziałem stron".
Trybunał Konstytucyjny zauważył, że "obowiązująca ustawa z 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów mieści (w art. 5 ust. 3 pkt 3, ust. 5 i 6) unormowania analogiczne do zawartych w art. 5 kwestionowanej (a już nieobowiązującej) ustawy o dłużnikach alimentacyjnych z 22 kwietnia 2005 r."
Art. 5 wspomnianej ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, na podstawie której orzekały organy obu instancji w niniejszej sprawie, miał treść następującą:
1. Organ właściwy dłużnika przekazuje komornikowi sądowemu informacje mające wpływ na skuteczność prowadzonej egzekucji, w szczególności zawarte w wywiadzie alimentacyjnym oraz oświadczeniu majątkowym dłużnika alimentacyjnego.
2. W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny nie może wywiązać się ze swoich zobowiązań z powodu braku zatrudnienia, organ właściwy dłużnika:
1) zobowiązuje dłużnika alimentacyjnego do zarejestrowania się jako bezrobotny albo jako poszukujący pracy w przypadku braku możliwości zarejestrowania się jako bezrobotny;
2) informuje właściwy powiatowy urząd pracy o potrzebie aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego.
3. W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił:
1) złożenia oświadczenia majątkowego,
2) zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy,
3) bez uzasadnionej przyczyny, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych
- organ właściwy dłużnika składa wniosek o ściganie za przestępstwo określone w art. 209 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) oraz kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego.
4. W przypadkach, o których mowa w ust. 3 pkt 2 i 3, starosta jest obowiązany do informowania o tym organu właściwego dłużnika.
4a. Organ właściwy dłużnika alimentacyjnego przekazuje powiatowemu urzędowi pracy informacje o utracie statusu dłużnika alimentacyjnego lub ustaniu potrzeby aktywizacji zawodowej dłużnika alimentacyjnego.
5. Na podstawie wniosku, o którym mowa w ust. 3, starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.
6. Zwrot zatrzymanego prawa jazdy następuje na wniosek organu właściwego dłużnika, gdy dłużnik umożliwi przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego, złoży oświadczenie majątkowe, zarejestruje się jako bezrobotny albo poszukujący pracy, podejmie pracę albo inną formę aktywizacji zawodowej zaproponowaną przez powiatowy urząd pracy.
W dniu 19 listopada 2010 r. Prokurator Generalny zwrócił się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie, że art. 5 ust.3 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, ze zm.) w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego , oraz art. 5 ust.5 i 6 tej ustawy są niezgodne z art. 31 ust.3 Konstytucji.
Z tego względu doszło do zawieszenia postępowania w niniejszej sprawie.
Wyrokiem z dnia 12 lutego 2014 r. w sprawie o sygn. akt K 23/10 ( Dz.U. z 2014 r. poz.236) Trybunał Konstytucyjny , po rozpoznaniu wniosku Prokuratora Generalnego o zbadanie zgodności:
1) art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, ze zm.) w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, oraz art. 5 ust. 5 i 6 tej ustawy z art. 31 ust. 3 Konstytucji,
2) art. 5 ust. 3b ustawy powołanej w punkcie 1 w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, z zasadą proporcjonalności wywiedzioną z art. 2 Konstytucji,
- orzekł, że art. 5 ust. 3b ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2012 r. poz. 1228 i 1548) w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, jest zgodny z wywodzoną z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą proporcjonalności,
-postanowił, na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym, umorzyć postępowanie w pozostałym zakresie.
Z uzasadnienia powyższego wyroku wynika, że Trybunał Konstytucyjny nie wypowiedział się merytorycznie na temat zgodności z Konstytucją art. 5 ust. 3, art. 5 ust. 5 i 6 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, ze zm.) z uwagi na utratę mocy obowiązującej tych przepisów.
Trybunał wskazał, że "na mocy art. 2 pkt 3 lit. a ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 205, poz. 1212; dalej: ustawa zmieniająca z 2011 r.) art. 5 ust. 3 ustawy alimentacyjnej otrzymał następujące brzmienie:
"W przypadku gdy dłużnik alimentacyjny uniemożliwia przeprowadzenie wywiadu alimentacyjnego lub odmówił:
1) złożenia oświadczenia majątkowego,
2) zarejestrowania się w powiatowym urzędzie pracy jako bezrobotny albo poszukujący pracy,
3) bez uzasadnionej przyczyny, w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, przyjęcia propozycji odpowiedniego zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, wykonywania prac społecznie użytecznych, prac interwencyjnych, robót publicznych, prac na zasadach robót publicznych albo udziału w szkoleniu, stażu lub przygotowaniu zawodowym dorosłych
– organ właściwy dłużnika wszczyna postępowanie dotyczące uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych".
W przepisie tym po ust. 3 dodano także ust. 3a i 3b.
Trybunał Konstytucyjny wskazał też, że "mocą art. 2 pkt 3 lit. c ustawy zmieniającej z 2011 r. również treść zakwestionowanych we wniosku Prokuratora Generalnego z 19 listopada 2010 r. norm wynikających z art. 5 ust. 5 i 6 ustawy alimentacyjnej została zmieniona, otrzymując brzmienie:
"5. Na podstawie wniosku, o którym mowa w ust. 3b, starosta wydaje decyzję o zatrzymaniu prawa jazdy.
6. Uchylenie decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy następuje na wniosek organu właściwego dłużnika skierowanego do starosty, gdy:
1) ustanie przyczyna zatrzymania prawa jazdy, o której mowa w ust. 3, oraz dłużnik alimentacyjny przez okres ostatnich 6 miesięcy wywiązał się w każdym miesiącu ze zobowiązań alimentacyjnych w kwocie nie niższej niż 50% kwoty bieżąco ustalonych alimentów lub
2) nastąpi utrata statusu dłużnika alimentacyjnego".
W uzasadnieniu projektu powołanej nowelizacji wskazano m.in., że dokonane zmiany miały na celu wprowadzenie nowych rozwiązań w procedurze zatrzymywania prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego przez wprowadzenie trybu odwoławczego oraz realizację zasady proporcjonalności. W szczególności wskazano, że wprowadzenie zmian do ustawy alimentacyjnej ma na względzie realizację zasady proporcjonalności (art. 31 ust. 3 Konstytucji) oraz wprowadzenie zasady sprawiedliwej procedury (art. 2 Konstytucji), które uznane zostały przez Trybunał za naruszone dotychczasowym kształtem instytucji zatrzymywania prawa jazdy w wyroku z 22 września 2009 r., o sygn. P 46/07 (OTK ZU nr 8/A/2009, poz. 126).
Wejście w życie ustawy zmieniającej z 2011 r. 1 stycznia 2012 r. stanowiło podstawę do modyfikacji wniosku Prokuratora Generalnego, który w piśmie z 23 lipca 2012 r., wniósł o stwierdzenie, że art. 5 ust. 3b ustawy alimentacyjnej, w zakresie, w jakim stanowi, że organ właściwy dłużnika kieruje wniosek do starosty o zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, jest niezgodny z zasadą proporcjonalności wywiedzioną z art. 2 Konstytucji, a także o umorzenie postępowania w pozostałym zakresie."
Podsumowując powyższe stwierdzić należy, że Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 lutego 2014 r. nie wypowiedział się merytorycznie o konstytucyjności przepisów, na podstawie których wydano kwestionowane skargą decyzje. Trybunał ten natomiast wyrokiem z dnia 22 września 2009 r. uznał za niezgodne z Konstytucją unormowania zawarte w innej ustawie ( ustawie z dnia 22 kwietnia 2005 r. o postępowaniu wobec dłużników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej). Podkreślenia wymaga, że unormowania ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ( w brzmieniu na dzień wydania zaskarżonych decyzji) dotyczące zatrzymania prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, były analogiczne do tych, o których niezgodności z Konstytucją orzekł Trybunał wyrokiem z dnia 22 września 2009 r.
Analogiczność tych unormowań wynika z porównania treści przepisów obu ustaw, przytoczonych wyżej, i potwierdzona została przywołanym wyżej stanowiskiem Trybunału Konstytucyjnego. Oznacza to, że w przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z tzw. wtórną niekonstytucyjnością, polegającą na powtórzeniu przez parlament rozwiązania prawnego, już uznanego przez Trybunał Konstytucyjny za sprzeczny z aktem prawnym wyższego stopnia.
W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego wyrażony jest pogląd, że uchylenie niekonstytucyjnej normy tożsamej z zawartą w innym przepisie niż poddany kontroli nie pozostaje bez wpływu na sposób jego interpretowania ( tak TK w wyroku z dnia 22 maja 2007 r. sygn. akt SK 36/06, OTK-A 2007/6/50, Dz.U.2007/98/657).
Istotne w tej sytuacji będzie - dla oceny legalności decyzji organu odwoławczego i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji w przedmiocie zatrzymania skarżącemu prawa jazdy - rozstrzygnięcie kwestii wpływu wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 22 września 2009 r., sygn. akt P 46/07, na dopuszczalność zastosowania przez organy administracji art. 5 ust. 3 i 5 ustawy z dnia 7 września 2007r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów i zaaprobowania tego przez sąd administracyjny.
Należało w tej sytuacji rozstrzygnąć, czy sąd administracyjny może odmówić zastosowania przepisu ustawy w razie stwierdzenia jej tzw. wtórnej niekonstytucyjności. Na podstawie art. 178 ust. 1 Konstytucji RP sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom. Dopuszczalność odmowy przez sąd administracyjny zastosowania przepisu ustawy wynika z wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 24 października 2000 r. V SA 613/00 ( publ. System Informacji Prawnej LEX nr 46062), w którym stwierdzono, że "kognicja Naczelnego Sądu Administracyjnego obejmuje w ramach bezpośredniego stosowania Konstytucji (art. 8 ust. 2) także możliwość niezastosowania in concreto przepisu ustawy. W takim wypadku istnieje powinność zastosowania bezpośrednio normy konstytucyjnej (art. 46) na wypadek konfliktu między treścią normy konstytucyjnej i ustawowej. Decyduje o tym zasada zobowiązująca sąd do podległości normie hierarchicznie wyższej".
Pogląd ten Sąd w składzie orzekającym podziela.
Skoro zatem decyzja organu pierwszej instancji w podstawie prawnej wskazywała art. 5 ust. 3 i art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, które to przepisy, w ocenie Sądu, dotknięte są wtórną niekonstytucyjnością, to uznać należy, że w sprawie doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego - norm Konstytucji RP - art. 2, który stanowi, że Rzeczpospolita jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej oraz art. 31 ust. 3, który stanowi, że ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw ( tak też Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 7 września 2011 r. sygn. akt II SA/Rz 374/11, publ. Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach).
Naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy ( art. 145 § 1 pkt 1 lit. a p.p.s.a. ).
Utrzymując w mocy taką decyzję organ odwoławczy dopuścił się także naruszenia przepisów prawa materialnego.
Z powyższych względów na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ) w zw. z art. 135 p.p.s.a. Sąd orzekł jak w sentencji.
Wyeliminowanie z obrotu prawnego zaskarżonej i poprzedzającej ją decyzji powoduje, że w sprawie istnieć będzie stan przewidziany art. 4 ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów ( Dz. U. Nr 2005 r. poz.1212) , która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2012 r. Przepis ten stanowi, że jeżeli przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy organ właściwy dłużnika złożył do starosty wniosek o zatrzymanie prawa jazdy, a w sprawie nie została wydana decyzja ostateczna, starosta zwraca wniosek organowi właściwemu dłużnika w celu przeprowadzenia postępowania na zasadach i w trybie ustawy, o której mowa w art. 2 (czyli ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7, ze. zm.), w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Przy ponownym rozpatrzeniu sprawy organy będą miały na uwadze powyższe wskazania.
Na podstawie art. 152 p.p.s.a. Sąd orzekł, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.
