I GSK 1366/12
Wyrok
Naczelny Sąd Administracyjny
2014-04-09Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Jan Bała
Wojciech Kręcisz /przewodniczący sprawozdawca/
Zofia PrzegalińskaSentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Wojciech Kręcisz (spr.) Sędzia NSA Jan Bała Sędzia NSA Zofia Przegalińska Protokolant Jerzy Stelmaszuk po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2014 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej I. Spółki z o.o. w K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 11 kwietnia 2012 r. sygn. akt III SA/Po 928/11 w sprawie ze skargi I. Spółki z o.o. w K. na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w P. z dnia [...] września 2011 r. nr [...] w przedmiocie wydania zaświadczenia oddala skargę kasacyjną
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2012 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, oddalił skargę I. sp. z o.o. w K. na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w P. z dnia [...] września 2011 r. w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką na nieruchomości.
Sąd I instancji orzekał w następującym stanie sprawy:
W dniu [...] marca 2011 r. I. spółka z o.o. w K. wystąpiła o wykreślenie dwóch hipotek przymusowych wpisanych w księdze wieczystej nr [...] prowadzonej przez Sąd Rejonowy w K. dla nieruchomości położonej w K. na rzecz [...] Urzędu Skarbowego Poznań [...].
Postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2011 r., Dyrektor Izby Celnej w P., odmówił wydania zaświadczenia o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką przymusową na wskazanej nieruchomości wskazując, że należności zabezpieczone powyższą hipoteką stanowią należne i wymagalne zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym.
Postanowieniem z dnia [...] września 2011 r., Dyrektor Izby Celnej w P. utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie.
W uzasadnieniu organ wskazał, że decyzja określająca zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym za okres luty - listopad 1998 r. została wydana przez Inspektora Kontroli Skarbowej w P. w dniu [...] czerwca 2001 r. zaś za okres kwiecień – grudzień 1999 r. w dniu [...] października 2001 r. Zobowiązania określone wskazanymi decyzjami nie zostały uregulowane przez zobowiązanego - poprzedniego właściciela nieruchomości. Decyzje te zostały utrzymane w mocy decyzjami Dyrektora Izby Celnej w P. wydanymi w dniu [...] sierpnia 2005r. nr [...] i nr [...]. Wpisów do księgi wieczystej dokonano na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego P. – [...] nr [...] z dnia [...] maja 2001 r. i [...] z dnia [...] maja 2001 r. Zatem hipoteka przymusowa zwykła na nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr [...] zabezpiecza wierzytelności Skarbu Państwa z tytułu podatku akcyzowego. Organ wyjaśnił również, że Dyrektor Izby Celnej w P. stał się wierzycielem zabezpieczonych należności akcyzowych na podstawie ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych (Dz. U. Nr 137, poz. 1302).
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wniosła o uchylenie zaskarżonego i poprzedzającego je postanowienia Dyrektora Izby Celnej w P. z dnia [...] sierpnia 2011 r. zarzucając naruszenie art. 306c, art. 33a § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa, art. 3 ust. 1 i art. 67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.
W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Celnej w P. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, iż w rozpatrywanej sprawie Dyrektor Izby Celnej, prawidłowo ustalił, na podstawie posiadanych przez siebie dokumentów, że zgodnie z wpisem Sądu Rejonowego w K. z dnia [...] lipca 2001 r. hipoteka przymusowa zwykła na nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr [...] zabezpiecza wierzytelności Skarbu Państwa z tytułu podatku akcyzowego. Wpisu dokonano na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego P. – [...] nr [...] z dnia [...] maja 2001 r. i [...] z dnia [...] maja 2001 r. Wskazane tytuły wykonawcze zostały wydane na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu należności w podatku akcyzowym za okres luty - listopad 1998r. oraz kwiecień - grudzień 1999r. Decyzja określająca zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym za okres luty - listopad 1998r. została wydana przez Inspektora Kontroli Skarbowej w P. w dniu [...] czerwca 2001 r. i doręczona ówczesnemu właścicielowi nieruchomości J. K. w dniu [...] czerwca 2001 r. Decyzja określająca zobowiązanie w podatku akcyzowym za okres kwiecień – grudzień 1999r. została wydana przez Inspektora Kontroli Skarbowej w P. w dniu [...] października 2001 r. i doręczona zobowiązanemu w dniu [...] października 2001 r. We wskazanych datach, jak wyjaśnił organ, na podstawie art. 154 § 4 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161 z późn. zm.) z dniem wygaśnięcia decyzji o zabezpieczeniu nastąpiło przekształcenie zajęcia zabezpieczającego w zajęcie egzekucyjne. Należności określone wskazanymi decyzjami nie zostały uregulowane przez zobowiązanego - poprzedniego właściciela nieruchomości. Według ustaleń organu odwoławczego, wskazane wyżej decyzje wydane przez Inspektora Kontroli Skarbowej w P. zostały utrzymane w mocy decyzjami Dyrektora Izby Skarbowej w P. z dnia [...] listopada 2001 r. nr [...] oraz z dnia [...] marca 2002 r. nr [...]. W wyniku skarg wniesionych przez J. K. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokami z dnia 13 listopada 2003r. sygn. akt. I SA/Po 4768/01 i sygn. akt I SA/Po 1332/02 uchylił ww. decyzje Dyrektora Izby Skarbowej w P. Po ponownym rozpoznaniu odwołań wniesionych od decyzji Inspektora Kontroli Skarbowej w P. z dnia [...] czerwca 2001 r. i z dnia [...] października 2001 r., Dyrektor Izby Celnej w P. decyzjami wydanymi w dniu [...] sierpnia 2005r. nr [...] oraz nr [...] utrzymał zaskarżone decyzje w mocy. Skargi wniesione od tych decyzji zostały przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu odrzucone postanowieniami wydanymi w dniu [...] kwietnia 2009r. sygn. akt I SA/Po 1301/08 i sygn. akt I SA/Po 1302/08. Postanowienia te uprawomocniły się. Na tej podstawie Dyrektor Izby Celnej stwierdził, że decyzje określające zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym za okres luty – listopad 1998 r. i kwiecień - grudzień 1999 r. stały się ostateczne i wymagalne. Jak ustalił organ, zobowiązania zabezpieczone hipoteką nie zostały uiszczone, zatem stanowią wierzytelność należną i wymagalną.
Dokonana przez Sąd I instancji analiza akt administracyjnych potwierdza prawidłowość powyższych ustaleń organu celnego, czyniąc tym samym bezzasadnym zarzut naruszenia przez organ celny art. 33a § 2 O.p.
Prawidłowo również, według tego Sądu, organ uznał za nieprzydatne w niniejszej sprawie przedłożone przez spółkę zaświadczenie z dnia [...] czerwca 2011r. o niezaleganiu w podatkach przez J. K. (poprzedniego właściciela spornej nieruchomości) wydane przez Naczelnika Urzędu Skarbowego P. – [...]. Jak słusznie zauważył organ celny, zaświadczenie to dotyczy podatku dochodowego i z tej racji nie mogło być uwzględnione przy ustalaniu zaległości podatkowych w podatku akcyzowym.
Jednocześnie, za bez znaczenia dla oceny niniejszej sprawy Sąd I instancji uznał fakt, iż kwota zabezpieczona hipoteką nie jest tożsama z kwotą objętą tytułami wykonawczymi. Organ odwoławczy wyjaśnił, że wierzyciel zabezpieczył hipoteką jedynie część wierzytelności objętych tytułami wykonawczymi nr [...] oraz z dnia [...] maja 2001 r. i [...] z dnia [...] maja 2001 r. Wskazał ponadto, że należności objęte ww. tytułami wykonawczymi zostały także zabezpieczone na innych nieruchomościach zobowiązanego.
Za bezzasadny Sąd uznał również zarzut naruszenia art. 3 ust. 1 i art. 67 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.). Po wejściu w życie ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych (Dz. U. Nr 137, poz. 1302), tj. od dnia 1 stycznia 2003 r. legitymację do reprezentowania Skarbu Państwa w powyższym zakresie uzyskał Dyrektor Izby Celnej w P. (art. 31 ust. 3 powołanej ustawy).
Powyższy wyrok zaskarżyła I. Sp. z o.o. w K. wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:
1. naruszenie przepisu art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez nieprawidłowe uzasadnienie zaskarżonego wyroku polegające na nie odniesieniu się przez Sąd I instancji do wszystkich zarzutów podniesionych w skardze;
2. naruszenie przepisu art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 3 ust.1 oraz art.67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez nieuwzględnienie wskazanego w skardze na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w P. zarzutu naruszenia przepisu art. 3 ust.1 oraz art.67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece i przyjęciu, że figurujący w księdze wieczystej wpis hipoteki przymusowej jest dokonany prawidłowo, a nadto, że jest zgodny z rzeczywistym stanem prawnym.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach i nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie przypomnienia wymaga, że zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania, a mianowicie sytuacje enumeratywnie wymienione w § 2 tego przepisu. Skargę kasacyjną, w granicach której operuje Naczelny Sąd Administracyjny, zgodnie z art. 174 p.p.s.a., można oprzeć na podstawie naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz na podstawie naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zmiana lub rozszerzenie podstaw kasacyjnych ograniczone jest, określonym w art. 177 § 1 p.p.s.a., terminem do wniesienia skargi kasacyjnej. Rozwiązaniu temu towarzyszy równolegle uprawnienie strony postępowania do przytoczenia nowego uzasadnienia podstaw kasacyjnych sformułowanych w skardze.
Z powyższego wynika, że wywołane skargą kasacyjną postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym podlega zasadzie dyspozycyjności i nie polega na ponownym rozpoznaniu sprawy w jej całokształcie, lecz ogranicza się do rozpatrzenia poszczególnych zarzutów przedstawionych w skardze kasacyjnej w ramach wskazanych podstaw kasacyjnych. Istotą tego postępowania jest bowiem weryfikacja zgodności z prawem orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz postępowania, które doprowadziło do jego wydania.
Skarga kasacyjna została oparta na podstawie określonej w art. 174 pkt 2 p.p.s.a., a mianowicie na podstawie naruszenia naruszenia przepisów postępowania mogącego mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Z zarzutów skargi kasacyjnej wynika, że istota sporu prawnego w rozpatrywanej sprawie odnosi się do kwestii oceny prawidłowości stanowiska Sądu I instancji, który kontrolując zgodność z prawem postanowienia Dyrektora Izby Celnej w P. w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką na nieruchomości stwierdził, że postanowienie to nie jest niezgodne z prawem, co skutkowało oddaleniem skargi na podstawie art. 151 p.p.s.a. Uwzględniając zawartą w Dziale VIIIa Ordynacji podatkowej – "Zaświadczenia" - regulację prawną odnoszącą się do zasad wydawania zaświadczeń, w tym podkreślając, w kontekście treści żądania zawartego we wniosku strony o wydanie zaświadczenia, znaczenie szczegółowych rozwiązań prawnych przyjętych w tym względzie na gruncie art. 306a i art. 306b wymienionej ustawy, Sąd I instancji stwierdził, że organ celny bez naruszenia przepisów regulujących wydawanie zaświadczeń odmówił wydania zaświadczenia o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką przymusową na nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą nr [...]. Stanowisko to, Sąd I instancji poparł wnioskami formułowanymi na podstawie analizy materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy i stanowiącego podstawę wydania kontrolowanego postanowienia Dyrektora Izby Celnej w P.
Z kolei, strona skarżąca kasacyjnie wadliwości zaskarżonego wyroku upatrywała w tym, że w Sąd I instancji nie odniósł się do wszystkich zarzutów postawionych w skardze, co nie mogło pozostawać bez wpływu na rezultat kontroli zgodności z prawem postanowienia Dyrektora Izby Celnej w P., którym odmówiono wydania zaświadczenia o treści żądanej przez stronę. W tym względzie, autor skargi kasacyjnej zarzucał w szczególności to, że zasadnicze znaczenie z punktu widzenia wadliwego – jego zdaniem - wyniku kontroli legalności przywołanego postanowienia miało "[...] nieuwzględnienie [...] zarzutu naruszenia przepisu art. 3 ust. 1 oraz art. 67 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece i przyjęciu, że figurujący w księdze wieczystej wpis hipoteki przymusowej jest dokonany prawidłowo, a nadto, że jest zgodny z rzeczywistym stanem prawnym."
Wobec tego, że w skardze kasacyjnej sformułowane zostały zarzuty naruszenia przepisów postępowania, ich merytoryczną ocenę poprzedzić należy koniecznym i niezbędnym w rozpatrywanej sprawie przypomnieniem i wyjaśnieniem, że o skuteczności zarzutów naruszenia przepisów postępowania formułowanych w ramach podstawy kasacyjnej określonej w art. 174 pkt 2 p.p.s.a., nie decyduje każde im uchybienie, lecz tylko i wyłącznie takie, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przez "wpływ", o którym mowa na gruncie przywołanego przepisu, rozumieć należy istnienie związku przyczynowego pomiędzy uchybieniem procesowym stanowiącym przedmiot zarzutu skargi kasacyjnej, a wydanym w sprawie zaskarżonym orzeczeniem sądu administracyjnego I instancji, który to związek przyczynowy, jakkolwiek nie musi być realny, to jednak musi uzasadniać istnienie hipotetycznej możliwości odmiennego wyniku sprawy. Wynikającym z przepisu art. 176 p.p.s.a. obowiązkiem strony wnoszącej skargę kasacyjną jest więc, nie tylko wskazanie podstaw kasacyjnych, lecz również ich uzasadnienie, co w odniesieniu do zarzutu naruszenia przepisów postępowania powinno się wiązać z uprawdopodobnieniem istnienia wpływu zarzucanego naruszenia na wynik sprawy. Autor skargi kasacyjnej zobowiązany jest więc uzasadnić, że następstwa zarzucanych uchybień były na tyle istotne, że kształtowały lub współkształtowały treść kwestionowanego orzeczenia, a w sytuacji, gdyby do nich nie doszło, to wyrok sądu administracyjnego I instancji byłby inny.
Z punktu widzenia przedstawionych uwag stwierdzić należy, że zarzuty skargi kasacyjnej nie mogą być uznane za usprawiedliwione, a tym samym nie mogą odnieść skutku oczekiwanego przez stronę skarżącą kasacyjnie. Autor skargi kasacyjnej w ogóle nie wykazał bowiem wpływu zarzucanego naruszenia przepisów postępowania na wynik sprawy, co wiązać należy w szczególności z tym, iż pominął ten istotny aspekt rozpatrywanej sprawy, który wiązał się z tym, że przedmiotem wykonywanej przez Sąd I instancji kontroli zgodności z prawem było postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia o treści żądanej przez stronę, tj. o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką przymusową na nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą. Tym samym, dla oceny prawidłowości stanowiska Sądu I instancji, że wymienione postanowienie nie jest niezgodne z prawem, zasadnicze znaczenie miało to, czy kontrola jego legalności została przeprowadzona z punktu widzenia adekwatnych wzorców normatywnych, tj. tych przepisów prawa, które w ramach przyznanych mu kompetencji organ celny był zobowiązany stosować rozpatrując żądanie strony o wydanie zaświadczenia. W sytuacji, gdy na tak postawione pytanie udzielić należało odpowiedzi pozytywnej - o czym jasno i wyraźnie przekonuje uzasadnienie zaskarżonego wyroku – w rozpatrywanej sprawie zwraca uwagę to, że autor skargi kasacyjnej, jak wynika z postawionych w niej zarzutów, w tym również z ich uzasadnienia, wadliwości zaskarżonego wyroku w ogóle nie upatrywał w nieprawidłowości stosowania przez Sąd I instancji przepisów prawa, które jako wzorce kontroli zgodności z prawem działania organu celnego, wyznaczały prawne ramy działania tego organu w postępowaniu o wydanie zaświadczenia. W tej mierze należy przyjąć, ze stanowiło to konsekwencję (rzeczywistych) intencji strony skarżącej kasacyjnie odzwierciedlonych w treści pisma z dnia [...] marca 2011 r., którym zainicjowane zostało postępowanie w sprawie wydanie wymienionego powyżej zaświadczenia - "Wniosek o wykreślenie hipotek przymusowych" - i które to intencje, mimo złożonego na rozprawie przez Sądem I instancji wyjaśnienia, że wskazany wniosek jest wnioskiem o wydanie zaświadczenia, pozostały w istocie rzeczy takie same.
W związku z tym, ocenę zarzutów kasacyjnych poprzedzić należy również przypomnieniem, że zaświadczenie odzwierciedla stan wiedzy organów odnośnie faktów czy stosunków prawnych, które wprost wynikają ze stosownych rejestrów, ewidencji i innych baz danych. W tym wypadku organ pełni funkcję dysponenta bazy danych, na podstawie których przepisy Ordynacji podatkowej nakazują mu wydawanie zaświadczeń, a nie organu rozstrzygającego w sposób władczy o obowiązkach podatnika, wynikających z materialnych norm prawa podatkowego. Zaświadczenie jest bowiem aktem wiedzy organu o określonych faktach lub stanie prawnym, a nie oświadczeniem kształtującym te fakty lub stan prawny (por. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 15 grudnia 2009 r., sygn. akt II SA/Bk 493/09). Przypomnienia wymaga również, że w postępowaniu o wydanie zaświadczenia organ nie jest uprawniony do dokonywania ocen prawnych w zakresie zgodności z przepisami prawa tego, co w przedmiocie objętym żądaniem wynika z materiałów, na których się opiera się organ, a ponadto czy to, co w tym materiale jest, powinno było być właśnie takie, lecz jedynie ma obowiązek w oparciu o ten materiał ustalić, jak ów przedmiot się przejawia w tym materiale, i jaki jest w jego świetle (por. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 19 stycznia 2010 r., sygn. akt I SA/Gd 834/09). Tym samym, co również nie może budzić żadnych wątpliwości, drogą zaświadczenia nie można wywołać skutków kształtujących stosunki prawne, tj. przyznać albo ograniczyć bądź pozbawić uprawnienia, albo też nałożyć, zdjąć lub ograniczyć obowiązki.
Odnosząc się z perspektywy wszystkich dotychczas przedstawionych uwag do merytorycznej oceny postawionych w skardze kasacyjnej zarzutów, w punkcie wyjścia podnieść należy, że wadliwość uzasadnienia wyroku może stanowić przedmiot skutecznego zarzutu kasacyjnego z art. 141 § 4 p.p.s.a. zasadniczo w sytuacji, gdy nie zawiera stanowiska, co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę rozstrzygnięcia, zwłaszcza zaś, gdy sporządzone jest ono w taki sposób, że niemożliwa jest kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku. Funkcja uzasadnienia wyroku wyraża się bowiem i w tym, że jego adresatem, oprócz stron, jest także Naczelny Sąd Administracyjny. Tworzy to więc po stronie wojewódzkiego sądu administracyjnego obowiązek wyjaśnienia motywów podjętego rozstrzygnięcia w taki sposób, który umożliwi przeprowadzenie kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia w sytuacji, gdy strona postępowania zażąda, poprzez wniesienie skargi kasacyjnej, jego kontroli (por. np. wyrok NSA z 13 grudnia 2012 r., sygn. akt II OSK 1485/11).
W sytuacji, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera stanowisko, co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę rozstrzygnięcia, jak również i konkretne motywy, z powodu których Sąd I instancji sformułował ocenę, że kontrolowane postanowienie nie jest niezgodne z prawem, co oznacza, że prawidłowo realizuje ono zarówno funkcję perswazyjną, jak i funkcję kontroli trafności wydanego rozstrzygnięcia, to w kontekście zarzucanego w skardze kasacyjnej sposobu naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. wyjaśnić należy, że przywołany przepis nie kreuje jednak po stronie sądu administracyjnego obowiązku odniesienia się do każdego z argumentów, mających w ocenie strony świadczyć o zasadności zarzutu. Z tego mianowicie powodu, że za wystarczające w tym względzie uznać należy to, że z wywodów sądu wynika, dlaczego w jego ocenie nie doszło do naruszenia prawa wskazywanego w skardze. Okoliczność więc, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie analizowano merytorycznie wszystkich zarzutów podniesionych w skardze, może stanowić naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a., ale tylko i wyłącznie w sytuacji wykazania wpływu tego uchybienia na wynik sprawy (por. wyrok NSA z dnia 7 maja 2013 r., sygn. akt II FSK 16/12; wyrok NSA z dnia 20 marca 2012 r., sygn. akt II GSK 169/11). Powyższe, co w świetle powyżej przedstawionych uwag ma szczególnego rodzaju znaczenie w rozpatrywanej sprawie, odnieść należy zwłaszcza do sytuacji braku odniesienia się przez sąd administracyjny I instancji do kwestii, które w ogóle nie są i nie były bezpośrednio związane z zasadniczą dla rozstrzygnięcia sprawy kwestią prawną. Tym samym, dopatrywanie się wadliwości uzasadnienia wyroku w odmowie zastosowania przepisów, które nie miały i nie mogły mieć zastosowania w sprawie, w żadnym razie nie może świadczyć o naruszeniu art. 141 § 4 p.p.s.a., co oznacza, że oczekiwanie ich zastosowania w sprawie uznać należy wręcz za nieporozumienie (por. podobnie wyrok NSA z dnia 11 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1981/10).
Wobec tego, że autor skargi kasacyjnej nie wykazał wpływu zarzucanego naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. na wynik sprawy – podnoszone w uzasadnieniu tego zarzutu argumenty uznać należy za oczywiście bezzasadne, albowiem zupełnie pomijają one istotę i charakter postępowania w sprawie o wydanie zaświadczenia, w tym również przedstawioną powyżej istotę samego zaświadczenia, co oznacza również, iż tym samym nie podważają w żadnym stopniu prawidłowości stanowiska wyrażonego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sądu I instancji – zarzut ten uznać należy za pozbawiony jakichkolwiek usprawiedliwionych podstaw.
Podobnie, ocenić należy również zarzut z pkt 2. petitum skargi kasacyjnej.
W sytuacji bowiem, gdy wadliwe oddalenie skargi przez Sąd I instancji autor skargi kasacyjnej wiązał z nieuwzględnieniem zasadnego – jego zdaniem – zarzutu naruszenia art. 3 ust. 1 i art. 67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, a więc w sytuacji, gdy omawiany zarzut - tak jak i poprzednio omówiony i oceniony – postawiony i uzasadniony został z pominięciem podstawowej w rozpatrywanej sprawie kwestii, a mianowicie tej, że przedmiotem kontroli Sądu I instancji było postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia o treści żądanej przez stronę stwierdzić należy, że z oczywistych względów nie może być on uznany za skuteczny.
Wobec powyżej poczynionych uwag odnoszących się do istoty i charakteru postępowania w sprawie wydania zaświadczenia oraz istoty samego zaświadczenia, jako aktu wiedzy organu, stwierdzić należy, że oczekiwania strony skarżącej kasacyjnie wyraźnie rysujące się na tle treści jej pisma z dnia 11 marca 2011 r., którym zainicjowane zostało postępowanie w rozpatrywanej sprawie, a w tym także rysujących się na tle analizy treści zarzutów skargi kasacyjnej oraz ich uzasadnienia nie mogą być jednak zaspokojone. Wbrew stanowisku autora skargi kasacyjnej nie ma żadnych usprawiedliwionych podstaw, aby uznać, że przepisy art. 3 ust. 1 i art. 67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece stanowiły dla Sądu I instancji w rozpatrywanej sprawie prawnie wiążący i prawnie relewantny wzorzec kontroli zgodności z prawem zaskarżonego postanowienia o odmowie wydania zaświadczenia, którego niezasadne pominięcie przez ten Sąd, miało skutkować niezasadnym oddaleniem skargi. Zasada wyrażona w art. 3 przywołanej ustawy wyklucza bowiem w postępowaniu administracyjnym (podatkowym, celnym) jakąkolwiek kontrolę, przedmiotem której miałaby być ocena (prawidłowości) treści wpisów w tychże księgach. Nie należy to bowiem do kompetencji organów administracji publicznej (por. również wyrok NSA z dnia 6 kwietnia 1999 r., sygn. akt IV SA 2338/98).
W związku z powyższym, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł, jak w sentencji wyroku.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Skład sądu
Jan BałaWojciech Kręcisz /przewodniczący sprawozdawca/
Zofia Przegalińska
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Wojciech Kręcisz (spr.) Sędzia NSA Jan Bała Sędzia NSA Zofia Przegalińska Protokolant Jerzy Stelmaszuk po rozpoznaniu w dniu 9 kwietnia 2014 r. na rozprawie w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej I. Spółki z o.o. w K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 11 kwietnia 2012 r. sygn. akt III SA/Po 928/11 w sprawie ze skargi I. Spółki z o.o. w K. na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w P. z dnia [...] września 2011 r. nr [...] w przedmiocie wydania zaświadczenia oddala skargę kasacyjną
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2012 r., Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu, oddalił skargę I. sp. z o.o. w K. na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w P. z dnia [...] września 2011 r. w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką na nieruchomości.
Sąd I instancji orzekał w następującym stanie sprawy:
W dniu [...] marca 2011 r. I. spółka z o.o. w K. wystąpiła o wykreślenie dwóch hipotek przymusowych wpisanych w księdze wieczystej nr [...] prowadzonej przez Sąd Rejonowy w K. dla nieruchomości położonej w K. na rzecz [...] Urzędu Skarbowego Poznań [...].
Postanowieniem z dnia [...] sierpnia 2011 r., Dyrektor Izby Celnej w P., odmówił wydania zaświadczenia o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką przymusową na wskazanej nieruchomości wskazując, że należności zabezpieczone powyższą hipoteką stanowią należne i wymagalne zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym.
Postanowieniem z dnia [...] września 2011 r., Dyrektor Izby Celnej w P. utrzymał w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie.
W uzasadnieniu organ wskazał, że decyzja określająca zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym za okres luty - listopad 1998 r. została wydana przez Inspektora Kontroli Skarbowej w P. w dniu [...] czerwca 2001 r. zaś za okres kwiecień – grudzień 1999 r. w dniu [...] października 2001 r. Zobowiązania określone wskazanymi decyzjami nie zostały uregulowane przez zobowiązanego - poprzedniego właściciela nieruchomości. Decyzje te zostały utrzymane w mocy decyzjami Dyrektora Izby Celnej w P. wydanymi w dniu [...] sierpnia 2005r. nr [...] i nr [...]. Wpisów do księgi wieczystej dokonano na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego P. – [...] nr [...] z dnia [...] maja 2001 r. i [...] z dnia [...] maja 2001 r. Zatem hipoteka przymusowa zwykła na nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr [...] zabezpiecza wierzytelności Skarbu Państwa z tytułu podatku akcyzowego. Organ wyjaśnił również, że Dyrektor Izby Celnej w P. stał się wierzycielem zabezpieczonych należności akcyzowych na podstawie ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych (Dz. U. Nr 137, poz. 1302).
W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego I. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. wniosła o uchylenie zaskarżonego i poprzedzającego je postanowienia Dyrektora Izby Celnej w P. z dnia [...] sierpnia 2011 r. zarzucając naruszenie art. 306c, art. 33a § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 Ordynacja podatkowa, art. 3 ust. 1 i art. 67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece.
W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Celnej w P. wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko w sprawie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny oddalił skargę.
W uzasadnieniu Sąd I instancji wskazał, iż w rozpatrywanej sprawie Dyrektor Izby Celnej, prawidłowo ustalił, na podstawie posiadanych przez siebie dokumentów, że zgodnie z wpisem Sądu Rejonowego w K. z dnia [...] lipca 2001 r. hipoteka przymusowa zwykła na nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta nr [...] zabezpiecza wierzytelności Skarbu Państwa z tytułu podatku akcyzowego. Wpisu dokonano na podstawie tytułów wykonawczych wystawionych przez Naczelnika Urzędu Skarbowego P. – [...] nr [...] z dnia [...] maja 2001 r. i [...] z dnia [...] maja 2001 r. Wskazane tytuły wykonawcze zostały wydane na podstawie postanowienia o zabezpieczeniu należności w podatku akcyzowym za okres luty - listopad 1998r. oraz kwiecień - grudzień 1999r. Decyzja określająca zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym za okres luty - listopad 1998r. została wydana przez Inspektora Kontroli Skarbowej w P. w dniu [...] czerwca 2001 r. i doręczona ówczesnemu właścicielowi nieruchomości J. K. w dniu [...] czerwca 2001 r. Decyzja określająca zobowiązanie w podatku akcyzowym za okres kwiecień – grudzień 1999r. została wydana przez Inspektora Kontroli Skarbowej w P. w dniu [...] października 2001 r. i doręczona zobowiązanemu w dniu [...] października 2001 r. We wskazanych datach, jak wyjaśnił organ, na podstawie art. 154 § 4 ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz. U. z 1991 r. Nr 36, poz. 161 z późn. zm.) z dniem wygaśnięcia decyzji o zabezpieczeniu nastąpiło przekształcenie zajęcia zabezpieczającego w zajęcie egzekucyjne. Należności określone wskazanymi decyzjami nie zostały uregulowane przez zobowiązanego - poprzedniego właściciela nieruchomości. Według ustaleń organu odwoławczego, wskazane wyżej decyzje wydane przez Inspektora Kontroli Skarbowej w P. zostały utrzymane w mocy decyzjami Dyrektora Izby Skarbowej w P. z dnia [...] listopada 2001 r. nr [...] oraz z dnia [...] marca 2002 r. nr [...]. W wyniku skarg wniesionych przez J. K. Naczelny Sąd Administracyjny wyrokami z dnia 13 listopada 2003r. sygn. akt. I SA/Po 4768/01 i sygn. akt I SA/Po 1332/02 uchylił ww. decyzje Dyrektora Izby Skarbowej w P. Po ponownym rozpoznaniu odwołań wniesionych od decyzji Inspektora Kontroli Skarbowej w P. z dnia [...] czerwca 2001 r. i z dnia [...] października 2001 r., Dyrektor Izby Celnej w P. decyzjami wydanymi w dniu [...] sierpnia 2005r. nr [...] oraz nr [...] utrzymał zaskarżone decyzje w mocy. Skargi wniesione od tych decyzji zostały przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu odrzucone postanowieniami wydanymi w dniu [...] kwietnia 2009r. sygn. akt I SA/Po 1301/08 i sygn. akt I SA/Po 1302/08. Postanowienia te uprawomocniły się. Na tej podstawie Dyrektor Izby Celnej stwierdził, że decyzje określające zobowiązanie podatkowe w podatku akcyzowym za okres luty – listopad 1998 r. i kwiecień - grudzień 1999 r. stały się ostateczne i wymagalne. Jak ustalił organ, zobowiązania zabezpieczone hipoteką nie zostały uiszczone, zatem stanowią wierzytelność należną i wymagalną.
Dokonana przez Sąd I instancji analiza akt administracyjnych potwierdza prawidłowość powyższych ustaleń organu celnego, czyniąc tym samym bezzasadnym zarzut naruszenia przez organ celny art. 33a § 2 O.p.
Prawidłowo również, według tego Sądu, organ uznał za nieprzydatne w niniejszej sprawie przedłożone przez spółkę zaświadczenie z dnia [...] czerwca 2011r. o niezaleganiu w podatkach przez J. K. (poprzedniego właściciela spornej nieruchomości) wydane przez Naczelnika Urzędu Skarbowego P. – [...]. Jak słusznie zauważył organ celny, zaświadczenie to dotyczy podatku dochodowego i z tej racji nie mogło być uwzględnione przy ustalaniu zaległości podatkowych w podatku akcyzowym.
Jednocześnie, za bez znaczenia dla oceny niniejszej sprawy Sąd I instancji uznał fakt, iż kwota zabezpieczona hipoteką nie jest tożsama z kwotą objętą tytułami wykonawczymi. Organ odwoławczy wyjaśnił, że wierzyciel zabezpieczył hipoteką jedynie część wierzytelności objętych tytułami wykonawczymi nr [...] oraz z dnia [...] maja 2001 r. i [...] z dnia [...] maja 2001 r. Wskazał ponadto, że należności objęte ww. tytułami wykonawczymi zostały także zabezpieczone na innych nieruchomościach zobowiązanego.
Za bezzasadny Sąd uznał również zarzut naruszenia art. 3 ust. 1 i art. 67 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 z późn. zm.). Po wejściu w życie ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych (Dz. U. Nr 137, poz. 1302), tj. od dnia 1 stycznia 2003 r. legitymację do reprezentowania Skarbu Państwa w powyższym zakresie uzyskał Dyrektor Izby Celnej w P. (art. 31 ust. 3 powołanej ustawy).
Powyższy wyrok zaskarżyła I. Sp. z o.o. w K. wnosząc o jego uchylenie w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Poznaniu oraz o zasądzenie kosztów postępowania, w tym zastępstwa adwokackiego, według norm przepisanych. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucono:
1. naruszenie przepisu art. 141 § 4 p.p.s.a. poprzez nieprawidłowe uzasadnienie zaskarżonego wyroku polegające na nie odniesieniu się przez Sąd I instancji do wszystkich zarzutów podniesionych w skardze;
2. naruszenie przepisu art. 151 p.p.s.a. w zw. z art. 3 ust.1 oraz art.67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece poprzez nieuwzględnienie wskazanego w skardze na postanowienie Dyrektora Izby Celnej w P. zarzutu naruszenia przepisu art. 3 ust.1 oraz art.67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece i przyjęciu, że figurujący w księdze wieczystej wpis hipoteki przymusowej jest dokonany prawidłowo, a nadto, że jest zgodny z rzeczywistym stanem prawnym.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył co następuje:
Skarga kasacyjna nie została oparta na usprawiedliwionych podstawach i nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie przypomnienia wymaga, że zgodnie z art. 183 § 1 p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania, a mianowicie sytuacje enumeratywnie wymienione w § 2 tego przepisu. Skargę kasacyjną, w granicach której operuje Naczelny Sąd Administracyjny, zgodnie z art. 174 p.p.s.a., można oprzeć na podstawie naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie oraz na podstawie naruszenia przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Zmiana lub rozszerzenie podstaw kasacyjnych ograniczone jest, określonym w art. 177 § 1 p.p.s.a., terminem do wniesienia skargi kasacyjnej. Rozwiązaniu temu towarzyszy równolegle uprawnienie strony postępowania do przytoczenia nowego uzasadnienia podstaw kasacyjnych sformułowanych w skardze.
Z powyższego wynika, że wywołane skargą kasacyjną postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym podlega zasadzie dyspozycyjności i nie polega na ponownym rozpoznaniu sprawy w jej całokształcie, lecz ogranicza się do rozpatrzenia poszczególnych zarzutów przedstawionych w skardze kasacyjnej w ramach wskazanych podstaw kasacyjnych. Istotą tego postępowania jest bowiem weryfikacja zgodności z prawem orzeczenia wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz postępowania, które doprowadziło do jego wydania.
Skarga kasacyjna została oparta na podstawie określonej w art. 174 pkt 2 p.p.s.a., a mianowicie na podstawie naruszenia naruszenia przepisów postępowania mogącego mieć istotny wpływ na wynik sprawy.
Z zarzutów skargi kasacyjnej wynika, że istota sporu prawnego w rozpatrywanej sprawie odnosi się do kwestii oceny prawidłowości stanowiska Sądu I instancji, który kontrolując zgodność z prawem postanowienia Dyrektora Izby Celnej w P. w przedmiocie odmowy wydania zaświadczenia o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką na nieruchomości stwierdził, że postanowienie to nie jest niezgodne z prawem, co skutkowało oddaleniem skargi na podstawie art. 151 p.p.s.a. Uwzględniając zawartą w Dziale VIIIa Ordynacji podatkowej – "Zaświadczenia" - regulację prawną odnoszącą się do zasad wydawania zaświadczeń, w tym podkreślając, w kontekście treści żądania zawartego we wniosku strony o wydanie zaświadczenia, znaczenie szczegółowych rozwiązań prawnych przyjętych w tym względzie na gruncie art. 306a i art. 306b wymienionej ustawy, Sąd I instancji stwierdził, że organ celny bez naruszenia przepisów regulujących wydawanie zaświadczeń odmówił wydania zaświadczenia o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką przymusową na nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą nr [...]. Stanowisko to, Sąd I instancji poparł wnioskami formułowanymi na podstawie analizy materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy i stanowiącego podstawę wydania kontrolowanego postanowienia Dyrektora Izby Celnej w P.
Z kolei, strona skarżąca kasacyjnie wadliwości zaskarżonego wyroku upatrywała w tym, że w Sąd I instancji nie odniósł się do wszystkich zarzutów postawionych w skardze, co nie mogło pozostawać bez wpływu na rezultat kontroli zgodności z prawem postanowienia Dyrektora Izby Celnej w P., którym odmówiono wydania zaświadczenia o treści żądanej przez stronę. W tym względzie, autor skargi kasacyjnej zarzucał w szczególności to, że zasadnicze znaczenie z punktu widzenia wadliwego – jego zdaniem - wyniku kontroli legalności przywołanego postanowienia miało "[...] nieuwzględnienie [...] zarzutu naruszenia przepisu art. 3 ust. 1 oraz art. 67 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece i przyjęciu, że figurujący w księdze wieczystej wpis hipoteki przymusowej jest dokonany prawidłowo, a nadto, że jest zgodny z rzeczywistym stanem prawnym."
Wobec tego, że w skardze kasacyjnej sformułowane zostały zarzuty naruszenia przepisów postępowania, ich merytoryczną ocenę poprzedzić należy koniecznym i niezbędnym w rozpatrywanej sprawie przypomnieniem i wyjaśnieniem, że o skuteczności zarzutów naruszenia przepisów postępowania formułowanych w ramach podstawy kasacyjnej określonej w art. 174 pkt 2 p.p.s.a., nie decyduje każde im uchybienie, lecz tylko i wyłącznie takie, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Przez "wpływ", o którym mowa na gruncie przywołanego przepisu, rozumieć należy istnienie związku przyczynowego pomiędzy uchybieniem procesowym stanowiącym przedmiot zarzutu skargi kasacyjnej, a wydanym w sprawie zaskarżonym orzeczeniem sądu administracyjnego I instancji, który to związek przyczynowy, jakkolwiek nie musi być realny, to jednak musi uzasadniać istnienie hipotetycznej możliwości odmiennego wyniku sprawy. Wynikającym z przepisu art. 176 p.p.s.a. obowiązkiem strony wnoszącej skargę kasacyjną jest więc, nie tylko wskazanie podstaw kasacyjnych, lecz również ich uzasadnienie, co w odniesieniu do zarzutu naruszenia przepisów postępowania powinno się wiązać z uprawdopodobnieniem istnienia wpływu zarzucanego naruszenia na wynik sprawy. Autor skargi kasacyjnej zobowiązany jest więc uzasadnić, że następstwa zarzucanych uchybień były na tyle istotne, że kształtowały lub współkształtowały treść kwestionowanego orzeczenia, a w sytuacji, gdyby do nich nie doszło, to wyrok sądu administracyjnego I instancji byłby inny.
Z punktu widzenia przedstawionych uwag stwierdzić należy, że zarzuty skargi kasacyjnej nie mogą być uznane za usprawiedliwione, a tym samym nie mogą odnieść skutku oczekiwanego przez stronę skarżącą kasacyjnie. Autor skargi kasacyjnej w ogóle nie wykazał bowiem wpływu zarzucanego naruszenia przepisów postępowania na wynik sprawy, co wiązać należy w szczególności z tym, iż pominął ten istotny aspekt rozpatrywanej sprawy, który wiązał się z tym, że przedmiotem wykonywanej przez Sąd I instancji kontroli zgodności z prawem było postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia o treści żądanej przez stronę, tj. o wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej hipoteką przymusową na nieruchomości dla której Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą. Tym samym, dla oceny prawidłowości stanowiska Sądu I instancji, że wymienione postanowienie nie jest niezgodne z prawem, zasadnicze znaczenie miało to, czy kontrola jego legalności została przeprowadzona z punktu widzenia adekwatnych wzorców normatywnych, tj. tych przepisów prawa, które w ramach przyznanych mu kompetencji organ celny był zobowiązany stosować rozpatrując żądanie strony o wydanie zaświadczenia. W sytuacji, gdy na tak postawione pytanie udzielić należało odpowiedzi pozytywnej - o czym jasno i wyraźnie przekonuje uzasadnienie zaskarżonego wyroku – w rozpatrywanej sprawie zwraca uwagę to, że autor skargi kasacyjnej, jak wynika z postawionych w niej zarzutów, w tym również z ich uzasadnienia, wadliwości zaskarżonego wyroku w ogóle nie upatrywał w nieprawidłowości stosowania przez Sąd I instancji przepisów prawa, które jako wzorce kontroli zgodności z prawem działania organu celnego, wyznaczały prawne ramy działania tego organu w postępowaniu o wydanie zaświadczenia. W tej mierze należy przyjąć, ze stanowiło to konsekwencję (rzeczywistych) intencji strony skarżącej kasacyjnie odzwierciedlonych w treści pisma z dnia [...] marca 2011 r., którym zainicjowane zostało postępowanie w sprawie wydanie wymienionego powyżej zaświadczenia - "Wniosek o wykreślenie hipotek przymusowych" - i które to intencje, mimo złożonego na rozprawie przez Sądem I instancji wyjaśnienia, że wskazany wniosek jest wnioskiem o wydanie zaświadczenia, pozostały w istocie rzeczy takie same.
W związku z tym, ocenę zarzutów kasacyjnych poprzedzić należy również przypomnieniem, że zaświadczenie odzwierciedla stan wiedzy organów odnośnie faktów czy stosunków prawnych, które wprost wynikają ze stosownych rejestrów, ewidencji i innych baz danych. W tym wypadku organ pełni funkcję dysponenta bazy danych, na podstawie których przepisy Ordynacji podatkowej nakazują mu wydawanie zaświadczeń, a nie organu rozstrzygającego w sposób władczy o obowiązkach podatnika, wynikających z materialnych norm prawa podatkowego. Zaświadczenie jest bowiem aktem wiedzy organu o określonych faktach lub stanie prawnym, a nie oświadczeniem kształtującym te fakty lub stan prawny (por. wyrok WSA w Białymstoku z dnia 15 grudnia 2009 r., sygn. akt II SA/Bk 493/09). Przypomnienia wymaga również, że w postępowaniu o wydanie zaświadczenia organ nie jest uprawniony do dokonywania ocen prawnych w zakresie zgodności z przepisami prawa tego, co w przedmiocie objętym żądaniem wynika z materiałów, na których się opiera się organ, a ponadto czy to, co w tym materiale jest, powinno było być właśnie takie, lecz jedynie ma obowiązek w oparciu o ten materiał ustalić, jak ów przedmiot się przejawia w tym materiale, i jaki jest w jego świetle (por. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 19 stycznia 2010 r., sygn. akt I SA/Gd 834/09). Tym samym, co również nie może budzić żadnych wątpliwości, drogą zaświadczenia nie można wywołać skutków kształtujących stosunki prawne, tj. przyznać albo ograniczyć bądź pozbawić uprawnienia, albo też nałożyć, zdjąć lub ograniczyć obowiązki.
Odnosząc się z perspektywy wszystkich dotychczas przedstawionych uwag do merytorycznej oceny postawionych w skardze kasacyjnej zarzutów, w punkcie wyjścia podnieść należy, że wadliwość uzasadnienia wyroku może stanowić przedmiot skutecznego zarzutu kasacyjnego z art. 141 § 4 p.p.s.a. zasadniczo w sytuacji, gdy nie zawiera stanowiska, co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę rozstrzygnięcia, zwłaszcza zaś, gdy sporządzone jest ono w taki sposób, że niemożliwa jest kontrola instancyjna zaskarżonego wyroku. Funkcja uzasadnienia wyroku wyraża się bowiem i w tym, że jego adresatem, oprócz stron, jest także Naczelny Sąd Administracyjny. Tworzy to więc po stronie wojewódzkiego sądu administracyjnego obowiązek wyjaśnienia motywów podjętego rozstrzygnięcia w taki sposób, który umożliwi przeprowadzenie kontroli instancyjnej zaskarżonego orzeczenia w sytuacji, gdy strona postępowania zażąda, poprzez wniesienie skargi kasacyjnej, jego kontroli (por. np. wyrok NSA z 13 grudnia 2012 r., sygn. akt II OSK 1485/11).
W sytuacji, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku zawiera stanowisko, co do stanu faktycznego przyjętego za podstawę rozstrzygnięcia, jak również i konkretne motywy, z powodu których Sąd I instancji sformułował ocenę, że kontrolowane postanowienie nie jest niezgodne z prawem, co oznacza, że prawidłowo realizuje ono zarówno funkcję perswazyjną, jak i funkcję kontroli trafności wydanego rozstrzygnięcia, to w kontekście zarzucanego w skardze kasacyjnej sposobu naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. wyjaśnić należy, że przywołany przepis nie kreuje jednak po stronie sądu administracyjnego obowiązku odniesienia się do każdego z argumentów, mających w ocenie strony świadczyć o zasadności zarzutu. Z tego mianowicie powodu, że za wystarczające w tym względzie uznać należy to, że z wywodów sądu wynika, dlaczego w jego ocenie nie doszło do naruszenia prawa wskazywanego w skardze. Okoliczność więc, że w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku nie analizowano merytorycznie wszystkich zarzutów podniesionych w skardze, może stanowić naruszenie art. 141 § 4 p.p.s.a., ale tylko i wyłącznie w sytuacji wykazania wpływu tego uchybienia na wynik sprawy (por. wyrok NSA z dnia 7 maja 2013 r., sygn. akt II FSK 16/12; wyrok NSA z dnia 20 marca 2012 r., sygn. akt II GSK 169/11). Powyższe, co w świetle powyżej przedstawionych uwag ma szczególnego rodzaju znaczenie w rozpatrywanej sprawie, odnieść należy zwłaszcza do sytuacji braku odniesienia się przez sąd administracyjny I instancji do kwestii, które w ogóle nie są i nie były bezpośrednio związane z zasadniczą dla rozstrzygnięcia sprawy kwestią prawną. Tym samym, dopatrywanie się wadliwości uzasadnienia wyroku w odmowie zastosowania przepisów, które nie miały i nie mogły mieć zastosowania w sprawie, w żadnym razie nie może świadczyć o naruszeniu art. 141 § 4 p.p.s.a., co oznacza, że oczekiwanie ich zastosowania w sprawie uznać należy wręcz za nieporozumienie (por. podobnie wyrok NSA z dnia 11 kwietnia 2011 r., sygn. akt II FSK 1981/10).
Wobec tego, że autor skargi kasacyjnej nie wykazał wpływu zarzucanego naruszenia art. 141 § 4 p.p.s.a. na wynik sprawy – podnoszone w uzasadnieniu tego zarzutu argumenty uznać należy za oczywiście bezzasadne, albowiem zupełnie pomijają one istotę i charakter postępowania w sprawie o wydanie zaświadczenia, w tym również przedstawioną powyżej istotę samego zaświadczenia, co oznacza również, iż tym samym nie podważają w żadnym stopniu prawidłowości stanowiska wyrażonego w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sądu I instancji – zarzut ten uznać należy za pozbawiony jakichkolwiek usprawiedliwionych podstaw.
Podobnie, ocenić należy również zarzut z pkt 2. petitum skargi kasacyjnej.
W sytuacji bowiem, gdy wadliwe oddalenie skargi przez Sąd I instancji autor skargi kasacyjnej wiązał z nieuwzględnieniem zasadnego – jego zdaniem – zarzutu naruszenia art. 3 ust. 1 i art. 67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece, a więc w sytuacji, gdy omawiany zarzut - tak jak i poprzednio omówiony i oceniony – postawiony i uzasadniony został z pominięciem podstawowej w rozpatrywanej sprawie kwestii, a mianowicie tej, że przedmiotem kontroli Sądu I instancji było postanowienie o odmowie wydania zaświadczenia o treści żądanej przez stronę stwierdzić należy, że z oczywistych względów nie może być on uznany za skuteczny.
Wobec powyżej poczynionych uwag odnoszących się do istoty i charakteru postępowania w sprawie wydania zaświadczenia oraz istoty samego zaświadczenia, jako aktu wiedzy organu, stwierdzić należy, że oczekiwania strony skarżącej kasacyjnie wyraźnie rysujące się na tle treści jej pisma z dnia 11 marca 2011 r., którym zainicjowane zostało postępowanie w rozpatrywanej sprawie, a w tym także rysujących się na tle analizy treści zarzutów skargi kasacyjnej oraz ich uzasadnienia nie mogą być jednak zaspokojone. Wbrew stanowisku autora skargi kasacyjnej nie ma żadnych usprawiedliwionych podstaw, aby uznać, że przepisy art. 3 ust. 1 i art. 67 ustawy o księgach wieczystych i hipotece stanowiły dla Sądu I instancji w rozpatrywanej sprawie prawnie wiążący i prawnie relewantny wzorzec kontroli zgodności z prawem zaskarżonego postanowienia o odmowie wydania zaświadczenia, którego niezasadne pominięcie przez ten Sąd, miało skutkować niezasadnym oddaleniem skargi. Zasada wyrażona w art. 3 przywołanej ustawy wyklucza bowiem w postępowaniu administracyjnym (podatkowym, celnym) jakąkolwiek kontrolę, przedmiotem której miałaby być ocena (prawidłowości) treści wpisów w tychże księgach. Nie należy to bowiem do kompetencji organów administracji publicznej (por. również wyrok NSA z dnia 6 kwietnia 1999 r., sygn. akt IV SA 2338/98).
W związku z powyższym, Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 p.p.s.a. orzekł, jak w sentencji wyroku.