I SA/Łd 162/14

Uzasadnienie

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością A wystąpiła do Ministra Finansów z wnioskiem o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej dotyczącej skutków podwyższenia kapitału zakładowego poprzez przekazanie środków spółki komandytowo-akcyjnej zgromadzonych na kapitale zapasowym, na kapitał zakładowy i wydanie nowych akcji lub podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji, na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

W uzasadnieniu wniosku przedstawiono następujące zdarzenie przyszłe: wnioskodawca, będący osobą prawną będzie posiadał akcje spółki komandytowo-akcyjnej (dalej w skrócie: SKA), która powstanie w wyniku przekształcenia innej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Walne zgromadzenie SKA podejmie uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków własnych SKA poprzez emisję nowych akcji lub podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji. Na ten cel zostaną przekazane środki zgromadzone na kapitale zapasowym SKA pochodzące z tzw. agio emisyjnego z poprzednich emisji akcji. Agio emisyjne powstało w związku z wniesieniem do SKA wkładów pieniężnych i niepieniężnych.

Akcje przydzielone (nabyte) w tym trybie nie wymagają objęcia, będą przysługiwały akcjonariuszom, w tym wnioskodawcy w stosunku do ich udziałów w dotychczasowym kapitale zakładowym.

W związku z powyższym zadano następujące pytanie: czy wnioskodawca jako akcjonariusz SKA jest zobowiązany zapłacić podatek dochodowy od osób prawnych jeśli walne zgromadzenie SKA podejmie uchwałę o przekazaniu środków zgromadzonych na kapitale zapasowym, na kapitał zakładowy SKA, a wnioskodawcy zostaną przydzielone nowe akcje lub nastąpi podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji?

W ocenie wnioskodawcy art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jednolity Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm., powoływanej dalej w skrócie jako: "p.d.o.pr.") przewiduje opodatkowanie przychodu z udziałów w zyskach osób niebędących osobami prawnymi i nie obejmuje on swoim zakresem opodatkowania przychodu uzyskanego przez akcjonariusza SKA w przypadku podniesienia kapitału zakładowego ze środków własnych SKA.

Wnioskodawca przywołał treść art. 12 ust. 7 p.d.o.pr., który stanowi, iż przychodami z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności: nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce kapitałowej albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część; przepisy art. 14 ust. 1-3 stosuje się odpowiednio.

Wskazał, że zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 4 p.d.o.pr. dochodem (przychodem) z udziału w zyskach osób prawnych, z zastrzeżeniem art. 12 ust. 1 pkt 4a i 4b, jest dochód (przychód) faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także (...) dochód przeznaczony na podwyższenie kapitału zakładowego, a w spółdzielniach - dochód przeznaczony na podwyższenie funduszu udziałowego oraz dochód stanowiący równowartość kwot przekazanych na ten kapitał (fundusz) z innych kapitałów (funduszy) osoby prawnej.

W ocenie wnioskodawcy z cytowanych przepisów jasno wynika, iż dochód (przychód) do opodatkowania powstaje jedynie na skutek podwyższenia kapitału zakładowego w spółce będącej osobą prawną. Natomiast spółka komandytowo-akcyjna jest jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną.

Mając na uwadze powyższe przepisy wnioskodawca stwierdził, iż będąc akcjonariuszem SKA nie ma obowiązku zapłacić podatku dochodowego od osób prawnych jeśli walne zgromadzenie SKA podejmie uchwałę o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków własnych SKA poprzez emisję nowych akcji lub podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji, przy czym na ten cel zostaną przekazane środki zgromadzone na kapitale zapasowym SKA pochodzące z tzw. agio emisyjnego z poprzednich emisji akcji, a wnioskodawcy zostaną przydzielone nowe akcje lub nastąpi podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji.

Wnioskodawca podkreślił, iż w analogicznym stanie faktycznym stanowisko Wnioskodawcy w pełni potwierdził Dyrektor Izby Skarbowej w W. w indywidualnej interpretacji z dnia 23 września 2011 r. (IPPB2/415-615/11-2/MK), a ponadto znajduje ono potwierdzenie w wyrokach WSA w Kielcach z dnia 19 czerwca 2013 r. (sygn. I SA/Ke 261/13 oraz I SA/Ke 262/13) oraz innych orzeczeniach sądów administracyjnych.

Dyrektor Izby Skarbowej w Ł. działając z upoważnienia Ministra Finansów wydał w dniu [...]. indywidualną interpretację podatkową, w której uznał, że stanowisko wnioskodawcy w sprawie oceny prawnej przedstawionego zdarzenia przyszłego, w części dotyczącej: 1) sytuacji, gdy akcjonariuszowi zostaną przydzielone nowe akcje - jest nieprawidłowe, natomiast w sytuacji, gdy nastąpi podwyższenie wartości nominalnej dotychczasowych akcji – stanowisko wnioskodawcy jest prawidłowe.

Uzasadniając interpretację organ podatkowy wyjaśnił, że na gruncie prawa podatkowego występują dwa różne stany wywołujące odmienne skutki podatkowe, w zależności od tego, czy podwyższenie kapitału zakładowego ze środków własnych SKA następuje poprzez podniesienie wartości nominalnej dotychczasowych akcji, czy też przez emisję nowych akcji.

Odnośnie skutków podatkowych podwyższenia wartości nominalnej posiadanych akcji SKA, organ podatkowy podał, że z art. 10 ust. 1 pkt 4 p.d.o.pr. wynika, że dochód (przychód) z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej powstaje jedynie na skutek podwyższenia kapitału zakładowego w spółce będącej osobą prawną.

Ponieważ spółka komandytowo-akcyjna jest jednostką organizacyjną niebędącą osobą prawną, to oznacza, że nie ma mowy, o powstaniu u jej akcjonariusza dochodu (przychodu), o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 4 p.d.o.pr.

Ta okoliczność nie wyklucza jednak, zdaniem organu podatkowego, powstania przychodu u akcjonariusza z innych tytułów.

Organ podatkowy wskazał, że w myśl art. 12 ust. 1 pkt 1 p.d.o.pr., przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności: otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe. Natomiast, zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 p.d.o.pr. do przychodów zalicza się wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie. Z kolei art. 12 ust. 3 p.d.o.pr. stanowi, że za przychody związane z działalnością gospodarczą z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Z powyższych przepisów organ podatkowy wywiódł, że nie ma podstaw aby podwyższenie kapitału zakładowego w SKA w drodze podwyższenia wartości nominalnej dotychczas posiadanych akcji kwalifikować jako przychód otrzymany, postawiony do dyspozycji lub należny. W tym przypadku wzrasta jedynie wartość akcji, które akcjonariusz posiada. Wzrost wartości papierów wartościowych w czasie ich posiadania przez właściciela nie skutkuje sam w sobie powstaniem przychodu, jeżeli nie towarzyszą mu kolejne operacje na tych papierach wartościowych. Mając na uwadze powyższe organ podatkowy ocenił, że w następstwie podwyższenia wartości nominalnej akcji SKA, akcjonariusz SKA nie uzyskuje przychodu, zatem nie ma obowiązku zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych w przypadku.

Odrębnym, w ocenie organu podatkowego, przypadkiem jest możliwość otrzymania przez akcjonariusza SKA akcji nowej emisji. W tej sytuacji, w majątku akcjonariusza pojawia się zmaterializowane, realne i rzeczywiste przysporzenie w postaci nowych akcji, których przed podwyższeniem kapitału zakładowego nie miał. Przysporzenie to pochodzi przy tym w całości z majątku spółki. Zatem w sytuacji, gdy w następstwie przeznaczenia środków własnych z kapitału zapasowego SKA na jej kapitał zakładowy dochodzi do emisji nowych akcji celem przekazania ich nieodpłatnie dotychczasowym akcjonariuszom, akcjonariusz otrzymuje od spółki świadczenie, stąd przychód w wysokości odpowiadającej przypadającej na akcjonariusza części wartości środków przeznaczonych na podwyższenie kapitału zakładowego (zapewne równy wartości nominalnej otrzymanych akcji) należy potraktować jako przychód z tytułu udziału w SKA, a zatem akcjonariusz uzyskuje przychód z działalności gospodarczej. Skutki otrzymania takich akcji będą bowiem identyczne jak gdyby akcjonariusz otrzymał dywidendę, tyle że w formie rzeczowej. Efektem uchwały o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków spółki będzie przydzielenie akcjonariuszom akcji, które nie będą wymagać objęcia. Część majątku spółki zostanie zatem przekazana akcjonariuszom w tej formie.

Wobec powyższego organ podatkowy ocenił, że wnioskodawca jako akcjonariusz SKA będzie zobowiązany do zapłaty podatku dochodowego od osób prawnych w sytuacji otrzymania akcji w następstwie podwyższenia kapitału zakładowego.

Wnioskodawca nie zaaprobował stanowiska wyrażonego w powyższej interpretacji i wezwał organ podatkowy do usunięcia naruszenia prawa, a po otrzymaniu negatywnej odpowiedzi, wniósł skargę na przedmiotową interpretację podatkową.

W ocenie wnioskodawcy zaskarżonej interpretacja została wydana z naruszeniem:

1) art. 5 ust. 1 w związku art. 7 ust. 1 oraz art. 10 ust. 1 pkt 4 i art. 12 ust. 1 pkt 7 p.d.o.pr. poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie polegające na przyjęciu oceny zgodnie z którą otrzymanie przez akcjonariusza SKA akcji nowej emisji w następstwie podwyższenia kapitału zakładowego, należy potraktować jako przychód z tytułu uczestnictwa skarżącego w SKA, który podlega opodatkowaniu;

2) art. 120 oraz 121 § 1 w związku z art. 14h oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jednolity: Dz. U. z 2012 r., poz. 749 ze zm. powoływanej dalej w skrócie jako: O.p.) poprzez dokonanie rozszerzającej interpretacji przepisów prawa podatkowego i w konsekwencji uznanie, że po stronie skarżącego jako akcjonariusza SKA opodatkowaniu będzie podlegało otrzymanie przez niego akcji nowej emisji w następstwie podwyższenia kapitału zakładowego SKA. Wykładnia dokonana przez organ podatkowy narusza zasadę prowadzenia postępowania w zakresie wydania interpretacji indywidualnej w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. Naruszenie powyżej wskazanych przepisów nastąpiło również poprzez wydanie odmiennych interpretacji dotyczących takiego samego zdarzenia przyszłego co narusza zasadę zaufania podatnika do organów podatkowych.

Mając na uwadze powyższe naruszenia prawa strona skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej interpretacji podatkowej oraz o zasądzenie na rzecz strony skarżącej zwrotu kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, zgodnie z właściwymi przepisami.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że zgodnie z art. 431 § 1 Kodeksu spółek handlowych (dale w skrócie: Ksh) w związku z art. 126 KSH podwyższenie kapitału zakładowego wymaga zmiany statutu i następuje w drodze emisji nowych akcji lub podwyższenia wartości nominalnej dotychczasowych akcji. Akcje mogą zostać objęte w zamian za wkład pieniężny, niepieniężny lub ze środków spółki. Zgodnie z przepisem art. 442 § 1 w związku z 126 Ksh walne zgromadzenie SKA może podwyższyć kapitał zakładowy, przeznaczając na to środki z kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku, jeżeli mogą być one użyte na ten cel (podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki), w tym także z kapitałów rezerwowych utworzonych w przypadku określonym w przepisie art. 457 § 2 Ksh, kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku, które zgodnie ze statutem nie mogą być przeznaczone do podziału między akcjonariuszy oraz z kapitału zapasowego.

Następnie strona skarżąca podniosła, że art. 10 ust. 1 pkt 4 p.d.o.pr. nie ma zastosowania do spółek osobowych, w tym do SKA.

Strona skarżąca zakwestionowała stanowisko organu podatkowego zgodnie z którym w wyniku otrzymania nowych akcji, akcjonariusz SKA uzyskuje przychód z działalności gospodarczej. Skutki otrzymania takich akcji będą bowiem identyczne jak gdyby akcjonariusz otrzymał ze spółki dywidendę, tyle że w formie rzeczowej.

Wskazała, że powyższe stanowisko jest niezgodne z interpretacją ogólną Ministra Finansów z 11 maja 2012 r., w której stwierdzono, iż jednym dochodem akcjonariusza SKA z tytułu działalności gospodarczej z udziału w SKA jest dywidenda. Tym samym nie mogą to być akcje, które akcjonariusz otrzymał w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych SKA.

Po drugie, gdyby zgodzić się z argumentacją organu podatkowego, to ta sama czynność w postaci podwyższenia kapitału zakładowego SKA w zależności od formy w jakiej jest przeprowadzana (podwyższenie wartości istniejących akcji bądź emisja nowych) ma inne konsekwencje podatkowe. Zdaniem strony skarżącej nie ma żadnego znaczenia, czy w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego nastąpi emisja nowych akcji, czy też podwyższenie wartości nominalnej akcji już istniejących, gdyż zawsze efektem podwyższenia kapitału zakładowego jest zwiększenie jego wartości.

Strona skarżąca argumentuje również że skoro wniesienie aportu do spółki osobowej nie powoduje powstania przychodu - jest neutralne podatkowo (uchwała z dnia 14 marca 2011 r. sygn. akt II FPS 3/10), zaś z art. 12 ust. 4 pkt 3c p.d.o.pr. wynika, że do przychodów nie zalicza się przychodów z tytułu przeniesienia własności składników majątku będących przedmiotem wkładu niepieniężnego (aportu) wnoszonych do spółki niebędącej osobą prawną, to również późniejsze przekazanie na kapitał zakładowy wartości otrzymanych przez SKA wskutek aportu nie może podlegać opodatkowaniu. Przyjęcie innej interpretacji przepisów byłoby nieuzasadnione systemowo. Brak jest bowiem jakichkolwiek racjonalnych przesłanek, aby w odmienny i bardziej rygorystyczny sposób - w porównaniu do transakcji podwyższenia kapitału zakładowego w drodze aportu - regulować zasady podwyższenia kapitału zakładowego ze środków spółki.

Z powyższego wynika, że ze względu na brak uregulowań w tym zakresie w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, podwyższenie kapitału zakładowego w SKA będącej spółką osobową w żadnym przypadku nie generuje powstania obowiązku w podatku dochodowym od osób prawnych dla jej akcjonariuszy.

Zdaniem strony skarżącej zupełnie chybiona jest argumentacja organu podatkowego, zgodnie z którą strona w przedmiotowej sprawie otrzymała przysporzenie majątkowe, tj. aby powiększyły się jej aktywa. Majątek akcjonariusza w postaci akcji SKA, obiektywnie ujmując, nie może ulec zwiększeniu wskutek nowej emisji ze środków własnych. Jest to wręcz niemożliwe. Wartość rynkowa akcji w SKA jest prostą pochodną wartości rynkowej SKA. Nie jest możliwa taka sytuacja aby sama operacja przeksięgowania części kapitału zapasowego na kapitał zakładowy zwiększyła rynkową wartość SKA. SKA jest nadal tyle samo warta, przed i po omawianej kapitalizacji.

W odpowiedzi na skargę organ podatkowy wniósł o jej oddalenie podtrzymując argumenty przedstawione w zaskarżonej interpretacji podatkowej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna.

Przede wszystkim sąd podziela argumentację strony skarżącej, że w świetle obowiązujących przepisów, ocena organu podatkowego, zgodnie z którą podwyższenie kapitału zakładowego ze środków własnych przez emisję nowych akcji niesie ze sobą odmienne skutki podatkowe, niż podwyższenie kapitału ze środków własnych poprzez podwyższenie wartości nominalnej akcji już istniejących - jest niekonsekwentna.

Organ podatkowy nie wskazał jednoznacznie przepisu, na podstawie którego stwierdził, że wydanie nowych akcji, w przeciwieństwie do podwyższenia wartości nominalnej akcji już istniejących, stanowi przychód wnioskodawcy. Z wydanej interpretacji podatkowej nie wynika w sposób jednoznaczny, czy nowe akcje stanowią przychód w rozumieniu art. 12 ust. 1 pkt 1, czy art. 12 ust. 1 pkt 2 p.d.o.pr. Organ podatkowy twierdzi bowiem ogólnie, że jest to przysporzenie majątkowe, ale nie wskazuje, czy w wyniku otrzymania akcji, wnioskodawca uzyskuje przychód w formie wartości pieniężnej (art. 12 ust. 1 pkt 1 p.d.o.pr.), czy też jest to przychód jest to przychód z nieodpłatnego świadczenia (art. 12 ust. 1 pkt 2 p.d.o.pr.).

Nietrafna jest również argumentacja organu podatkowego, według której wydanie akcji w ramach podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych SKA, jest tożsame (co do skutków podatkowych) z wypłatą dywidendy oraz że w wyniku wydania tych akcji akcjonariusze otrzymują część majątku spółki.

Rozstrzygnięcie niniejszej sprawy wymaga przede wszystkim ustalenia czym jest podwyższenie kapitału zakładowego ze środków własnych SKA.

Zgodnie z art. 126 § 1 pkt 2 K.s.h. w zakresie stosunku prawnego akcjonariuszy w SKA stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej. Wobec powyższego do SKA będzie miał zastosowanie art. 442 § 1 K.s.h., zgodnie z którym walne zgromadzenie może podwyższyć kapitał zakładowy, przeznaczając na to środki z kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku, jeżeli mogą być one użyte na ten cel (podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki), w tym także z kapitałów rezerwowych utworzonych w przypadku określonym w art. 457 § 2, kapitałów rezerwowych utworzonych z zysku, które zgodnie ze statutem nie mogą być przeznaczone do podziału między akcjonariuszy oraz z kapitału zapasowego. Należy jednakże pozostawić taką część kapitałów, które mogą być przeznaczone do podziału, jaka odpowiada niepokrytym stratom oraz akcjom własnym. Podwyższenie kapitału zakładowego może także nastąpić (tak jak w tej sprawie) ze środków własnych SKA w postaci nadwyżki zwanej agio, powstałej w wyniku obejmowania akcji w spółce po wartości wyższej niż ich wartość nominalna. Powstała nadwyżka (agio) jest obligatoryjnie przekazywana na kapitał zapasowy i może być przekazana na kapitał zakładowy w celu jego podwyższenia (Podatki 2011 meritum a Wolters Kluwer buisnes str.633 nr 966).

W doktrynie prawa handlowego wskazuje się, że podwyższenie kapitału zakładowego z wykorzystaniem środków własnych spółki jest szczególnym sposobem podwyższenia realizowanym bez wnoszenia wkładów. Krąg osób, których dotyczy, jest zamknięty. Cechą tego trybu podwyższenia jest to, że może dotyczyć tylko akcjonariuszy i to wszystkich, bez udziału osób trzecich. Podwyższenie kapitału zakładowego ze środków własnych spółki (tzw. podwyższenie kapitału metodą kapitalizacji rezerw, "papierowe" podwyższenie) polega na przeksięgowaniu środków finansowych wykazanych w bilansie spółki pod pozycją kapitałów rezerwowych utworzonych w celu podwyższenia kapitału zakładowego.

Następuje w ten sposób zwiększenie wartości kapitału zakładowego, a zmniejszenie w pozycjach innych kapitałów o określoną wartość. W przypadku takiego podwyższenia kapitału zakładowego, które może być zrealizowane przez zwiększenie liczby akcji lub zwiększenie ich wartości nominalnej (albo obie te sytuacje łącznie), nie dochodzi do "zasilenia" kapitałowego spółki, nie zwiększa się jej majątek, ale dochodzi do wzmocnienia sytuacji akcjonariuszy, którzy dzięki temu będą posiadać większą liczbę akcji lub akcje większej wartości. Tego typu transakcje mają też na celu zwiększenie wiarygodności kredytowej. Może też prowadzić do wyrównania proporcji między wartością nominalną, a rzeczywistym majątkiem spółki (A. Kidyba Komentarz aktualizowany do art. 442 Kodeksu spółek handlowych LEX).

Z powyższego wynika, że omawiane podwyższenie kapitału spółki jest w istocie operacją księgową (znamienne jest tu określenie: podwyższenie papierowe) bowiem otrzymanie nowych akcji i/lub podwyższenie ich wartości nominalnej nie wiąże się z wniesieniem wkładów do spółki. Innymi słowy, w wyniku tego podwyższenia majątek spółki nie ulega zmianie, a skoro tak, to za nietrafny należy uznać argument organu podatkowego, iż w wyniku wydania nowych akcji część majątku spółki zostaje przekazana akcjonariuszom.

Wypada nadmienić, że zgodnie z art. 443 § 1 K.s.h. akcje przydzielone w trybie art. 442 (tj. w wyniku podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych) przysługują akcjonariuszom w stosunku do ich udziałów w dotychczasowym kapitale zakładowym. Odmienne postanowienia statutu lub uchwały są nieważne.

Z przywołanego przepisu wynika, że akcje przysługują akcjonariuszom z mocy ustawy. W przeciwieństwie do prawa poboru akcji przy zwykłym podwyższeniu kapitału pokrywanym wkładami, prawo to nie może zostać akcjonariuszowi odebrane (por. S. Sołtysiński w: S. Sołtysiński, A. Szajowski, A. Szumański, J. Szwaja Kodeks spółek handlowych Tom III, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2003, str. 1187).

Z art. 443 § 4 K.s.h. wynika też, że analizowane podwyższenie kapitału zakładowego wiąże się z aktualizacją lub wymianą dokumentów akcji. Aktualizacja polega w tym wypadku na zmianie wartości nominalnej akcji. Akcjonariusz ma obowiązek złożyć dokument akcji w spółce w celu zmiany treści dokumentu lub jego wymiany (art. 358 § 1 K.s.h.). Z powyższego wynika, że zarówno w przypadku wydania nowych akcji czyli ich wymiany jak i podwyższenia nominalnej wartości akcji dotychczasowych, akcjonariuszowi jest wydawany nowy lub zaktualizowany dokument.

Treść ww. przepisu wskazuje, że nie ma podstaw by różnicować skutki wydania nowych akcji i skutki aktualizacji ich wartości nominalnej. W szczególności nieuzasadnione jest twierdzenie, że w pierwszym przypadku akcjonariusz otrzymuje od spółki "świadczenie", zaś w drugim przypadku następuje wyłącznie wzrost wartości akcji (str. 5 zaskarżonej interpretacji).

Rozważenia wymaga również charakter prawny akcji. Z 328 § 1 K.s.h. wynika, że akcja jest dokumentem o określonej treści (wyjątek stanowią akcje spółek dopuszczonych do publicznego obrotu, które mają postać zapisu na rachunku papierów wartościowych), z którego wynikają określone prawa o charakterze m.in. majątkowym, tj. prawo do dywidendy i zaliczki na poczet dywidendy (art. 347-349 K.s.h.), prawo poboru akcji (art. 433 K.s.h.) i prawo do kwoty likwidacyjnej (art. 474 K.s.h.).

Zgodnie z art. 347 § 1 K.s.h. akcjonariusze mają prawo do udziału w zysku wykazanym w sprawozdaniu finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, który został przeznaczony przez walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom. Stosownie zaś do art. 347 § 2 zdanie pierwsze K.s.h. zysk rozdziela się w stosunku do liczby akcji. W doktrynie prawa handlowego podkreśla się, że pomimo iż Kodeks spółek handlowych zawiera w tym zakresie odmienne postanowienie względem art. 355 Kodeksu handlowego, według którego zysk był rozdzielany w stosunku do wartości nominalnej akcji, to nie jest to zmiana merytoryczna ponieważ każda akcja reprezentuje taką samą wartość nominalną – art. 302 K.s.h. (por. S. Sołtysiński w: S. Sołtysiński, A. Szajowski, A. Szumański, J. Szwaja Kodeks spółek handlowych Tom III, Wydawnictwo C.H. Beck Warszawa 2003, str. 339).

Z powyższego wynika, że sam fakt otrzymania akcji nie zwiększa majątku akcjonariusza. Dopiero realizacja ww. praw majątkowych, w tym przede wszystkim prawa do dywidendy, prowadzi do zwiększenia tego majątku - przysporzenia. Przy czym warunkiem podstawowym jest w tym wypadku osiągnięcie zysku przez spółkę i podjęcie uchwały o jego podziale. Dopiero w następstwie podjęcia uchwały o przeznaczeniu zysku do podziału, akcjonariusz nabywa roszczenie o wypłatę dywidendy.

Podkreślić przy tym należy, że uchwałą walnego zgromadzenia (art.396 K.s.h.) zysk może być przeznaczony do podziału lub zostać przelany (w całości lub części) na kapitał zapasowy lub rezerwowy, który w dalszej kolejności może służyć powiększeniu kapitału zakładowego. W odniesieniu do agio obligatoryjne jest (jak wyżej wskazano), przekazanie tej nadwyżki na kapitał zapasowy. W analizowanym stanie faktycznym przedstawionym we wniosku o udzielenie interpretacji nie dojdzie do realizacji prawa do dywidendy, a posiadane przez akcjonariuszy akcje pozostaną jedynie dokumentami uprawniającymi do otrzymania zysku w przyszłości.

Dotychczasowa analiza przepisów prowadzi również do wniosku, iż wypłata dywidendy i podwyższenie kapitału zakładowego ze środków spółki to dwie odrębne instytucje prawa spółek i że w wyniku omawianego podwyższenia kapitału nie dochodzi do wypłaty dywidendy.

Wprawdzie dywidenda może mieć charakter rzeczowy (op. cit., str. 344) i przedmiotem takiej dywidendy mogą być także akcje (np. innej spółki), ale aby można było mówić o dywidendzie rzeczowej musiałaby zostać podjęta uchwała o podziale zysku, a nie uchwała o podwyższeniu kapitału zakładowego ze środków własnych.

W tym kontekście za nietrafną należy uznać argumentację organu podatkowego, iż otrzymanie nowych akcji w ramach podwyższenia kapitału oznacza, że akcjonariusz uzyskuje przychód, bowiem skutki otrzymania takich akcji będą identyczne jak gdyby akcjonariusz otrzymał dywidendę, tyle że w formie rzeczowej.

W ocenie sądu otrzymanie akcji w następstwie podwyższenia kapitału zakładowego ze środków spółki jest zbliżone do objęcia akcji w zamian za wkład pieniężny.

Z cytowanego wcześniej art. 12 ust. 1 pkt 1 p.d.o.pr. wynika, że przychodami są w szczególności otrzymane pieniądze i wartości pieniężne. Natomiast według art. 12 ust. 1 pkt 2 p.d.o.pr. przychodem jest m.in. wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw.

Treść przywołanego przepisu wskazuje, że katalog zdarzeń, które generują przychód ma charakter otwarty, co wynika z użytego w przywołanym art. 12 ust. 1 pkt 1 p.d.o.pr. zwrotu zgodnie z którym "...przychodami, [...] są w szczególności...". Przychodem podatkowym jest zatem każde przysporzenie majątkowe podatnika o charakterze trwałym, faktycznie otrzymane, o ile przysporzenie to nie jest wyłączone z przychodów na mocy art. 12 ust. 4 p.d.o.pr.

W ocenie sądu akcje przyznane akcjonariuszowi na podstawie art. 443 § 1 K.s.h., jakkolwiek stanowią wartość pieniężną, to jednak nie stanowią takiego przysporzenia (zarówno w sytuacji, gdy są to nowe akcje, tj. wymienione jak i wówczas, gdy zaktualizowana zostanie ich wartość nominalna).

Niewątpliwie otrzymanie akcji w ww. trybie podwyższenia kapitału zakładowego, nie jest równoznaczne z otrzymaniem pieniędzy. Z przedstawionej powyżej analizy przepisów Kodeksu spółek handlowych wynika, że akcja nie jest również rzeczą ani prawem. Jak wskazano powyżej, jest to dokument, z którego wynikają m.in. określone prawa majątkowe.

Sąd w składzie orzekającym w niniejszej sprawie podziela pogląd wyrażony w uzasadnieniu uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 16 stycznia 2012 r. (sygn. akt II FSK 1/11), zgodnie z którym posiadanie akcji przez akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej nie jest, w świetle art. 3 pkt 9 O.p. i art. 2 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jednolity Dz. U. z 2013 r., poz. 672), prowadzeniem działalności gospodarczej przez akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej.

W literaturze podatkowej wyrażany jest pogląd, zgodnie z którym akcje stanowią wartość pieniężną, o której stanowi art. 12 ust. 1 pkt 1 p.d.o.pr. (Paweł Małecki, Małgorzata Mazurkiewicz Komentarz do art.12 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych LEX).

Sąd podziela ów pogląd. Mając jednak na uwadze, że wydanie nowych akcji (wymiana) jak również ich aktualizacja w przypadku podwyższenia kapitału zakładowego ze środków własnych spółki, w tym środków z agio, nie wiąże się przesunięciem majątkowym pomiędzy spółką a akcjonariuszem, a w konsekwencji akcjonariusz nie otrzymuje faktycznego i trwałego przysporzenia, należy uznać, że na skutek ww. podniesienia kapitału zakładowego SKA, akcjonariusz w momencie przyznania mu nowych akcji czy podwyższenia wartości akcji już przez niego posiadanych, nie uzyskuje przychodu również z wartości pieniężnych. Przychód ów uzyska dopiero w momencie otrzymania dywidendy na podstawie nowo otrzymanych lub zaktualizowanych akcji, bądź np. ich sprzedaży.

Dokonując powyższej oceny sąd miał również na uwadze treść ww. uchwały NSA, zgodnie z którą w stanie prawnym obowiązującym w 2008 r. przychód (dochód) spółki kapitałowej posiadającej status akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej podlega opodatkowaniu w dniu otrzymania dywidendy wypłaconej akcjonariuszom na podstawie uchwały walnego zgromadzenia o podziale zysku, tj. zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654 ze zm.). W ocenie sądu powyższa uchwała zachowuje swoją aktualność również w odniesieniu do stanu prawnego, na gruncie którego wydana została zaskarżona interpretacja podatkowa.

Biorąc pod uwagę powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi na podstawie art. 146 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 13 marca 2012 r., poz. 270 ze zm.) uchylił zaskarżoną interpretację.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ podatkowy winien uwzględnić przedstawioną powyżej ocenę prawną, zgodnie z art. 153 ww. ustawy.

O kosztach postępowania postanowiono na podstawie art. 200 i art. 205 § 2 P.p.s.a. Na koszty te składają się kwota 200 zł uiszczona przez stronę skarżącą tytułem wpisu od skargi, kwota 240 zł zasądzona tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego określona według stawki minimalnej dla doradców podatkowych na podstawie § 3 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 grudnia 2003 r. w sprawie opłat za czynności doradcy podatkowego w postępowaniu przed sądami administracyjnymi oraz szczegółowych zasad ponoszenia kosztów pomocy prawnej udzielonej przez doradcę podatkowego z urzędu (Dz. U. z 2011 r. Nr 31, poz. 153) oraz kwota 17 zł tytułem zwrotu opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

IB