II SA/Po 1347/13

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia [...] 2013 r. Nr [...] Wójt Gminy N., na podstawie art. 264 § 1, w związku z art. 263 § 1 i art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a. oraz art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 1986 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jednolity Dz.U z 2010 r., Nr 193, poz. 1287 ze zm.), w związku z wydaniem decyzji z dnia 10 maja 2013 r. o rozgraniczeniu nieruchomości postanowił ustalić koszty postępowania w sprawie wydania decyzji o rozgraniczeniu w kwocie 3690 zł i zobowiązać do uiszczenia tych kosztów T. Z.o w wysokości 1845 zł oraz M. K. i I. K. w wysokości 1845 zł. Termin uiszczenia kosztów postępowania został ustalony na 14 dni od doręczenia postanowienia. Organ orzekł także o zwrocie T. Z. kwoty 155 zł.

W uzasadnieniu postanowienia organ wskazał, że w dniu 10 maja 2013 r. została wydana przez niego decyzja o rozgraniczeniu nieruchomości położonej w W., gmina N., stanowiącej działkę nr [...] , której właścicielem jest T. Z. z nieruchomością stanowiącą działkę nr [...] , której właścicielkami są Irena K. i M. K.. Organ wskazał, że zgodnie z art. 264 § 1 k.p.a. jednocześnie z wydaniem decyzji organ administracji ustala, w drodze postanowienia wysokość kosztów postępowania, osoby zobowiązane do ich poniesienia oraz termin i sposób ich uiszczenia.

Dalej organ wskazał, że w toku postępowania wydał postanowienie, w którym zobowiązał strony postępowania do uiszczenia zaliczki w kwocie 2000 zł na pokrycie kosztów postępowania rozgraniczeniowego – wynagrodzenie geodety dokonującego pomiaru granic. T. Z. należność tę uregulował we wskazanym terminie, natomiast druga strona postępowania – Irena K. i M. K. kwoty zaliczki nie wpłaciły. Koszty geodezyjne – ustalenie przebiegu granic – zgodnie z fakturą z dnia 29 kwietnia 2013 r. wyniosły 3690 zł i zostały opłacone przez Urząd Gminy. Organ wskazał, że zgodnie z art. 263 § 1 k.p.a. do kosztów postępowania zalicza się koszty biegłych, zaś stronę obciążają te koszty, które zostały poniesione na żądanie strony ( art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a.).

Zażalenie na powyższe postanowienie wniosły Iwona K. i M. K.. W zażaleniu skarżące podniosły, że postępowanie w sprawie ustalenia granic pomiędzy działkami [...] i [...]zostało przeprowadzone przez Wójta Gminy N. na wniosek T. Z., ale w sprawie pominięto, że postępowanie o ustalenie granic pomiędzy tymi działkami zostało przeprowadzone przez uprawnionego geodetę M. Ł. już wcześniej, w dniu 1 października 2012 r. Geodeta M. Ł., na podstawie dokumentów granicznych podjął decyzję o wznowieniu przebiegu granic pomiędzy działkami, o czym poinformował strony w dniu przeprowadzonego postępowania wznawiania znaków granicznych i przebiegu granicy. T. Z. nie brał udziału w tym postępowaniu, pomimo prawidłowego zawiadomienia przez geodetę. Dopiero później zapoznał się z granicami u geodety, ale chcąc uniknąć kosztów postępowania sądowego skierował wniosek do Wójta o wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego.

Zdaniem skarżących, postępowanie rozgraniczeniowe było bezpodstawne, skoro jak wynika z uzasadnienia decyzji zatwierdzającej przebieg granic, uprawniony geodeta A. H., przy udziale właścicieli na podstawie zebranych dowodów oraz oświadczenia stron, odszukał istniejące punkty graniczne, wskazał przebieg granicy, sporządził protokół graniczny oraz wykonał pomiar granicy, zatem prawne granice zostały ustalone wcześniej.

Ponadto skarżące nie zgodziły się z ustalonymi kosztami, twierdząc, że średnie koszty postępowania rozgraniczeniowego w Polsce wynoszą od 1500 zł do 2000 zł.

Skarżące powołały się także na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 18 maja 2005 r. w sprawie IV SA/Wa 305/05, w którym wskazano, że koszty postępowania rozgraniczeniowego powinien ponosić wnioskodawca, albowiem prowadzone jest ono na jego żądanie i w jego interesie. W tej sytuacji, zdaniem skarżących, koszty postępowania powinien ponieść T. Z., który zignorował postępowanie wznowienia granic, przeprowadzone przez skarżące na własny koszt.

Po rozpatrzeniu zażalenia, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w P. postanowieniem z dnia 23 października 2013 r. utrzymało zaskarżone postanowienie w mocy. W uzasadnieniu postanowienia organ odwoławczy wskazał, że przez długi czas kwestia ponoszenia kosztów postępowania rozgraniczeniowego budziła wiele wątpliwości, które zmieniła uchwała NSA z dnia 11 grudnia 2006 r. Zgodnie z tezą tej uchwały, organ administracji publicznej orzekając o kosztach postępowania rozgraniczeniowego na podstawie art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a. może obciążyć strony postępowania będące właścicielami sąsiadujący nieruchomości, a nie tylko stronę, która żądała wszczęcia postępowania. NSA stanął na stanowisku, że rozgraniczenia leży w interesie obu stron, ponieważ granice z konkretnych powodów stały się sporne, a interes stron polega przede wszystkim na ustaleniu granicy stabilnej. NSA wskazał również na treść art. 152 k.c., zgodnie z którym właściciele gruntów sąsiadujących są zobowiązani do współdziałania w samym procesie rozgraniczenia oraz przy utrzymywaniu stałych znaków granicznych; koszty rozgraniczenia i urządzenia i utrzymywania znaków ponoszą po połowie.

Zdaniem NSA, art. 152 k.c. stanowi materialnoprawną podstawę rozstrzygnięcia o kosztach rozgraniczenia także w przypadku, gdy rozgraniczenia następuje w postępowaniu przed organem administracji publicznej.

Mając zatem na uwadze treść uchwały NSA z dnia 11 grudnia 2006 r., organ odwoławczy uznał, że zaskarżone postanowienie zapadło z poszanowaniem prawa.

Powyższe orzeczenie organu odwoławczego jest przedmiotem skargi I. K. i M. K. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu. Skarżące w skardze podtrzymały swoje zarzuty zawarte w zażaleniu.

W odpowiedzi na skargę, organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga podlegała oddaleniu, bowiem sąd nie stwierdził, aby w kontrolowanym postępowaniu dopuszczono się uchybień wskazanych w skardze, jak również innych, które sąd miałby obowiązek uwzględnić z urzędu - nie będąc związany wnioskami i zarzutami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną (art. 134 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz.U. z 2012 r. poz. 270 ze zm.), dalej p.p.s.a.

Przedmiotem sporu w sprawie niniejszej jest zgodność z prawem obciążenia stron postępowania rozgraniczeniowego kosztami tego postępowania, przy czym obciążenie to nastąpiło po połowie. Wbrew zarzutom skargi zaskarżone rozstrzygnięcie nie narusza przepisów prawa.

Sąd orzekający w niniejszej sprawie podziela utrwalone w orzecznictwie sądów administracyjnych stanowisko, zgodnie z którym mimo że postępowanie rozgraniczeniowe może przebiegać w dwóch stadiach: administracyjnym i sądowym, to sama instytucja prawna "rozgraniczenia nieruchomości" - choć uregulowano ją w dwóch aktach prawnych (Prawie geodezyjnym i kartograficznym oraz Kodeksie cywilnym) stanowi jedną całość. Jak wskazał NSA w uchwale z dnia 11 grudnia 2006 r. w sprawie I OPS 5/06, LEX nr 229485: "Nielogiczne bowiem byłoby założenie, że rozgraniczenie nieruchomości jest dokonywane w postępowaniu administracyjnym według innych kryteriów i prawideł niż rozgraniczenie nieruchomości, do którego dochodzi w postępowaniu cywilnym".

Powyższe ma istotne znaczenie dla ustalenia kosztów postępowania rozgraniczeniowego (na jego administracyjnym etapie) i sposobu obciążania nimi stron w konkretnej sprawie. Oznacza bowiem, że dokonując rozliczenia tych kosztów należy uwzględniać nie tylko treść przepisów dotyczących ponoszenia kosztów w postępowaniu administracyjnym (art. 261-267 k.p.a.), ale także przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zasad rozgraniczania nieruchomości (art. 152-153 Kodeksu cywilnego).

Zgodnie z art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a. stronę obciążają te koszty postępowania, które zostały poniesione w interesie lub na żądanie strony, a nie wynikają z ustawowego obowiązku organów prowadzących postępowanie. Oznacza to, że udział w kosztach postępowania administracyjnego zależy od posiadania przez określony podmiot interesu prawnego, czyli interesu własnego, indywidualnego, opartego na konkretnym przepisie prawa powszechnie obowiązującego.

Stosownie zaś do treści art. 153 Kodeksu cywilnego koszty rozgraniczenia właściciele nieruchomości ponoszą po połowie, co jest powiązane z zasadą sformułowaną w art. 152 Kodeksu cywilnego, że właściciele gruntów sąsiadujących mają obowiązek współdziałania przy rozgraniczaniu gruntów oraz przy utrzymywaniu stałych znaków granicznych.

Skoro zatem, jak wynika z art. 152-153 Kodeksu cywilnego, postępowanie rozgraniczeniowe toczy się w istocie w interesie wszystkich podmiotów uczestniczących w rozgraniczeniu (wszystkich właścicieli sąsiednich i rozgraniczanych nieruchomości), to też wszyscy oni są zobowiązani do udziału w tych kosztach, bez względu na to, którzy z nich żądali wszczęcia tego postępowania. Jak wskazał NSA w uchwale I OPS 5/06: "W postępowaniu rozgraniczeniowym wszczętym na wniosek właściciela jednej nieruchomości właściciel sąsiedniej nieruchomości może uznawać, że przeprowadzenie postępowania rozgraniczeniowego nie leży w jego interesie, gdyż nie kwestionuje on przebiegu granic. Wobec tego nie powinien on ponosić kosztów rozgraniczenia, które - w jego ocenie - zostało wszczęte zbyt pochopnie. Jednakże ustalenie granic sąsiadujących nieruchomości leży w interesie prawnym wszystkich właścicieli, gdyż granice gruntów sąsiadujących stały się sporne. Nie można więc twierdzić, iż rozgraniczenie nie jest przeprowadzane także w interesie właściciela nieruchomości sąsiadującej".

W konkluzji przyjąć należy, że zarówno w stadium administracyjnym jak i sądowym, koszty postępowania rozgraniczeniowego obciążają strony będące właścicielami rozgraniczanych nieruchomości (z uwagi na ich interes w postępowaniu - art. 262 § 1 pkt 2 k.p.a.), według zasady wyrażonej w art. 152 k.c., tj. w częściach równych ( por. wyroki WSA w Białymstoku z dnia 23.10.2012 r. sygn. akt II SA/Bk 541/12, LEX nr 1248703 i z dnia 30.07.2013 r. sygn. akt 15/13, LEX nr 1350158, wyrok WSA w Lublinie z dnia 28.06.2010 r. sygn. akt III SA/Lu 555/10, LEX nr 844626,wyrok WSA w Krakowie z dnia 28.03.2012 r., sygn. akt III SA/Kr 840/11, LEX nr 1139276) .

W niniejszej sprawie niesporne jest, że postępowanie rozgraniczeniowe zostało wszczęte na wniosek T. Z. a zatem istniał spór graniczny, uzasadniający wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego, mającego na celu ustalenie przebiegu granic między działkami nr [...] i [...] położonymi w W., stanowiącymi własność skarżących i uczestnika postępowania i zakończenie tego sporu. Spór ten został zakończony wydaniem ostatecznej decyzji Wójta Gminy N. z dnia [...] 2013 r.

Wobec zakończenia postępowania rozgraniczeniowego na etapie administracyjnym organ administracji ustalił koszty postępowania rozgraniczeniowego i - jak wyżej wywiedziono - uczynił to prawidłowo obciążając nimi obydwie strony sporu. Na wysokość ustalonych kosztów postępowania składają się jedynie czynności geodety A. H., ustalone na podstawie faktury z dnia 29.04.2013 r., co jest zgodne z przepisem art. 263 § 1 k.p.a. Powyższe ustalenie kosztów postępowania i obciążenie nimi stron po połowie, jest zgodne z zasadą, że właściciele gruntów sąsiadujących mają obowiązek współdziałania przy rozgraniczeniu i utrzymywaniu stałych znaków granicznych.

W tych okolicznościach nie zasługują na uwzględnienie zarzuty skargi, a w szczególności ten dotyczący konieczności obciążenia kosztami wyłącznie inicjatora rozgraniczenia. Należy również wskazać, że postępowanie przeprowadzone na zlecenie skarżących przez geodetę M. Ł. nie było postępowaniem rozgraniczeniowym, a dotyczyło wznowienia granic w oparciu o art. 39 Prawa geodezyjnego i kartograficznego, zgodnie z którym przesunięte, uszkodzone lub zniszczone znaki graniczne, ustalone uprzednio, mogą być wznowione bez przeprowadzania postępowania rozgraniczeniowego, ale tylko w przypadku braku sporu co do ich położenia.

Mając powyższe na uwadze na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzeczono jak w sentencji.