VII SA/Wa 2371/13

Uzasadnienie

Pismem z dnia [...] sierpnia 2013 r., znak: [...] Rzecznik Praw Pacjenta działając na podstawie art. 53 ust. 3 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2012 r.. poz. 159 z późn. zm.), art. 127 § 3 i art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. poinformował E. W., iż po ponownym rozpatrzeniu sprawy utrzymał w mocy swoje wcześniejsze rozstrzygnięcie z dnia [...] lipca 2013 r. w przedmiocie niestwierdzenia naruszenia prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych, o którym mowa w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, przez Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr [...] we [...].

W w/w piśmie Rzecznik Praw Pacjenta przedstawił następujący stan faktyczny i prawny sprawy.

Zgodnie z art. 53 ust. 3 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, w przypadku, gdy Rzecznik Praw Pacjenta po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego nie stwierdził naruszenia praw pacjenta, wnioskodawcy przysługuje wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, stosownie do art. 127 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego.

Pismem z dnia [...] lipca 2013 r. E. W. wniosła o ponowne rozpatrzenie sprawy zakończonej rozstrzygnięciem Rzecznika Praw Pacjenta z dnia [...] lipca 2013 r., znak: [...].

Postępowanie wyjaśniające w przedmiotowej sprawie zostało wszczęte na wniosek E. W., która w piśmie z dnia [...] stycznia 2013 r zarzuciła naruszenie prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych poprzez odmowę przyjęcia do Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr [...] we [...] - pomimo posiadanego skierowania do Oddziału Leczenia Nerwic Kliniki Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego we [...] (dalej “Klinika Psychiatrii"), który funkcjonuje w ramach Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego nr [...] we [...].

Rzecznik Praw Pacjenta pismem z dnia [...] marca 2013 r. zwrócił się do Kierownika Kliniki Psychiatrii o udzielenie informacji w zakresie podnoszonych przez wnioskodawczynię nieprawidłowości.

Na podstawie uzyskanych wyjaśnień ustalił, iż w okresie pomiędzy 2008 r. a 2010 r. wnioskodawczym kilkukrotnie zgłaszała się do Poradni Zdrowia Psychicznego przy Klinice Psychiatrii, gdzie zostały jej udzielone właściwe świadczenia zdrowotne. W dniach [...] i [...] września 2010 r. pacjentka zgłosiła się do Oddziału Leczenia Nerwic. W wyniku przeprowadzonych badań w doniesieniu do E. W. określono rozpoznanie jednostki chorobowej, uznając, iż u pacjentki występują wskazania do leczenia psychiatrycznego. Jednocześnie mając na uwadze postawioną diagnozę nie stwierdzono zasadności leczenia w Oddziale Leczenia Nerwic. Z wyjaśnień udzielonych przez świadczeniodawcę wynikało również, iż pacjentka otrzymała propozycję wystawienia skierowania przez lekarza Dziennego Oddziału Psychiatrycznego, jednakże podczas stawiennictwa pacjentki w tym oddziale odmówiono jej przyjęcia z uwagi na brak akceptacji zasad obowiązujących w oddziale, w szczególności braku zgody ze strony pacjentki na podjęcie leczenia farmakologicznego.

Rozpatrując sprawę wskazano, iż jak wynika z charakteru terapii prowadzonej w Dziennym Oddziale Psychiatrycznym, przebieg leczenia obejmuję diagnostykę psychiatryczną i ogólnomedyczną oraz leczenie farmakologiczne i oddziaływania psycho i socjoterapeutyczne indywidualne i grupowe. Podstawowym warunkiem pobytu w oddziale jest stosowanie się do zaleceń lekarskich, przyjmowanie leków zgodnie z ordynacją, obecność na zajęciach terapeutycznych oraz gotowość do mówienia o sobie i słuchania innych, a także zaangażowanie w sprawy organizacyjne oddziału, zgodnie z przyjętym regulaminem.

W uzupełnieniu powyższego dodano, iż zgodnie z art. 22 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375) przyjęcie osoby z zaburzeniami psychicznymi do szpitala psychiatrycznego następuje za jej pisemną zgodą na podstawie ważnego skierowania do szpitala, jeżeli lekarz wyznaczony do tej czynności, po osobistym zbadaniu tej osoby, stwierdzi wskazania do przyjęcia.

Jak wynikało z wyjaśnień uzyskanych od świadczeniodawcy pacjentka nie wyraziła zgody na proponowane leczenie w Dziennym Oddziale Psychiatrycznym Ogólnym, co skutkowało odmową przyjęcia.

W uzupełnieniu podjętej analizy wskazano również, iż ustawodawca w sposób szczegółowy nie określił powodów odmowy przyjęcia do szpitala psychiatrycznego (w tym do Oddziału Dziennego Psychiatrycznego), natomiast wyróżnił w sposób enumeratywny przesłanki mogące skutkować wypisem ze szpitala. I tak wskazano, iż zgodnie z art. 22 ust. 1 pkt 3 obowiązującej wówczas (2010 r.) ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej wypisanie pacjenta ze szpitala następuje: gdy osoba przebywająca w szpitalu w sposób rażący narusza regulamin porządkowy, a nie zachodzi obawa, że odmowa lub zaprzestanie udzielania świadczeń może spowodować bezpośrednie niebezpieczeństwo dla jej życia lub zdrowia albo życia lub zdrowia innych osób. Zatem, jak wyjaśniono, odmowa uczestnictwa w zajęciach terapeutycznych, zaprzestanie leczenia farmakologicznego mogą być przykładowymi sytuacjami, które wprost naruszają regulamin Dziennego Oddziału Psychiatrycznego, natomiast okoliczności będące przesłanką do wypisania pacjenta należy jednocześnie uznać a contrario za okoliczności powodujące niemożność przyjęcia do oddziału i udzielenia świadczeń zdrowotnych.

Mając na uwadze powyższą argumentację. Rzecznik Praw Pacjenta rozstrzygnięciem z dnia [...] lipca 2013 r. sygn. akt: [...] nie stwierdził w sprawie naruszenia prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych, o którym mowa w art. 6 ust. 1 i 2 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta.

Powyższe stanowisko Pani E. W. zaskarżyła wnosząc pismem z dnia [...] lipca 2013 r. o ponowne rozpatrzenie sprawy.

W ramach postępowania badano prawo pacjenta do świadczeń zdrowotnych określone w art. 6 ust. 1 i 2 ww. ustawy, zgodnie z którym pacjent ma prawo do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej oraz, w sytuacji ograniczonych możliwości udzielania świadczeń zdrowotnych, do przejrzystej, obiektywnej, opartej na kryteriach medycznych, procedury ustalającej kolejność dostępu do tych świadczeń.

Na podstawie art. 52 ust. 1 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Rzecznik Praw Pacjenta samodzielnie prowadził postępowanie, uzyskując w oparciu o art. 52 ust. 2 pkt 2 ww. ustawy materiał dowodowy w postaci wyjaśnień świadczeniodawcy, z uwzględnieniem również informacji przekazywanych przez skarżącą, wraz z przesyłanąprzez nią dokumentacją medyczną.

Po analizie zgromadzonego materiału dowodowego Rzecznik Praw Pacjenta stwierdził, iż w omawianej sprawie nie doszło do naruszenia prawa pacjenta do świadczeń zdrowotnych, o którym mowa w art. 6 ust. 1 i 2 ww. ustawy i stosownie do art. 53 ust. 1 pkt 1 ww. ustawy poinformował o zajętym stanowisku wnioskodawczynię.

Podkreślił przy tym, iż przedmiot prowadzonego postępowania, z uwagi na kompetencje Rzecznika Praw Pacjenta, obejmował zasadność odmowy przyjęcia pacjentki do Dziennego Oddziału Psychiatrycznego, która potwierdzona została w oparciu o przytoczoną w uzasadnieniu rozstrzygnięcia Rzecznika Prawa Pacjenta z dnia [...] lipca 2013 r. argumentację, obejmującą analizę ustalonego stanu faktycznego oraz obowiązujących przepisów prawa, którą Rzecznik Praw Pacjenta w pełni podziela w ramach ponownego rozpatrywania sprawy.

Wobec powyższego, Rzecznik Praw Pacjenta stwierdził, iż postępowanie wyjaśniające zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy, uwzględniający wymóg wyczerpującego zgromadzenia i rozpatrzenia materiału dowodowego, zgodnie z art. 77 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, natomiast ustalony stan faktyczny pozwolił na merytoryczne zakończenie sprawy.

Na podstawie przytoczonej argumentacji Rzecznik Praw Pacjenta skonkludował, iż ustalenia poczynione w sprawie pozostają aktualne, natomiast rozstrzygnięcie z dnia [...] lipca 2013 r. odpowiada prawu i brak jest podstaw do jego uchylenia.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie na pismo Rzecznika Praw Pacjenta z dnia [...] sierpnia 2013 r wniosła E. W.

W odpowiedzi na skargę Rzecznik Praw Pacjenta podtrzymał swoje stanowisko wnosząc o oddalenie skargi jako bezzasadnej.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, o następuje.

W niniejszej sprawie niezbędne jest ustalenie, czy sprawa należy do kognicji sądów administracyjnych, a w konsekwencji czy skarga E. W. jest dopuszczalna.

Zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm. (dalej: p.p.s.a.) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej, która stosownie do art. 3 § 2 ww. ustawy obejmuje m. in. orzekanie w sprawach skarg na:

1. decyzje administracyjne,

2. postanowienia wydawane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty,

3. postanowienia wydawane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie,

4. inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa,

4a. pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydawane w

indywidualnych sprawach

oraz na bezczynność organów w wyżej wymienionych przypadkach.

Zdaniem Sądu objęte skargą pismo Rzecznika Praw Pacjenta z dnia [...] sierpnia 2013 r., znak: [...] nie jest decyzją administracyjną, ani zaskarżalnym postanowieniem jak również nie stanowi aktu lub czynności określonej w art. 3 § 2 pkt 1-4a p.p.s.a.

Przedmiotowe pismo informujące skarżącą o tym, iż w ocenie Rzecznika Praw Pacjenta nie nastąpiło naruszenie prawa skarżącej do świadczeń zdrowotnych nie zawiera rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach skarżącej gdyż w żaden sposób nie odnosi się do ustawowo zagwarantowanych praw skarżącej jako pacjentki. Opinia Rzecznika Praw Pacjenta nie wywołuje żadnych skutków prawnych dla skarżącej, ani tych praw nie przyznaje, czy konkretyzuje, ani ich nie pozbawia.

W przypadku stwierdzenia naruszenia praw pacjenta Rzecznik Praw Pacjenta zgodnie z art. 53 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta może skierować wystąpienie do organu, organizacji lub instytucji, w których działalności stwierdził naruszenie praw pacjenta.

W wystąpieniu, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, Rzecznik formułuje opinie lub wnioski co do sposobu załatwiania sprawy, a także może żądać wszczęcia postępowania dyscyplinarnego lub zastosowania sankcji służbowych (art. 53 ust. 4 ustawy). Stosownie do treści art. 53 ust. 5 ustawy organ, organizacja lub instytucja, do których zostało skierowane wystąpienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, są obowiązane niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie 30 dni, poinformować Rzecznika o podjętych działaniach lub zajętym stanowisku. W przypadku gdy Rzecznik nie podziela tego stanowiska, może zwrócić się do właściwego organu nadrzędnego z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa. Należy podkreślić, że wystąpienie Rzecznika, o którym mowa w art. 53 ust. 1 pkt 2 ustawy nie zawiera rozstrzygnięcia o prawa i obowiązkach adresata wystąpienia, lecz ma jedynie charakter opiniodawczo-wnioskujący. Ustrojowa pozycja Rzecznika Praw Pacjenta sprowadza się do występowania do określonych organów i instytucji z wnioskami lub żądaniami podjęcia określonych czynności lub przeprowadzenia odpowiedniego postępowania w celu ochrony praw pacjenta. Czynności te co do zasady mają charakter postulatywny i nie stanowią aktów lub czynności rozstrzygających o prawach i obowiązkach indywidualnych podmiotów. Dopiero postępowania zainicjowane ww. wnioskami i żądaniami mogą zakończyć się rozstrzygnięciem innych organów, które mogą podlegać zaskarżeniu na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Niewątpliwie jednak przepisy ustawy przewidują możliwości złożenia skargi w określonych postępowaniach prowadzonych przez Rzecznika Praw Pacjenta (np. w przypadku prowadzenia postępowania w sprawach praktyk naruszających zbiorowe prawa pacjentów).

W ocenie Sądu, niedopuszczalna jest skarga na pismo Rzecznika Praw Pacjenta skierowane do skarżącej, informujące o sposobie zakończenia postępowania o naruszenie praw pacjenta.

Pogląd o niedopuszczalności skargi na pismo Rzecznika Praw Pacjenta informujące o sposobie zakończenia postępowania w przedmiocie naruszenia praw pacjenta zaprezentowany został w najnowszych orzeczeniach Naczelnego Sądu Administracyjnego między innymi w wyroku NSA z dnia 19 września 2013r, II OSK 1469/13, postanowieniu NSA z dnia 5 grudnia 2013r, I OSK 1161/12.

Ponadto Naczelny Sąd Administracyjny wskazał, że instytucja Rzecznika Praw Pacjenta została ukształtowana na wzór Rzecznika Praw Obywatelskich, w przypadku którego ocena podejmowanych przez niego działań nie należy do kompetencji sądów administracyjnych.

Z opisanych wyżej przyczyn Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał skargę E. W. za niedopuszczalną i w tym stanie rzeczy, postanowił na podstawie art. 58 § 1 pkt 6 i § 3 ppsa.