VII SA/Wa 2204/13

Uzasadnienie

Decyzją nr [...] z dnia [...] sierpnia 2013r. znak: [...] Wojewoda [...] na podstawie przepisu art. 138 § 1 ust. 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013r., poz. 267), zwanej dalej "k.p.a.", w związku z art. 82 ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010r. Nr 243 poz. 1623 ze zm.), po rozpatrzeniu odwołania "[...]" Sp. Z o.o., od decyzji Prezydenta [...] Nr [...] z dnia [...] marca 2013r. wnoszącej sprzeciw od zgłoszenia zamiaru rozbiórki murów budynku parterowego (cegła, zaprawa wapienna) na działce nr ew. [...] z obrębu [...] przy ul. [...] w [...], utrzymał w mocy decyzję Prezydenta [...] z dnia [...] marca 2013r.

W uzasadnieniu organ wyjaśnił, że zgodnie z art. 28 ustawy Prawo budowlane wszelkie roboty budowlane, co do zasady, mogą być prowadzone w oparciu o ostateczną decyzję o pozwoleniu na budowę. Dotyczy to także robót budowlanych polegających na rozbiórce obiektu budowlanego. Zwolnienie od obowiązku uzyskania pozwolenia na rozbiórkę przewiduje art. 31 Prawa budowlanego określający w ust. 1, iż pozwolenia nie wymaga rozbiórka:

1) budynków i budowli – niewpisanych do rejestru zabytków oraz nieobjętych ochroną konserwatorską – o wysokości poniżej 8 m, jeżeli ich odległość od granicy działki jest nie mniejsza niż połowa wysokości;

2) obiektów i urządzeń budowlanych, na budowę których nie jest wymagane pozwolenie na budowę, jeżeli nie podlegają ochronie jako zabytki.

Forma ochrony konserwatorskiej, o której mowa w art. 31 ust. 1 pkt 1 Prawa budowlanego została określona w art. 7 ustawy z dnia 23 lipca 2003r. o ochronie zabytków i opiece na zabytkami (Dz. U. z 2003r. nr 162 poz. 1568 ze zm.). Zgodnie z treścią tego przepisu formami tymi są: wpis do rejestru zabytków; uznanie za pomnik historii; utworzenie parku kulturowego; ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo w decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego, decyzji o warunkach zabudowy, decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej, decyzji o ustaleniu lokalizacji linii kolejowej lub decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji w zakresie lotniska użytku publicznego.

Stosownie do art. 22 ust. 4 i 5 ustawy o ochronie zabytków i opiece na zabytkami w brzmieniu ustalonym ustawą z dnia 18 marca 2010r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010r., Nr 75, poz. 474), z mocą obowiązującą od dnia 5 czerwca 2010r., że wójt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminną ewidencję zabytków w formie zbioru kart adresowych zabytków nieruchomych z terenu gminy. W gminnej ewidencji zabytków powinny być ujęte: 1) zabytki nieruchome wpisane do rejestru; 2) inne zabytki nieruchome znajdujące się w wojewódzkiej ewidencji zabytków; 3) inne zabytki nieruchome wyznaczone przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) w porozumieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Ustawa nowelizacyjna w art. 7 przewiduje, że w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy wojewódzki konserwator zabytków przekaże wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) i staroście wykaz zabytków, o których mowa w art. 1 pkt 5 lit. b niniejszej ustawy oraz wykazu zabytków nieruchomych wyznaczonych przez wojewódzkiego konserwatora zabytków do ujęcia w wojewódzkiej ewidencji zabytków. Natomiast w art. 8 ust. 3 noweli przewidziano, że do czasu założenia gminnej ewidencji zabytków, decyzję, o której mowa w art. 39 ust. 3 i art. 49 ust. 1 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane, wydaje się po uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków – w odniesieniu do zabytków znajdujących się w wykazie o którym mowa w art. 7 ustawy. Wskazana nowelizacja zasadniczo zmieniła zatem status prawny ewidencji zabytków, niejako zrównując ją z rejestrem zabytków, poprzez powierzenie organom konserwatorskim uprawnień o charakterze władczym, polegających na obowiązku uzgodnień, czy też pozwoleń.

Dalej Organ wskazał iż przedmiotem zgłoszenia jest zamiar rozbiórki budynku mieszkalnego, parterowego, usytuowanego na działce nr ew. [...] z obrębu [...], przy ul. [...] w [...]. Przedmiotowy budynek jest ujęty w Gminnej Ewidencji Zabytków [...] pod nr [...], założonej Zarządzeniem Prezydenta [...] Nr [...] z dnia [...] lipca 2012r. oraz posiada kartę adresową zabytku nieruchomego. Oznacza to, że budynek ten podlega ochronie jako zabytek i do jego rozbiórki wymagane jest pozwolenie na rozbiórkę, którego wydanie powinno być poprzedzone uzgodnieniem z wojewódzkim konserwatorem zabytków. Nie ma zatem zastosowania, w przedmiotowej sprawie, art. 31 ust. 1 Prawa budowlanego, zwalniający inwestora od uzyskania pozwolenia na rozbiórkę.

Skargę od WSA na powyższą decyzję wniosła "[...]" Sp. z o. o., z siedzibą w [...].

Decyzji zarzucono:

1. naruszenie prawa materialnego art. 31 ust. 1 pkt 1 i art. 39 ust. 3 ustawy Prawo budowlane, poprzez jego niezastosowanie i błędne uznanie, iż rozbiórka obiektu budowlanego, tj. "murów budynku parterowego (cegła, zaprawa wapienna)" na działce ewidencyjnej o numerze [...] z obrębu [...] wymaga pozwolenia na rozbiórkę, wobec faktu, że Spółka nie dysponowała wiedzą i przy zachowaniu należytej staranności takiej wiedzy nie mogła uzyskać, iż ww. obiekt budowlany jest wpisany do gminnej ewidencji zabytków [...].

2. naruszanie prawa materialnego art. 31 ust. 5 ustawy Prawo budowlane poprzez jego niezastosowanie i pominięcie faktu, że działania podejmowane przez skarżącą miały na celu usunięcie bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa ludzi i mienia.

3. naruszenie przepisów postępowania tj. art. 7 i art. 8 kpa poprzez pominięcie faktu, iż spółka nie dysponowała wiedzą i przy zachowaniu należytej staranności takiej wiedzy nie mogła uzyskać, iż ww. obiekt budowlany jest wpisany do gminnej ewidencji zabytków [...], oraz że organ informował skarżącą o konieczności złożenia wniosku o rozbiórkę bez wyjaśnienia jaki ma skutek wpisu obiektu do gminnej ewidencji nieruchomości

4. naruszenie art. 107 § 3 w związku z art. 140 kpa poprzez brak rozważenia przez Wojewodę [...] zarzutów odwołania, okoliczności faktycznych w nim zawartych i uznanie, że pozostają bez wpływu na rozstrzygnięcie wobec poczynionych przez Wojewodę ustaleń.

Podnosząc powyższe zarzuty skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz decyzji Prezydenta [...] z dnia [...] marca 2013r. oraz zwrot kosztów postepowania. Uzasadniając skargę wskazano nadto, ze aktem notarialnym z dnia [...] maja 2007r. spółka nabyła działkę nr [...] przy ul. [...] w [...] wraz z budynkiem mieszkalnym, jednorodzinnym bez doprowadzonego gazu, kanalizacji i wodociągów; budynek wymagał przeprowadzenia generalnego remontu. Przez szereg lat budynek ulegał stopniowej dewastacji, gdyż zamieszkiwali go nielegalnie bezdomni a spółka nie mogła skutecznie temu przeciwdziałać. Zimą 2013 roku nastąpiło dalsze pogorszenie stanu budynku. Kominy pozapadały się do środka budynku, czego prawdopodobną przyczyną było wyrwanie szybrów, rusztów, elementów metalowych, palenisk, wyrwanie szamotu, używanie chemikaliów jako opału, warunki atmosferyczne i różnice temperatur. Spadające rumowiska naruszyły ostatecznie stropy (belki spinające mury). Spowodowało to spękanie i rozchwianie ścian zewnętrznych: ściana południowa i części ściany zachodniej odchyliły się od pionu. Ponieważ stan budynku zagrażał życiu bezprawnych użytkowników spółka dokonała zgłoszenia rozbiórki i jednocześnie przystąpiła do jej faktycznego wykonania z uwagi zagrożenia dla bezpieczeństwa ludzi. Dopiero na tym etapie Spółka dowiedziała się, że budynek jest zabytkiem.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i potrzymał swoje stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zauważył, co następuje.

Skarga podlega oddaleniu.

Stosownie do art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002r. –Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2012r. poz. 270) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta co do zasady sprawowana jest pod względem zgodności z prawem. Oceniając zaskarżoną decyzję Sąd uznał, że jest ona zgodna z przepisami prawa materialnego i procesowego. Wbrew zarzutom skargi organ administracji architektoniczno – budowlanej rozstrzygając sprawę zgłoszenia dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i procedował w zgodzie z przepisami postepowania administracyjnego, w sposób prawidłowy odnosząc poczynione ustalenia do przepisów prawa materialnego – art. 30 ust. 6 i art. 31 ustawy z dnia 7 lipca 1994r. – Prawo budowlane (Dz. U. z 2010r., Nr 243, poz. 1623).

Sąd kontrolował decyzję wojewody [...] z dnia [...] sierpnia 2013r., którą utrzymano w mocy decyzję Prezydenta [...] z dnia [...] marca 2013r., wnoszącą sprzeciw do zgłoszenia zamiaru rozbiórki budynku parterowego na działce nr [...] przy ul. [...] w [...].

Jak wynika z akt postępowania budynek którego dotyczyło zgłoszenie wpisany został do gminnej ewidencji zabytków [...] założonej na podstawie zarządzenia Prezydenta [...] nr [...] z dnia [...] lipca 2012r. Wobec powyższych ustaleń organ niewadliwie uznał, że dokonanie przez inwestora zgłoszenia rozbiórki przedmiotowego budynku nie może być skuteczne. Stosownie bowiem do treści art. 39 ust. 3 ustawy Prawo budowlane (Dz. U. z 2013r. poz. 1409 ze zm.) w stosunku do obiektów budowlanych oraz obszarów niewpisanych do rejestru zabytków, a ujętych w gminnej ewidencji zabytków, pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego wydaje właściwy organ w uzgodnieniu z wojewódzkim konserwatorem zabytków, ust. 4 stanowi, że wojewódzki konserwator zabytków jest obowiązany zająć stanowisko w sprawie wniosku o pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektów budowlanych, o których mowa w ust.3, w terminie 30 dni od dnia jego doręczenia. Niezajęcie stanowiska w tym terminie uznaje się jako brak zastrzeżeń do przedstawionych we wniosku rozwiązań projektowych. Art. 39 ust. 3 w przytoczonym wyżej brzmieniu wprowadzony został ustawą z dnia 18 marca 2010r. o zmianie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2010r., nr 75 poz. 474). Wskazana nowelizacja zasadniczo zmieniła status prawny gminnej ewidencji zabytków powodując, ze wpis do tej ewidencji jest podstawą do ustalenia stwierdzenia lub potwierdzenia uprawnień lub obowiązków określonych przepisami prawa. Stosownie do ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, ujęcie zabytku w gminnej ewidencji zabytków stanowi o kwalifikacji obiektu do objęcia instrumentami nadzoru konserwatorskiego np. objęcie obiektu ochroną konserwatorską w decyzji o warunkach zabudowy (art. 19 ust 1 a pkt 2) czy też w postepowaniu w przedmiocie udzielenia pozwolenia na budowę lub rozbiórkę (art. 39 ust. 3 ustawy Prawo budowlane). Tak więc wykonywanie robót budowlanych objętych zgłoszeniem przy obiekcie wpisanym do gminnej ewidencji zabytków, wymaga pozwolenia na budowę.

Odnosząc się do podstawowej argumentacji skargi dotyczącej braku wiedzy inwestora o wpisie budynku przy u. [...] do gminnej ewidencji zabytków stwierdzić należy, że nie może być ona skuteczna w niniejszym postępowaniu dotyczącym sprzeciwu do zgłoszenia zamiaru rozbiórki. Jeżeli strona skarżąca uważa, iż nie było postaw faktycznych ani prawnych do umieszczenia budynku stanowiącego ich własność w gminnej ewidencji zabytków, wnioski w tym zakresie powinny być skierowane do właściwego organu ochrony zabytków. Kierując się zaś zasadą praworządności wyrażoną w art. 6 k.p.a. organ architektoniczno – budowlany, do którego wpływa zgłoszenie inwestora dotyczące zamierzenia budowlanego w niniejszej sprawie rozbiórki winien stosować przepisy regulujące przedmiot sprawy administracyjnej objętej wnioskiem, a wiec generalnie przepisy Prawa budowlanego. Natomiast kwestia wpisania określonego obiektu budowlanego do rejestru zabytków w drodze decyzji administracyjnej, czy też ujęcia go w gminnej (wojewódzkiej) ewidencji zabytków (prowadzonej w formie kart adresowych), dokonanego na mocy przepisów ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, stanowi dla organu architektoniczno – budowlanego jedynie istotny fragment ustalonego stanu faktycznego, wywołujący określone skutki prawne na podstawie przepisów Prawa budowlanego. W tym kontekście działanie obu organów rozstrzygających niniejszą sprawę było prawnie uzasadnione, po dokonaniu po myśli art. 7 i art. 77 k.p.a. ustaleń istotnych dla jej rozstrzygnięcia.

Podsumowując powyższe stwierdzić należy, że organ administracji architektoniczno – budowlanej wnosząc na podstawie art. 30 ust. 6 ustawy Prawo budowlane. Sprzeciw do zgłoszonego zamiaru rozbiórki budynku przy ul. [...], prawidłowo przyjął, że zgłoszenie dotyczy wykonywania robót budowlanych objętych obowiązkiem uzyskania pozwolenia na budowę, poprzedzonego uzgodnieniem z właściwym organem konserwatorskim. Ograniczenie wykonywania prawa własności w ten sposób, że planowane roboty budowlane przy budynku umieszczonym w gminnej ewidencji zabytków wymagają przeprowadzenia postępowania w sprawie pozwolenia na rozbiórkę, przy udziale właściwego organu konserwatorskiego, zamiast uproszczonej formy zgłoszenia, wynikają z ustaw (ustawy z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane oraz ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami). W tym kontekście ograniczenie to pozostaje w zgodzie z Konstytucją RP, a w szczególności art. 64 ust. 3.

Zważywszy na powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie na postawie art. 151 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi orzekł, jak w sentencji.