V SA/Wa 2084/13

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi jest rozstrzygnięcie zawarte w piśmie Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia [...] czerwca 2012 r. znak [...] w przedmiocie odmowy przyznania P. Ś. pomocy finansowej ze środków unijnych w ramach działania "Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych".

Rozstrzygnięcie zostało podjęte w następującym stanie faktycznym:

Wnioskiem, który wpłynął do ARiMR dnia [...] listopada 2012 r. P. Ś. wystąpił o przyznanie pomocy w ramach działania "Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych."

Dnia [...] listopada 2012 r. skarżący w ramach samouzupełnienia wniosku dołączył dokumenty w postaci protokołu dotyczącego ujemnych skutków przezimowania oraz opinię wojewody.

Ponieważ we wniosku stwierdzono nieprawidłowości wnioskodawca był dwukrotnie wzywany do ich usunięcia.

Pierwsze wezwanie do uzupełnień z dnia [...] stycznia 2013 r. zawierało 13 pozycji. Dotyczyło ono:

1. Poprawnie sporządzonych Protokołów Komisji z zakresu i wysokości szkód w gospodarstwach rolnych i działach specjalnych produkcji rolnej spowodowanych niekorzystnymi zjawiskami atmosferycznymi – dokument składany w postaci kopii potwierdzonej za zgodność z oryginałem przez notariusza, podmiot, który wydal dokument lub pracownika Agencji.

2. Skorygowanej opinii wojewody dotyczącej zakresu i wysokości szkód w uprawach rolnych i zwierzętach gospodarskich oszacowanych przez Komisję powołaną przez wojewodę – kopia.

3. Decyzji lub innego dokumentu wydanego przez właściwe instytucje ubezpieczeniowe stanowiące o odmowie bądź wysokości wypłaconego lub przewidzianego do wypłaty odszkodowania uzyskanego w związku ze szkodą spowodowaną w gospodarstwie w wyniku wystąpienia zdarzeń losowych wymienionych w art. 3 ust. 2 pkt. 2-1 la ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniu upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, z późn. zm.) - kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez notariusza lub podmiot, który wydał dokument lub pracownika Agencji.

4. Dokumentu potwierdzającego tytuł prawny do gospodarstwa, w którym będzie realizowana operacja w przypadku operacji bezpośrednio związanej z nieruchomością (do tej nieruchomości) oraz gdy Wnioskodawca nie ubiegał się o płatności bezpośrednie, ONW i rolnośrodowiskowe - kopia.

5. Wyjaśnień w sprawie dzierżawy gruntów rolnych od Urzędu Gminy.

6. Planu rozmieszczenia na terenie gospodarstwa budynków, budowli, plantacji wieloletnich oraz rzuty budynków służących do produkcji rolnej wraz z rozplanowaniem wewnętrznym (dokumentacja funkcjonalno-przestrzenna) - oryginał.

7. Planu sprzedaży (oryginał) lub umowa przedwstępna z odbiorcą na zbycie całości produkcji wytwarzanej w gospodarstwie w dziedzinie, której dotyczy operacja, jeżeli operacja powoduje wzrost produkcji - kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez notariusza lub pracownika ARiMR - dokument obowiązkowy, jeżeli operacja dotyczy wzrostu produkcji.

8. Dostarczenia poprawnie sporządzonego "Oświadczenia Współposiadacza gospodarstwa/ działki ewidencyjnej lub działek ewidencyjnych, o wyrażeniu zgody na ubieganie się o przyznanie pomocy przez innego współposiadacza, sporządzone na formularzu udostępnionym przez ARiMR - w przypadku, gdy operacja realizowana jest w gospodarstwie stanowiącym przedmiot współposiadania" - sporządzone na formularzu udostępnionym przez ARiMR - Załącznik nr 3 do wniosku o przyznanie pomocy - oryginał".

9. Dostarczenia poprawnie sporządzonego Oświadczenia Wnioskodawcy o odszkodowaniach z tytułu ubezpieczenia składników gospodarstwa, w tym budynków, budowli, maszyn lub urządzeń służących do produkcji rolnej, sadów lub plantacji wieloletnich, upraw rolnych, stad podstawowych zwierząt gospodarskich, zwierząt gospodarskich niewchodzących w skład podstawowych zwierząt gospodarskich lub ryb, uszkodzonych lub zniszczonych w wyniku wystąpienia co najmniej jednego ze zdarzeń losowych wymienionych w art.3 ust. 2 pkt 2-1 la ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, z późn. zm.), od ryzyka wystąpienia takich zdarzeń, sporządzone na formularzu udostępnionym przez ARiMR – oryginał.

10. Dostarczenia poprawnie wykonanego kosztorysu inwestorskiego na wykonanie robót budowlanych sporządzony zgodnie z wymogami Programu i instrukcją wypełniania wniosku.

11. Dostarczenia jednego z załączników dotyczących złożonego zgłoszenia robót budowlanych, tj. Oświadczenie Wnioskodawcy, że w terminie 30 dni od dnia zgłoszenia zamiaru wykonania robót budowlanych, właściwy organ nie wniósł sprzeciwu - oryginał lub Zaświadczenie wydane przez właściwy organ, że nie wniósł sprzeciwu wobec zgłoszonego zamiaru wykonania robót budowlanych - kopia, potwierdzona za zgodność z oryginałem przez notariusza lub podmiot, który wydał dokument, lub pracownika ARiMR.

12. Dokonania korekty we wskazanych przez Agencję błędnie wypełnionych polach wniosku.

13. Planu Przywrócenia Potencjału Produkcji Rolnej w Gospodarstwie (PPPPRG)

Po odebraniu wezwania do uzupełnień [...] lutego 2013 r. do Oddziału Regionalnego ARiMR w O. wpłynęło pismo Skarżącego wraz z załącznikami uzupełniającymi wniosek z dnia [...] czerwca 2012 r. o następujące pozycje:

1. Poprawione strony wniosku i biznesplanu - PPPPRG.

2. Załącznik nr 3 i nr 5 odpowiednio po 1 szt.

3. Poprawiony kosztorys-1 szt.

4. Protokoły szacowania szkód - 3 szt.

5. Opinia Wojewody-2 szt.

6. Szkic budynków - 1 szt.

7. Zaświadczenie o zgłoszeniu robót budowlanych - wydane przez Starostę N.

8. Zaświadczenie wydane przez Burmistrza N. - 2 szt.

9. Zaświadczenie wydane przez Urząd Miejski N. -2-szt.

10. Akt zgonu M. Ś. i wypis z rejestru gruntów dla działki Ew. [...] w N..

11. Umowa dzierżawy z Gminą N. - 2 szt.

12. Pisma z PZU dotyczące odszkodowania po gradobiciu - 2 szt.

Z uwagi na to, iż nie wszystkie żądane dokumenty i wyjaśnienia zostały uzupełnione, ARiMR pismem z dnia [...] marca 2013 r. ponownie wezwała wnioskodawcę do uzupełnienia wniosku, wzywając do złożenia:

1. Wyjaśnienia faktu ubezpieczenia maszyn, okazanie stosownych dokumentów to potwierdzających lub korektę protokołów.

2. Decyzji lub innych dokumentów wydanych przez właściwe instytucje ubezpieczeniowe stanowiące o odmowie bądź wysokości wypłaconego lub przewidzianego do wypłaty odszkodowania uzyskanego w związku ze szkodą spowodowaną w gospodarstwie w wyniku wystąpienia zdarzeń losowych wymienionych w art. 3 ust. 2 pkt. 2-1 la ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniu upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, z późn. zm.) - kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez notariusza lub podmiot, który wydał dokument lub pracownika Agencji.

3. Prawomocnego orzeczenia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym [...] stycznia 1986 r. – M. Ś. celem ustalenia, kto jest właścicielem/współwłaścicielem majątku zmarłego.

4. W przypadku gdy spadkobierców jest kilku (współwłaścicieli), do przedłożenia dodatkowo Oświadczenie Współposiadacza gospodarstwa/ działki ewidencyjnej lub działek ewidencyjnych, o wyrażeniu zgody na ubieganie się o przyznanie pomocy przez innego Współposiadacza, sporządzone na formularzu udostępnionym przez ARiMR.

5. Wyjaśnień w sprawie dzierżawy gruntów rolnych od Urzędu Gminy.

6. Planu rozmieszczenia na terenie gospodarstwa budynków, budowli, plantacji wieloletnich oraz rzuty budynków służących do produkcji rolnej wraz z rozplanowaniem wewnętrznym (dokumentacja funkcjonalno-przestrzenna) - oryginał.

7. Dostarczenia kosztorysu inwestorskiego wraz z wymaganymi załącznikami dot. pełnego planowanego do wykonania w ramach operacji zakresu robót.

8. Zgłoszenia robót budowlanych.

9. Dokonania korekty we wskazanych przez Agencję błędnie wypełnionych polach wniosku.

10. Planu Przywrócenia Potencjału Produkcji Rolnej w Gospodarstwie (PPPPRG) właściwie poprawiony.

Po odebraniu wezwania do uzupełnień [...] marca 2013 r. do Oddziału Regionalnego ARiMR w O. wpłynęło pismo Skarżącego wraz z załącznikami uzupełniającymi wniosek z dnia [...] czerwca 2012 r. o następujące pozycje:

1. Poprawione strony wniosku i biznesplanu - PPPPR.

2. Szkic budynków remontowanych - szt. 3

3. Pismo-informacja- sprostowanie daty-Urząd Miejski N. –

dn. 7 marca 2013 r.

4. Postanowienie - dot. błędu pisarskiego - błąd w nazwisku - Starostwo N. z dn. 8 marca 2013 r.

5. Wyjaśnienie beneficjenta - z dn. 7 marca 2013 r.

6. Oświadczenie - Kancelaria Notarialna G. Ł. - notariusz w N. z dn. 12 marca 2013 r.

7. Pismo do ambasady RP - Wydział Konsularny w Ottawie (Kanada) - z dn. 13 marca 2013 r.

8. Pismo z PZU o wysokości odszkodowania z dn. 13 marca 2013 r.

9. Mapka sytuacyjna gruntów i budynków – N., położenie łąk niezgłaszanych do wniosku o dopłaty bezpośrednie, gdyż leżą nad rzeką W. i przez to często nie są wykaszane w terminie.

10. Zgłoszenie robót budowlanych do Starostwa w N. z dn. 21 listopada 2012 r - dokument poprawiony.

11. Oświadczenie wnioskodawcy.

12. Pismo z Kancelarii Adwokackiej.

Pismem z dnia [...] czerwca 2013 r. o numerze [...] Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa poinformowała wnioskodawcę, o odmowie przyznania pomocy z uwagi na zaistnienie okoliczności określonych w § 14 ust. 6 Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13.09.2010r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia kląsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007- 2013 (Dz. U. Nr 169, poz. 1141, z późn. zm)."

Pismem z dnia [...] czerwca 2013 r. P. Ś. wezwał Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa do usunięcia naruszenia prawa.

Po rozpatrzeniu wezwania do usunięcia naruszenia prawa, ARiMR pismem z dnia [...] sierpnia 2013 r. nr [...] (znak [...]) poinformowała Skarżącego o negatywnym rozpatrzeniu wezwania do usunięcia naruszenia prawa.

Skargą do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia [...] sierpnia 2013 r., skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Zaskarżanemu rozstrzygnięciu zarzucił naruszenie:

1. § 19 ust. 3 rozporządzenia MRiRW z dnia 13 września 2010 r ( Dz. U. z 2010 r, nr 169, poz. 1141) zgodnie z którym - " jeżeli w trakcie rozpatrywania wniosku o przyznanie pomocy jest niezbędne uzyskanie dodatkowych wyjaśnień lub opinii innego podmiotu lub zajdą nowe okoliczności budzące wątpliwości co do możliwości przyznania pomocy, termin rozpatrywania wniosku o przyznanie pomocy wydłuża się o czas niezbędny uzyskania wyjaśnień lub opinii, o czym Agencja na piśmie informuje wnioskodawcę.

W związku z powyższym skarżący podniósł, że w trakcie rozpatrywania jego wniosku ARiMR posiadała wiedzę, że do działki siedliskowej nr [...], położonej w N., na której posadowione są budynki gospodarcze, które zostały zniszczone w wyniku klęsk żywiołowych, współwłasność ma nieżyjący już dziadek M. Ś., a osoba, która jest jego spadkobiercą zmarła już na terenie Kanady, a z kolei jej dzieci przebywają w USA. ARiMR w O. wiedząc, że do zakończenia postępowania administracyjnego niezbędny jest dokument wydany przez Sąd o stwierdzeniu nabycia spadku, nie zawiesiła postępowania do czasu jego dostarczenia. Skarżący dodatkowo podkreślił, że oprócz powyższego uzupełnił wszystkie braki formalne oraz załączył niezbędne dodatkowe dokumenty dowodzące o olbrzymich stratach, jakie poniósł w wyniku gradu i huraganu.

2. Art. 21 ust. 2 pkt 3 ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. z 2007 r. Nr 64, poz. 427 ze zm., zwana dalej ustawą - "udziela stronom, na ich żądanie, niezbędnych pouczeń co do okoliczności

faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania.

Skarżący odnosząc powyższe do swojej sprawy podkreślił, że Organ posiadał wiedzę, iż brak zakończonego postępowania spadkowego oraz nie złożenie oświadczenia przez ewentualnie żyjącego poza granicami kraju współposiadacza, spowoduje odmowę przyznania pomocy. Jednakże nie poinformował skarżącego o tym fakcie, ani na piśmie, ani podczas osobistego pobytu w siedzibie Organu w O.. Ponadto wskazał na brak pouczenia przez pracowników ARiMR w O. w kwestii możliwości zwrócenia się do Dyrektora O. Oddziału Regionalnego ARiMR z prośbą o czasowe zawieszenie postępowania do czasu zakończenia postępowania w Sądzie. Zdaniem skarżącego, w przypadku, gdyby po wydaniu Postanowienia o nabyciu spadku osoba mająca prawo do współwłasności do działki nr [...] nie zechciała podpisać Oświadczenia Współposiadacza o wyrażeniu zgody na przyznanie płatności, skarga byłaby niezasadna.

3. Art. 21 ust. 4 pkt.l Ustawy zgodnie z którym Organ odwołanie od decyzji w sprawie przyznania pomocy rozpatruje w terminie 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania. Skarżący wskazał na fakt, że Organ działając opieszale w sprawie rozpatrzenia odwołania mógł wykazać więcej dobrej woli i zawiesić prowadzone postępowanie do momentu dostarczenia z Sądu Postanowienia, szczególnie wobec posiadanej wiedzy, że postępowania Sądowe są długotrwałe.

W odpowiedzi na skargę z [...] września 2013 r. Agencja wniosła o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga jest zasadna.

Stosownie do treści art. 3 § 1 p.p.s.a. sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Oznacza to, iż sąd rozpoznając skargę ocenia, czy zaskarżona decyzja nie narusza przepisów prawa materialnego bądź przepisów postępowania administracyjnego. Zgodnie z art. 134 powołanej wyżej ustawy sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną w niej podstawą prawną. Uwzględnienie skargi następuje w przypadku stwierdzenia przez sąd naruszenia przepisów prawa, wskazanego w art. 145 § 1 pkt 1 p.p.s.a.

W pierwszej kolejności wskazać należy, iż podstawę przyznania pomocy finansowej w ramach działania 126 "Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 stanowią przepisy ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. z 2007 r. Nr 64, poz. 427 ze zm., zwana dalej ustawą). Na podstawie art. 6 ust. 1 pkt ustawy, Agencja wykonuje zadania instytucji zarządzającej w zakresie wdrażania m.in. działania Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych. Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy pomoc w ramach ww. działania przyznawana jest na podstawie umowy zawieranej pod rygorem nieważności w formie pisemnej. Art. 22 ust. 2 ustawy wyłącza stosowanie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego w prowadzonych przez podmioty wdrażające postępowaniach w sprawach przyznawania pomocy. Jednocześnie art. 22 ust. 4 tej ustawy przyznaje wnioskodawcy prawo wniesienia do sądu administracyjnego skargi na zasadach i w trybie określonym dla aktów lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.

Szczegółowe zasady dotyczące przyznawania pomocy w ramach działania Przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku wystąpienia klęsk żywiołowych oraz wprowadzenie odpowiednich działań zapobiegawczych określa powołane wyżej rozporządzenie wydane na podstawie delegacji zawartej w art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy.

Zgodnie z § 2 pkt 1 rozporządzenia o pomoc może ubiegać się osoba fizyczna będąca obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub osoba prawna, lub spółka osobowa w rozumieniu Kodeksu spółek handlowych, zwana dalej "spółką osobową", która jest posiadaczem samoistnym lub zależnym gospodarstwa rolnego, w rozumieniu Kodeksu cywilnego, o powierzchni użytków rolnych co najmniej 1 ha lub nieruchomości służącej do prowadzenia produkcji w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników, w którym wystąpiła szkoda spowodowana co najmniej przez jedno ze zdarzeń losowych wymienionych w art. 3 ust. 2 pkt 2-11a ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o ubezpieczeniach upraw rolnych i zwierząt gospodarskich (Dz. U. Nr 150, poz. 1249, ze zm.). Zgodnie z § 13 ust. 1 pkt 7-9 rozporządzenia wniosek o przyznanie pomocy zawiera w szczególności informacje dotyczące gospodarstwa; informację o załącznikach oraz oświadczenie lub zobowiązanie wnioskodawcy związane z pomocą. Do wniosku o przyznanie pomocy dołącza się wymagane dokumenty, o których mowa w ust. 4.

§ 13 ust. 4 rozporządzenia stanowi, iż formularz wniosku o przyznanie pomocy zawiera wykaz dokumentów, które dołącza się do wniosku, wzory oświadczeń oraz formularze, na których sporządza się dokumenty.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy wskazać należy, iż we wniosku o przyznanie pomocy – załącznik nr 3 do wniosku W-1.2_126 (k. 26 akt administracyjnych) skarżący złożył oświadczenie jednego ze współposiadaczy tj. M. Ś. o wyrażeniu zgody na ubieganie się o przyznanie pomocy przez innego współposiadacza.

W pierwszym wezwaniu do usunięcia braków wniosku organ poinformował skarżącego, że z danych systemowych wynika, iż działka nr [...] wchodząca w skład jego gospodarstwa stanowi przedmiot współposiadania z M. Ś. oraz wezwał do wypełnienia sekcji IA wniosku i dostarczenie oświadczenia współposiadaczy o wyrażeniu zgody na ubieganie się o pomoc przez innego współposiadacza sporządzone na formularzu udostępnionym przez Agencję lub innych stosownych dokumentów. W odpowiedzi na powyższe skarżący złożył skrócony akt zgonu M. Ś. (k. 206 akt administracyjnych).

W kolejnym piśmie skarżący został wezwany do uzupełnienia wniosku poprzez dostarczenie prawomocnego orzeczenia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku po zmarłym [...] stycznia 1986 r. M. Ś., celem ustalenia, kto jest właścicielem/współwłaścicielem majątku zmarłego.

W odpowiedzi na powyższe beneficjent złożył Oświadczenie sporządzone w Kancelarii Notarialnej G. Ł. notariusza w N. (k. 277 - 279 akt administracyjnych), iż na podstawie umowy o zniesienie współwłasności i darowizny z dnia [...] listopada 2001 r. jest: a) współwłaścicielem w 81/108 częściach nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw nr [...] Sądu Rejonowego w K., a położonej w N. – S. M., w gminie N., w powiecie n., w województwie o., składającej się z działki nr [...], stanowiącej zabudowane podwórze i rolę obszaru [...] ha; zabudowanej domem mieszkalnym, stodołą, oborą, chlewnią, magazynem i garażem, zaś współwłaścicielem w pozostałym udziale 27/108 części ujawnionym w księdze wieczystej pozostaje jego dziadek M. Ś., syn J. i A., który zmarł dnia [...] stycznia1986 r. w N., gdzie ostatnio mieszkał; b) współwłaścicielem w 1/4 części nieruchomości objętej księgą wieczystą Kw nr [...] Sądu Rejonowego w K., a położonej w N. — S. M., w gminie N., w powiecie n., w województwie o., składającej się z działki nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], stanowiącej rolę obszaru [...] ha; zaś współwłaścicielem w pozostałym udziale 3/4 części ujawnionym w księdze wieczystej pozostaje jego dziadek M. Ś., syn J. i A., który zmarł dnia [...].01.1986 r. w N., gdzie ostatnio mieszkał; c) wymieniony M. Ś. testamentem notarialnym z dnia [...] lutego 1981 r. sporządzonym w b. PBN w K., za Repertorium A nr [...] powołał na swoją jedyną spadkobierczynię swoją córkę H. M. Ś.-M., zaś w odniesieniu do spadku po M. Ś. nie zostało do tej pory wydane postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku, ani nie toczy się postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku po nim i nie został też do tej pory sporządzony akt poświadczenia dziedziczenia, przy czym wymieniona spadkobierczyni testamentowa H. M. Ś.-M.; zmarła dnia [...] lutego 2008 r. w Kanadzie, gdzie ostatnio mieszkała; d) obie opisane wyżej pod a) i b) nieruchomości faktycznie znajdują się w całości w nieprzerwanym posiadaniu składającego to oświadczenie P. G. Ś. od ponad 17 lat, a uprzednio znajdowały w nieprzerwanym faktycznym posiadaniu od ponad 10 lat jego ojca W. Ś., od daty śmierci jego ojca – M. Ś..

Z oświadczenia tego również wynikało, iż przez wymieniony okres prowadził i nadal prowadzi samodzielnie gospodarstwo rolne na opisanych nieruchomościach, czyni też nakłady na remonty zabudowań mieszkalno - gospodarczych położonych na nieruchomości opisanej w pkt. a) tego oświadczenia, opłaca wszelkie podatki związane z własnością posiadaniem tych nieruchomości, w całości; Ponadto dołączył także oświadczenie o gromadzeniu materiałów niezbędnych do stwierdzenia nabycia spadku po M. Ś., lecz z uwagi na trudności z tym związane przypuszczalny koniec postępowania spadkowego określił w ramach czasowych do pół roku. Na potwierdzenie powyższego skarżący przedłożył również pismo wystosowane do ambasady przez Kancelarię Adwokacką.

Analiza zgromadzonego materiału dowodowego sprawy w kontekście obowiązujących przepisów prawa, skutkowała uznaniem przez Sąd, iż podjęte w sprawie rozstrzygnięcie nie jest prawidłowe. Jak wynika z treści § 2 rozporządzenia o pomoc może ubiegać się osoba fizyczna, która jest posiadaczem samoistnym lub zależnym gospodarstwa rolnego w rozumieniu kodeksu cywilnego, o powierzchni użytków rolnych co najmniej 1 ha lub nieruchomości służącej do prowadzenia produkcji w zakresie działów specjalnych produkcji rolnej w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zasadniczymi przesłankami przyznania pomocy jest zatem posiadanie samoistne lub zależne gospodarstwa rolnego i prowadzenie przez beneficjenta działalności rolniczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jak wynika ze złożonych przez skarżącego dokumentów i oświadczeń, objęte wnioskiem o przyznanie pomocy działki znajdują się w jego posiadaniu samoistnym.

Zauważyć należy, że z instrukcji wypełniania wniosku o przyznanie pomocy, dokumentami potwierdzającymi tytuł prawny do gospodarstwa, w którym będzie realizowana operacja mogą być: 1) w przypadku gdy nieruchomość znajduje się w posiadaniu samoistnym - odpis z ksiąg wieczystych wystawiony nie wcześniej niż trzy miesiące przed złożeniem wniosku o przyznanie pomocy, odpis aktu notarialnego wraz z kopią wniosku o wpis do księgi wieczystej, prawomocne orzeczenie sądu wraz z kopią wniosku o wpis do księgi wieczystej, ostateczna decyzja administracyjna wraz z kopią o wpis do księgi wieczystej, wydruk informacji zawartych w elektronicznej księdze wieczystej; 2) w przypadku posiadania zależnego – umowa dzierżawy lub inne dokumenty potwierdzające tytuł prawny.

Podstawową przesłankę przyznania pomocy jest posiadanie samoistne lub zależne gospodarstwa rolnego. Instrukcja wypełniania wniosku o przyznanie pomocy jest opracowaniem zawierającym techniczne wskazówki co do treści, pól wniosku, które mają być wypełnione oraz załączników do wniosku w zależności od sytuacji poszczególnych beneficjentów. Ponadto zwrócenia uwagi wymaga, że instrukcja w pkt II podpunkt 9, zawiera określenie co do dokumentów "mogą być", co tym samym oznacza, iż jest to wskazanie przykładowe.

Pojęcie posiadania, jako jeden z warunków przyznania przedmiotowych płatności nie jest regulowane ww. przepisami prawnymi; użyte pojęcie posiadania należy więc interpretować zgodnie przepisami kodeksu cywilnego, z uwzględnieniem krajowych i wspólnotowych przepisów dotyczących płatności do gruntów rolnych. Stosownie do art. 336 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny ( Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm. ), dalej k.c., posiadaczem rzeczy jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jak użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny).

W doktrynie i orzecznictwie nie jest podważany pogląd, że posiadanie przedstawia się jako stan faktyczny określonego władztwa nad rzeczą ( por. E. Gniewek, Komentarz do art. 336 kodeksu cywilnego, [w:] E. Gniewek, Kodeks cywilny. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz, Zakamycze 2001r.). Występuje w dwóch postaciach: posiadania samoistnego i zależnego, co wprost wynika z art. 336 k.c. Jako stan faktyczny niezależny jest od tego, czy posiadaczowi przysługuje tytuł prawny, z którego wynika uprawnienie do władania przedmiotem posiadania. Potwierdzają to utrwalone poglądy doktryny i orzecznictwa co do tego, że osoba, której przysługuje tytuł prawny do władania rzeczą może dokonać wyboru sposobu ochrony pomiędzy powództwem petytoryjnym a posesoryjnym (szerzej: S. Rudnicki, Komentarz do kodeksu cywilnego, Księga druga własność i inne prawa rzeczowe, Warszawa , 1999r., str. 388 ). Jak z tego wynika, istnienie tytułu prawnego wywołującego skutki w zakresie regulowanym prawem cywilnym nie przesądza, że podmiot legitymujący się tytułem jest posiadaczem.

Posiadanie występuje przy równoczesnym istnieniu fizycznego elementu władania rzeczą, określanego jako corpus possessionis, oraz psychicznego elementu animus rem sibi habendi, rozumianego jako zamiar władania rzeczą dla siebie (por. J. Ignatowicz (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, t. 1, red. J. Ignatowicz, Warszawa 1972, s. 768-769; E. Skowrońska-Bocian (w:) Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Pietrzykowski, t. I, Warszawa 1999, s. 681).

Element fizycznego władztwa nad rzeczą można określić jako zjawisko polegające na tym, że pewna osoba (podmiot) znajduje się w sytuacji, która pozwala jej na korzystanie z rzeczy w szczególności w taki sposób, jak to mogą czynić osoby, którym przysługuje do rzeczy określone prawo, dzięki czemu "to, co uprawnionemu wolno, to posiadacz faktycznie może". Czynnik faktycznego władztwa polega zatem na odpowiednim fizycznym opanowaniu rzeczy. Władztwo faktyczne musi być stanem trwałym, co oznacza, że związek posiadacza z rzeczą nie może wyrażać się w jednorazowym lub nawet sporadycznym zawładnięciu rzeczą, lecz w możności korzystania z niej przez czas nieokreślony ( por. wyrok NSA z 16 grudnia 1998 r. , sygn. akt I S.A. 339/98, LEX nr 44548 ).

Zamiar władania rzeczą dla siebie (animus rem sibi habendi ) określany jest jako czynnik woli. Zgodnie z przeważającą w doktrynie koncepcją obiektywną, manifestuje się w obiektywnych działaniach podejmowanych przez posiadacza ( por. A. Kunicki [ w : ] System prawa cywilnego, tom II, Prawo własności i inne prawa rzeczowe, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, 1977 r., str. 829 - 830 ). Jeżeli czynnika woli brak, faktyczne władztwo nad rzeczą stanowi jedynie dzierżenie ( art. 338 k.c. ).

Istotą przedmiotowych płatności jest więc to, że są one przyznawane osobie, która rzeczywiście użytkuje grunty, tzn. decyduje jakich dokonywać zabiegów agrotechnicznych, zbiera plony, utrzymuje te grunty zgodnie z normami dobrej kultury rolnej.

Ustawa nie uzależnia prawa do płatności od dobrej lub złej wiary posiadacza, jednak orzecznictwo podkreśla, że posiadanie gruntu rolnego musi mieć charakter trwały ( por. wyrok NSA z 16 grudnia 1998 r., sygn. akt I S.A. 339/98, LEX nr 44548). W wyroku z dnia 12 lutego 2009 r. sygn. akt II GSK 788/08 NSA stwierdził, że związek posiadacza z rzeczą nie może wyrażać się w jednorazowym lub sporadycznym zawładnięciu rzeczą, lecz w możności korzystania z niej przez czas nieokreślony. I tak np. wykonanie przez rolnika jednorazowej czynności, polegającej na wykonaniu pierwszego pokosu siana nie stanowiło nabycia posiadania (wyrok NSA z dnia 29 listopada 2007 r. II GSK 228/07 ).

Powoływany przez organ – już na etapie rozpoznania wezwania do usunięcia naruszenia prawa - argument, iż złożone przez stronę dokumenty nie potwierdzają jego samoistnego posiadania gospodarstwa rolnego, jest przedwczesne. Przyjęte ustalenia organu, dokonane bez rozpatrzenia materiału świadczącego o posiadaniu gospodarstwa rolnego przez skarżącego, naruszało zasady praworządności i wymóg rozpatrzenia całego materiału dowodowego.

W ocenie Sądu nie można mówić o wyczerpującym rozpatrzeniu materiału dowodowego, co jest podstawowym obowiązkiem organu.

Reasumując w przedmiotowej sprawie istnieje konieczność ustalenia raz jeszcze stanu faktycznego sprawy w zakresie rzeczywistego posiadania przez skarżącego kwestionowanych gruntów rolnych. Organ odwoławczy w ramach postępowania wyjaśniającego powinien przede wszystkim ustalić czy skarżący jest posiadaczem samoistnym działki nr [...].

W opisanych okolicznościach doszło do naruszenia art. 21 ust. 2 pkt 2 ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Niezasadne są natomiast zarzuty skarżącego dotyczące art. 21 ust. 2 pkt 3 ustawy, gdyż organ administracji udziela stronom niezbędnych pouczeń co do okoliczności faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania, jedynie na wniosek tychże stron. Z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie nie wynika natomiast aby skarżący z takim żądaniem wystąpił.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy ARiMR ponownie przeanalizuje zebrany w sprawie materiał dowodowy mając na uwadze zalecenia i opinie wyrażone w niniejszym uzasadnieniu.

Z powyższych względów, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c, art. 200 i art. 152 w/w ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. nr 153, poz. 1270 ze zm.) orzeczono jak w sentencji.