IV SA/Wa 2693/13

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia [...] września 2013 r. Wojewoda [...] na podstawie art. 134 w związku z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r., poz. 267), zwanej dalej: "k.p.a.", stwierdził niedopuszczalność odwołania P. S. od decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego [...] W. z dnia [...] listopada 2012 r., nr [...] orzekającej o zmianie nazwiska P. L. na nazwisko G.

Stan sprawy przedstawiał się następująco.

Wnioskiem z dnia 16 października 2012 r. P. L. zwrócił się do Kierownika Urzędu stanu Cywilnego W. o zmianę nazwiska L. na nazwisko G.

Decyzją z dnia [...] listopada 2012 r. na podstawie art. 4 w związku z art. 12 ustawy z dnia 17 października 2008 r. – o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. Nr 220, poz.1414), organ orzekł o zmianie nazwiska P. L. syna P. S. i J. zd. G. na nazwisko G.

W dniu 4 czerwca 2013 r. odwołanie od tej decyzji wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu do dokonania tej czynności wniósł P. S., podnosząc, że Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego W. powyższą decyzją bezprawnie i bez wiedzy i zgody odwołującego się, zmienił jego imię i nazwisko w akcie stanu cywilnego. Odwołanie wniósł w "zakresie zmiany nazwiska i imienia ojca oraz niejasno i niejednoznacznie sformułowanego nazwiska matki i jej stanu cywilnego". W tym zakresie wniósł także o stwierdzenie nieważności kwestionowanej decyzji.

Wojewoda [...] postanowieniem z dnia [...] września 2013 r. odmówił przywrócenia terminu do złożenia odwołania od decyzji Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego W. z dnia [...] listopada 2014 r.

Odnosząc się natomiast do odwołania od ww. decyzji z [...] listopada 2013 r., w postanowieniu z dnia [...] września 2013 r., stwierdzającym jego niedopuszczalność, Wojewoda [...] stwierdził, że odwołujący się P. S. w postępowaniu prowadzonym z wniosku P. L. o zmianę nazwiska na G., nie ma przymiotu strony postępowania.

Organ podkreślił, powołując się na art. 10 ust. 1 ustawy o zmianie imienia i nazwiska, że wniosek o zmianę imienia i nazwiska składa się osobiście u kierownika urzędu stanu cywilnego. Zatem podmiotem upoważnionym do złożenia wniosku o zmianę nazwiska jest osoba, która je nosi. Przymiot strony w postępowaniu o zmianę nazwiska nie może przysługiwać osobie trzeciej. Jest to wynikiem szczególnego charakteru nazwiska, jako dobra osobistego w rozumieniu art. 23 Kodeksu cywilnego. W niniejszym postępowaniu, zdaniem organu, jedynie P. L., obecnie G., który wniósł o zmianę nazwiska jest jego stroną i tylko on mógł skutecznie wnieść odwołanie od decyzji organu pierwszej instancji.

Podsumowując, organ stwierdził, że złożone przez P. S. odwołanie od decyzji organu pierwszej instancji wydanej w rozpatrywanej sprawie, jest niedopuszczalne, ponieważ nie legitymuje się on przymiotem strony w tym postępowaniu. Przedmiotowe rozstrzygnięcie go nie dotyczy, jak również nie wpływa na jego sytuację prawną, gdyż nie rozstrzyga ani o jego prawach, ani o obowiązkach. Odnosząc się natomiast do podniesionych w odwołaniu zarzutów dotyczących zmiany i nazwiska ojca P. G., organ odwoławczy wyjaśnił, że zostały one dokonane przez Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w K. poprzez wpisanie wzmianek dodatkowych w akcie urodzenia. Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego W. nie wydał w tej sprawie decyzji.

Na powyższą decyzję skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wywiódł P. S., powołując się m. in. na art. 227 k.p.a, art. 32 ust. 1, art. 45 oraz art. 177 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej a także art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych.

Skarżący zakwestionował użycie przez organ pierwszej instancji jego nazwiska jako ojca P. L. (obecnie G.). Jego zdaniem organ pierwszej instancji zmienił bezprawnie dane osobowe ojca P. G. ze "Z. L." na "P. S.".

Z wyjaśnień i dołączonych do skargi kopii dokumentów wynika, że P. L. urodził się [...] sierpnia 1994 r. W akcie urodzenia jako ojca wpisano Z. L., jako matkę J. G.

Wyrokiem z dnia [...] kwietnia 1997 r. Wojewódzki Sąd w R. unieważnił związek małżeński zawarty przez Z. L. i J. L. z domu G., zawarty w dniu [...] stycznia 1994 r.

Decyzją z dnia [...] października 1997 r. Kierownik Urzędu Rejonowego w M. zmienił nazwisko oraz imiona Z. L. na imię i nazwisko P. S., a następnie Starosta Powiatu M. decyzją z dnia [...] września 1999 r. ustalił pisownię nazwiska na S.

Wyrokiem zaocznym z dnia [...] września 2001 r. Sąd Rejonowy W. zobowiązał Z. L. do ponoszenia kosztów utrzymania P. L. w kwocie 300 zł miesięcznie. Tytuł wykonawczy został wystawiony przeciwko Z. L. a nie P. S.

Zdaniem skarżącego P. L. występując o zmianę nazwiska na G. w istocie dąży do osiągniecia korzyści materialnej od osoby nie wymienionej w tytule wykonawczym wyroku zasądzającego alimenty. Zdaniem skarżącego, P. L. (obecnie G.) wystąpił o zmianę nazwiska swojego oraz skarżącego, licząc na to, że decyzja o zmianie nazwiska ojca z L. na S., sprostuje dane osobowe w tytule wykonawczym.

Ponadto skarżący stwierdził, że w odpisie zupełnym aktu urodzenia złożonym wraz z wnioskiem o zmianę nazwiska przez P. L., bezprawnie umieszczono wzmianki o zmianie imion i nazwiska Z. L. na imię i nazwisko P. S. Jego zdaniem aby można było wpisać w "oryginał" sporządzonego aktu urodzenia jako ojca wnioskodawcy imię i nazwisko: "P. S.", potrzebne jest orzeczenie niezawisłego sądu, a nie Urzędu Stanu Cywilnego w K. Tym samym organ bezprawnie przetwarzał jego dane osobowe.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, w całości podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonym postanowieniu.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 i 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Ponadto zgodnie z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270), zwanej dalej "P.p.s.a", sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Kierując się powyższymi kryteriami Sąd uznał, że w przedmiotowej sprawie skarga nie jest zasadna, bowiem zaskarżone postanowienie jest zgodne z prawem.

Przedmiotem sądowej kontroli w niniejszej sprawie jest postanowienie Wojewody [...] stwierdzające niedopuszczalność odwołania P. S. wydane na podstawie art. 134 k.p.a. Jest to zatem rozstrzygnięcie o charakterze formalnym. Zatem przedmiotem oceny Sądu w rozpoznawanej sprawie jest wyłącznie zagadnienie czy organ odwoławczy zgodnie z obowiązującymi przepisami uznał, że skarżącemu nie przysługuje przymiot strony w postępowaniu administracyjnym w przedmiocie zmiany nazwiska P. L. na nazwisko G. Skarżący swoją legitymację do udziału w prowadzonym postępowaniu administracyjnym upatruje w tym, że w decyzji z dnia [...] listopada 2012 r. organ pierwszej instancji powołał jego nazwisko "P. S." jako imię i nazwisko ojca wnioskodawcy występującego o zmianę nazwiska, tymczasem, jak wywodzi skarżący w akcie urodzenia P. L. jako ojciec wpisany był: "Z. L.". Zatem organ bezprawnie przetwarzał jego dane osobowe i dokonał zmiany jego nazwiska w aktach stanu cywilnego.

Zagadnienie niedopuszczalności odwołania rozpatrywać należy w kontekście wymagań stawianych odwołaniu przez przepisy k.p.a. lub przepisy szczególne. Niedopuszczalność odwołania może wynikać z przyczyn przedmiotowych, jak też z przyczyn podmiotowych. W pierwszej grupie wymienić można brak przedmiotu zaskarżenia, wyłączenie możliwości wniesienia środka odwoławczego lub wyczerpanie przysługujących środków odwoławczych. Do podmiotowych przyczyn niedopuszczalności odwołania zalicza się przypadki wniesienia środka zaskarżenia przez osobę niemającą do tego legitymacji bądź przez osobę niemającą zdolności do czynności prawnych" (wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2007 r., II OSK 1661/06, LEX nr 425381).

W myśl art. 127 § 1 k.p.a. od decyzji wydanej w pierwszej instancji służy stronie odwołanie. Jednoznacznie wskazano więc, że prawo do wniesienia odwołania przysługuje stronie postępowania. Uznać więc należy za niedopuszczalne odwołanie wniesione przez osobę nie będącą stroną postępowania administracyjnego w myśl art. 28 k.p.a. Przepis ten wskazuje, że stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynność organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Wedle powyższego przyjąć trzeba, że stroną w postępowaniu odwoławczym może być nie tylko osoba, która brała udział w postępowaniu przed organem pierwszej instancji w charakterze strony, ale również osoba, która nie brała udziału w tym postępowaniu, jednak mogła brać w nim udział, jeśli postępowanie dotyczyło jej interesu prawnego. O tym, czy określonemu podmiotowi przysługują uprawnienia strony, a więc czy ma on interes prawny w rozstrzygnięciu sprawy, przesądzają przepisy prawa materialnego, z których wynikają dla tego podmiotu określone prawa lub obowiązki. Interes prawny wyraża więc w możliwości zastosowania normy prawa materialnego w konkretnej sytuacji konkretnego podmiotu prawa.

W świetle powyższego rozważyć należy, czy wnoszący odwołanie P. S. legitymował się w niniejszej sprawie własnym interesem prawnym lub obowiązkiem. Przedmiotem odwołania skarżącego była decyzja Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego W. z dnia [...] listopada 2012 r. o zmianie nazwiska P. L. na nazwisko G. Wydana ona została na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 października 2008 r. – o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. Nr 220, poz. 1414). W art. 4 tej ustawy określono, z jakich powodów można dokonać zmiany imienia lub nazwiska. Zgodnie z art. 9 ust. 1 omawianej ustawy, zmiana imienia lub nazwiska następuje na pisemny wniosek osoby ubiegającej się o zmianę a w przypadku małoletniego dziecka – na pisemny wniosek jego przedstawiciela ustawowego.

Natomiast art. 11 ust. 1 i ust. 2 stanowi, że wniosek o zmianę imienia lub nazwiska zawiera:

1) dane osoby, której zmiana dotyczy:

a) imię (imiona), nazwisko oraz nazwisko rodowe,

b) adres miejsca zameldowania na pobyt stały lub ostatni pobyt stały,

c) w przypadku braku miejsca zameldowania na pobyt, o którym mowa w lit. b, adres pobytu czasowego trwającego ponad 3 miesiące,

d) numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności, zwany dalej "numerem PESEL";

2) imię i nazwisko, na jakie ma nastąpić zmiana;

3) uzasadnienie.

Do wniosku o zmianę nazwiska dołącza się:

1) odpis zupełny aktu urodzenia;

2) odpis zupełny aktu małżeństwa;

3) odpisy zupełne aktów urodzenia małoletnich dzieci, jeżeli zmiana nazwiska rozciąga się na dzieci;

4) inne dokumenty uzasadniające zmianę nazwiska.

Z analizy treści powyższych przepisów wynika, że podmiotem upoważnionym do wystąpienia z wnioskiem o zmianę imienia lub nazwiska jest wyłącznie osoba obiegająca się o zmianę lub – w przypadku dziecka – jego przedstawiciel ustawowy, działający w imieniu małoletniego.

W rozpatrywanej sprawie o zmianę nazwiska wystąpił P. L. (obecnie G.), który jest pełnoletni. W ocenie Sądu należy zgodzić się z Wojewodą [...], że tylko jemu przysługuje status strony w postępowaniu dotyczącym zmiany jego nazwiska. Również w orzecznictwie sądowoadministracyjnym wyrażono pogląd, że w sprawach dotyczących zmiany nazwiska prawa strony nie przysługują osobom trzecim, poza zainteresowanym dokonaniem zmiany. Wynika to ze szczególnego charakteru ochrony nazwiska, jako dobra osobistego w rozumieniu art. 23 kc, w sytuacji gdy normy prawa materialnego nie wiążą ze zmianą nazwiska skutków prawnych dla osób trzecich w sferze praw i obowiązków spoczywających na osobie, która dokonała zmiany nazwiska. Osoba trzecia może mieć co najwyżej interes faktyczny w sprawie dotyczącej zmiany nazwiska, co nie jest wystarczającą przesłanką dla przyjęcia, że ma ona status strony w rozumieniu art. 28 kpa (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 lutego 2011 r., II OSK 334/10, LEX nr 992554).

Wbrew twierdzeniom skarżącego, Kierownik Urzędu Stanu Cywilnego W. decyzją z dnia [...] listopada 2014 r. o zmianie nazwiska P. L. nie zmienił nazwiska skarżącego "w akcie stanu cywilnego". Jak wynika ze znajdującego się w aktach sprawy odpisu zupełnego aktu urodzenia P. L. wydanego w dniu [...] października 2012 r. przez Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w K., dołączonego do wniosku o zmianę nazwiska, zgodnie z wymogami powołanego wyżej art. 11 ust 2 ustawy o zmianie imienia i nazwiska, w punkcie II odpisu "Dane dotyczące rodziców" jako ojca wpisano L. Z., jako matkę – L. J., nazwisko rodowe G. Zamieszczono w tym odpisie także dodatkowe wzmianki, mianowicie o decyzji Kierownika Urzędu Rejonowego w M. z dnia [...] października 1997 r. nr [...] o zmianie imienia i nazwiska Z. L. na imię i nazwisko P. S. oraz o decyzji Starosty Powiatu Mieleckiego z dnia [...] września 1999 r. nr [...] o zmianie nazwiska P. S. na nazwisko "S.".

Należy podnieść, że zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz. U. z 2011 r., Nr 212, poz. 1264 ze zm.): "Akty stanu cywilnego stanowią wyłączny dowód zdarzeń w nich stwierdzonych; ich niezgodność z prawdą może być udowodniona jedynie w postępowaniu sądowym". Z powyższego wynika, że jeżeli skarżący kwestionuje dane zawarte w odpisach aktów stanu cywilnego, w tym potwierdzające zmiany imion i nazwiska ze Z. L. na P. S., powinien zainicjować stosowne postępowanie przed sądem powszechnym. Kwestionowanie natomiast tych danych, a właściwie posługiwania się danymi skarżącego po dokonaniu przez niego zmiany imienia i nazwiska przez Kierownika Urzędu W. w decyzji o zmianie nazwiska P. L. na nazwisko G., jest bezprzedmiotowe i nie uzasadnia przyznania skarżącemu statusu strony w przedmiotowym postępowaniu administracyjnym.

Nieuzasadnione jest twierdzenie skarżącego, że omawiane wyżej wzmianki dodatkowe na odpisie zupełnym aktu urodzenia P. L. dokonane przez Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w K. były dokonane bezprawnie, bowiem tylko orzeczenie sądowe może dać taką podstawę. Zgodnie z art. 21 ust. 1 i ust. 2 ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego:

- jeżeli po sporządzeniu aktu stanu cywilnego nastąpią zdarzenia, które mają wpływ na jego treść lub ważność, zmiany z nich wynikające wpisuje się do aktu w formie wzmianki dodatkowej;

- podstawę do wpisania wzmianki, o której mowa w ust. 1, stanowią prawomocne orzeczenia sądów, ostateczne decyzje [podkreślenie Sądu], odpisy z akt stanu cywilnego oraz inne dokumenty mające wpływ na treść lub ważność aktu.

Niewątpliwie zmiana imion i nazwiska jest zdarzeniem, które ma wpływ na treść lub ważność akt stanu cywilnego i powinna zostać wpisana do aktu w formie wzmianki dodatkowej. Podstawą takiego wpisu może być, wbrew twierdzeniom skarżącego, również ostateczna decyzja administracyjna, a nie tylko orzeczenia sądowe – co wnika wprost w wyżej cytowanego ust. 2 art. 21 ustawy.

Skarżący zaś niewątpliwie zmienił imiona i nazwisko "Z. L." na imię i nazwisko: "P. S.".

Wobec powyższego za nietrafne należy uznać także zarzuty, że umieszczenie jego nazwiska "P. S." na decyzji z dnia [...] listopada 2012 r., stanowi bezprawne przetwarzanie danych osobowych skarżącego, na które nie wyraził on zgody.

Podkreślić też należy, że ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 ze zm.) nie może być postrzegana w oderwaniu od całego obowiązującego systemu prawnego. Treść art. 1 ust. 2 ustawy wyraźnie stanowi, że przetwarzanie danych osobowych może mieć miejsce z uwagi na dobro publiczne, dobro osoby, której dane dotyczą lub dobro osób trzecich w zakresie i trybie określonym ustawą. A zatem celem ustawy nie jest bezwzględne zakazanie przetwarzania danych osobowych. Racjonalny ustawodawca w treści ustawy o ochronie danych osobowych określił przesłanki uchylające zakaz przetwarzania danych osobowych - inaczej - przesłanki legalizujące takie przetwarzanie (art. 23 i 27 ustawy). Określił wyłączenia podmiotowe i przedmiotowe ustawy (art. 3 a, art. 4, art. 5). Ograniczył też stosowanie przedmiotowej ustawy stwierdzając w art. 5, że jeżeli przepisy odrębnych ustaw, które odnoszą się do przetwarzania danych przewidują dalej idącą ich ochronę stosuje się przepisy tych ustaw. Zgodnie natomiast z przepisem art. 23 ust 1 pkt 2 powołanej ustawy, przetwarzanie danych jest dopuszczalne, jeśli jest to niezbędne dla zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa.

W rozpatrywanej sprawie organ działał na podstawie przepisów ustawy o zmianie imienia i nazwiska, dysponując m. in. dokumentem, wymaganym przy złożeniu wniosku o zmianę nazwiska, stosownie do treści art. 11 ust. 2 pkt 1 ustawy o zmianie imienia i nazwiska, tj. odpisem zupełnym aktu urodzenia wnioskodawcy, zawierającym wzmianki dodatkowe, które należało umieścić w związku z brzmieniem art. 21 ust. 1 i ust. 2 ustawy – Prawo o aktach stanu cywilnego. W ocenie Sądu nie doszło zatem do bezprawnego przetwarzania danych osobowych skarżącego przez organ pierwszej instancji.

Podsumowując, należy stwierdzić, że wskazanie w decyzji Kierownika Urzędu stanu Cywilnego W. z dnia [...] listopada 2012 r. jako ojca P. L. (obecnie G.)- P. S., nie legitymuje skarżącego do przyznania mu statusu strony w postępowaniu dotyczącym zmiany nazwiska P. L. na G.

Należy także podkreślić, że podniesione w skardze kwestie takie jak kwestionowanie ojcostwa czy zasadności dochodzenia od skarżącego alimentów na rzecz P. L.– obecnie G., nie mają znaczenia w niniejszym postępowaniu sądowoadministracyjnym, bowiem znajdują się poza jego zakresem. Należy powtórzyć, że w przedmiotowym postępowaniu przedmiotem oceny sądu jest wyłącznie to, czy zasadnie Wojewoda [...] stwierdził niedopuszczalność odwołania P. S. od decyzji o zmianie imienia i nazwiska innej osoby, uznając, że skarżący nie posiada w przedmiotowym postępowaniu interesu prawnego. Jak już wyżej wywiedziono, skarżący nie posiadał interesu prawnego w tym postępowaniu, zatem organ odwoławczy był zobowiązany do wydania postanowienia na podstawie art. 134 k.p.a.

W tej sytuacji, skargę należało oddalić na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sadami administracyjnymi (dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), o czym orzeczono jak w sentencji.