II SA/Go 88/14

Uzasadnienie

M.H. wniósł skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wlkp. na decyzję Wojewody z dnia [...] grudnia 2013 r., znak [...] w przedmiocie obowiązku udostępnienia nieruchomości.

W piśmie z dnia [...] marca 2014 r. strona wniosła m.in. o wyłączenie od rozpoznawania przedmiotowej sprawy sędziów uprzednio orzekających w sprawie

o sygn. akt II SA/Go 600/12 i II SA/Go 418/13 (obecnie II SA/Go 143/14) wskazując,

że istnieje uzasadniona wątpliwość co do obiektywizmu, tj. sądzenia tej samej sprawy lub połączonej z nią merytorycznie przez tych samych sędziów.

Po złożeniu przez skarżącego powyższego wniosku objęci nim sędziowie,

tj. Sędzia WSA Maria Bohdanowicz, Sędzia WSA Michał Ruszyński, Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz, Sędzia WSA Adam Jutrzenka-Trzebiatowski, Sędzia WSA Sławomir Pauter, S. WSA Aleksandra Wieczorek złożyli oświadczenia, iż nie jest im znana jakakolwiek okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać wątpliwości co do ich bezstronności w sprawie. Z przyczyn losowych oświadczenia nie złożył Sędzia WSA Ireneusz Fornalik i Sędzia WSA Marek Szumilas.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Wniosek okazał się niezasadny.

W przepisie art. 18 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t.j. Dz. U. z 2012 r. poz. 270 ze zm., zwanej dalej jako "p.p.s.a.", ustawodawca umieścił, konstytucyjnie zagwarantowane (art. 45 ust. 1 Konstytucji RP), prawo do bezstronnego sądu poprzez instytucję wyłączenia sędziego z mocy samego prawa, w przypadku spraw:

1) w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym,

że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;

2) swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia;

3) osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli;

4) w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron;

5) w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą;

6) w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach

o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator;

6a) dotyczących skargi na decyzję albo postanowienie, jeżeli w prowadzonym wcześniej postępowaniu w sprawie brał udział w wydaniu wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie;

7) w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej.

Sędzia, który brał udział w wydaniu orzeczenia objętego skargą o wznowienie postępowania, nie może orzekać co do tej skargi (art. 18 § 3 p.p.s.a.).

Przesłanki wyłączenia wymienione w art. 18 p.p.s.a. opierają się na związkach sędziego z przedmiotem lub podmiotami postępowania. Są to takie powiązania,

że niezależnie od odczuć osób występujących, czy odczuć samego sędziego, dobro wymiaru sprawiedliwości wymaga, by sędzia, co do którego zachodzą przesłanki

z powołanego przepisu, nie orzekał w sprawie (por. T. Woś, H. Knysiak – Molczyk,

M. Romańska. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz. Wydanie 5. Warszawa 2012 r., s. 230).

Zgodnie z art. 18 § 1 pkt 6a p.p.s.a., sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach dotyczących skargi na decyzję albo postanowienie, jeżeli

w prowadzonym wcześniej postępowaniu w sprawie brał udział w wydaniu wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie.

Należy zauważyć, że zagadnieniem bezstronności sędziowskiej wielokrotnie zajmował się Trybunał Konstytucyjny. I tak, w swym wyroku z dnia 14 października 2008 r., wydanym w sprawie sygn. akt SK 6/07, Trybunał Konstytucyjny stwierdził,

że art. 18 § 1 pkt 6 p.p.s.a., w zakresie, w jakim pomija, jako podstawę wyłączenia sędziego od udziału w orzekaniu w postępowaniu sądowym toczącym się po wznowieniu postępowania administracyjnego, jego wcześniejszy udział w orzekaniu

w sprawie dotyczącej decyzji wydanej we wznawianym postępowaniu administracyjnym, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Wskazany powyżej wyrok z dnia 14 października 2008 r. i wyrażony w nim pogląd Trybunału Konstytucyjnego stanowił asumpt do nowelizacji ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. W konsekwencji na mocy przepisu art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 23 października 2009 r. o zmianie ustawy - Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2009 r. Nr 221, poz. 1736)

z dniem 8 stycznia 2010 r. do przepisu art. 18 § 1 p.p.s.a. dodano pkt 6a - sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach dotyczących skargi na decyzję albo postanowienie, jeżeli w prowadzonym wcześniej postępowaniu w sprawie brał udział

w wydaniu wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie.

Celem regulacji art. 18 § 1 pkt 6a p.p.s.a., jak wskazano w uzasadnieniu do projektu nowelizacji, było to, aby sędzia, który badał legalność decyzji administracyjnej w konkretnej sprawie, nie orzekał przy badaniu legalności decyzji wydanej w tej sprawie w nadzwyczajnym trybie postępowania, a także przy badaniu legalności decyzji wydanej w wyniku ponownego rozpatrzenia sprawy po uchyleniu przez sąd decyzji poprzedniej.

Niewątpliwie, dla ustalenia zakresu wspomnianego wyłączenia uregulowanego przepisem art. 18 § 1 pkt 6a p.p.s.a., kluczowym jest ustalenie pojęcia "sprawy",

o której mowa w analizowanym przepisie, w jej znaczeniu materialnym. Jak powszechnie wskazuje się w doktrynie (tak m.in. B. Adamiak /w:/ glosa do wyroku NSA z dnia 23 stycznia 1998 r., I SA/Gd 654/96, OSP 1999, z. 1, s. 51) na "sprawę administracyjną" w znaczeniu materialnym składają się elementy podmiotowe

i przedmiotowe, a zatem przy ustalaniu tożsamości sprawy należy badać te właśnie elementy. Tożsamość elementów podmiotowych to tożsamość podmiotu będącego adresatem praw lub obowiązków, a tożsamość przedmiotowa to tożsamość treści tych praw i obowiązków oraz ich podstawy prawnej i faktycznej. Przy badaniu tożsamości sprawy istotne jest zatem, czy wydane decyzje dotyczyły tych samych podmiotów oraz identycznego przedmiotu, stanu faktycznego i podstawy prawnej (por. też m.in. uchwała składu 7 sędziów NSA z dnia 27 czerwca 2000 r., sygn. akt FPS 12/99, ONSA z 2001 Nr 1, poz. 7, czy też wyroki NSA z 16 listopada 2010 r., sygn. akt II OSK 1865/10, z dnia 23 marca 2011 r., I OSK 755/10, a także wyrok NSA z dnia 10 lutego 2012 r., sygn. akt I OSK 1513/11).

Rozpoznając przedmiotowy wniosek strony skarżącej, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. nie stwierdził jakichkolwiek okoliczności uzasadniających wyłączenie sędziów orzekających w sprawie o sygn. akt II SA/Go 600/12 i II SA/Go 418/13 (obecnie II SA/Go 143/14). W składzie rozpoznającym sprawę ze skargi M.H. i G.D. na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] lipca 2012 r., nr [...] w przedmiocie nakazu wykonania określonych robót budowlanych (sygn. akt II SA/Go 600/12) zasiadali Sędzia WSA Maria Bohdanowicz, Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz, Sędzia WSA Michał Ruszyński. Sprawa ta została rozstrzygnięta w dniu 6 listopada 2012 r. prawomocnym już wyrokiem. Natomiast sprawa o sygn. akt II SA/Go 418/13, w której orzekał sędzia WSA Ireneusz Fornalik dotyczyła skargi M.H. na decyzję Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Budowlanego z dnia [...] marca 2013 r., znak [...] w przedmiocie nakazu doprowadzenia budowli do stanu zgodnego z prawem. Postanowieniem z dnia 20 sierpnia 2013 r. Sąd odrzucił ww. skargę, jako wniesioną po terminie. Postanowieniem z dnia 19 listopada 2013 r. Sąd przywrócił M.H. termin do wniesienia skargi. Aktualnie sprawa została zarejestrowana pod sygn. akt II SA/Go 143/14, w której wyznaczony został termin rozprawy na dzień 2 kwietnia 2014 r. celem rozpoznania wniosku G.D. o dopuszczenie do udziału w sprawie w charakterze uczestnika postępowania (skład Sądu: Sędzia WSA Aleksandra Wieczorek, Sędzia WSA Marek Szumilas, Sędzia WSA Sławomir Pauter). Natomiast niniejsza sprawa dotyczy sprawy zainicjowanej skargą M.H. na decyzję Wojewody z dnia [...] grudnia 2013 r., znak [...] w przedmiocie obowiązku udostępnienia nieruchomości. W sprawie tej wyznaczono termin rozprawy na dzień 27 marca 2014 r., w składzie orzekającym: Sędzia WSA Jacek Jaśkiewicz, Sędzia WSA Michał Ruszyński, Sędzia WSA Adama Jutrzenka – Trzebiatowski.

Zdaniem Sądu, wbrew zarzutom strony skarżącej, powołane we wniosku sprawy sądowe nie są tożsame pod względem przedmiotowym z niniejszą sprawą toczącą się pod sygn. akt II SA/Go 88/14, a więc wniosek strony skarżącej

o wyłączenie wspomnianych sędziów WSA w Gorzowie Wlkp. nie zasługuje na uwzględnienie.

Ustawodawca przewidział również możliwość wyłączenia sędziego na złożony przez niego samego wniosek lub wniosek strony postępowania, jeżeli zachodzą takie okoliczności, które mogłyby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego (art.19 p.p.s.a.). Zresztą taką podstawę wyłączenia wskazał skarżący w swoim wniosku

z dnia 11 marca 2014 r.

Należy podkreślić, że w ww. przepisie ustawodawca ogólnie scharakteryzował przyczynę wyłączenia sędziego przez odwołanie do stwierdzenia, że chodzi

o okoliczność, która mogłaby wywołać uzasadnione wątpliwości co do bezstronności sędziego. Wyłączenie sędziego, czy to z mocy prawa, czy na wniosek (sędziego lub strony), ma zapewnić rozpoznanie sprawy przez sąd w takim składzie orzekającym, którego sędziowie nie pozostają w relacjach osobistych oraz nie mieli wcześniejszych związków z rozpoznawaną sprawą (patrz. J.P. Tarno. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz., Warszawa 2010 r., str. 76 -77). Ratio legis przepisów o wyłączeniu sędziego we wszystkich procedurach sądowych sprowadza się do eliminowania pozaprawnych przyczyn, które mogą skutkować wątpliwościami, co do bezstronności i obiektywizmu sędziego w rozpoznaniu określonej sprawy (por. postanowienie NSA z dnia 25 lipca 2012 r., sygn. akt II OZ 608/12, opubl. w Lex

nr 1282364).

Podkreślić należy, że wątpliwość, o której jest mowa w art. 19 p.p.s.a., co do bezstronności sędziego, powinna wynikać z uzasadnionych obiektywnych powodów. Wątpliwość ta powinna być przy tym realna, a nie potencjalna, nie wystarczy zatem samo subiektywne podejrzenie czy odczucie strony, co do braku bezstronności sędziego. Chodzi tu o udowodnienie zaistnienia takich powodów (okoliczności), będących w związku przyczynowym z osobą skarżącego lub też jego sprawą, a osobą sędziego, iż prawdopodobne jest, że sędzia może okazać się nieobiektywny w swej ocenie.

Według składu orzekającego w sprawie, okoliczności przedstawione we wniosku skarżącego, nie stanowią wystarczających przesłanek do wyłączenia sędziów objętych wnioskiem od rozpoznania sprawy. Zarzuty przedstawione przez skarżącego mają charakter generalny i nie zostały poparte konkretnymi obiektywnymi okolicznościami oraz dowodami wskazującymi na realną wątpliwość co do bezstronności sędziów, którzy uprzednio orzekali w sprawie o sygn. akt II SA/Go 600/12 i II SA/Go 418/13 (obecnie II SA/Go 143/14). Nie można bowiem upatrywać wystarczającej przesłanki wyłączenia sędziego tylko z tej przyczyny, że ten sam sędzia brał udział w rozpoznawaniu innej sprawy, z której przebiegu lub wyniku skarżący nie jest zadowolony. Subiektywne przekonanie skarżącego co do istnienia przyczyn wyłączenia wskazanych sędziów, nie poparte przy tym żadnymi dowodami, nie może stanowić podstawy wyłączenia sędziego na podstawie art. 19 p.p.s.a. (por. wyrok NSA z dnia 25 września 2012 r., sygn. akt II OZ 798/12, opubl. w Lex

nr 1282370).

Wniosek skarżącego nie zawiera takiej argumentacji, która wskazywałaby na uzasadnioną wątpliwość, co do bezstronności sędziów wymienionych we wniosku

w rozpoznaniu sprawy, co czyni żądanie nieuzasadnionym.

Sędziowie objęci wnioskiem złożyli wyjaśnienia, że nie pozostają ze skarżącym

w jakimkolwiek stosunku prawnym lub osobistym i nie zachodzą okoliczności,

z powodu których zachodziłaby wątpliwość co do bezstronności sędziów przy orzekaniu w tej sprawie. Oświadczenia i ich prawdziwość nie budzą wątpliwości, iż nie zachodzą żadne okoliczności określone w przepisach art. 18 i art. 19 p.p.s.a., dające podstawę do wyłączenia ich od rozpoznania sprawy.

Reasumując, Sąd stwierdził, że wniosek skarżącego nie uzasadnia wyłączenia sędziów, z mocy samego prawa (art. 18 p.p.s.a.) lub na wniosek (art. 19 p.p.s.a.), od rozpoznania sprawy.

Z powyższych względów, Sąd - na podstawie przepisów art. 22 § 1 i § 2

w związku z art. 18 i art. 19 p.p.s.a. - postanowił orzec, jak w sentencji.