V SA/Wa 562/13

Uzasadnienie

J. A. (dalej skarżący, strona) złożył do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych (dalej także organ lub Minister) z [...] października 2012 r., nr [...] utrzymującą w mocy decyzję własną z [...] maja 2012r., nr [...] wydaną w przedmiocie odmowy umorzenia w jakiejkolwiek części należności z tytułu opłat za przechowywanie broni w depozycie Komendy Stołecznej Policji. Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym.

Pismem z 31 sierpnia 2004r. skarżący zwrócił się do Komendanta Stołecznego Policji z prośbą o przyjęcie do depozytu broni palnej gazowej, z powodu utraty ważności pozwolenia. W tym też dniu protokołem broń została przyjęta do depozytu, a skarżący podpisał oświadczenie, że został poinformowany o konieczności ponoszenia opłat. W dniu 22 grudnia 2010r. skarżący złożył oświadczenie o przekazaniu nieodpłatnie do złomowania Komendzie Stołecznej Policji pistoletu gazowego.

Wnioskiem z 11 lipca 2011r. strona zwrócił się do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o umorzenie należności z tytułu opłat za przechowywanie broni w depozycie w wysokości 4.548,40 zł. W uzasadnieniu wskazała, że nie jest w stanie uiścić tej opłaty bez uszczerbku dla siebie i swojej rodziny z powodu trudnej sytuacji finansowej.

Pismami z 15 lipca, 24 sierpnia, 7 października, 15 listopada i 19 grudnia 2011r. organ wzywał skarżącego do przedstawienia swojej sytuacji materialnej, rodzinnej i możliwości płatniczych, a także do wykazania wystąpienia nadzwyczajnych lub losowych okoliczności, które uzasadniałyby udzielenie wnioskowanej ulgi.

W odpowiedzi na powyższe skarżący nadesłał oświadczenia oraz dokumenty z których wynikało, że prowadzi on gospodarstwo domowe z żoną, źródłem utrzymania jest emerytura w kwocie 1.346,78 zł oraz emerytura jego żony, która według jego oświadczenia wynosi 1.000 zł. Innych źródeł dochodu nie posiada (nie korzysta z pomocy społecznej ani z pomocy innych osób). Strona podała, że posiada działkę budowlano-rolną, zabudowaną domem o powierzchni 40 m2 we wsi W., stanowiącą współwłasność z osobą nie pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym i samochód osobowy Ford z 1999 r. Wyjaśnił, że nie posiada żadnych lokat ani pieniędzy na koncie bankowym i aktualnie jest obciążony dwiema pożyczkami bankowymi. Stwierdził również, że osłabienie jego zdolności płatniczych wynika z niskich emerytur oraz utraty mienia w wyniku dwóch włamań do jego domu. W wyniku jednego z tych włamań poniósł szkodę, którą wycenił na kwotę 32.276 zł. Nadmienił, że majątku nie odzyskał, chociaż sprawcy pierwszej kradzieży zostali skazani prawomocnym wyrokiem sądowym. Skarżący oświadczył również, że razem z żoną ponoszą miesięczne obciążenia w wysokości około 1.400 zł. Do pism załączył dokumenty potwierdzające ponoszone wydatki w tym imienne faktury oraz paragony, a także umowy pożyczki i kartę leczenia szpitalnego.

Decyzją z [...] maja 2012r. właściwy w sprawie Minister Spraw Wewnętrznych odmówił umorzenia należności pieniężnej we wnioskowanej wysokości. Organ wskazał m.in., że skarżący posiada możliwości spłaty zobowiązania, bez zagrożenia egzystencji jego i rodziny oraz możliwe jest prowadzenie egzekucji ze stałego źródła jego dochodu. Organ podniósł, że strona oparła swój wniosek na przekonaniu o trudnej sytuacji finansowej, jednakże nie wykazała nadzwyczajnych lub losowych okoliczności, które potwierdzałyby jej trudną sytuację finansowej i obniżenie zdolności płatniczych. Nadto w toku postępowania w pierwszej instancji strona nie przedstawiła dokumentów we wskazanym przez organ zakresie, stąd organ miał ograniczone możliwości ustalenia faktycznych kosztów jej utrzymania koniecznego. Wyjaśnił również, że podawane przez stronę wydatki w łącznej kwocie 249,31 zł z tytułu opłat za telefon i telewizję kablową, nie stanowią kosztów utrzymania koniecznego.

Pismem z 4 czerwca 2012r., uzupełnionym pisami z 25 czerwca i 10 sierpnia 2012r. skarżący złożył wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Zaskarżonej decyzji zarzucił pomylenie dochód z przychodem. Wskazał, że koszty utrzymania koniecznego uległy ogromnej zmianie i niski dochód ogranicza jego możliwości finansowe. Wyjaśnił, że wniosek o wszczęcie postępowania cywilnego przeciwko włamywaczom został odrzucony z powodu niemożności uiszczenia, przez niego wpisu. Zauważył także, że współwłasność działki narzuca na współwłaściciela obowiązek uiszczania podatku od nieruchomości, a obecnie na posesji zamieszkuje jedynie z żoną i to na nich spoczywa obowiązek uiszczania opłat za użytkowanie nieruchomości, natomiast dochodzenie roszczeń od sprawców kradzieży jest niemożliwe, ze względu na jego wysokie koszty, które wynoszą 1.614. Dodatkowo zaciągnięcie pożyczki uzasadnił usunięciem skutków kradzieży. Wyjaśnił, że wraz z żoną żyje poniżej minimum socjalnego. Dodatkowo w piśmie z 10 sierpnia 2012r. podniósł, że w związku ze śmiercią jedynego syna w dniu 29 lipca 2012 r., wnosi również o umorzenie należności z tego tytułu.

Minister decyzją z [...] października 2012 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, iż dochód dwuosobowej rodziny w 2011 r. wynosił miesięcznie 2.346,78 zł, natomiast miesięczne wydatki rodziny miały wynosić 1.400,00 zł, jednakże po dokonaniu analizy przedstawionych przez stronę dokumentów, organ stwierdził, że skarżący nie wykazał takich wydatków. Wyjaśnił, że sposób wykonania kserokopii dokumentów, które przedłożył skarżący, uniemożliwił organowi nie tylko ustalenie faktycznie ponoszonych przez niego miesięcznych kosztów utrzymania koniecznego, ale również zweryfikowania innych okoliczności, na które powoływała się strona w toku postępowania pierwszoinstancyjnego. Organ zauważył, że znaczna część dokumentów stanowiła kserokopie pierwszych stron faktur, wykonanych w ten sposób, że najpierw ich treść częściowo została zasłonięta dowodami wpłat, a następnie skserowano je lub też skarżący przedłoży jedynie kserokopie dowodów wpłat. Dlatego też, zdaniem organu, nie miał on możliwości nie tylko odczytania z faktur nazwisk nabywców tych usług, ale również ustalenia okresu za jaki opłaty zostały naliczone. Wyjątkiem była faktura dotycząca opłaty za gaz, z której bezspornie wynikało, że wystawiona została na G. i J. A. oraz obejmuje ona okres od 1.03. do 30.04.2011 r.

Nadto skarżący nie udokumentował, że to właśnie jego rodzina, a nie M. M. ponosi opłaty z tytułu podatku od nieruchomości i kto faktycznie zamieszkuje w m. W., przy ul. [...].

Zdaniem organu pomimo wezwań, skarżący nie przedstawił rzetelnie swojej sytuacji majątkowej, gdyż nie ujawnił, czy posiadał i nadal posiada tytuł prawny do lokalu w W., przy ul. [...], a także nie wyjaśnił na jakich zasadach korzysta z lokalu w W., przy ul. [...], na który to adres została wystawiona faktura C. Sp. z o.o. w W. Strona jedynie oświadczyła, że do mieszkania przy ul. K. nie posiada tytułu prawnego, a faktura została wystawiona przez operatora na ten właśnie adres, gdyż była tam kiedyś zarejestrowana jej firma i - jak twierdzi - z odwrotnej strony faktury wynika, że zmienił się jej adres korespondencyjny i zamieszkania, na który doręczane są faktury po podpisaniu umowy. Jednakże organ zauważył, że tego oświadczenia strony nie był w stanie zweryfikować, gdyż przedłożona faktura posiadała tylko pierwszą stronę. Poza tym, organ stwierdził, że skoro operator wystawił fakturę na nabywcę usługi i wskazał w niej jego adres, to jest jednoznaczne, że faktura ta została doręczona na ten właśnie adres. Odnosząc się do przedłożonej kserokopii Karty informacyjnej leczenia szpitalnego zauważył, że skarżący pod ww. adresem zamieszkiwał, stąd organ nie uznał za wiarygodne oświadczeń w tym zakresie. Poza tym organ nie zaliczył tych wydatków do kosztów utrzymania koniecznego strony i zauważył również, że termin płatności faktury wystawionej na adres w W., przy ul. [...] przypadał do 1 czerwca 2011 r., natomiast faktury wystawionej na adres w W., przy ul. [...] przypadał do 18 lipca 2011 r., zatem mogły to być bieżące płatności, a nie jak twierdzi strona wystawione na adres, pod którym "kiedyś" prowadziła działalność gospodarczą. Zatem organ powziął wątpliwość, czy istotnie skarżący był współwłaścicielem tylko nieruchomości w miejscowości W., a dochód jaki wykazał był tylko jego jedynym dochodem.

Podobnie wskazał, że niemożliwe do zweryfikowania było oświadczenie strony dotyczące wydatków na leczenie, gdyż przedstawiła ona sześć paragonów na zakupy lekarstw i oświadczyła, że zakup został dokonany, cyt.: "zgodnie z przesłaną Kartą informacyjną z leczenia szpitalnego". Tymczasem przedłożona karta takich informacji nie zawierała.

Zdaniem organu skarżący ograniczył się jedynie do przedstawienia swojej sytuacji w sposób fragmentaryczny i zarazem korzystny dla siebie pomijając fakt, że na sytuację materialną składają się nie tylko okoliczności, o których jedynie oświadczył, ale również te, których ujawnienia organ żądał, a do nich skarżący się nie ustosunkował.

Odnosząc się do okoliczności włamania organ wskazał, że strona nie przedstawiła prawomocnego wyroku sądu zobowiązującego sprawców do naprawienia szkody i tym samym potwierdzającego wysokość wyrządzonej jej szkody, nie przedłożyła również jakichkolwiek dokumentów, które potwierdzałyby bezskuteczność podejmowanych przez nią czynności zmierzających do wyegzekwowania odszkodowania, a przede wszystkim potwierdzających odrzucenie jej pozwu z uwagi na niemożność poniesienia wpisu sądowego w sprawie cywilnej przeciwko sprawcom szkody, lub niekorzystnej dla strony decyzji sądu w sprawie zwolnienia jej od wpisu sądowego, a także nie wykazała, że powstała prawie trzy lata temu strata materialna uniemożliwia jej obecnie spłatę zobowiązania względem Skarbu Państwa.

Ponadto organ nie uznał za wiarygodne oświadczenia skarżącego, że pożyczka gotówkowa, zaciągnięta w dniu 23 marca 2011 r., przeznaczona była na naprawę szkód spowodowanych włamaniem. Wskazał bowiem, że szkoda miała miejsce w grudniu 2009r. i trudno było dać wiarę twierdzeniom, że skarżący czekała przez ponad dwa lata z naprawą okna, czy też ogrodzenia.

Organ zauważył także, że skarżący nie zwrócił do Ministra wypełnionego formularza "Oświadczenie o sytuacji finansowej i stanie majątkowym dłużnika", a nadto nie wyraził zgody na udostępnienie jego danych osobowych na potrzeby niniejszego postępowania, mimo, iż organ wystosował do niego stosowną prośbę, stąd też nie miał on żadnych możliwości prawnych przeprowadzenia - z urzędu - postępowania dowodowego w celu ustalenia jego aktualnej sytuacji życiowej. W związku z tym organ rozstrzygnął sprawę na podstawie materiału dowodowego dotychczas zgromadzonego w sprawie, o czym uprzednio informował stronę.

Odnosząc się do podniesionej przez skarżącego okoliczności śmierci syna, wyjaśnił, że skarżący nie wskazał jaki wpływ miała ta okoliczność na jego sytuację życiową, która uniemożliwiała by mu spłatę zobowiązania.

Organ uznał, że w zaistniałym stanie faktycznym nie istnieją żadne okoliczności uzasadniające odstąpienie od powszechnej zasady regulowania zobowiązań wobec Skarbu Państwa. Przyznanie wnioskowanej ulgi naruszałoby zasadę zaufania do organów państwa, przede wszystkim tych obywateli, którzy rzetelnie - w pierwszej kolejności - wywiązują się ze swych zobowiązań względem Skarbu Państwa, a następnie dopiero dokonują wydatków konsumpcyjnych.

Pismem z 21 listopada 2012r. skarżący zaskarżył decyzję Ministra z [...] października 2012r. wnosząc o jej uchylenie i zasądzenie kosztów postępowania sądowego. Skarżonej decyzji zarzucił naruszenie prawa materialnego, poprzez naruszenie praw skarżącego.

W uzasadnieniu wskazał, że zupełnie niezrozumiale jest pominięcie sprawy włamania i kwestionowanie tego zarzutu w oparciu o dokumenty przedstawione przez Prokuraturę, jak również nie rozpatrzenie należycie zarzutu wypadku losowego - śmierci syna. Stwierdził również, że niezrozumiała jest także sprawa własności mieszkania przy ul. [...] w W. w oparciu o jego wyjaśnienia, że nie posiada tytułu prawnego do mieszkania, jak również kwestionowanie paragonów na zakup lekarstw. W ten sam sposób kwestionuje odniesieni się organu do dowodów opłaty z podatku od nieruchomości. Jego zdaniem czytelnie wpisano nazwisko osoby dokonującej wpłaty. Ponadto wskazał, że nie stać go na spłatę należności, gdyż jego dochód stanowi tylko 1/3 dochodzonej należności z tytułu opłat.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie i podtrzymał swoje dotychczasowe stanowisko.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Uprawnienia wojewódzkich sądów administracyjnych, określone przepisami m.in. art. 1 § 1 i § 2 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) oraz art. 3 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012r., poz. 270 ze zm., dalej: "p.p.s.a."), sprowadzają się do kontroli działalności administracji publicznej pod względem jej zgodności z prawem, tj. kontroli zgodności zaskarżonego aktu z przepisami postępowania administracyjnego, a także prawidłowości zastosowania i wykładni norm prawa materialnego.

Aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny konieczne jest stwierdzenie, że doszło w nim do naruszenia bądź przepisu prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisu postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na rozstrzygnięcie, albo też przepisu prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania (art. 145 § 1 pkt 1 lit. a-c p.p.s.a.). Uwzględnienie skargi następuje również w przypadku stwierdzenia, że zaskarżony akt jest dotknięty jedną z wad wymienionych w art. 156 k.p.a. lub w innych przepisach (art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a.).

W tym zakresie mieści się ocena, czy zaskarżona decyzja odpowiada prawu i czy postępowanie prowadzące do jej wydania nie jest obciążone wadami uzasadniającymi uchylenie rozstrzygnięcia.

Zgodnie z art. 134 § 1 p.p.s.a., sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy, nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Oznacza to między innymi, że sąd administracyjny nie musi w ocenie legalności zaskarżonego postanowienia ograniczać się tylko do zarzutów sformułowanych w skardze, ale może wadliwości kontrolowanego aktu podnosić z urzędu (patrz: T. Woś - Postępowanie sądowo-administracyjne, Warszawa 1996 r., str. 224). W tym celu Sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszeń prawa w stosunku do aktów i czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne do końcowego jej załatwienia (art. 135 p.p.s.a.).

Mając na uwadze wskazane regulacje stwierdzić należy, że skarga zasługuje na uwzględnienie, lecz z innych przyczyn, niż w niej podniesione.

Przechodząc do wyjaśnienia motywów podjętego przez Sąd rozstrzygnięcia przede wszystkim wskazać należy na treść mających w sprawie zastosowanie przepisów prawa.

Zgodnie z art. 60 u.f.p., środkami publicznymi stanowiącymi niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym są w szczególności następujące dochody budżetu państwa albo budżetu samorządu terytorialnego:

1) kwoty dotacji podlegające zwrotowi w przypadkach określonych w niniejszej ustawie;

2) należności z tytułu gwarancji i poręczeń udzielonych przez Skarb Państwa i jednostki samorządu terytorialnego;

3) wpłaty nadwyżek środków obrotowych samorządowych zakładów budżetowych;

4) wpłaty nadwyżek środków finansowych agencji wykonawczych;

5) wpłaty środków z tytułu rozliczeń realizacji programów przedakcesyjnych;

6) należności z tytułu zwrotu płatności dokonanych w ramach programów finansowanych z udziałem środków europejskich;

7) dochody pobierane przez państwowe i samorządowe jednostki budżetowe na podstawie odrębnych ustaw;

8) pobrane przez jednostkę samorządu terytorialnego dochody związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami i nieodprowadzone na rachunek dochodów budżetu państwa.

W przedmiotowej sprawie zastosowanie znajdzie art. 60 pkt 7 u.f.p.

Wniosek o umorzenie przedmiotowej należności złożony został z uwagi na obowiązek uiszczenia opłat za przechowywanie broni w depozycie wynikający z art. 23 ust. 1 pkt 2 i ust. 3 ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz.U. z 2012r., poz. 576 ze zm.). W myśl tego przepisu koszty związane z deponowaniem broni i amunicji ponosi osoba, która utraciła prawo do jej posiadania, deponująca ją w trybie określonym w art. 22 ust. 3. W przypadku, o którym mowa w ust. 2, opłaty związane z deponowaniem broni i amunicji są pobierane po upływie roku od dnia ich złożenia do depozytu (art. 23 ust. 3).

Z pisma Komendy Stołecznej Policji z 17 kwietnia 2012r. wynika, że skarżący złożył broń do depozytu w dniu 31 sierpnia 2004r., zatem opłaty były naliczane od 31 sierpnia 2005r. do 22 grudnia 2010r. (data złożenia oświadczenia o przekazaniu nieodpłatnie broni do złomowania) w wysokości 4548,40 zł. Obowiązek uiszczenia opłat na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 2 ustawy o broni i amunicji należy więc do kategorii należności wymienionych w treści art. 60 pkt 7 u.f.p. Organem właściwymi do wydawania decyzji w odniesieniu do tych należności, jest w niniejszej sprawie Minister Spraw Wewnętrznych (art. 61 ust. 1 pkt 1 u.f.p.). Minister ten również jest organem właściwym do rozpoznania sprawy na skutek złożonego środka zaskarżenia (art. 61 ust. 4 u.f.p.).

Zgodnie z art. 64 ust. 1 u.f.p. właściwy organ, na wniosek zobowiązanego, może udzielać określonych w art. 55 ulg w spłacie zobowiązań z tytułu należności, o których mowa w art. 60. Powyższe oznacza, że stosownie do art. 55 u.f.p. niepodatkowe należności budżetowe o charakterze publicznoprawnym mogą być umarzane w całości albo w części lub ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty.

Przepisy ustawy o finansach publicznych nie zawierają przesłanek, które warunkują dopuszczalność stosowania ulg w odniesieniu do niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym, lecz zawierają odesłanie zawarte w art. 67 u.f.p., iż do spraw dotyczących należności, o których mowa w art. 60, nieuregulowanych niniejszą ustawą stosuje się przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2013 r. poz. 267) i odpowiednio przepisy działu III ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm., dalej: "o.p.").

Dział III ustawy Ordynacja podatkowa, dotyczy zobowiązań podatkowych. Powyższe oznacza, że do ulg niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym należy stosować rozdział 7a - ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, gdzie miejsce organu podatkowego zajmuje Minister.

W związku z powyższym Sąd zauważa, że organ rozpoznające sprawę nieprawidłowo stosowały art. 57 u.f.p., który w sprawie nie miał zastosowania. Trzeba bowiem wyjaśnić, że przepis ten stosuje się tylko do należności cywilnoprawnych, natomiast przedmiotowe należności są niepodatkowymi należnościami budżetowymi o charakterze publicznoprawnym, o czym szerzej wyżej. Zatem brak było podstaw do stosowania art. 57 u.f.p. W sprawie zgodnie z art. 67 u.f.p. odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy działu III Ordynacji podatkowej.

Zgodnie z art. 67a § 1 o.p., organ podatkowy, na wniosek podatnika, z zastrzeżeniem art. 67b (dotyczy podatnika prowadzącego działalność gospodarczą), w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:

1) odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;

2) odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki określone w decyzji, o której mowa w art. 53a;

3) umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.

Decyzja organu ma charakter uznaniowy, lecz musi uwzględniać przesłanki zawarte w art. 67a § 1 o.p.

Podsumowując powyższe zasady postępowania dotyczące umarzania przedmiotowej należności stwierdzić należy, iż organ administracyjny przy wydawaniu decyzji w zakresie zastosowania ulg dotyczących niepodatkowych należności budżetowych o charakterze publicznoprawnym winien rozważyć czy za zastosowaniem ulgi w postaci umorzenia przedmiotowych należności przemawia ważny interes strony lub interes publiczny.

Powyższe przesłanki stanowią katalog zamknięty, dlatego też organ administracyjny rozpoznający sprawę winien rozpoznać wniosek o umorzenie po wnikliwym ich zbadaniu. Pamiętać także należy, iż ustawodawca, używając zwrotu "może" przesądził, że decyzja organu ma charakter uznaniowy, a to oznacza, że organ ten przy ustalonym stanie faktycznym ma możliwość wyboru sposobu rozstrzygnięcia wniosku. W przypadku wniosków o umorzenie w trybie art. 67a § 1 pkt 3 o.p. będą to; umorzenie w całości lub w części bądź też odmowa umorzenia, a zatem rozstrzygnięcia o treści diametralnie różnej. Ze względu na uznaniowy charakter rozstrzygnięcia, przy niewłaściwym uzasadnieniu decyzji uznaniowej, z samego przepisu prawa oraz istniejącego w sprawie stanu faktycznego nie można wywieść jednoznacznej oceny, czy decyzja organu jest prawidłowa w zakresie samego rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach strony, a zatem czy jest prawidłowa w aspekcie materialnym.

Wyjaśniając przesłanki wiążące organ w przedmiotowej sprawie ustawodawca w dyspozycji art. 67a o.p. użył zwrotów niedookreślonych: ważny interes podatnika oraz interes publiczny, co uznaje się za swoistą klauzulę generalną odsyłającą do ocen pozaprawnych. Przyjmuje się, że klauzula ta określa dyrektywy wyboru organu podatkowego, co każdorazowo wymaga dokonania oceny skutków rozstrzygnięcia, przy czym obie przesłanki o jakich mowa w art. 67a § 1 o.p. mają charakter równorzędny. W orzecznictwie sądów administracyjnych ugruntowany jest pogląd, w myśl którego "interes publiczny" to sytuacja, gdy zapłata zaległości spowoduje konieczność sięgania przez zobowiązanego do środków pomocy państwa, gdyż nie będzie w stanie zaspakajać swoich potrzeb materialnych (wyrok NSA z dnia 22 kwietnia 1999 r., SA/Sz 850/98, niepubl.). Nie powinno budzić zastrzeżeń stwierdzenie, że "interes publiczny" nie sprowadza się do zapewnienia maksymalnych dochodów w budżecie państwa, zaś wystarczającą przesłanką do stosowania ulgi powinien być interes podatnika (wyrok NSA z 30 maja 2001 r. w sprawie III SA 830/00), jednak mówiąc o interesie publicznym mowa jest o ochronie wpływów do budżetu, która powinna uniemożliwiać sytuację rezygnacji z tych wpływów oraz rezygnację z konieczności ochrony interesów innych podatników. Z kolei "ważny interes podatnika" to sytuacja, gdy z powodu nadzwyczajnych, losowych przypadków podatnik (strona) nie jest w stanie uregulować zaległości. Będzie to między innymi utrata losowa majątku, utrata możliwości zarobkowania, nieporadność życiowa związana również ze stanem zdrowia, czy też w przypadku podmiotów innych niż osoby fizyczne; trudności ekonomiczne podmiotu zobowiązanego.

Przechodząc natomiast na grunt przedmiotowej sprawy trzeba wskazać, że organ analizował sprawę pod kątem art. 57 pkt 1 u.f.p., który stanowi, że na wniosek dłużnika należności mogą być umarzane w części, w przypadkach uzasadnionych względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi dłużnika oraz uzasadnionym interesem Skarbu Państwa. Co więcej całe postępowanie organ przeprowadził w tym kierunku, gdyż wszystkie pisma adresowane przez organ żądały przedstawienia okoliczności, o których mowa w tym przepisie. Trzeba zwrócić uwagę, że przepis ten szczególny nacisk kładzie na sytuację majątkową dłużnika (wnioskodawcy), gdyż posługuje się zwrotem cyt. "możliwości płatnicze dłużnika". Natomiast art. 67a o.p. posługuje się klauzulami generalnymi, których rozumienie jest zdecydowanie szersze niż tylko kwestie dotyczące możliwości płatniczych – patrz wyżej.

Dla porządku podkreślić także trzeba, że stosowany przez organ art. 57 pkt 1 u.f.p. wskazuje tylko na możliwość częściowego umorzenia należności cywilnoprawnych, a nie umorzenia tych należności w całości. W takim też zakresie został on zastosowany przez organ, który w decyzjach obydwu instancji wskazał, że odmawia umorzenia jakiejkolwiek części należności. Natomiast wskazywany przez Sąd art. 67a o.p. nie ogranicz możliwości umorzenia do części należności, gdyż podobnie jak niezastosowany przez organ art. 56 ust. 1 pkt 5 u.f.p. umożliwia umorzenia należności w całości.

W ocenie Sądu wobec nie prowadzenie postępowania wyjaśniającego i tym samym nie zebrania materiału dowodowego, który w ocenie skarżącego uzasadniałby przesłanki jego ważnego interesu lub interesu publicznego, organ nie mógł dokonać prawidłowej analizy zebranego materiału dowodowego. Organ bowiem zebrał materiał dowodowy i dokonał jego oceny tylko pod kątem wystąpienia przesłanek wynikających z art. 57 pkt 1 u.f.p., a więc w zakresie węższym niż przewiduje to przepis art. 67a o.p., mający zastosowanie w sprawie. W ocenie Sądu z uzasadnienia zaskarżonej decyzji nie wynika, aby organ w kontekście przesłanek z art. 67a o.p. dokonał przede wszystkim prawidłowego zgromadzenia i analizy materiału dowodowego, a w konsekwencji kompletnego wyjaśnienia sprawy.

Powyższe – zdaniem Sądu – stanowi o braku właściwych rozważań organu dotyczących oceny sytuacji skarżącego koniecznej do zastosowania odpowiednich przepisów prawa materialnego, regulujących kwestię przedmiotowego umorzenia. Skoro zaskarżona decyzja nie oddaje pełnej oceny sprawy i nie obrazuje, jakimi względami kierował się organ przy podjęciu rozstrzygnięcia, to tym samym nie sposób uznać, iż odmowa umorzenia była oparta na właściwych przesłankach, mieszczących się w ramach uznania administracyjnego.

Dodać też należy, że zgodnie z art. 7 k.p.a. w toku postępowania organy administracji publicznej podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz załatwienia sprawy. Realizacji wyrażonej tym przepisem zasady prawdy obiektywnej służy przepis art. 77 § 1 k.p.a. stanowiący, że organ administracji publicznej jest obowiązany w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Obowiązek ten jest niezależny od tego, czy niezbędny materiał dowodowy potwierdza stanowisko strony, czy też je podważa. Obciąża on zarówno organ pierwszej instancji, jak i organ ponownie rozpatrujący sprawę. Ocena prawidłowo zebranego materiału dowodowego następuje natomiast zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów, określoną w art. 80 k.p.a. Nie zebranie materiału dowodowego w kontekście szerszych przesłanek umożliwiających umorzenia należności wynikających z art. 67a stanowiło o naruszeniu art. 107 § 3 k.p.a. w zakresie uzasadnienia decyzji oraz art. 7 i art. 77 k.p.a. w zakresie ustaleń faktycznych sprawy. Zdaniem Sądu naruszenia takie mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Trzeba bowiem podkreślić, że właściwe ustalenia stanu faktycznego oraz kompletne uzasadnienie prawne stanowi istotny element każdej decyzji administracyjnej.

Zdaniem Sądu wadliwe uzasadnienie decyzji uznaniowej, które nie pozwala na jednoznaczne stwierdzenie, że rozstrzygnięcie organu jest rozstrzygnięciem opartym na obowiązujący przepisach oraz stwierdzonym w oparciu o rzetelne dowody, stanie faktycznym zaistniałym w danej sprawie, który odpowiada stanowi faktycznemu określonemu w przepisach prawa mających zastosowanie w sprawie, nosi wszelkie cechy rozstrzygnięcia nieprawidłowego, które nie opiera się na przepisach prawa. Takie uzasadnienie decyzji jest w sposób oczywisty sprzeczne także z określoną w art. 8 k.p.a. zasadą pogłębiania zaufania obywateli do organów administracji.

Reasumując zatem ponieważ organ orzekający w sprawie nie rozważył wniosku strony w oparciu o art. 67a § 1 o.p., czym naruszył ww. przepisy postępowania, które mogły mieć wpływ na wynik sprawy, konieczne stało się, uchylenie zaskarżonej decyzji. Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ administracyjny zobowiązany będzie uwzględnić wskazania Sądu zawarte powyżej i wniosek strony rozpoznać na podstawie art. 67a § 1 o.p.

Z tych względów Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że przy wydawaniu zaskarżonego rozstrzygnięcia doszło do naruszenia przepisów prawa w stopniu, który miał wpływ na treść rozstrzygnięcia i uchylił je na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a i c p.p.s.a. O zwrocie kosztów orzeczono na podstawie art. 200 p.p.s.a.