II SAB/Bk 2/14

Uzasadnienie

Skarga została wywiedziona na podstawie następujących okoliczności.

I. W dniu 6 września 2011 r. do Urzędu Miejskiego w B. wpłynął wniosek J. M. oraz M. i H. M. z dnia 20 sierpnia 2011 r., w którym powołując się na zapisy zawarte w § 26 i § 30 uchwały nr XI/87/07 Rady Miejskiej B. z dnia [...] kwietnia 2007 r. w sprawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego osiedla "[...]" (rejon przedłużenia ul. J.) w B., wnieśli do Prezydenta Miasta B. o wykupienie przez Gminę B. działki o nr [...] (z uwagi na to, że przedmiotowa działka stała się przestrzenią publiczną w obszarze objętym planem, przeznaczoną pod urządzenia i obiekty sportu i rekreacji oraz zieleń publiczną) oraz działek o nr [...] i [...] (z uwagi na przeznaczenie ich w planie na powiększenie - uzupełnienie istniejących sąsiednich zabudowanych działek budowlanych), a w przypadku odmowy przez Gminę B. nabycia tych działek wnioskodawcy podali, że będą wnosić o wypłacenie należnego odszkodowania, równego obniżeniu ich wartości.

II. Przedmiotowy wniosek została zakwalifikowany jako roszczenie z art. 36 ust 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu o wykupienie ww. działek lub wypłacenie odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości. W związku z tym pismem z dnia 13 października 2011 r. wystąpiono do Departamentu Urbanistyki o opinię czy zachodzą przesłanki z ww. przepisu i czy roszczenia wnioskodawców są uzasadnione. W odpowiedzi z dnia 4 listopada 2011 r. Departament Urbanistyki poinformował, że ww. działki położone przy ul. Wiślanej znajdują się na terenie miasta, na którym obowiązuje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego części osiedla J. (rejon przedłużenia ul. J.) w B., zatwierdzony uchwałą nr [...] Rady Miejskiej B. z dnia [...] kwietnia 2007 r., a zgodnie z jego zapisami działka o nr [...] wchodzi w skład terenu przeznaczonego pod urządzenia i obiekty sportu i rekreacji oraz zieleń publiczną (oznaczoną symbolem 7ZP,US), natomiast działki o nr [...] i [...] leżą na terenie przeznaczonym pod zabudowę mieszkaniową jednorodzinną (oznaczoną symbolem 6MN). Z opinii Departamentu Urbanistyki, uzupełnionej 11 stycznia 2012 r. wynika, że nie ma podstaw do nabycia ww. działek do zasobu gminnego w oparciu o przepis ww. artykułu, bowiem przeznaczenie działki nr [...] określone w obowiązującym do końca 2002 r. miejscowym planie ogólnym zagospodarowania przestrzennego miasta B. (zatwierdzonego uchwałą nr [...] Rady Miejskiej w B. z dnia [...] listopada 1994 r.) jest spójne z przeznaczeniem określonym w obowiązującym obecnie na tym terenie planie miejscowym (system przyrodniczy miasta), natomiast działki o nr [...] i [...] zmieniły swoje przeznaczenie z zieleni parkowej na zabudowę mieszkaniową, w związku z czym nastąpił wzrost ich wartości. Dodatkowo Departament wyraził opinię, że z uwagi na to, że działka nr [...] leży na terenie wchodzącym w skład przestrzeni publicznych, należałoby ją nabyć do zasobu gminnego, a działki o nr [...] i [...] z uwagi na ich parametry geometryczne i brak dostępu do drogi publicznej, co czyni je niesamodzielnymi działkami budowlanymi, należałoby nabyć do zasobu gminnego lub zbyć na poprawę nieruchomości sąsiednich o nr [...] i [...].

III. Pismem z dnia 23 marca 2012 r. poinformowano skarżących, że ich wniosek nie może być załatwiony pozytywnie, ponieważ nie zostały spełnione przesłanki warunkujące nabycie ww. nieruchomości na gruncie przepisu art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

IV. Pismem datowanym na dzień 14 maja 2012 r. wnioskodawcy wnieśli o wyjaśnienie powodu nieudzielenia w terminie określonym w art. 35 Kpa odpowiedzi na ich wniosek z dnia 20 sierpnia 2011 r. oraz jego niezałatwienia w formie decyzji administracyjnej, podtrzymując swój poprzedni wniosek i oczekując na jego załatwienie w drodze decyzji administracyjnej.

V. W dniu 30 listopada 2012 r. wpłynęło do organu kolejne pismo wnioskodawców (datowane na dzień 26 listopada 2012 r.) wzywające Prezydenta Miasta B. do usunięcia naruszenia prawa poprzez niezałatwienie sprawy z wniosku z dnia 20 sierpnia 2011 r. W ocenie wnioskodawców do dnia złożenia przedmiotowego pisma nie została dokonana żadna czynność administracyjna, czym została naruszona zasada zapisana w art. 35 § 1 Kpa.

VI. W odpowiedzi na powyższe wnioskodawcy zostali poinformowani pismem z dnia 24 grudnia 2012 r. (wysłanym w dniu 27 grudnia 2012 r.) o podtrzymaniu stanowiska wyrażonego w skierowanej do nich odpowiedzi z dnia 23 marca 2012 r. oraz o uznaniu za bezprzedmiotowe zarzutów w kontekście nierozpatrzenia sprawy w trybie przepisów Kpa, z uwagi na cywilnoprawny charakter postępowania, związanego z nabyciem nieruchomości do zasobu gminnego.

VII. W dniu 11 stycznia 2013 r. wnioskodawcy wnieśli do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. zażalenie na przewlekłe prowadzenie postępowania administracyjnego i niezałatwienie sprawy w terminie przez Departament Skarbu Urzędu Miejskiego w B.

VIII. Postanowieniem z dnia [...] lutego 2013 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. stwierdziło niedopuszczalność zażalenia na przewlekłe prowadzenie postępowania oraz na niezałatwienie sprawy w terminie. W uzasadnieniu Kolegium podniosło, że sprawa skarżących nie mieści się w kategoriach sprawy administracyjnej w rozumieniu art. 1 pkt 1 i 2 Kpa, lecz stanowi przejaw działalności Gminy B. w sferze jej praw własnościowych. Natomiast przewlekłość postępowania nie mieści się w zakresie jego kontroli, określonym treścią art. 37 Kpa, wobec czego w jego ocenie nie doszło w sprawie do niezałatwienia sprawy administracyjnej w terminie ani przewlekłości, w rozumieniu tego przepisu.

IX. W dniu 6 grudnia 2013 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) wnioskodawcy złożyli skargę do sądu administracyjnego na bezczynność Prezydenta Miasta B. polegającą na nie rozpatrzeniu ich wniosku z dnia 20 sierpnia 2011 r.

X. Organ w odpowiedzi na skargę wniósł o jej odrzucenie ewentualnie oddalenie. W uzasadnieniu podał, że postępowanie prowadzone z wniosku z dnia 20 sierpnia 2011 r. nie miało charakteru sprawy administracyjnej w rozumieniu Kpa. Wskazano, że ewentualne spory w sprawach na tle art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym rozstrzygane są przez sądy powszechne.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył co następuje.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269, ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej, przy czym w świetle § 2 powołanego wyżej artykułu, kontrola ta sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej. Stosownie do przepisu art. 3 § 2 pkt 8 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r., poz. 270, ze zm.), dalej: "ppsa", kontrola ta obejmuje orzekanie w sprawach skarg na bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1 – 4a tego artykułu.

Rozpoznając skargę na bezczynność Prezydenta Miasta B. w niniejszej sprawie, sąd doszedł do wniosku, że zasługuje ona na uwzględnienie.

Na wstępie należy zauważyć, że bezczynność organu zachodzi wówczas, gdy nie załatwia on sprawy w terminach wskazanych w art. 35 § 1 – 3 Kpa, ani nie wykonuje czynności o których mowa w art. 36 Kpa. Zgodnie z powołanymi przepisami załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Art. 35 § 1 Kpa nakłada na organ mający załatwić sprawę obowiązek działania bez zbędnej zwłoki. Powyższą powinność należy rozumieć jako ogólną wskazówkę dotyczącą załatwiania wszystkich spraw w postępowaniu administracyjnym w taki sposób, aby nie tylko dochować terminów zakreślonych w kodeksie, ale również – w miarę możliwości – sprawy załatwiać w krótszych terminach.

W świetle uregulowań zawartych w Kodeksie postępowania administracyjnego żądanie wszczęcia postępowania w sprawie wymaga załatwienia jej w formach przewidzianych przez przepisy postępowania administracyjnego, tj. bądź przez nadanie sprawie biegu i wydanie rozstrzygnięcia w drodze decyzji administracyjnej, bądź przez wydanie postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania administracyjnego (art. 61a), bądź przez wydanie postanowienia o zwrocie podania, gdy w sprawie właściwy jest sąd powszechny (art. 66 § 3). Na postanowienia te służy zażalenie, a tym samym są one zaskarżalne do sądu administracyjnego (art. 3 § 2 pkt 2 ppsa). Brak załatwienia podania przez wydanie decyzji lub postanowienia, o jakim mowa w art. 61a Kpa bądź w art. 66 § 3 Kpa przesądza o bezczynności organu administracji publicznej.

Należy wskazać, że podstawową zasadą instytucji skargi na bezczynność jest ochrona strony poprzez doprowadzenie do wydania rozstrzygnięcia w sprawie. W rozpatrywanej sprawie, jak wynika z akt administracyjnych, skarżący zwrócili się do Prezydenta Miasta B. z wnioskiem o wykupienie działek lub wypłacenie odszkodowania równego obniżeniu wartości nieruchomości. Organ wniosek ten zakwalifikował jako roszczenie z art. 36 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 647 ze zm.). Przepis ten stanowi, że jeżeli, w związku z uchwaleniem planu miejscowego albo jego zmianą, korzystanie z nieruchomości lub jej części w dotychczasowy sposób lub zgodny z dotychczasowym przeznaczeniem stało się niemożliwe bądź istotnie ograniczone, właściciel albo użytkownik wieczysty nieruchomości może, z zastrzeżeniem ust. 2, żądać od gminy:

1) odszkodowania za poniesioną rzeczywistą szkodę albo

2) wykupienia nieruchomości lub jej części.

Jednocześnie z treści art. 37 ust. 10 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wynika, że spory w sprawach, o których mowa w art. 36 ust. 1-3 i ust. 5, rozstrzygają sądy powszechne.

W związku z wyżej wskazanym wnioskiem skarżących, Prezydent Miasta B. w piśmie dnia 23 marca 2012 r. poinformował, że wniosek nie może być załatwiony pozytywnie, ponieważ nie zostały spełnione przesłanki warunkujące nabycie nieruchomości na gruncie przepisu art. 36 ust. 1 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Następnie organ wywiódł, że postępowanie prowadzone z wniosku z dnia 20 sierpnia 2011 r. nie miało charakteru sprawy administracyjnej w rozumieniu Kpa i właściwym w sprawie jest sąd powszechny.

W ocenie Sądu skoro to sąd powszechny jest właściwy do oceny zasadności roszczenia złożonego przez skarżących we wniosku z dnia 20 sierpnia 2011 r. to organ powinien wydać postanowienie w trybie art. 66 § 3 Kpa, zgodnie z którym w sytuacji, gdy podanie wniesiono do organu niewłaściwego, a z podania wynika, że właściwym w sprawie jest sąd powszechny, organ, do którego podanie wniesiono, zwraca je wnoszącemu. Zwrot podania następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. W świetle powyższych okoliczności stwierdzić należy, że złożona skarga jest w pełni uzasadniona. Nie ulega bowiem wątpliwości, że w prowadzonym postępowaniu Prezydent Miasta B. uchybił powołanym wyżej przepisom Kpa. Nie można przyjąć, że wskazany organ działał w sprawie wnikliwie i szybko, czy też bez zbędnej zwłoki. Zaznaczyć przy tym należy, że wystosowanie pism informacyjnych o braku kompetencji organu do rozpoznania wniosku, nie może zostać uznane za czynność zmierzającą do zakończenia sprawy.

Zgodnie natomiast z art. 149 § 1 ppsa, uznając skargę na bezczynność organu za zasadną, Sąd zobowiązuje ten organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności. Jednocześnie uwzględniając skargę na bezczynność Sąd stwierdza, czy bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Z tych względów na podstawie art. 149 § 1 ppsa organ został zobowiązany do rozpoznania wniosku skarżących z dnia 20 sierpnia 2011 r. w terminie 30 dni od daty zwrotu akt administracyjnych organowi. Sąd uznał jednocześnie, że zaistniała w sprawie bezczynność miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, albowiem trwała od sierpnia 2011 r. do dnia wydania wyroku czyli prawie 3 lata.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 149 § 1 ppsa, orzekł jak w punkcie 1 i 2 sentencji wyroku. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 200 ppsa