II OSK 969/13

Uzasadnienie

Decyzją nr [...] z dnia [...] grudnia 2009 r., Starosta M., po ponownym rozpatrzeniu sprawy, zatwierdził projekt budowlany i udzielił B. S.-M. i Z. M.pozwolenia na budowę budynku usługowego z pokojami hotelowymi wraz z wewnętrznymi instalacjami oraz budowę i modernizację ogrodzenia. W udzielonym pozwoleniu określił warunki prowadzonej budowy - zgodnie z art. 36 ust. 1 i art. 42 ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (obecnie: Dz.U. z 2010 r., Nr 243, poz. 1623 ze zm.).

Wojewoda Śląski utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 25 października 2010 r., sygn. akt II SA/Gl 334/10, oddalił skargę skarżącej na tę decyzję.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 27 czerwca 2012 r., sygn. akt II OSK 601/11, uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Gliwicach.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 12 października 2012 r., sygn. akt II SA/Gl 1001/12 stwierdził, że skarga zasługuje na uwzględnienie i uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty M. z dnia [...] grudnia 2009 r. nr [...] oraz orzekł, że wykonanie zaskarżonej decyzji nie podlega wstrzymaniu do czasu uprawomocnienia się tego wyroku.

Od tego wyroku inwestorzy złożyli skargę kasacyjną, obecnie czekającą na rozpoznanie.

Wnioskodawczyni złożyła wniosek o wstrzymanie wykonania decyzji Starosty M. z dnia [...] grudnia 2009 r. Powołując się na możliwość spowodowania trudnych do odwrócenia skutków. Wskazała, że na obecnym etapie postępowania decyzja udzielająca inwestorom pozwolenia na budowę pozostaje w obrocie i jest wykonywana. Inwestorzy zintensyfikowali prace budowlane oraz wystąpili o zmianę ww. decyzji, wskutek czego prawdopodobne jest ukończenie budowy i uzyskanie pozwolenia na użytkowanie jeszcze przed datą rozpatrzenia ich skargi kasacyjnej. Doprowadzi to do trudnych do odwrócenia skutków oraz obejścia prawa. Możliwe jest bowiem uzyskanie zgody na użytkowanie na warunkach zawartych w decyzji starosty pomimo uprawomocnienia się wyroku uchylającego tę decyzję.

W odpowiedzi na ten wniosek inwestorzy wnieśli o odrzucenie wniosku w całości. Wskazali na okoliczności mające w ich ocenie znaczenie w tej sprawie. Stwierdzili, że na tym etapie postępowania nie można wstrzymać wykonania decyzji.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Wniosek nie może zostać uwzględniony.

Przede wszystkim wskazać należy, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 12 października 2012 r., sygn. akt II SA/Gl 1001/12 uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Starosty M. z dnia [...] grudnia 2009 r. nr [...] oraz orzekł, że wykonanie zaskarżonej decyzji nie podlega wstrzymaniu do czasu uprawomocnienia się tego wyroku. Zgodnie bowiem z art.152 p.p.s.a w przypadku uwzględnienia skargi sąd, na podstawie powołanego przepisu, ma obowiązek określić, czy i w jakim zakresie zaskarżony akt lub czynności nie mogą być wykonane. Rozstrzygnięcie to, które niewątpliwie ma ten sam skutek co orzeczenie w sprawie wstrzymania wykonania aktu lub czynności na podstawie art. 61 § 2 i 3 p.p.s.a., traci moc z chwilą uprawomocnienia się wyroku. Stąd też rozważając możliwość rozpoznania przez Naczelny Sąd Administracyjny wniosku o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji złożony na etapie postępowania kasacyjnego należy wyróżnić dwie sytuacje; pierwsza sytuacja ma miejsce wówczas gdy Sąd I instancji w wyroku nie orzekł w trybie art.152 p.p.s.a. w zakresie wykonania zaskarżonego aktu oraz druga sytuacja gdy Sąd I instancji w wyroku orzekł na podstawie art.152 p.p.s.a. W pierwszej z wskazanych sytuacji ochrona tymczasowa może być realizowana na podstawie art. 61 § 3 p.p.s.a. Między innymi w uchwale NSA w składzie siedmiu sędziów z dnia 16 kwietnia 2007r. I GPS 1/07, sformułowana została następująca teza, w postępowaniu kasacyjnym wszczętym na skutek wniesienia skargi kasacyjnej od wyroku oddalającego skargę dopuszczalne jest wstrzymanie wykonania decyzji na podstawie art. 61 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.) w związku z art. 193 tej ustawy.

Natomiast druga odmienna sytuacja ma miejsce wówczas gdy Sąd I instancji zastosował tryb z art.152 p.p.s.a i orzekł w wyroku w kwestii wykonania zaskarżonego aktu.

W rozpoznawanej sprawie zaskarżony wyrok WSA w Gliwicach nie uzyskał waloru prawomocności na skutek złożenia od wyżej wymienionego orzeczenia skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skoro więc na podstawie art. 152 p.p.s.a. rozstrzygnięcie czy i w jakim zakresie zaskarżony akt lub czynność nie mogą być wykonane traci moc dopiero z chwilą uprawomocnienia się wyroku, za niedopuszczalne należy uznać, by Naczelny Sąd Administracyjny przed rozpoznaniem skargi kasacyjnej, wypowiadał się w postępowaniu wpadkowym w kwestii, która została już przesądzona w zaskarżonym do tegoż Sądu wyroku. Naczelny Sąd Administracyjny jest bowiem związany oceną prawną wyrażoną przez Sąd pierwszej instancji w trybie art. 152 p.p.s.a. w zakresie kwestii procesowej, jaką jest wstrzymanie wykonania decyzji. Natomiast na podstawie przepisów p.p.s.a., regulujących instytucję skargi kasacyjnej (art. 173-193 p.p.s.a.), a zwłaszcza art. 183-186 oraz 188 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny jest upoważniony do kontroli merytorycznej orzeczenia sądu pierwszej instancji w granicach wyznaczonych przez skargę kasacyjną (z zastrzeżeniem sytuacji nieważności postępowania).

Podobnie wypowiedział się w tej kwestii Naczelny Sąd Administracyjny w postanowieniu z dnia 9 sierpnia 2005 r., sygn. akt II FSK 885/05 stwierdzając, że art. 152 p.p.s.a. wyłącza możliwość odpowiedniego stosowania przepisów art. 61 § 3-5 p.p.s.a. przed Naczelnym Sądem Administracyjnym na podstawie art. 193 tylko w odniesieniu do spraw, w których sąd pierwszej instancji uwzględnił skargę i wypowiedział się, czy i w jakim zakresie zaskarżony akt lub czynność nie mogą być wykonane. W pozostałych sytuacjach przepisy art. 61 § 3-5 p.p.s.a. mają przed Naczelnym Sądem Administracyjnym odpowiednie zastosowanie.

Z kolei w postanowieniu z dnia 18 stycznia 2013r, II FSK 151/13 Naczelny Sąd Administracyjny sformułował następujący pogląd, jeżeli na podstawie art. 152 p.p.s.a. rozstrzygnięcie czy i w jakim zakresie zaskarżony akt lub czynność nie mogą być wykonane traci moc dopiero z chwilą uprawomocnienia się wyroku, za niedopuszczalne należy uznać, by Naczelny Sąd Administracyjny przed rozpoznaniem skargi kasacyjnej, wypowiadał się w postępowaniu wpadkowym w kwestii, która została już przesądzona w zaskarżonym do tegoż Sądu wyroku. Naczelny Sąd Administracyjny jest bowiem związany oceną prawną wyrażoną przez Sąd pierwszej instancji w trybie art. 152 p.p.s.a. w zakresie kwestii procesowej, jaką jest wstrzymanie wykonania decyzji.

Nie ma przy tym znaczenia, że skarżąca wnosi o wstrzymanie wykonania decyzji pierwszoinstancyjnej, co do której wykonania Sąd nie wypowiedział się wprost. Jednak wstrzymanie jej wykonania w sytuacji, gdy wyraźnie w wyroku orzeczono w trybie art.152 p.p.s.a i umożliwiono wykonanie decyzji utrzymującej ją w mocy również prowadziłoby do ingerencji w treść wyroku Sądu.

Mając tym samym na uwadze, że w przedmiotowej sprawie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w pkt 2 wyroku z dnia 12 października 2012r. sygn.akt SA/GI 1001/12 zastosował tryb art.152 p.p.s.a i orzekł, że wykonanie zaskarżonej decyzji nie podlega wstrzymaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku, za niedopuszczalne należy uznać orzeczenie o wstrzymaniu wykonaniu decyzji Starosty M. z dnia [...] grudnia 2009r. nr [...], albowiem konsekwencją takiego orzeczenia byłaby zmiana treści pkt 2 wyroku dokonana nie w trybie rozpoznania skargi kasacyjnej, a postępowania wpadkowego.

W tym stanie rzeczy, Naczelny Sąd Administracyjny uwzględniając konsekwencje prawne zastosowania w sprawie art.152 p.p.s.a oraz wykładnię art.61§ 3 p.p.s.a uznał, że wniosek skarżącej jest bezzasadny i na podstawie art. 61 § 3 i 5 p.p.s.a. w zw. z art. 193 p.p.s.a. orzekł jak w sentencji.