VI SA/Wa 2661/13

Uzasadnienie

Minister Sprawiedliwości decyzją z dnia [...] lipca 2013 r. nr [...] sprzeciwił się wpisowi A. P. na listę radców prawnych Okręgowej Izby Radców Prawnych w P. dokonanemu uchwałą Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w P. z dnia [...] lipca 2013 r., Nr [...].

Podstawą prawną rozstrzygnięcia był art. 312 ust. 1 w zw. z art. 24 ust. 1 pkt 5 i 25 ust. 1 pkt 3 ustawy o radcach prawnych (Dz. U. z 2010 r., Nr 10, poz. 65 ze zm.

Postępowanie w kontrolowanej sprawie wszczął wniosek z dnia [...] czerwca 2013 r., w którym A. P. (skarżąca) domagała się wpisania na listę radców prawnych OIRP w P..

Uchwałą z dnia [...] czerwca 2013 r., Nr [...] Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w P. wpisała A. P. na listę radców prawnych tej Izby.

Skarżąca ukończyła w dniu [...] lutego 2013 r. aplikację radcowską i w dniach [...]-[...] marca 2013 r. złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin radcowski. Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w P. jako podstawę wpisu A. P. wskazała treść art. 24 ust. 1 pkt 1-6, ust. 2 ustawy o radcach prawnych.

Minister Sprawiedliwości w uzasadnieniu decyzji z dnia [...] lipca 2013 r. (sprzeciw wobec wpisu A. P. na listę radców prawnych) wyraził pogląd, iż skarżąca nie spełnia ustawowych przesłanek wpisu, bowiem przepis art. 24 ust. 1 pkt 5 ustawy o radcach prawnych wskazuje, że na listę radców prawnych może być wpisany ten, kto jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego.

Organ wskazał, że A. P. orzeczeniem Sądu Dyscyplinarnego w P. z dnia [...] kwietnia 2013 r., sygn. akt [...] uznana została za winną przewinień dyscyplinarnych określonych w art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych w zw. z art. 6 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego polegających na tym, że:

- w dniu [...] maja 2011 r. po uprzednim pouczeniu o treści art. 233 § 1 kk zeznając w charakterze świadka przed prokuratorem Prokuratury Rejonowej P. w sprawie [...] złożyła nieprawdziwe zeznania, co do okoliczności czynu popełnionego przez R. P. poprzez podanie, iż wymieniony w dniu [...] kwietnia 2011 r. nie kierował rowerem,

- w dniu [...] lipca 2011 r. po uprzednim pouczeniu o treści art. 233 § 1 kk zeznając w charakterze świadka przed prokuratorem Prokuratury Rejonowej P. w sprawie [...] złożyła nieprawdziwe zeznania, co do okoliczności czynu popełnionego przez R. P. poprzez podanie, iż wymieniony w dniu [...] kwietnia 2011 r. nie kierował rowerem, a jedynie trzymał go za kierownicę,

- w dniu [...] grudnia 2011 r. zeznając na rozprawie w charakterze świadka przed Sądem Rejonowym P. w sprawie [...] złożyła nieprawdziwe zeznanie co do okoliczności czynu popełnionego przez R. P. poprzez podanie, iż wymieniony w dniu [...] kwietnia 2011 r. nie kierował rowerem, a jedynie trzymał go za kierownicę oraz poprzez podanie, iż nie proponowała funkcjonariuszom zatrzymania jej, zamiast R. P. i za to wymierzono jej karę nagany z ostrzeżeniem oraz obciążono kosztami postępowania.

Za powyższe czyny postępowanie karne wobec A. P. wyrokiem Sądu Rejonowego P. z [...] maja 2012 r., sygn. Akt [...] zostało warunkowo umorzone na okres próby jednego roku od uprawomocnienia się orzeczenia. Wobec skarżącej orzeczono również środek karny w postaci świadczenia pieniężnego w kwocie 3000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz pomocy Postpenitencjarnej.

Organ zaakcentował, że w świetle cytowanego przepisu art. 24 ust. 1 pkt 5 ustawy o radcach prawnych przedmiotem oceny rękojmi do wykonywania zawodu jest nieskazitelność charakteru i dotychczasowe zachowanie kandydata. Wskazał, że zarówno Naczelny Sąd Administracyjny, jak i Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie niejednokrotnie podnosiły, że nieskazitelność charakteru to szlachetność, prawość, uczciwość w życiu prywatnym i zawodowym, uczynność, pracowitość, poczucie odpowiedzialności za własne słowa i czyny, stanowczość, odwaga cywilna, współżycia z otoczeniem, czyli cechy wartościujące kandydata wyłącznie w sferze etyczno-moralnej. Nieskazitelność oznacza także pełną wiarygodność kandydata, odpowiedzialność i brak jakichkolwiek okoliczności negatywnych, podważających tę cechę. Rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata daje zatem osoba, która wykazuje się cechami, od których uzależniona jest także prawidłowość świadczenia pomocy prawnej w celu ochrony prawnej podmiotów, na rzecz których jest wykonywana.

Zdaniem organu z analizy okoliczności sprawy wynika, że A. P. nie daje rękojmi należytego wykonywania zawodu radcy prawnego. Zgodnie z treścią art. 66 § 1 kk warunkowe umorzenie postępowania karnego jest możliwe wyłącznie wtedy, gdy okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości. Brak wątpliwości dotyczy także okoliczności podmiotowych, takich jak rodzaj winy, czy postać zamiaru. Organ wskazał, że przestępstwa stypizowanego w art. 233 § 1 kk można dopuścić się wyłącznie z winy umyślnej, z zamiarem bezpośrednim lub wynikowym, co oznacza, że skarżąca co najmniej przewidywała nieprawdziwość swoich oświadczeń o posiadanych wiadomościach na temat faktów badanych w postępowaniu i zarazem godziła się z tym stanem, składając fałszywe zeznania.

W ocenie organu trzykrotne zeznanie nieprawdy uzasadnia twierdzenie, iż skarżąca wykazała daleko idącą konsekwencję w naruszaniu norm prawa karnego, a to wpływa negatywnie na ocenę jej charakteru jako osoby aspirującej do zawodu zaufania społecznego. Organ podkreślił, że czyny popełnione przez A. P. dyskwalifikują ją w sferze etyczno – moralnej i stanowią przeszkodę dla należytego wykonywania zawodu radcy prawnego. Brak u skarżącej cech takich jak odpowiedzialność, wiarygodność i nieskazitelny charakter podważa jej przydatność do wykonywania zawodu radcy prawnego jako zawodu zaufania publicznego.

Od powyższej decyzji Ministra Sprawiedliwości A. P. złożyła skargę do WSA w Warszawie, zarzucając naruszenie:

Przepisów prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy tj.:

- art. 24 ust. 1 pkt 5 w zw. z art. 312 ust. 1 ustawy o racach prawnych poprzez błędną interpretację i uznanie bez rozpatrzenia okoliczności konkretnej sprawy, że umorzone postępowanie karne oraz dyscyplinarne prowadzone przeciwko skarżącej świadczą o tym, że skarżąca nie posiada nieskazitelnego charakteru i nie daję rękojmi do wykonywania zawodu radcy prawnego, co spowodowało wydanie sprzeciwu od wpisu na listę radców prawnych;

- art. 66 § 1 w zw. z art. 233 § 1 Kodeksu karnego (dalej "kk") poprzez wadliwą i fragmentaryczną wykładnię i przez to przyjęcie, że skarżąca została skazana z art. 233 § 1 kk, co spowodowało uznanie iż nie ma ona nieskazitelnego charakteru i nie daje rękojmi do wykonywania zawodu radcy prawnego;

- art. 115 § 2 kk poprzez jego niezastosowanie i nieuwzględnienie, że czyn skarżącej, który był podstawą prowadzonego przeciwko niej postępowania karnego jak i dyscyplinarnego oraz jej wina zostały przez sąd karny uznane za znikomo szkodliwe społecznie;

- art. 332 ust. 2 ustawy o Radcach Prawnych poprzez jego niezastosowanie oraz art. 68 ust. 6b ustawy Prawo o adwokaturze przez jego zastosowanie i przez to wskazanie błędnej podstawy zaskarżenia decyzji organu w sprawie wpisu na listę radców prawnych, co spowodowało także błędne zawiadomienie o sprzeciwie samorządu adwokackiego zamiast samorządu radcowskiego.

Przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy:

- art. 77 § 1 i art. 80 w zw. z art. 7, art. 107 § 3 oraz w zw. z art. 8 kpa tj. dokonanie wybiórczej oraz dowolnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez całkowite pominięcie oraz brak jakiejkolwiek oceny znajdujących się w aktach sprawy dokumentów (dyplom ukończenia studiów, życiorys, opinie patrona z przebiegu aplikacji oraz opinie z przebiegu praktyk), jak i brak uwzględnienia dotychczasowego zachowania skarżącej i przez to przyjęcie, że skarżąca nie posiada nieskazitelnego charakteru oraz nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego;

- art. 81 i art. 10 w zw. z art. 86 i art. 75 § 1 kpa polegające na niezawiadomieniu skarżącej o zebraniu materiału dowodowego i możliwości wypowiedzenia się oraz składania wniosków dowodowych przez co pozbawiono ją możliwości czynnego udziału w sprawie, jak i możliwości zwrócenia uwagi Ministra Sprawiedliwości na potrzebę rozważenia dowodów potwierdzających nieskazitelny charakter skarżącej oraz rękojmię prawidłowego wykonywania przez nią zawodu radcy prawnego, co skutkowało wydaniem rozstrzygnięcia w oparciu o niepełny materiał dowodowy i doprowadziło do jego błędnej oceny i błędnych ustaleń faktycznych w sprawie, polegających na uznaniu, iż skarżąca nie posiada nieskazitelnego charakteru i nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego.

Skarżąca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji oraz o zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu skargi podkreśliła, że organ nie odniósł się do akt osobowych skarżącej świadczących o pozytywnym przebiegu aplikacji radcowskiej oraz odbytych w jej okresie praktyk, a także nie zweryfikował w należyty sposób okoliczności, dla których postępowania karne prowadzone przeciwko skarżącej zostało umorzone. Ponadto organ dokonując rozstrzygnięcia w sprawie nie zawiadomił skarżącej o zebranym materiale dowodowym, czym uniemożliwił jej czynny udział w postępowaniu, jak i złożenie dodatkowych wyjaśnień i dowodów, które pozwoliłyby na dokonanie innej oceny postawy i charakteru skarżącej oraz pozwoliłoby na przyjęcie odmiennej oceny i wydanie pozytywnej decyzji, co do wpisu skarżącej na listę radców prawnych.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga A. P. nie zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem skargi jest decyzja Ministra Sprawiedliwości z dnia [...] lipca 2013r. sprzeciwiająca się wpisowi A. P. na listę radców prawnych ze względu na niespełnienie przez skarżącą ustawowych przesłanek wpisu.

W myśl art. 311 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych mającego zastosowanie w rozpatrywanej sprawie w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej przez art. 3 pkt 3 ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. (Dz.U.2013.829) zmieniającej niniejszą ustawę z dniem 23 sierpnia 2013 r. Rada okręgowej izby radców prawnych przesyła wraz z aktami osobowymi do Ministra Sprawiedliwości w terminie 30 dni każdą uchwałę o wpisie na listę radców prawnych oraz każdą uchwałę o wpisie na listę aplikantów radcowskich. Rada okręgowej izby radców prawnych w terminie 30 dni zawiadamia Ministra Sprawiedliwości o każdej uchwale o odmowie wpisu na listę radców prawnych oraz o każdej uchwale o odmowie wpisu na listę aplikantów radcowskich (ust. 1);

Jeżeli zawarty w aktach osobowych wniosek o wpis nie zawiera wszystkich wymaganych informacji lub dokumentów, Minister Sprawiedliwości zwraca uchwałę wraz z aktami osobowymi kandydata do właściwej rady okręgowej izby radców prawnych w celu uzupełnienia (ust. 2 ww. przepisu).

Stosownie do treści art. 312 ust. 1 ustawy o radcach prawnych, wpis na listę radców prawnych lub aplikantów radcowskich uważa się za dokonany, jeżeli Minister Sprawiedliwości nie podpisze sprzeciwu od wpisu w terminie 30 dni od dnia doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi kandydata. W przypadku, o którym mowa w art. 311 ust. 2, bieg tego terminu liczy się wówczas od dnia ponownego doręczenia uchwały wraz z aktami osobowymi. Minister Sprawiedliwości wyraża sprzeciw w formie decyzji administracyjnej.

Decyzja Ministra Sprawiedliwości może być zaskarżona do sądu administracyjnego przez zainteresowanego lub organ samorządu w terminie 30 dni od dnia doręczenia tej decyzji (ust. 2 ww. przepisu).

Termin do podjęcia przez Ministra Sprawiedliwości sprzeciwu, o którym mowa w art. 312 ust. 1 ustawy o radcach prawnych jest terminem materialnoprawnym (v. wyrok NSA z dnia 20 lipca 2012 r. sygn. akt II GSK 2088/11 LEX nr 1244602).

Jak wynika z nadesłanych akt administracyjnych, w rozpatrywanej sprawie Minister Sprawiedliwości, przy piśmie z dnia [...] czerwca 2013r. nr [...] zwrócił uchwałę Rady Okręgowej Izby Radców Prawnych w P. z dnia [...] czerwca 2013r. o wpisie A. P. na listę radców prawnych (wraz z aktami osobowymi skarżącej) tejże Radzie w trybie art. art. 311 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych w celu uzupełnienia materiału dowodowego (k. 14 akt adm.).

Ponowne doręczenie Ministrowi Sprawiedliwości uchwały wraz z aktami osobowymi A. P. nastąpiło [...] lipca 2013r. (v. k. 15 akt adm.)

Wobec podpisania w dniu [...] lipca 2013r. decyzji sprzeciwiającej się przedmiotowemu wpisowi należy uznać, że sprzeciw Ministra Sprawiedliwości wobec tego wpisu został dokonany w terminie, o którym mowa w art. 312 ust. 1 ustawy o radcach prawnych.

Według Ministra Sprawiedliwości A. P. nie spełnia warunku określonego w art. 24 ust. 1 pkt 5 ustawy o radcach prawnych w myśl, którego na listę radców prawnych może być wpisany ten, kto jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego. Zdaniem organu, z analizy okoliczności sprawy wynika, że A. P. nie daje rękojmi należytego wykonywania zawodu radcy prawnego.

Minister Sprawiedliwości stwierdził, że czyny A. P. popełnione przeciwko wymiarowi sprawiedliwości należy ocenić, jako przeszkodę dla należytego wykonywania zawodu radcy prawnego. W ocenie organu, ujawnione zachowanie skarżącej dyskwalifikuje ją w sferze etyczno - moralnej. Według Ministra Sprawiedliwości brak po stronie kandydatki cech takich jak odpowiedzialność, wiarygodność i nieskazitelny charakter podważa jej przydatność do wykonywania zawodu radcy prawnego, jako zawodu zaufania publicznego.

Zdaniem Sądu, zaskarżona decyzja nie narusza prawa w stopniu uzasadniającym jej wyeliminowanie z obrotu prawnego.

Minister Sprawiedliwości kontroluje dokonany wpis pod względem zgodności z prawem i bada czy wszystkie ustawowe przesłanki dokonania wpisu zostały spełnione. Możliwość wniesienia sprzeciwu od decyzji o wpisie jest elementem nadzwyczajnego nadzoru organu władzy publicznej nad samorządem zawodowym radców prawnych.

W przywołanym wyżej wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 lipca 2012 r. sygn. akt II GSK 2088/11 stwierdzono m.in.

(...) korzystając z kompetencji określonych w art. 31(2) ust. 1 przywołanej ustany - tj. w postępowaniu nadzorczym, w którym wnoszony jest sprzeciw podlegający zaskarżeniu do sądu administracyjnego - Minister Sprawiedliwości występuje, jako organ chroniący interes publiczny i jedynym celem jego sprzeciwu jest niedopuszczenie do uzyskania statusu radcy prawnego przez osobę, która w ocenie tego organu, najogólniej rzecz ujmując nie będzie dawać rękojmi wykonywania zadań polegających na udzielaniu pomocy prawnej (art. 2 ustawy). W kontekście podkreślonej w uzasadnieniu przywołanej uchwały składu 7 sędziów NSA istoty i odrębności postępowania prowadzonego w trybie nadzoru oraz sprzeciwu, jako środka nadzoru przysługującego w tym postępowaniu Ministrowi Sprawiedliwości, należy w konsekwencji zrekapitulować, że: 1) kompetencje Ministra Sprawiedliwości do wniesienia sprzeciwu ograniczone zostały do uchwał - decyzji rozstrzygających w sposób pozytywny o wpisie określonej osoby na listę aplikantów radcowskich; 2) kompetencje Ministra Sprawiedliwości nie odnoszą się do ponownego rozpoznania (po raz kolejny) sprawy o wpis na listę radców prawnych; 3) postępowanie weryfikacyjne, wszczynane przez Ministra Sprawiedliwości z urzędu i kończące się wydaniem decyzji o sprzeciwie, jest postępowaniem nadzorczym w stosunku do dwuinstancyjnego postępowania z wniosku o dokonanie wpisu, a prowadzonego przez organy samorządu radcowskiego; 4) Minister Sprawiedliwości nie może zostać uznany za trzecią instancję w sprawach o dokonanie wpisu; 5) postępowanie wywołane wniesieniem sprzeciwu jest postępowaniem odrębnym, a przedmiotem tegoż postępowania jest ustalenie przez Ministra Sprawiedliwości, bliżej nieokreślonych w ustawie - a to wobec braku określenia przesłanek stosowania środka nadzoru w postaci sprzeciwu - wad ostatecznej decyzji o wpisie, uzasadniających pozbawienie jej mocy prawnej (postanowienie NSA z dnia z dnia 24 maja 2007 r., sygn. akt II GSK 8/07); 6) Minister Sprawiedliwości, podejmując decyzję o sprzeciwie, nie może wyjść poza granice informacji zawartych w przedstawionych materiałach, w tym w szczególności zawartych w aktach osobowych kandydata ubiegającego się o wpis (uchwała składu 7 sędziów NSA z dnia 30 października 2007 r., sygn. akt II GPS 3/07; wyrok WSA w Warszawie z dnia 20 września 2006 r., sygn. akt VI SA/Wa 1150/06; wyrok WSA w Warszawie z dnia 7 lipca 2006 r., sygn. akt VI SA/V\/a 901/06).

Przywołane argumenty, nie pozostawiają żadnych wątpliwości co do tego, że w postępowaniu nadzorczym, o którym mowa w art. 31 (2) ust. 1 ustawy o radcach prawnych, Minister Sprawiedliwości nie załatwia sprawy administracyjnej inicjowanej wnioskiem o dokonanie wpisu na listę radców prawnych, albowiem rozstrzygnięcie tej sprawy należy do ustawowych kompetencji organu korporacyjnego (por. art. 31 ust. 1 w związku z art. 23 ustawy o radcach prawnych). W postępowaniu tym bowiem, Minister Sprawiedliwości działając w interesie publicznym, jako organ nadzoru, kontroluje (ocenia), czy zebrany w (dwuinstancyjnym) postępowaniu prowadzonym przed organami korporacji zawodowej materiał dowodowy, z punktu widzenia normatywnych przesłanek warunkujących dokonanie wpisu na listę radców prawnych, stanowi dostateczną faktyczną podstawę, aby wpisu tego dokonać. Wpływu na zasadności tego stanowiska, ani też na ocenę charakteru działania i kompetencji Ministra Sprawiedliwości, w żadnym razie nie ma treść regulacji zawartej w przepisie ust. 2 art. 311 ustawy o radcach prawnych. Również bowiem i w sytuacji objętej hipotezą tego przepisu, Minister Sprawiedliwości operuje na podstawie informacji i dokumentów (akt osobowych) przesłanych mu - po uzupełnieniu pierwotnych braków (formalnych) w aktach osobowych kandydata ubiegającego się o wpis - przez okręgową izbę radców prawnych, kontrolując zgodność z prawem uchwały organów samorządu zawodowego o dokonaniu wpisu na listę radców prawnych. (....)

Kompetencją Ministra Sprawiedliwości nie jest ponowne rozpoznanie (po raz kolejny) sprawy o wpis na listę radców prawnych, a postępowanie sprzeciwowe nie jest postępowaniem przed organem III instancji, lecz postępowaniem nadzorczym i odrębnym wobec prowadzonego przez organy samorządu radcowskiego, rozpoznawczego (i dwuinstancyjnego) postępowania z wniosku o dokonanie wpisu na listę radców prawnych. We wskazanym postępowaniu, Minister Sprawiedliwości nie załatwia więc sprawy administracyjnej inicjowanej wnioskiem o dokonanie wpisu na listę radców prawnych, albowiem należy ona do ustawowych kompetencji organu samorządu zawodowego, przed którym, w związku ze złożonym wnioskiem, toczy się postępowanie rozpoznawcze i wyjaśniające w sprawie o dokonanie wpisu. W postępowaniu sprzeciwowym natomiast, Minister Sprawiedliwości, jako organ nadzoru kontroluje, czy w zebranym postępowaniu prowadzonym przed organami korporacji zawodowej materiał dowodowy stanowi, z punktu widzenia normatywnych przesłanek warunkujących dokonanie wpisu na listę radców prawnych, dostateczną faktyczną podstawę, aby wpisu tego dokonać, tj. z punktu widzenia istnienia/nieistnienia wad prawnych ostatecznego rozstrzygnięcia o wpisie, uzasadniających pozbawienie jej mocy prawnej. Skutkiem skorzystania z uprawnienia do wniesienia sprzeciwu jest zniesienie, ex tunc, uchwały o wpisie oraz postępowania, w rezultacie którego została ona wydana - co oczywiście nie wyklucza możliwości ponownego ubiegania się do wpis. Korzystanie przez Ministra Sprawiedliwości z uprawnienia do wniesienia sprzeciwu ograniczone jest w czasie, materialnoprawnym, trzydziestodniowym terminem, o którym mowa w art. 31(2) ust. 1 ustawy o radcach prawnych, bezskuteczny upływ którego skutkuje z mocy prawa wygaśnięciem jego kompetencji nadzorczych. Wobec charakteru tego terminu, w konsekwencji oznacza również brak istnienia jakichkolwiek prawnych podstaw do restytucji kompetencji nadzorczych. Ponadto, Minister Sprawiedliwości operuje tylko i wyłącznie na podstawie informacji i dokumentów (akt osobowych) przesłanych mu przez OIRP - odnosi się to również do trybu postępowania objętego hipotezą przepisu art. 311 ust. 2 ustawy o radcach prawnych, który to tryb, jak wynika z akt sprawy administracyjnej, został w rozpoznawanej sprawie skonsumowany. Poza tak wyznaczone granice, organ nadzoru nie może wykraczać.

Odnosząc powyższe do faktycznych i prawnych okoliczności niniejszej sprawy należy wskazać, że Rada Okręgowej Izby Radców Prawnych w P. oceniała spełnienie przez kandydatkę warunków ustawowych do dokonania przedmiotowego wpisu i uznając, że owe warunki zostały spełnione, takiego wpisu dokonała. Należy przy tym zaakcentować, że w uchwale Rady nie ma miejsca na uznanie administracyjne, a jedynie na ocenę spełnienia warunków określonych przez prawo (v. art. 24 ust. 2c ustawy o radcach prawnych: Rada okręgowej izby radców prawnych może odmówić wpisu na listę radców prawnych tylko wtedy, gdy wpis narusza przepisy ust. 1)

Z kolei, gdy warunki te zawierają pojęcia niedookreślone, jak np. warunek dawania rękojmi, orzecznictwo precyzuje je i wypełnia treścią. Nie jest to jednak uznanie administracyjne, które z założenia zawiera w sobie pewien luz decyzyjny w ramach władzy /imperium/ służącej organowi.

Jak już wyżej wywiedziono, Minister Sprawiedliwości bada całokształt przedstawionej mu dokumentacji i będąc uprawniony do wniesienia sprzeciwu ma obowiązek badania, czy spełnione są ustawowe przesłanki wpisu, w tym przesłanka rękojmi.

W ocenie Sądu, Minister Sprawiedliwości prawidłowo ocenił, że zebrany materiał dowodowy nie daje podstaw do przyjęcia, że skarżąca powyższą przesłankę spełnia.

Przesłanka "dawania rękojmi" należytego wykonywania zawodu radcy prawnego jest interpretowana, jako zespół cech etyczno-moralnych kandydata pozwalających przypuszczać, że będzie wykonywał należycie zawód radcy prawnego. Jak wynika z ustaleń organów korporacji radców prawnych, A.P. orzeczeniem Sądu Dyscyplinarnego w P. z dnia [...] kwietnia 2013 r., sygn. akt [...] uznana została za winną przewinień dyscyplinarnych określonych w art. 64 ust. 1 pkt 2 ustawy o radcach prawnych w zw. z art. 6 ust. 2 Kodeksu Etyki Radcy Prawnego i za to wymierzono jej karę dyscyplinarną - nagany z ostrzeżeniem a także za czyny te, wyczerpujące również znamiona przestępstwa z art. 233 § 1 kk postępowanie karne wobec pani A. P. wyrokiem Sądu Rejonowego P. w dniu [...] maja 2012 r ., sygn. akt [...] zostało warunkowo umorzone na okres próby jednego roku od uprawomocnienia się wyroku.

Doniosłość obowiązku mówienia prawdy nie wynika tylko ze względów moralno-etycznych. Istotą przestępstwa określonego w art. 233 kk jest zeznawanie nieprawdy lub zatajanie prawdy, zatem omawiane przestępstwo może mieć formę działania, które polega na świadomym składaniu zeznań nieprawdziwych lub też zaniechania polegającego na świadomym zatajeniu okoliczności stwierdzających prawdę. Rację ma zatem Minister Sprawiedliwości stwierdzając, że omawianego przestępstwa można dopuścić się wyłącznie z winy umyślnej.

Odnosząc się do zarzutu skargi dotyczącego przyjęcia przez organ nieprawidłowego stanu faktycznego a mianowicie uznania, że skarżąca trzykrotnie zeznała nieprawdę, podczas gdy w istocie trzykrotność składania fałszywych zeznań dotyczy jednego zdarzenia (v. str. 9 skargi oraz protokół rozprawy przed WSA w Warszawie) należy stwierdzić, że powyższy zarzut nie zasługuje na uwzględnienie. Prawdą jest, że A. P. zeznała nieprawdę, co do jednej okoliczności, ale faktem jest, że uczyniła to trzykrotnie (na różnych etapach postępowania, będąc pouczoną o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań). Za moment dokonania fałszywych zeznań należy, bowiem przyjąć chwilę definitywnego złożenia zeznania. Nie będzie to wypowiedzenie pojedynczego fałszywego twierdzenia, ale zakończenia zeznania, jako całości. "Wiadomo, że do chwili zakończenia przesłuchania osoba składająca zeznanie może zeznanie sprostować, w związku z czym całość zeznania będzie prawdziwa. Nie można zeznającego chwytać za słowa (...), nie można przecież karać poszczególnych tylko oświadczeń lub stwierdzeń" (v. Z. Młynarczyk, Fałszywe zeznania w polskim prawie karnym, Warszawa 1971, s. 117). W tej sytuacji należy przyznać rację Ministrowi Sprawiedliwości, który zaakcentował w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, że A. P. trzykrotnie zeznała nieprawdę co uzasadnia twierdzenie, iż skarżąca wykazała daleko idącą konsekwencję w naruszaniu norm prawa karnego, co niewątpliwie wpływa na negatywną ocenę jej charakteru.

Przedmiotem ochrony prawnokarnej art. 233 k.k. jest szeroko rozumiane prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, zaś bezpośrednim przedmiotem ochrony jest wydanie prawidłowego orzeczenia w konkretnej sprawie opartego na dowodach potwierdzających prawdę. Jak przyjął Sąd Najwyższy: "Przedmiotem ochrony przepisu art. 233 § 1 k.k. jest szeroko rozumiane dobro wymiaru sprawiedliwości, w szczególności zaś wartość jaką jest zapewnienie wiarygodności ustaleń dokonywanych w postępowaniu sądowym lub innym postępowaniu przewidzianym w ustawie, a co za tym idzie ochrona prawidłowości (trafności) wydawanych orzeczeń. Dobrem prawnym, bezpośrednio naruszonym łub zagrożonym przez złożenie fałszywego zeznania, jest zatem mające zapaść w tym postępowaniu orzeczenie, nie jest nim zaś dobro prawne uczestnika postępowania, w którym zeznanie zostało złożone, chyba że działanie to narusza również inny przepis chroniący bezpośrednio dobro prawne tej osoby (np. cześć, godność osobistą, mienie). W tym pierwszym wypadku do naruszenia lub zagrożenia dobra prawnego osoby poprzez złożenie fałszywego zeznania może dojść jednak dopiero wskutek orzeczenia sądu, a więc w sposób pośredni" (v. postanowienie SN z dnia 1 kwietnia 2005 r., IV KK 42/05, OSNKW Nr 7-8/2005, poz. 66.)

Z uzasadnienia zaskarżonej decyzji wynika, że Minister Sprawiedliwości ocenił charakter czynów popełnionych przez skarżącą (przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości) w aspekcie ubiegania się przez A. P. o prawo do wykonywania zawodu radcy prawnego a więc zawodu zaufania publicznego. Należy zgodzić się z organem, że od takiej osoby można i należy wymagać wyższych niż przeciętne standardów zachowania w odniesieniu do takich dóbr prawem chronionych jak prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, czy wiarygodność ustaleń dokonanych w postępowaniach karnych. Radca prawny, wykonujący w sposób samodzielny i niezależny wolny zawód służy, bowiem interesom wymiaru sprawiedliwości, jak również tym, których prawa i wolności zostały mu powierzone dla ochrony. Istnienie podlegającego ochronie Konstytucji RP zawodu radcy prawnego, jako zawodu zaufania publicznego, respektującego ukształtowane w toku jego wykonywania ideały i obowiązki etyczne, stanowi jedną z gwarancji poszanowania prawa. Obowiązkiem radcy prawnego, a nie tylko zaleceniem ze strony korporacji jest przestrzeganie norm moralnych, szacunek dla praw człowieka oraz dbanie o godność zawodu. W Preambule do Kodeksu Etyki Radcy Prawnego (Załącznik do Uchwały Nr 8/VIII/2010 Prezydium Krajowej Rady Radców Prawnych z dnia 28 grudnia 2010 roku) stwierdzono:

Istnienie zawodu radcy prawnego, jako zawodu zaufania publicznego oraz ukształtowane w toku jego wykonywania ideały i obowiązki etyczne są jedną z gwarancji realizowania zawartej w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasady demokratycznego państwa prawnego.

W Rzeczypospolitej Polskiej radca prawny pełniąc szczególną rolę służy interesom Sprawiedliwości a także podmiotom, które powierzyły mu dochodzenie i ochronę swojej wolności i praw. Jego obowiązki polegają na sumiennym wykonywaniu zawodu a także przestrzeganiu zasad moralnych i etycznych. Wykonywanie zawodu nakłada na radcę prawnego obowiązki o charakterze prawnym i etycznym wobec:

- klienta;

- sądów oraz innych organów, przed którymi radca prawny broni praw klienta lub występuje w jego imieniu;

- innych radców prawnych i ich samorządu;

- społeczeństwa, dla którego istnienie wolnego i niezależnego zawodu związanego z poszanowaniem dla zasad ustanowionych przez jego przedstawicieli jest podstawowym środkiem ochrony praw człowieka.

Sąd nie podziela także zarzutu skarżącej naruszenia art. 77 § 1 k.p.a. i art. 80 k.p.a. w zw. z art. 7, art. 107 § 3 k.p.a. oraz w zw. z art. 8 k.p.a. przez dokonanie wybiórczej oraz dowolnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego poprzez całkowite pominięcie oraz brak jakiejkolwiek oceny znajdujących się w aktach sprawy dokumentów (dyplom ukończenia studiów, życiorys, opinie patrona z przebiegu aplikacji oraz opinie z przebiegu praktyk), jak i brak uwzględnienia dotychczasowego zachowania skarżącej i przez to przyjęcie, że skarżąca nie posiada nieskazitelnego charakteru oraz nie daje rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego. Niewątpliwie, o ile w ramach badania przesłanki rękojmiowej niezbędne jest odniesienie się do przeszłości kandydata, to jednak w pierwszej kolejności dokonywana tu ocena ma być "prognozą na przyszłość". Tak więc w każdym przypadku należy ocenić, czy ewentualne niewłaściwe zachowanie kandydata w przeszłości (w szczególności dalszej) sprzeciwia się uznaniu, że w przyszłości (tj. po wpisie) będzie należycie wykonywał zawód radcy prawnego (tak w odniesieniu do zawodu adwokata: Wojciech Studziński "Rękojmia należytego wykonywania zawodu adwokata w świetle orzecznictwa sądów administracyjnych i zmian ustawodawczych", Palestra 5-6 /2010).

Na gruncie niniejszej sprawy podkreślenia wymaga, że wyrok sądu karnego zapadł [...] maja 2012r. a wniosek o wpis na listę radców prawnych został złożony przez A. P. w dniu [...] czerwca 2013r., po zdanym przez skarżącą w dniach [...]-[...] marca 2013r. egzaminie radcowskim. Z zestawienia powyższych dat wynika, że koniec okresu próby wyznaczony przez sąd karny praktycznie pokrywa się z terminem złożenia wniosku o wpis na listę radców prawnych. W tej sytuacji trudno zarzucić organowi, że rozważając przesłankę rękojmiową oparł się na analizie zachowania skarżącej w aspekcie czynu przypisanego jej wyrokiem karnym. Jak już wyżej wskazano, przedmiotem ochrony z przepisu art. 233 § 1 k.k. jest prawidłowe funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, a więc świadome składanie przez świadka, jako dowodu w sprawie zeznań nieprawdziwych, jest przestępstwem dezorganizującym proces sądowy i godzącym bezpośrednio w dobro jakim jest orzeczenie mające zapaść w tym postępowaniu sądowym. Już zatem w świetle zarzutów stawianych skarżącej w postępowaniu karnym należało stwierdzić, że swoim zachowaniem nie spełniała warunków z przepisu art. 24 ust. 1 pkt 5 ustawy o radcach prawnych - nieskazitelności charakteru i dawanie swym dotychczasowym zachowaniem rękojmi prawidłowego wykonywania zawodu radcy prawnego. W uzasadnieniu wyroku z dnia 18 czerwca 2001 r. wydanego przez Naczelny Sąd Administracyjny w sprawie akt: II SA 1610/00 sąd ten wskazał m.in., iż przez nieskazitelność charakteru należy rozumieć takie cechy charakteru, jak szlachetność, prawość, uczciwość. Są to zatem cechy wartościujące konkretną osobę nie w sferze intelektualnej i profesjonalnej, lecz wyłącznie etyczno-moralnej. O posiadaniu tego rodzaju przymiotów może świadczyć także postępowanie i zachowanie danej osoby zarówno w sferze zawodowej, jak i prywatnej w dłuższym okresie czasu i do oceny tej są uprawnione organy właściwe w sprawie (por. także wyrok NSA z dnia 7 marca 2013 r. wydany w sprawie II GSK 1825/12). Należy jednak podkreślić za Naczelnym Sądem Administracyjny, że nawet jednorazowe zachowanie może podważyć wiarygodność oraz nieskazitelny charakter osoby, od której cech tych właściwa ustawa wymaga (wyrok z dnia kwietnia 2011 r. wydany w sprawie II GSK 458/10). Tymczasem z ostatnią z opisywanych sytuacji mamy do czynienia na gruncie rozpatrywanej sprawy, co wynika wprost z uzasadnienia zaskarżonej decyzji.

Podnoszony przez A. P. zarzut naruszenia przez organ wskazanych w skardze przepisów prawa karnego (w szczególności art. 66 kk oraz art. 115 § 2 kk) także nie może prowadzić do uwzględnienia skargi. W pierwszej kolejności należy podkreślić, że przepisy te nie stanowiły podstawy prawnej niniejszego rozstrzygnięcia. Należy także dodać, że warunkowe umorzenie postępowania karnego jest immanentnie związane ze stwierdzeniem winy. Nie ulega bowiem wątpliwości, że dokonanie oceny, czy wina jest znaczna, czy też nie, wymaga pierwotnego uznania, że sprawca czynu zabronionego w ogóle ponosi winę. Całokształt materiału dowodowego zebranego w danej sprawie karnej musi wskazywać na stopień społecznej szkodliwości czynu i stanowić podstawę do przypisania sprawcy winy. Sąd karny, rozstrzygając w przedmiocie warunkowego umorzenia postępowania karnego, wyraża tym samym przekonanie, iż oskarżony jest sprawcą zarzucanego mu czynu. Osoba, wobec której zastosowano warunkowe umorzenie postępowania karnego, obowiązana jest przestrzegać porządek prawny i nie może go w żaden sposób naruszyć. Natomiast przez naruszenie porządku prawnego należy rozumieć nie tylko popełnienie przez sprawcę występku czy wykroczenia, ale również dopuszczenie się przez niego naruszeń dyscyplinarnych. Sąd karny, stosując wobec A. P. środki probacyjne, niewątpliwie dokonał wnikliwej analizy postawy skarżącej, co w żadnym razie nie jest przedmiotem oceny sądu administracyjnego w niniejszym postępowaniu. "Pozytywna prognoza", na którą powołuje się A. P. w niniejszej skardze oznacza, w świetle prawa karnego, uzasadnione przypuszczenie, że sprawca pomimo orzeczenia wobec niego warunkowego umorzenia postępowania będzie w przyszłości przestrzegał porządku prawnego. Jednakże "pozytywna prognoza" wyrażona na gruncie prawa karnego w żadnym razie nie stoi w sprzeczności i nie wyklucza dokonania innej oceny przez organy wpisowe oraz w konsekwencji przez Ministra Sprawiedliwości (w trakcie postępowania sprzeciwowego). W toku niniejszego postępowania organy miały prawo (i obowiązek) dokonania oceny postawy skarżącej w oparciu o kryteria przewidziane w ustawie o radcach prawnych, co zostało uczynione.

Nie znajduje także uzasadnienia zarzut naruszenia art. 81 k.p.a., art. 10 k.p.a. w zw. z art. 86 k.p.a. i art. 75 § 1 k.p.a. W pierwszej kolejności należy stwierdzić, że skarżąca nie podjęła nawet próby uprawdopodobnienia (nie mówiąc o wykazaniu), że brak zawiadomienia A. P. o zebraniu materiału dowodowego i możliwości wypowiedzenia się oraz składania wniosków dowodowych pozbawił stronę możliwości czynnego udziału w sprawie. Materiał dowodowy stanowiący podstawę do wydania rozstrzygnięcia był w całości znany stronie. Należy podkreślić, że skarżąca była pouczona o treści art. 31(2) ust. 1 ustawy o radcach prawnych (v. § 2 uchwały o wpisie). W aktach sprawy brak jest dowodów, że A. P. uniemożliwiono (lub utrudniono) zapoznanie się z tymi aktami W okresie pomiędzy wydaniem uchwały o wpisie ([...] czerwca 2013r.) a wydaniem zaskarżonej decyzji ([...] lipca 2013r.) a i sama skarżąca nie powołuje się, że zwracała się z prośbą do organu o wyrażenie zgody na dostęp do akt.

W tych warunkach Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, nie znajdując podstaw do uwzględnienia skargi, na zasadzie art. 151 p.p.s.a. skargę A. P. oddalił.