II SA/Po 738/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu
2014-03-06Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Jakub Zieliński /sprawozdawca/
Maria Kwiecińska
Wiesława Batorowicz /przewodniczący/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wiesława Batorowicz Sędziowie Sędzia WSA Maria Kwiecińska Sędzia WSA Jakub Zieliński (spr.) Protokolant St. sekretarz sąd. Ewa Wąsik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 06 marca 2014 r. sprawy ze skargi Gminy R. na decyzję Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] 2013 r. Nr [...] w przedmiocie odszkodowania za nakłady na gruncie wydzielonym pod drogę I. Stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Starosty P. z dnia [...] 2012 r. Nr [...], II. zasądza od Wojewody Wielkopolskiego na rzecz skarżącej Gminy kwotę 457 zł (czterysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania, III. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.
Uzasadnienie
Starosta P. w dniu [...] 2012 r. wydal decyzję (nr [...]), którą ustalił na rzecz C. K. oraz P. D. odszkodowanie w łącznej kwocie 1.477 zł. stanowiącej należność za nakłady na gruncie wydzielonym pod drogę, przejętym na rzecz Gminy R., położonym w K., gm. R. oznaczonym w ewidencji gruntów: obręb K., ark. mapy 1, działka nr [...] o pow. 628 m2, zapisany w księdze wieczystej KW nr [...]. Organ wskazał, iż Gmina R. wypłaci ustalone odszkodowanie w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o ustaleniu odszkodowania stanie się ostateczna, w następujący sposób:
- na rzecz C. K. za udział wynoszący 2/3 części w kwocie 984,67 zł
- na rzecz P. D. za udział wynoszący 1/3 części w kwocie 492,33 zł
W uzasadnieniu decyzji Starosta P. wyjaśnił, iż na wniosek C. K. wszczęto postępowanie w sprawie ustalenia odszkodowania za nieruchomość wydzieloną pod drogi, położoną w K., gm. R. oznaczoną w ewidencji gruntów: obręb K., ark. mapy 1, działka nr [...] o pow. 628 m2, zapisaną w księdze wieczystej KW nr [...], przejęty na rzecz Gminy R. w trybie art. 98 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Decyzją nr [...] z dnia [...] 2011 r. Starosta P. ustalił na rzecz C. K. oraz P. D. odszkodowanie w łącznej kwocie 54.655 zł ww. nieruchomość. Na skutek odwołania złożonego przez pełnomocnika Gminy R. Wojewoda Wielkopolski decyzją nr [...] z dnia [...] 2012 r. uchylił w całości zaskarżoną decyzję Starosty P. i jednocześnie ustalił odszkodowanie za przedmiotową nieruchomość gruntową w łącznej kwocie 44.161 zł.
Dalej Starosta P. wskazał, iż pismem nr [...] z dnia 6 grudnia 2011 r. Wojewoda Wielkopolski przekazał do rozpatrzenia, według właściwości, Staroście P. wniosek C. K. z dnia 2 listopada 2011 r. w sprawie ustalenia odszkodowania za nasadzenia znajdujące się na gruncie wydzielonym pod drogę, oznaczonym jako działka nr [...] położonym w K.
Tym samym wydana w dniu 26 listopada 2012 r. decyzja administracyjna obejmuje ustalenie odszkodowania wyłącznie za nakłady poniesione na ww. nieruchomości gruntowej.
Starosta P. przedstawił przepisy art. 98 ust 1, ust. 3, art. 128 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami regulujące kwestie ustalania odszkodowana za grunty wydzielone pod drogi publiczne.
Dalej wyjaśnił, iż wartość nasadzeń na nieruchomości będącej przedmiotem niniejszego postępowania administracyjnego określona została w oparciu o operat szacunkowy z dnia 12 czerwca 2012 r. sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego M. S.. Oszacowania dokonano w oparciu o metody kosztowe, na podstawie wartości katalogowej "Szacowanie wartości sadowniczych na plantacjach towarowych oraz upraw ogrodniczych w ogrodach przydomowych przy ustalaniu odszkodowania za wywłaszczenie" - autor K. Z..
Starostwa wskazał, że działka nr [...] położona w K. stanowiła w dniu 25 lipca 2005r. (data wydania decyzji podziałowej) część sadu złożonego z następujących drzew i krzewów: czereśnie, grusze, morele, maliny, jako pas gruntu ulicy osiedlowej - ul. Irysowej. Sąsiedztwo przedmiotowej nieruchomości stanowiły głównie tereny niezabudowane przeznaczone pod zabudowę mieszkalną oraz w części zabudowane budynkami mieszkalnymi. Z uwagi na powyższe wartość nasadzeń na działce nr [...] położonej w R. według stanu na dzień 25 lipca 2005 r. i przeciętnych cen z dnia 12 czerwca 2012 r. została określona na łączną kwotę 1.477 zł.
Odnosząc się do zarzutów pełnomocnika Wójta Gminy R. Starosta stwierdził, że Kodeks postępowania administracyjnego dopuszcza rozstrzygnięcie sprawy w całości lub w części (art. 104 § 2 kpa). W przedmiotowej sprawie Starosta P. decyzją z dnia 6 lipca 2011 r. ustalił odszkodowanie za nieruchomość gruntową - działkę nr [...] położoną w K.. Natomiast niniejszą decyzją organ I instancji rozstrzyga sprawę nasadzeń na ww. gruncie. Jak wskazano powyżej przepisy procedury administracyjnej dopuszczają taką sytuację, a niezasadnym byłoby pozbawianie byłego właściciela gruntu odszkodowania za nakłady poczynione na działce, która przeszła na własność gminy w skutek wywłaszczenia.
Starosta stwierdził nadto, że nie znalazł podstaw do kwestionowania operatu szacunkowego sporządzonego dnia 12 czerwca 2012 r. przez rzeczoznawcę majątkowego - M. S. ponieważ uznał, że jest on zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Dlatego też uznał za zasadną wysokość kwoty oszacowania nasadzeń na działce nr [...] położonej w K. wyrażoną w operacie szacunkowym sporządzonym dnia 29 maja 2012 r.
Odwołanie od powyższej decyzji wniosła Gmin R. zarzucając naruszenie art. 98 ust. 3 w zw. z art. 130 ust. 1 zd. 1 w zw. z art. 4 pkt 17 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami poprzez niezasadne odrębne ustalenie odszkodowania wyłącznie za nasadzenia znajdujące się na gruncie, podczas gdy ze wskazanych przepisów wynika, że procedura ustalania odszkodowania za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne winna być kompleksowa i winna uwzględniać stan nieruchomości, w tym stan zagospodarowania nieruchomości. Ponadto zarzuciła naruszenie art. 104 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, poprzez niezasadne przyjęcie, że w sprawie o ustalenie odszkodowania za grunty wydzielone pod drogi publiczne w trybie art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, dopuszczalne jest wydanie decyzji częściowej jedynie co do ustalenia odszkodowania za nasadzenia dokonane na gruncie oraz art. 156 § 1 pkt 3 K.p.a. poprzez wydanie decyzji w sprawie, która całościowo została już rozstrzygnięta decyzję ostateczną Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] 2012 r., nr [...], ustalającą odszkodowanie za działki grunty wydzielone pod drogi publiczne.
Decyzją z dnia [...] 2013 r. (nr [...]) Wojewoda Wielkopolski uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Wojewoda wyjaśnił, iż postępowanie prowadzone przez Starostę P., zakończone wydaniem decyzji z [...] 2012 roku dotyczyło oszacowania nakładów roślinnych znajdujących się - zgodnie z oświadczeniem byłego właściciela - na przejętej działce nr [...], W postępowaniu zakończonym wydaniem przez Wojewodę Wielkopolskiego decyzji z [...] 2012 roku, nakłady w postaci nasadzeń roślinnych nie zostały wycenione. Jednak C. K. w toku tego postępowania podnosił istnienie na przedmiotowej działce nakładów roślinnych w postaci "sadu", który miał się na niej znajdować w dacie wydania decyzji podziałowej. Wniosek C. K. z 2 listopada 2011 roku o wycenę nakładów został przez Wojewodę Wielkopolskiego przekazany do rozpoznania przez organ właściwy tj. Starostę P..
Dalej Wojewoda Wielkopolski wyjaśnił, iż w toku niniejszego postępowania, organ zapoznał się z operatami szacunkowymi sporządzonymi na potrzeby postępowania zakończonego wydaniem przez Wojewodę Wielkopolskiego ostatecznej decyzji z 30 maja 2012 r., a dotyczącej odszkodowania za działkę nr [...] (operat sporządzony przez biegłego M. S. 9 lipca 2010r, oraz operat sporządzony przez biegłego T. S. 10 listopada 2012 r. Wśród załączników do ww. opinii figurują między innymi protokoły z wizji lokalnych przeprowadzonych na działce nr [...]. W protokole dołączonym do pierwszego operatu (wizja lokalna przeprowadzona 1 lipca 2010r. w obecności byłego właściciela) widnieje informacja, iż "nasadzeń roślinnych brak". C. K. odmówił podpisu ww. protokołu. Natomiast w protokole z wizji lokalnej (przeprowadzonej 16 października 2011 roku) znajduje się zapis "Pan K. oświadcza, iż na gruncie były drzewa owocowe ".
Dalej Wojewoda wskazał przepisy regulujące procedurę ustalania odszkodowania za grunty przejęte pod drogi publiczne i stwierdził, że w jego ocenie przepisy prawa nie stoją na przeszkodzie odrębnemu orzeczeniu co do nakładów w sytuacji gdy istniały one na wycenianej działce w dacie wydania decyzji podziałowej, lecz uprzednio ich nie wyceniono. Ponadto wykładnia celowościowa przepisów prawa wywłaszczeniowego wskazywałaby, iż nieuzasadnioną byłaby odmowa ubiegania się o pełne odszkodowanie podmiotom wywłaszczonym. Kompleksowość postępowania w przedmiocie ustalania odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość na którą powołuje się odwołujący jest wprawdzie regułą w postępowaniach tego typu, jednakże przepisy prawa nie wskazują, jakoby orzeczenie częściowe w tej kwestii było orzeczeniem nielegalnym. W ocenie organu odwoławczego, z uwagi na okoliczności przedmiotowej sprawy, a w szczególności z uwagi na konstytucyjną zasadę słusznego odszkodowania, odrębne procedowanie w zakresie oszacowania nakładów jest jak najbardziej uzasadnione. Nie zgodził się z twierdzeniem odwołującego, jakoby odwoływanie się do ogólnego przepisu art. 104 § 2 k.p.a. - mając na uwadze charakter postępowania odszkodowawczego prowadzonego w trybie art. 98 u.g.n - było nieuzasadnione. Postępowanie to jest bowiem prowadzone w trybie administracyjnym, a skoro tak, mają do niego zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Niemniej w ocenie Wojewody Wielkopolskiego zaskarżone rozstrzygniecie Starosty P. zostało podjęte zbyt pochopnie. Powołanie biegłego nastąpiło bowiem za wcześnie, tj. bez wcześniejszego wnikliwego przeprowadzenia postępowania dowodowego. Z treści uzasadnienia decyzji organu pierwszej instancji nie sposób wywieść, na jakiej podstawie ustalono z całą pewnością istnienie nakładów roślinnych w dacie wydania decyzji podziałowej. Dopiero sama treść operatu szacunkowego zleconego w celu dokonania wyceny nasadzeń wskazuje, iż biegły dokonując ich szacunku powołał się na oświadczenie byłego właściciela co ich ilości i rodzaju. Jednak, ani treść decyzji, ani akta sprawy nie wskazują w jaki sposób organ ustalił, iż nasadzenia te faktycznie istniały na działce w kluczowej dacie. Wprawdzie w chwili dokonywania oględzin ul. Irysowa od przeszło 2 lat już istniała, co niewątpliwie uniemożliwiło potwierdzenie tego faktu w czasie wizji lokalnej, to jednak samo oświadczenie byłego właściciela co do faktu istnienia nasadzeń, niepoparte w treści decyzji innymi dowodami, jest w ocenie organu odwoławczego niewystarczające i narusza jednocześnie art. 107 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Zdaniem Wojewody organ pierwszej instancji, ponownie rozpoznając przedmiotową sprawę, powinien dokładnie ustalić stan faktycznego zagospodarowania wywłaszczonej nieruchomości na dzień wydania decyzji podziałowej. Starosta powinien dokonać niebudzących wątpliwości ustaleń na okoliczność istnienia bądź nieistnienia nasadzeń roślinnych na działce nr [...] w dacie 25 lipca 2005 roku, a dowody na jakich się oparto oraz konkluzje z tychże ustaleń powinny zostać zawarte w treści uzasadnienia decyzji organu pierwszej instancji. Dopiero szczegółowo przeprowadzone postępowanie pozwoli na potwierdzenie, czy w dacie wydania decyzji podziałowej nasadzenia istniały bądź też nie, a to z kolei - w przypadku potwierdzenia tego faktu - uprawni organ pierwszej instancji do wyceny nasadzeń.
Skargę na powyższą decyzję wniosła Gmin R. powtarzając zarzuty podniesione w odwołaniu od decyzji organu I instancji.
W ocenie strony skarżącej Wojewoda Wielkopolski dopuścił się naruszenia przepisu art. 98 ust. 3 w zw. z art. 130 ust. 1 zd. 1 w zw. z art. 4 pkt 17) ustawy o gospodarce nieruchomościami, poprzez niezasadne, odrębne ustalenie odszkodowania wyłącznie za nasadzenia znajdujące się na gruncie, podczas gdy ze wskazanych przepisów wynika, że procedura ustalania odszkodowania za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne winna być kompleksowa i winna uwzględniać stan nieruchomości, w tym stan zagospodarowania nieruchomości.
Powołując się na treść ww. przepisów strona skarżąca podniosła, iż przy ocenie stanu nieruchomości należy mieć na uwadze szereg cech nieruchomości, wpływających wprost na wysokość ustalanego odszkodowania za nieruchomość, w tym ustalanego w oparciu o przepis art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchmościami. Na stan nieruchomości wpływa ocena m.in. stanu zagospodarowania i stanu techniczno- użytkowego nieruchomości. Przy tak ustalonych kryteriach winno dojść także do oceny stanu nasadzeń znajdujących się na wycenianym gruncie w postępowaniu głównym, prowadzonym na podstawie ww. przepisu art. 98 ust. 3 Takie postępowanie było już prowadzone przez Starostę P., a zakończyło się wydaniem w dniu 6 lipca 2011 r. decyzji ustalającej odszkodowanie. Decyzja ta została następnie uchylona decyzją Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] 2012 r. ([...]), mocą której ponownie ustalono odszkodowanie na rzecz C. K. i P. D.. Decyzja ta jest ostateczna.
Zdaniem skarżącej analiza przepisów prowadzi do wniosku, że procedura ustalania odszkodowania jest procedurą kompleksową w tym znaczeniu, że przy wycenie nieruchomości winny być brane pod uwagę wszystkie cechy nieruchomości mające znaczenie dla ustalenia wysokości ) odszkodowania. Przepisy prawa nie zezwalają na fragmentaryczne dokonywanie wyceny poszczególnych cech nieruchomości. W szczególności brak takiego uregulowania w stosunku do wyceny nasadzeń. Brak jest racjonalnego uzasadnienia dla tego, by można przyjąć, że wycena nasadzeń mogła nastąpić oddzielnie, poza główną procedurą ustalania odszkodowania w trybie przepisu art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Według strony skarżącej procedura ustalania odszkodowania za nieruchomość wydzieloną w trybie przepisu art. 98 ustawy o gospodarce nieruchmościami jest procedurą kompleksową. Nie sposób zatem uznać, że dopuszczalne jest dokonywanie oddzielnej wyceny w stosunku do poszczególnych cech nieruchomości. Przepisy prawa na takie postępowanie nie wskazują, a odwoływanie się do ogólnego przepisu art. 104 § 2 k.p.a. jest nieuzasadnione, mając na uwadze charakter postępowania odszkodowawczego prowadzonego w trybie art. 98 ustawy o gospodarce nieruchmościami.
Zarzucono, że organ II instancji w sposób bardzo lakoniczny uzasadnił dopuszczalność procedowania w zakresie ustalenia odszkodowania za nasadzenia, powołując się jedynie na przepis art. 104 § 2 k.p.a. Istotną w sprawie okolicznością jest to, że żadna z poprzednio wydanych w sprawie decyzji o ustaleniu odszkodowania za nieruchomość (z dnia 6 lipca 2011 r. i z dnia 30 maja 2012 r.) nie wskazywała, że w sposób jedynie częściowo rozstrzyga o zgłoszonych roszczeniach. Według skarżącej wydanie zaskarżonej decyzji jest w świetle przepisów prawa niedopuszczalne, albowiem stanowi wyraz ponownego rozstrzygnięcia w tym samym zakresie. Podkreślono, że zasadą w postępowaniu administracyjnym powinno być rozpatrzenie i rozstrzygnięcie całej sprawy administracyjnej co do jej istoty jedną decyzją administracyjną. Dopuszczalność wydania decyzji częściowej wiąże się z charakterem przedmiotu postępowania, który może być w tym sensie podzielny, że możliwe będzie rozstrzyganie kolejno co do istoty o kilku elementach składających się na całe uprawnienie lub obowiązek. Zdaniem strony charakter sprawy o ustalenie odszkodowania za grunt przejęty pod drogę publiczną nie pozwala na wydawanie decyzji częściowych. Jednakże gdyby nawet przyjąć, że postępowanie takie w określonych sytuacjach jest dopuszczalne, w pierwszej chronologicznie decyzji winno znaleźć się wyraźne wskazanie, że wydane rozstrzygnięcie jest rozstrzygnięciem częściowym. Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie.
Skarżąca Gmina wskazała nadto, że podstawą wydania ostatecznej decyzji Wojewody Wielkopolskiego z dnia 30 maja 2012 r. był sporządzony w sprawie operat szacunkowy z dnia 10 listopada 2011 r., w którym na stronie 4. w opisie nieruchomości wskazano wprost, że na działce znajdowały się drzewa owocowe. Nasadzenia zatem były już brane pod uwagę przy wycenie nieruchomości. Prowadzenie oddzielnego postępowania w tym zakresie było zatem niedopuszczalne.
Odpowiadając na skargę Wojewoda Wielkopolski wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.
Skarga okazała się zasadna bowiem zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu I instancji zostały dotknięte wadą powodującą ich nieważność.
Stosownie do przepisu art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sąd administracyjny sprawuje, w zakresie swej właściwości, kontrolę pod względem zgodności z prawem działalności administracji publicznej. Przedmiotem dokonywanej przez niego kontroli jest zbadanie, czy organy administracji w toku rozpoznania sprawy nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Czyni to wedle stanu prawnego i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu.
Uchylenie decyzji lub postanowienia przez sąd administracyjny następuje tylko w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 ust. 1 lit. a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.; zwanej w dalszej części również: "p.p.s.a."), naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b) i naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c). Natomiast zgodnie z art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a. sąd administracyjny stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.
Sąd podzielił stanowisko strony skarżącej, iż zaskarżona decyzja tak jak i decyzja Starosty P. z dnia 26 listopada 2012 r. dotyczyły sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną ostateczną decyzją, co w świetle art. 156 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania administracyjnego stanowi przesłankę stwierdzenia nieważności kontrolowanych w niniejszym postępowaniu sądowym decyzji.
Bezspornym jest, iż ostateczną decyzją z dnia [...] 2012 r. o nr [...] Wojewoda Wielkopolski ustalił na rzecz C. K. i P. D. odszkodowanie w łącznej kwocie 44.161,00 zł w zamian za przejęcie pod drogę publiczną działki nr [...]. Jako podstawę prawną ustalenia odszkodowania organ wskazał przepis art. 98 ust 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami ( Dz. U. z 2010 r. nr 102, poz. 651 ze zm.) zgodnie z którym za działki gruntu przejęte pod drogę publiczną dotychczasowemu właścicielowi (użytkownikowi wieczystemu) przysługuje odszkodowanie. Odszkodowanie to ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości chyba, że jego wysokość zostanie uzgodniona między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem.
Tryb i zasady ustalania odszkodowania obowiązujące przy wywłaszczaniu nieruchomości określają przepisy zawarte w Rozdziale 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami. I tak , zgodnie z art. 130 ust. 1 tej ustawy wysokość odszkodowania w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3 ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu. Przez stan nieruchomościami należy rozumieć stan zagospodarowania, stan prawny, stan techniczno-użytkowy, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, a także stan otoczenia nieruchomości, w tym wielkość, charakter i stopień zurbanizowania miejscowości, w której nieruchomość jest położona (art. 4 pkt 17 ustawy o gospodarce nieruchomościami).
W art 134 ust. 1 powoływanej ustawy wskazano, iż podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi, z zastrzeżeniem art. 135, wartość rynkowa nieruchomości. Przy określaniu wartości rynkowej nieruchomości uwzględnia się w szczególności jej rodzaj, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami (ust. 2).
Również w rozporządzeniu wykonawczym – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. z 2004 nr 207, poz. 2109) w § 36 ust. 1 w zw. z ust 6 pkt 2 określono, iż przy ustalaniu wartości działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne, o których mowa w art. 98 ust. 1 ustawy, stan nieruchomości, z których wydzielono te działki gruntu, przyjmuje się odpowiednio na dzień wydania decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości albo na dzień wejścia w życie uchwały rady gminy o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości.
Powyższe regulacje prowadzą do wniosku, iż przy ustaleniu odszkodowania za działkę gruntu przejętą pod drogę publiczną właściwy organ ustala wartość tej działki m.in. według stanu nieruchomości, z której działka ta została wydzielona na dzień dokonania podziału (wydania decyzji podziałowej). Zatem w świetle definicji "stanu nieruchomości" z art. 4 pkt 17 ustawy o gospodarce nieruchomościami, organ bierze pod uwagę m.in. stan zagospodarowania tej nieruchomości i stan techniczno-użytkowy w tym nakłady poczynione na nieruchomości takie jak np. budynki, urządzenia infrastruktury technicznej czy nasadzenia roślinne. Powyższy wniosek potwierdza również przepis § 36 ust. 1 zdanie ostanie w zw. z § 36 ust. 6 pkt 2 powołanego wyżej rozporządzania zgodnie z którym przy ustaleniu wartości działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne nie uwzględnia się nakładów poniesionych na tych działkach po dniu wydania decyzji podziałowej.
Innymi słowy ustalając odszkodowanie za działkę gruntu przejętą pod drogę publiczną właściwy organ określa jej wartość mając na uwadze sposób zagospodarowania nieruchomości w chwili dokonania jej podziału w celu wydzielenia działki pod drogę. Bierze przy tym pod uwagę wszelkie składniki tej nieruchomości, które maja wpływ na jej wartość w tym istniejące nasadzenia roślinne.
Zatem, co do zasady, ustalając odszkodowanie za działkę gruntu wydzieloną pod drogę publiczna właściwy organ opiera się na wartości na którą składa wartość samego gruntu jak też wartość innych części składowych znajdujących się na nim.
Zdaniem Sądu powołane wyżej przepisy nie stoją na przeszkodzie aby w pewnych sytuacjach organ, w oparciu o przepis art. 104 § 2 K.p.a., ustalający odszkodowanie za działkę gruntu przejętą pod drogę publiczną, odrębną decyzją określił odszkodowanie w części dotyczącej samych gruntów, a odrębną w części dotyczącej wartościowych nasadzeń czy innych części składowych tych gruntów Niemniej z treści takich rozstrzygnięcia winno wyraźnie wynikać, iż nie załatwia ono całej sprawy a jedynie jej część. W innym przypadku należy przyjąć, iż organ rozpoznał sprawę w całości i ustalając odszkodowanie wziął pod uwagę wartość wydzielonej działki gruntu obejmującej wartość wszystkich jej składników istniejących w dniu wydania decyzji podziałowej. Strony postępowania w tym podmiot zobowiązany do zapłaty odszkodowania mają bowiem prawo oczekiwać, iż właściwy organ w toku jednego postępowania kompleksowo, jedną decyzją ustali należne odszkodowanie usuwając stan niepewności co do jego ostatecznej wysokości.
W ocenie Sądu z decyzji Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] 2012 r. o nr [...] nie wynika, aby decyzja ta jedynie w części orzekała o ustaleniu odszkodowania za działkę wydzieloną pod drogę publiczną. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano, iż wysokość odszkodowania ustalono w oparciu o wycenę dokonaną przez biegłego rzeczoznawcę T. S. w operacie szacunkowym z dnia 10 listopada 2011 r. Organ nie zakwestionował ustaleń dokonanych przez biegłego, który na stronie 4 operatu stwierdził, iż z uwagi na brak danych o istnieniu w dniu wydania decyzji podziałowej (25 lipca 2005 r.) na przedmiotowej działce nasadzeń roślinnych przyjęto, iż stanowiła ona wówczas grunt niezabudowany i nieutwardzony.
Powyższe świadczy, iż decyzją z dnia [...] 2012 r. o nr [...]Wojewoda Wielkopolski kompleksowo załatwił sprawę ustalenia na rzecz C. K. oraz P. D. odszkodowania za przejęty pod drogę publiczną grunt, oznaczony aktualnie w ewidencji gruntów jako: obręb K., ark. mapy [...], działka nr [...] o pow. 628 m2, zapisany w księdze wieczystej KW nr [...]. Nie zmienia tego fakt, iż pismem z dnia 6 grudnia 2011 Wojewoda Wielkopolski przekazał pismem Staroście P. do rozpoznania wniosek C. K. o ustalenie odszkodowania za nasadzenia roślinne znajdujące się na przedmiotowym gruncie, skoro z brzmienia powoływanej decyzji z dnia 30 maja 2012 r. nie wynika wyraźnie, aby tak kwestia miała zostać rozstrzygnięta odrębną decyzją.
W tej sytuacji uznać należy i zaskarżona decyzja Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...]2013 r. oraz poprzedzająca ją decyzja Starosty P. z dnia [...] 2012 r. w rzeczywistości dotyczyły sprawy, która została już rozstrzygnięta w ww. decyzji Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...]2012 r.
W tej sytuacji sąd orzekł jak w pkt I sentencji wyroku na podstawie art. 145 §1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a.
O zwrocie kosztów postępowania orzeczono na podstawie art. 200 i 205 § 2 p.p.s.a w zw. z § 2 ust. 1 i 2 oraz § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 poz. 461 ).
Ponadto na podstawie art. 152 p.p.s.a. Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Jakub Zieliński /sprawozdawca/Maria Kwiecińska
Wiesława Batorowicz /przewodniczący/
Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Wiesława Batorowicz Sędziowie Sędzia WSA Maria Kwiecińska Sędzia WSA Jakub Zieliński (spr.) Protokolant St. sekretarz sąd. Ewa Wąsik po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 06 marca 2014 r. sprawy ze skargi Gminy R. na decyzję Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] 2013 r. Nr [...] w przedmiocie odszkodowania za nakłady na gruncie wydzielonym pod drogę I. Stwierdza nieważność zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji Starosty P. z dnia [...] 2012 r. Nr [...], II. zasądza od Wojewody Wielkopolskiego na rzecz skarżącej Gminy kwotę 457 zł (czterysta pięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania, III. określa, że zaskarżona decyzja nie może być wykonana.
Uzasadnienie
Starosta P. w dniu [...] 2012 r. wydal decyzję (nr [...]), którą ustalił na rzecz C. K. oraz P. D. odszkodowanie w łącznej kwocie 1.477 zł. stanowiącej należność za nakłady na gruncie wydzielonym pod drogę, przejętym na rzecz Gminy R., położonym w K., gm. R. oznaczonym w ewidencji gruntów: obręb K., ark. mapy 1, działka nr [...] o pow. 628 m2, zapisany w księdze wieczystej KW nr [...]. Organ wskazał, iż Gmina R. wypłaci ustalone odszkodowanie w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja o ustaleniu odszkodowania stanie się ostateczna, w następujący sposób:
- na rzecz C. K. za udział wynoszący 2/3 części w kwocie 984,67 zł
- na rzecz P. D. za udział wynoszący 1/3 części w kwocie 492,33 zł
W uzasadnieniu decyzji Starosta P. wyjaśnił, iż na wniosek C. K. wszczęto postępowanie w sprawie ustalenia odszkodowania za nieruchomość wydzieloną pod drogi, położoną w K., gm. R. oznaczoną w ewidencji gruntów: obręb K., ark. mapy 1, działka nr [...] o pow. 628 m2, zapisaną w księdze wieczystej KW nr [...], przejęty na rzecz Gminy R. w trybie art. 98 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Decyzją nr [...] z dnia [...] 2011 r. Starosta P. ustalił na rzecz C. K. oraz P. D. odszkodowanie w łącznej kwocie 54.655 zł ww. nieruchomość. Na skutek odwołania złożonego przez pełnomocnika Gminy R. Wojewoda Wielkopolski decyzją nr [...] z dnia [...] 2012 r. uchylił w całości zaskarżoną decyzję Starosty P. i jednocześnie ustalił odszkodowanie za przedmiotową nieruchomość gruntową w łącznej kwocie 44.161 zł.
Dalej Starosta P. wskazał, iż pismem nr [...] z dnia 6 grudnia 2011 r. Wojewoda Wielkopolski przekazał do rozpatrzenia, według właściwości, Staroście P. wniosek C. K. z dnia 2 listopada 2011 r. w sprawie ustalenia odszkodowania za nasadzenia znajdujące się na gruncie wydzielonym pod drogę, oznaczonym jako działka nr [...] położonym w K.
Tym samym wydana w dniu 26 listopada 2012 r. decyzja administracyjna obejmuje ustalenie odszkodowania wyłącznie za nakłady poniesione na ww. nieruchomości gruntowej.
Starosta P. przedstawił przepisy art. 98 ust 1, ust. 3, art. 128 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami regulujące kwestie ustalania odszkodowana za grunty wydzielone pod drogi publiczne.
Dalej wyjaśnił, iż wartość nasadzeń na nieruchomości będącej przedmiotem niniejszego postępowania administracyjnego określona została w oparciu o operat szacunkowy z dnia 12 czerwca 2012 r. sporządzony przez rzeczoznawcę majątkowego M. S.. Oszacowania dokonano w oparciu o metody kosztowe, na podstawie wartości katalogowej "Szacowanie wartości sadowniczych na plantacjach towarowych oraz upraw ogrodniczych w ogrodach przydomowych przy ustalaniu odszkodowania za wywłaszczenie" - autor K. Z..
Starostwa wskazał, że działka nr [...] położona w K. stanowiła w dniu 25 lipca 2005r. (data wydania decyzji podziałowej) część sadu złożonego z następujących drzew i krzewów: czereśnie, grusze, morele, maliny, jako pas gruntu ulicy osiedlowej - ul. Irysowej. Sąsiedztwo przedmiotowej nieruchomości stanowiły głównie tereny niezabudowane przeznaczone pod zabudowę mieszkalną oraz w części zabudowane budynkami mieszkalnymi. Z uwagi na powyższe wartość nasadzeń na działce nr [...] położonej w R. według stanu na dzień 25 lipca 2005 r. i przeciętnych cen z dnia 12 czerwca 2012 r. została określona na łączną kwotę 1.477 zł.
Odnosząc się do zarzutów pełnomocnika Wójta Gminy R. Starosta stwierdził, że Kodeks postępowania administracyjnego dopuszcza rozstrzygnięcie sprawy w całości lub w części (art. 104 § 2 kpa). W przedmiotowej sprawie Starosta P. decyzją z dnia 6 lipca 2011 r. ustalił odszkodowanie za nieruchomość gruntową - działkę nr [...] położoną w K.. Natomiast niniejszą decyzją organ I instancji rozstrzyga sprawę nasadzeń na ww. gruncie. Jak wskazano powyżej przepisy procedury administracyjnej dopuszczają taką sytuację, a niezasadnym byłoby pozbawianie byłego właściciela gruntu odszkodowania za nakłady poczynione na działce, która przeszła na własność gminy w skutek wywłaszczenia.
Starosta stwierdził nadto, że nie znalazł podstaw do kwestionowania operatu szacunkowego sporządzonego dnia 12 czerwca 2012 r. przez rzeczoznawcę majątkowego - M. S. ponieważ uznał, że jest on zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. Dlatego też uznał za zasadną wysokość kwoty oszacowania nasadzeń na działce nr [...] położonej w K. wyrażoną w operacie szacunkowym sporządzonym dnia 29 maja 2012 r.
Odwołanie od powyższej decyzji wniosła Gmin R. zarzucając naruszenie art. 98 ust. 3 w zw. z art. 130 ust. 1 zd. 1 w zw. z art. 4 pkt 17 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami poprzez niezasadne odrębne ustalenie odszkodowania wyłącznie za nasadzenia znajdujące się na gruncie, podczas gdy ze wskazanych przepisów wynika, że procedura ustalania odszkodowania za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne winna być kompleksowa i winna uwzględniać stan nieruchomości, w tym stan zagospodarowania nieruchomości. Ponadto zarzuciła naruszenie art. 104 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, poprzez niezasadne przyjęcie, że w sprawie o ustalenie odszkodowania za grunty wydzielone pod drogi publiczne w trybie art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, dopuszczalne jest wydanie decyzji częściowej jedynie co do ustalenia odszkodowania za nasadzenia dokonane na gruncie oraz art. 156 § 1 pkt 3 K.p.a. poprzez wydanie decyzji w sprawie, która całościowo została już rozstrzygnięta decyzję ostateczną Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] 2012 r., nr [...], ustalającą odszkodowanie za działki grunty wydzielone pod drogi publiczne.
Decyzją z dnia [...] 2013 r. (nr [...]) Wojewoda Wielkopolski uchylił zaskarżoną decyzję w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Wojewoda wyjaśnił, iż postępowanie prowadzone przez Starostę P., zakończone wydaniem decyzji z [...] 2012 roku dotyczyło oszacowania nakładów roślinnych znajdujących się - zgodnie z oświadczeniem byłego właściciela - na przejętej działce nr [...], W postępowaniu zakończonym wydaniem przez Wojewodę Wielkopolskiego decyzji z [...] 2012 roku, nakłady w postaci nasadzeń roślinnych nie zostały wycenione. Jednak C. K. w toku tego postępowania podnosił istnienie na przedmiotowej działce nakładów roślinnych w postaci "sadu", który miał się na niej znajdować w dacie wydania decyzji podziałowej. Wniosek C. K. z 2 listopada 2011 roku o wycenę nakładów został przez Wojewodę Wielkopolskiego przekazany do rozpoznania przez organ właściwy tj. Starostę P..
Dalej Wojewoda Wielkopolski wyjaśnił, iż w toku niniejszego postępowania, organ zapoznał się z operatami szacunkowymi sporządzonymi na potrzeby postępowania zakończonego wydaniem przez Wojewodę Wielkopolskiego ostatecznej decyzji z 30 maja 2012 r., a dotyczącej odszkodowania za działkę nr [...] (operat sporządzony przez biegłego M. S. 9 lipca 2010r, oraz operat sporządzony przez biegłego T. S. 10 listopada 2012 r. Wśród załączników do ww. opinii figurują między innymi protokoły z wizji lokalnych przeprowadzonych na działce nr [...]. W protokole dołączonym do pierwszego operatu (wizja lokalna przeprowadzona 1 lipca 2010r. w obecności byłego właściciela) widnieje informacja, iż "nasadzeń roślinnych brak". C. K. odmówił podpisu ww. protokołu. Natomiast w protokole z wizji lokalnej (przeprowadzonej 16 października 2011 roku) znajduje się zapis "Pan K. oświadcza, iż na gruncie były drzewa owocowe ".
Dalej Wojewoda wskazał przepisy regulujące procedurę ustalania odszkodowania za grunty przejęte pod drogi publiczne i stwierdził, że w jego ocenie przepisy prawa nie stoją na przeszkodzie odrębnemu orzeczeniu co do nakładów w sytuacji gdy istniały one na wycenianej działce w dacie wydania decyzji podziałowej, lecz uprzednio ich nie wyceniono. Ponadto wykładnia celowościowa przepisów prawa wywłaszczeniowego wskazywałaby, iż nieuzasadnioną byłaby odmowa ubiegania się o pełne odszkodowanie podmiotom wywłaszczonym. Kompleksowość postępowania w przedmiocie ustalania odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość na którą powołuje się odwołujący jest wprawdzie regułą w postępowaniach tego typu, jednakże przepisy prawa nie wskazują, jakoby orzeczenie częściowe w tej kwestii było orzeczeniem nielegalnym. W ocenie organu odwoławczego, z uwagi na okoliczności przedmiotowej sprawy, a w szczególności z uwagi na konstytucyjną zasadę słusznego odszkodowania, odrębne procedowanie w zakresie oszacowania nakładów jest jak najbardziej uzasadnione. Nie zgodził się z twierdzeniem odwołującego, jakoby odwoływanie się do ogólnego przepisu art. 104 § 2 k.p.a. - mając na uwadze charakter postępowania odszkodowawczego prowadzonego w trybie art. 98 u.g.n - było nieuzasadnione. Postępowanie to jest bowiem prowadzone w trybie administracyjnym, a skoro tak, mają do niego zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego.
Niemniej w ocenie Wojewody Wielkopolskiego zaskarżone rozstrzygniecie Starosty P. zostało podjęte zbyt pochopnie. Powołanie biegłego nastąpiło bowiem za wcześnie, tj. bez wcześniejszego wnikliwego przeprowadzenia postępowania dowodowego. Z treści uzasadnienia decyzji organu pierwszej instancji nie sposób wywieść, na jakiej podstawie ustalono z całą pewnością istnienie nakładów roślinnych w dacie wydania decyzji podziałowej. Dopiero sama treść operatu szacunkowego zleconego w celu dokonania wyceny nasadzeń wskazuje, iż biegły dokonując ich szacunku powołał się na oświadczenie byłego właściciela co ich ilości i rodzaju. Jednak, ani treść decyzji, ani akta sprawy nie wskazują w jaki sposób organ ustalił, iż nasadzenia te faktycznie istniały na działce w kluczowej dacie. Wprawdzie w chwili dokonywania oględzin ul. Irysowa od przeszło 2 lat już istniała, co niewątpliwie uniemożliwiło potwierdzenie tego faktu w czasie wizji lokalnej, to jednak samo oświadczenie byłego właściciela co do faktu istnienia nasadzeń, niepoparte w treści decyzji innymi dowodami, jest w ocenie organu odwoławczego niewystarczające i narusza jednocześnie art. 107 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Zdaniem Wojewody organ pierwszej instancji, ponownie rozpoznając przedmiotową sprawę, powinien dokładnie ustalić stan faktycznego zagospodarowania wywłaszczonej nieruchomości na dzień wydania decyzji podziałowej. Starosta powinien dokonać niebudzących wątpliwości ustaleń na okoliczność istnienia bądź nieistnienia nasadzeń roślinnych na działce nr [...] w dacie 25 lipca 2005 roku, a dowody na jakich się oparto oraz konkluzje z tychże ustaleń powinny zostać zawarte w treści uzasadnienia decyzji organu pierwszej instancji. Dopiero szczegółowo przeprowadzone postępowanie pozwoli na potwierdzenie, czy w dacie wydania decyzji podziałowej nasadzenia istniały bądź też nie, a to z kolei - w przypadku potwierdzenia tego faktu - uprawni organ pierwszej instancji do wyceny nasadzeń.
Skargę na powyższą decyzję wniosła Gmin R. powtarzając zarzuty podniesione w odwołaniu od decyzji organu I instancji.
W ocenie strony skarżącej Wojewoda Wielkopolski dopuścił się naruszenia przepisu art. 98 ust. 3 w zw. z art. 130 ust. 1 zd. 1 w zw. z art. 4 pkt 17) ustawy o gospodarce nieruchomościami, poprzez niezasadne, odrębne ustalenie odszkodowania wyłącznie za nasadzenia znajdujące się na gruncie, podczas gdy ze wskazanych przepisów wynika, że procedura ustalania odszkodowania za działki gruntu wydzielone pod drogi publiczne winna być kompleksowa i winna uwzględniać stan nieruchomości, w tym stan zagospodarowania nieruchomości.
Powołując się na treść ww. przepisów strona skarżąca podniosła, iż przy ocenie stanu nieruchomości należy mieć na uwadze szereg cech nieruchomości, wpływających wprost na wysokość ustalanego odszkodowania za nieruchomość, w tym ustalanego w oparciu o przepis art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchmościami. Na stan nieruchomości wpływa ocena m.in. stanu zagospodarowania i stanu techniczno- użytkowego nieruchomości. Przy tak ustalonych kryteriach winno dojść także do oceny stanu nasadzeń znajdujących się na wycenianym gruncie w postępowaniu głównym, prowadzonym na podstawie ww. przepisu art. 98 ust. 3 Takie postępowanie było już prowadzone przez Starostę P., a zakończyło się wydaniem w dniu 6 lipca 2011 r. decyzji ustalającej odszkodowanie. Decyzja ta została następnie uchylona decyzją Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] 2012 r. ([...]), mocą której ponownie ustalono odszkodowanie na rzecz C. K. i P. D.. Decyzja ta jest ostateczna.
Zdaniem skarżącej analiza przepisów prowadzi do wniosku, że procedura ustalania odszkodowania jest procedurą kompleksową w tym znaczeniu, że przy wycenie nieruchomości winny być brane pod uwagę wszystkie cechy nieruchomości mające znaczenie dla ustalenia wysokości ) odszkodowania. Przepisy prawa nie zezwalają na fragmentaryczne dokonywanie wyceny poszczególnych cech nieruchomości. W szczególności brak takiego uregulowania w stosunku do wyceny nasadzeń. Brak jest racjonalnego uzasadnienia dla tego, by można przyjąć, że wycena nasadzeń mogła nastąpić oddzielnie, poza główną procedurą ustalania odszkodowania w trybie przepisu art. 98 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami.
Według strony skarżącej procedura ustalania odszkodowania za nieruchomość wydzieloną w trybie przepisu art. 98 ustawy o gospodarce nieruchmościami jest procedurą kompleksową. Nie sposób zatem uznać, że dopuszczalne jest dokonywanie oddzielnej wyceny w stosunku do poszczególnych cech nieruchomości. Przepisy prawa na takie postępowanie nie wskazują, a odwoływanie się do ogólnego przepisu art. 104 § 2 k.p.a. jest nieuzasadnione, mając na uwadze charakter postępowania odszkodowawczego prowadzonego w trybie art. 98 ustawy o gospodarce nieruchmościami.
Zarzucono, że organ II instancji w sposób bardzo lakoniczny uzasadnił dopuszczalność procedowania w zakresie ustalenia odszkodowania za nasadzenia, powołując się jedynie na przepis art. 104 § 2 k.p.a. Istotną w sprawie okolicznością jest to, że żadna z poprzednio wydanych w sprawie decyzji o ustaleniu odszkodowania za nieruchomość (z dnia 6 lipca 2011 r. i z dnia 30 maja 2012 r.) nie wskazywała, że w sposób jedynie częściowo rozstrzyga o zgłoszonych roszczeniach. Według skarżącej wydanie zaskarżonej decyzji jest w świetle przepisów prawa niedopuszczalne, albowiem stanowi wyraz ponownego rozstrzygnięcia w tym samym zakresie. Podkreślono, że zasadą w postępowaniu administracyjnym powinno być rozpatrzenie i rozstrzygnięcie całej sprawy administracyjnej co do jej istoty jedną decyzją administracyjną. Dopuszczalność wydania decyzji częściowej wiąże się z charakterem przedmiotu postępowania, który może być w tym sensie podzielny, że możliwe będzie rozstrzyganie kolejno co do istoty o kilku elementach składających się na całe uprawnienie lub obowiązek. Zdaniem strony charakter sprawy o ustalenie odszkodowania za grunt przejęty pod drogę publiczną nie pozwala na wydawanie decyzji częściowych. Jednakże gdyby nawet przyjąć, że postępowanie takie w określonych sytuacjach jest dopuszczalne, w pierwszej chronologicznie decyzji winno znaleźć się wyraźne wskazanie, że wydane rozstrzygnięcie jest rozstrzygnięciem częściowym. Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie.
Skarżąca Gmina wskazała nadto, że podstawą wydania ostatecznej decyzji Wojewody Wielkopolskiego z dnia 30 maja 2012 r. był sporządzony w sprawie operat szacunkowy z dnia 10 listopada 2011 r., w którym na stronie 4. w opisie nieruchomości wskazano wprost, że na działce znajdowały się drzewa owocowe. Nasadzenia zatem były już brane pod uwagę przy wycenie nieruchomości. Prowadzenie oddzielnego postępowania w tym zakresie było zatem niedopuszczalne.
Odpowiadając na skargę Wojewoda Wielkopolski wniósł o jej oddalenie podtrzymując stanowisko wyrażone w zaskarżonej decyzji.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zważył, co następuje.
Skarga okazała się zasadna bowiem zaskarżona decyzja oraz poprzedzająca ją decyzja organu I instancji zostały dotknięte wadą powodującą ich nieważność.
Stosownie do przepisu art. 1 § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 153, poz. 1269 z późn. zm.) sąd administracyjny sprawuje, w zakresie swej właściwości, kontrolę pod względem zgodności z prawem działalności administracji publicznej. Przedmiotem dokonywanej przez niego kontroli jest zbadanie, czy organy administracji w toku rozpoznania sprawy nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Czyni to wedle stanu prawnego i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu.
Uchylenie decyzji lub postanowienia przez sąd administracyjny następuje tylko w przypadku naruszenia prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy (art. 145 § 1 ust. 1 lit. a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. z 2012 r. poz. 270 z późn. zm.; zwanej w dalszej części również: "p.p.s.a."), naruszenia prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego (lit. b) i naruszenia przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy (lit. c). Natomiast zgodnie z art. 145 § 1 pkt 2 p.p.s.a. sąd administracyjny stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.
Sąd podzielił stanowisko strony skarżącej, iż zaskarżona decyzja tak jak i decyzja Starosty P. z dnia 26 listopada 2012 r. dotyczyły sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną ostateczną decyzją, co w świetle art. 156 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania administracyjnego stanowi przesłankę stwierdzenia nieważności kontrolowanych w niniejszym postępowaniu sądowym decyzji.
Bezspornym jest, iż ostateczną decyzją z dnia [...] 2012 r. o nr [...] Wojewoda Wielkopolski ustalił na rzecz C. K. i P. D. odszkodowanie w łącznej kwocie 44.161,00 zł w zamian za przejęcie pod drogę publiczną działki nr [...]. Jako podstawę prawną ustalenia odszkodowania organ wskazał przepis art. 98 ust 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami ( Dz. U. z 2010 r. nr 102, poz. 651 ze zm.) zgodnie z którym za działki gruntu przejęte pod drogę publiczną dotychczasowemu właścicielowi (użytkownikowi wieczystemu) przysługuje odszkodowanie. Odszkodowanie to ustala się i wypłaca według zasad i trybu obowiązujących przy wywłaszczaniu nieruchomości chyba, że jego wysokość zostanie uzgodniona między właścicielem lub użytkownikiem wieczystym a właściwym organem.
Tryb i zasady ustalania odszkodowania obowiązujące przy wywłaszczaniu nieruchomości określają przepisy zawarte w Rozdziale 5 ustawy o gospodarce nieruchomościami. I tak , zgodnie z art. 130 ust. 1 tej ustawy wysokość odszkodowania w przypadkach, o których mowa w art. 98 ust. 3 ustala się według stanu i przeznaczenia nieruchomości odpowiednio w dniu wydania decyzji o podziale lub podjęcia uchwały o przystąpieniu do scalenia i podziału oraz jej wartości w dniu wydania decyzji o odszkodowaniu. Przez stan nieruchomościami należy rozumieć stan zagospodarowania, stan prawny, stan techniczno-użytkowy, stopień wyposażenia w urządzenia infrastruktury technicznej, a także stan otoczenia nieruchomości, w tym wielkość, charakter i stopień zurbanizowania miejscowości, w której nieruchomość jest położona (art. 4 pkt 17 ustawy o gospodarce nieruchomościami).
W art 134 ust. 1 powoływanej ustawy wskazano, iż podstawę ustalenia wysokości odszkodowania stanowi, z zastrzeżeniem art. 135, wartość rynkowa nieruchomości. Przy określaniu wartości rynkowej nieruchomości uwzględnia się w szczególności jej rodzaj, położenie, sposób użytkowania, przeznaczenie, stan nieruchomości oraz aktualnie kształtujące się ceny w obrocie nieruchomościami (ust. 2).
Również w rozporządzeniu wykonawczym – Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 września 2004 r. w sprawie wyceny nieruchomości i sporządzania operatu szacunkowego (Dz. U. z 2004 nr 207, poz. 2109) w § 36 ust. 1 w zw. z ust 6 pkt 2 określono, iż przy ustalaniu wartości działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne, o których mowa w art. 98 ust. 1 ustawy, stan nieruchomości, z których wydzielono te działki gruntu, przyjmuje się odpowiednio na dzień wydania decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości albo na dzień wejścia w życie uchwały rady gminy o przystąpieniu do scalenia i podziału nieruchomości.
Powyższe regulacje prowadzą do wniosku, iż przy ustaleniu odszkodowania za działkę gruntu przejętą pod drogę publiczną właściwy organ ustala wartość tej działki m.in. według stanu nieruchomości, z której działka ta została wydzielona na dzień dokonania podziału (wydania decyzji podziałowej). Zatem w świetle definicji "stanu nieruchomości" z art. 4 pkt 17 ustawy o gospodarce nieruchomościami, organ bierze pod uwagę m.in. stan zagospodarowania tej nieruchomości i stan techniczno-użytkowy w tym nakłady poczynione na nieruchomości takie jak np. budynki, urządzenia infrastruktury technicznej czy nasadzenia roślinne. Powyższy wniosek potwierdza również przepis § 36 ust. 1 zdanie ostanie w zw. z § 36 ust. 6 pkt 2 powołanego wyżej rozporządzania zgodnie z którym przy ustaleniu wartości działek gruntu wydzielonych pod drogi publiczne nie uwzględnia się nakładów poniesionych na tych działkach po dniu wydania decyzji podziałowej.
Innymi słowy ustalając odszkodowanie za działkę gruntu przejętą pod drogę publiczną właściwy organ określa jej wartość mając na uwadze sposób zagospodarowania nieruchomości w chwili dokonania jej podziału w celu wydzielenia działki pod drogę. Bierze przy tym pod uwagę wszelkie składniki tej nieruchomości, które maja wpływ na jej wartość w tym istniejące nasadzenia roślinne.
Zatem, co do zasady, ustalając odszkodowanie za działkę gruntu wydzieloną pod drogę publiczna właściwy organ opiera się na wartości na którą składa wartość samego gruntu jak też wartość innych części składowych znajdujących się na nim.
Zdaniem Sądu powołane wyżej przepisy nie stoją na przeszkodzie aby w pewnych sytuacjach organ, w oparciu o przepis art. 104 § 2 K.p.a., ustalający odszkodowanie za działkę gruntu przejętą pod drogę publiczną, odrębną decyzją określił odszkodowanie w części dotyczącej samych gruntów, a odrębną w części dotyczącej wartościowych nasadzeń czy innych części składowych tych gruntów Niemniej z treści takich rozstrzygnięcia winno wyraźnie wynikać, iż nie załatwia ono całej sprawy a jedynie jej część. W innym przypadku należy przyjąć, iż organ rozpoznał sprawę w całości i ustalając odszkodowanie wziął pod uwagę wartość wydzielonej działki gruntu obejmującej wartość wszystkich jej składników istniejących w dniu wydania decyzji podziałowej. Strony postępowania w tym podmiot zobowiązany do zapłaty odszkodowania mają bowiem prawo oczekiwać, iż właściwy organ w toku jednego postępowania kompleksowo, jedną decyzją ustali należne odszkodowanie usuwając stan niepewności co do jego ostatecznej wysokości.
W ocenie Sądu z decyzji Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...] 2012 r. o nr [...] nie wynika, aby decyzja ta jedynie w części orzekała o ustaleniu odszkodowania za działkę wydzieloną pod drogę publiczną. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano, iż wysokość odszkodowania ustalono w oparciu o wycenę dokonaną przez biegłego rzeczoznawcę T. S. w operacie szacunkowym z dnia 10 listopada 2011 r. Organ nie zakwestionował ustaleń dokonanych przez biegłego, który na stronie 4 operatu stwierdził, iż z uwagi na brak danych o istnieniu w dniu wydania decyzji podziałowej (25 lipca 2005 r.) na przedmiotowej działce nasadzeń roślinnych przyjęto, iż stanowiła ona wówczas grunt niezabudowany i nieutwardzony.
Powyższe świadczy, iż decyzją z dnia [...] 2012 r. o nr [...]Wojewoda Wielkopolski kompleksowo załatwił sprawę ustalenia na rzecz C. K. oraz P. D. odszkodowania za przejęty pod drogę publiczną grunt, oznaczony aktualnie w ewidencji gruntów jako: obręb K., ark. mapy [...], działka nr [...] o pow. 628 m2, zapisany w księdze wieczystej KW nr [...]. Nie zmienia tego fakt, iż pismem z dnia 6 grudnia 2011 Wojewoda Wielkopolski przekazał pismem Staroście P. do rozpoznania wniosek C. K. o ustalenie odszkodowania za nasadzenia roślinne znajdujące się na przedmiotowym gruncie, skoro z brzmienia powoływanej decyzji z dnia 30 maja 2012 r. nie wynika wyraźnie, aby tak kwestia miała zostać rozstrzygnięta odrębną decyzją.
W tej sytuacji uznać należy i zaskarżona decyzja Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...]2013 r. oraz poprzedzająca ją decyzja Starosty P. z dnia [...] 2012 r. w rzeczywistości dotyczyły sprawy, która została już rozstrzygnięta w ww. decyzji Wojewody Wielkopolskiego z dnia [...]2012 r.
W tej sytuacji sąd orzekł jak w pkt I sentencji wyroku na podstawie art. 145 §1 pkt 2 p.p.s.a. w zw. z art. 156 § 1 pkt 3 k.p.a.
O zwrocie kosztów postępowania orzeczono na podstawie art. 200 i 205 § 2 p.p.s.a w zw. z § 2 ust. 1 i 2 oraz § 18 ust. 1 pkt 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz. U. z 2013 poz. 461 ).
Ponadto na podstawie art. 152 p.p.s.a. Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja nie podlega wykonaniu.
