I SA/Gl 1627/13
Wyrok
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach
2014-02-26Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Do tego artykulu posiadamy jeszcze 13 orzeczeń.
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Anna Tyszkiewicz-Ziętek /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Anna Tyszkiewicz-Ziętek (spr.), del. Sędzia SO Paweł Kornacki, Sędzia WSA Bożena Miliczek-Ciszewska, Protokolant Paulina Nowak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lutego 2014 r. sprawy ze skargi Gminy Łazy na rozstrzygnięcie nadzorcze Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach z dnia 12 września 2013 r. nr 360/XXIII/2013 w przedmiocie uchwały rady gminy w kwestii opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi 1. uchyla zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze, 2. orzeka, że zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku, 3. zasądza od Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach na rzecz strony skarżącej kwotę 240 ( dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie
Zaskarżoną uchwałą z dnia 12 września 2013 r. nr 360/XXIII/2013 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej (dalej także: RIO) w Katowicach na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 5 oraz art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U z 2012 r., poz. 1113) w związku z art. 91 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.) stwierdziło nieważność § 5 uchwały nr XXVI/226/13 Rady Miejskiej w Łazach z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie wprowadzenia Programu Wsparcia "Rodzina 3+" z powodu istotnego naruszenia prawa, polegającego na wprowadzeniu ulgi w wysokości 20% na każdego członka rodziny w opłacie za gospodarowanie odpadami tylko w przypadku prowadzenia selektywnej zbiórki na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach – co wykracza poza zakres upoważnienia ustawowego zawartego w art. 6k ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 391 ze zm.).
W uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego stwierdzono, że badaną uchwałą Rada Miejska w Łazach wprowadziła ulgę w wysokości 20 % na każdego członka rodziny w opłacie za gospodarowanie odpadami tylko w przypadku prowadzenia selektywnej zbiórki na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach. W podstawie prawnej przywołano art. 110 ust. 10 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 182), która, zdaniem RIO, w żaden sposób, nie koresponduje z zasadami ustalania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Zdaniem Regionalnej Izby Obrachunkowej rozwiązanie przyjęte przez Radę Miejską narusza prawo albowiem wykracza poza zakres delegacji ustawowej zawartej w art. 6 k ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Przepis ten wyraźnie sanowi, że rada gminy określając warunki opłat zgodnie z metodą, o której mowa w art. 6 j ust. 1 i 2 ustawy (tj. od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość lub od ilości zużytej wody z danej nieruchomości lub od powierzchni lokalu mieszkalnego lub od gospodarstwa domowego), może różnicować stawki opłat, wprowadzać zwolnienia przedmiotowe, ustanawiać dopłaty dla właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6 c ust. 1 ustawy (tj. nieruchomości zamieszkałych) spełniających ustalone przez nią kryteria lub określić szczegółowo zasady ustalania tych opłat. Tymczasem w badanej uchwale zastosowano formę ulgi w płatności tych opłat, która to forma nie mieści się w katalogu rozwiązań objętych ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
W skardze na powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze, skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, Gmina Łazy, reprezentowana przez adwokata, podniosła zarzut naruszenia:
- art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych poprzez uznanie, że uchwała w sprawie lokalnego programu pomocy społecznej podlega nadzorowi RIO,
- art. 110 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej poprzez uznanie, że uchwała w sprawie lokalnego programu pomocy społecznej nie może zawierać odesłań do innych regulacji o zakresie przyznanych ulg,
- art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poprzez uznanie, że niemożliwe jest różnicowanie stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Wobec powyższych zarzutów pełnomocnik skarżącej wniósł o uchylenie zaskarżonej uchwały Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania sądowego, a w szczególności wynagrodzenia adwokata.
W uzasadnieniu skargi wskazano na wstępie, że zakwestionowany zapis uchwały nie jest regulacją samoistną, ale jedynie odesłaniem. Sprawy związane z wysokością opłat za gospodarowanie odpadami reguluje odrębna uchwała Rady Miejskiej w Łazach, która określa stawki opłat. Odesłanie jest jedynie zabiegiem legislacyjnym polegającym na wskazaniu odrębnych regulacji, które całościowo regulują daną instytucję. Zamiarem Rady nie było zatem – jak podkreślił pełnomocnik skarżącej - regulowanie w przedmiotowej uchwale materii objętej uchwałą wydaną na podstawie art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, co w sposób wyraźny wynika z zakwestionowanego § 5.
Negując twierdzenie organu nadzoru, że analizowany § 5 uchwały reguluje kwestie związane z opłatami za gospodarowanie odpadami zarzucono, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach nie dokonała żadnych ustaleń, co do (będących w jej posiadaniu i niezakwestionowanych) uchwał Rady Miejskiej w Łazach o wysokości i zasadach uiszczania opłat za gospodarowanie odpadami, które zawierają kompleksowe rozwiązania w zakresie m.in. różnicowania stawek opłaty.
Uchwały dotyczące pomocy społecznej – nie podlegają – jak dalej podkreślił pełnomocnik skarżącej – nadzorowi RIO, co wynika z art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, na mocy którego nadzorem takim objęte są uchwały w sprawie opłat za gospodarowanie odpadami. Odesłanie w uchwale z zakresu pomocy społecznej do innej uchwały objętej nadzorem RIO nie upoważnia tego organu do orzekania w tej sprawie.
Wobec powyższego pełnomocnik skarżącej stwierdził, że zakwestionowany zapis uchwały podlega nadzorowi Wojewody Śląskiego.
W dalszych wywodach skargi wskazano, że zgodnie z art. 110 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej rada gminy władna jest uchwalić lokalny program pomocy społecznej. Z art. 7 pkt 8 tej uchwały wynika, że zadania z zakresu pomocy społecznej obejmują także pomoc dla rodzin wielodzietnych. Uchwała w sprawie lokalnego programu obejmuje zatem system ulg i zwolnień dla rodzin wielodzietnych na terenie Gminy Łazy stosowanych przez jednostki organizacyjne tej gminy. Uchwała ta ma umocowanie w ustawie, a rada ma stosunkowo duży wybór środków, za pomocą których pomoc społeczna jest realizowana. Ochrona rodzin wielodzietnych, a więc i kryterium liczby osób zamieszkujących daną nieruchomość stanowiące podstawę różnicowania stawki za gospodarowanie odpadami ma także, zdaniem autora skargi, umocowanie w w art. 71 ust. 1 Konstytucji RP.
Kontynuując pełnomocnik skarżącej stwierdził, że różnicowanie stawek, do którego upoważnia art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, polega na zastosowaniu określonych ulg, a jednocześnie udzielenie ulgi odbywa się poprzez różnicowanie stawek. Różnicowanie to może polegać na wskazaniu konkretnych wartości liczbowych albo określeniu wzoru obliczenia stawki, a więc szczegółowej zasady ustalania opłaty.
W ocenie autora skargi "opłata za gospodarowanie odpadami ma charakter podatku pogłównego", a zatem "nie można skonstruować takiej ulgi przedmiotowej, która będzie oderwana od osoby podatnika, a więc ulga będzie zawsze ulgą podmiotową, a na taką ustawa już nie pozwala".
W odpowiedzi na skargę pełnomocnik Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach wniósł o jej oddalenie. Za chybiony uznał zarzut naruszenia art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych i podkreślił, że Kolegium Izby ograniczyło badanie uchwały Rady Miasta Łazy do jej § 5, zgodnie z załączonym do odpowiedzi na skargę pismem Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego z dnia 21 sierpnia 2013 r. Za bezzasadny uznał też zarzut naruszenia art. 110 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej, gdyż kwestionowany przepis uchwały skonstruowano w oparciu o art. 6 k ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Wprowadzono nim ulgę w opłacie za gospodarowanie odpadami wykraczając poza zakres ustawowego upoważnienia określonego w tym przepisie. Na poparcie powyższego stanowiska przywołano wyrok WSA w Gliwicach z dnia 2 sierpnia 2013 r., sygn. akt III SA/Gl 1301/13.
Na rozprawie w dniu 5 lutego 2014 r. pełnomocnik skarżącej podtrzymał skargę i zawartą w niej argumentację. Dodatkowo wyjaśnił, że w odrębnej uchwale (opublikowanej w Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2013, poz. 4570) wydanej na podstawie art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, tj. uchwale Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/225/13 z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi uszczegółowiono warunki korzystania z 20% ulgi w opłacie za gospodarowanie odpadami. Określono w niej, że ulga dotyczy jedynie selektywnej zbiórki odpadów i odnosi się do rodzin minimum pięcioosobowych. Podniósł także, iż obowiązkiem RIO było ustalenie stanu faktycznego, w tym m.in. zapoznanie się z tą uchwałą.
Pełnomocnik organu nadzoru wnosił i wywodził jak w odpowiedzi na skargę. Podkreślił, że w kwestionowanym § 5 uchwały nie zawarto żadnego odesłania do odrębnej uchwały regulującej kwestię opłat związanych z gospodarowaniem odpadami na terenie Łaz. Z treści tej uchwały wynika jedynie, że do ustanowionej w niej ulgi uprawnione są rodziny, które prowadzą selektywną gospodarkę odpadami na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach w sprawie uchwalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku na ternie Gminy Łazy z dnia 29 listopada 2012 r. nr XXI/176/12. Stwierdził także, że opłata za gospodarowanie odpadami jest opłatą lokalną, w związku z czym przepis jej dotyczący podlega kontroli RIO. Zwrócił również uwagę, że uchwalona opłata nie jest podatkiem "pogłównym", a różnicowanie stawek w tej opłacie jest dopuszczalne, czego RIO nie kwestionowało w odniesieniu do uchwały Rady Gminy Łazy dotyczącej opłat za gospodarowanie odpadami.
Na rozprawie pełnomocnicy stron zostali zobowiązani do przedłożenia aktów normatywnych oraz pism, na które powoływali się w swoich wypowiedziach.
Przy piśmie z dnia 7 lutego 2014 r. pełnomocnik skarżącej przesłał odpis uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/225/13 wraz z dowodem jej doręczenia RIO oraz uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/226/13 wraz z dowodem jej doręczenia Wojewodzie Śląskiemu.
W piśmie z dnia 11 lutego 2014 r., do którego złożenia pełnomocnik RIO zobowiązał się na rozprawie, wskazano, że brak stwierdzenia nieważności § 1 a uchwały Rady Miejskiej w Łazach z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Uchwała zawierająca przepis kwestionowany w zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym została bowiem opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego, a zatem nie sposób traktować go jako deklarację wprowadzenia zmian w uchwale w sprawie określenia stawki opłaty. Stanowi on bowiem wystarczającą podstawę prawną korzystania przez rodziny wielodzietne z ulgi w opłacie za odpady komunalne, nawet wtedy, gdyby § 1 a uchwały z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. został uchylony przez Radę Miejską w Łazach lub unieważniony przez właściwy rzeczowo organ nadzoru. Pełnomocnik RIO wyjaśnił również, że właściwość Wojewody Śląskiego w zakresie kontrolowania uchwał w sprawach opłaty za gospodarowanie odpadami wynikała (z załączonego) pisma Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji z dnia 6 grudnia 2012 r., w związku z czym początkowo uchwały te były przesyłane do Wojewody Śląskiego (np. podstawowa uchwała Rady Miejskiej w Łazach z dnia 28 grudnia 2012 r. dotycząca stawki opłaty za gospodarowanie odpadami została przesłana Wojewodzie Śląskiemu w dniu 8 stycznia 2013 r., a zwrócona RIO w dniu 8 sierpnia 2013 r.). Dopiero WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 2 sierpnia 2013 r., sygn. akt III SA/Gl 1301/13 po raz pierwszy uznał właściwość Kolegium RIO w tym zakresie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.
Skarga okazała się uzasadniona.
Zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.u. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Kontrola ta, na mocy art. 3 § 2 pkt 7 tej ustawy obejmuje akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego, a przedmiotem tej kontroli jest legalność samego aktu nadzoru, co oznacza, iż konieczne jest zbadanie, czy akt ten biorąc pod uwagę jego treść (w szczególności argumentację zawartą w uzasadnieniu), może zostać pozostawiony w obrocie prawnym (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 lipca 2005 r., sygn. akt IV SA/Wa 995/05). Sąd administracyjny, zgodnie z art. 148 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uwzględniając skargę jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru uchyla ten akt.
Poddanym kontroli Sądu w niniejszej sprawie rozstrzygnięciem nadzorczym Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach stwierdziła nieważność § 5 uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/226/13 z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie wprowadzenia Programu Wsparcia "Rodzina 3 +" w Gminie Łazy, który stanowi, że na podstawie Karty zapewnia się ulgę w wysokości 20% na każdego członka rodziny w opłacie za gospodarowanie odpadami tylko w przypadku prowadzenia selektywnej zbiórki na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach.
Organ nadzoru stwierdził bowiem, że Rada Miejska w Łazach zastosowała w niej ulgę w opłacie za gospodarowanie odpadami, której nie przewiduje ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1399 ze zm.). Art. 6 k ust. 4 tej ustawy stanowi bowiem, że rada gminy określając warunki opłat zgodnie z metodą, o której mowa w art. 6j ust. 1 i 2, może różnicować stawki opłat, wprowadzać zwolnienia przedmiotowe, ustanawiać dopłaty dla właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c ust. 1, spełniających ustalone przez nią kryteria lub określić szczegółowo zasady ustalania tych opłat.
Pełnomocnik skarżącej zakwestionował w skardze właściwość organu nadzoru, podnosząc, że zaskarżona uchwała dotyczy ustanowienia programu z zakresu pomocy społecznej, a więc podlega kontroli Wojewody Śląskiego. Na rozprawie podniósł nadto, że ustanowienie 20% ulgi w opłacie stanowi w istocie różnicowanie stawki za gospodarowanie odpadami. Wyjaśnił także, iż w odrębnej uchwale (opublikowanej w Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2013, poz. 4570) wydanej na podstawie art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, tj. uchwale Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/225/13 z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi uszczegółowiono warunki korzystania z 20% ulgi w opłacie za gospodarowanie odpadami. Określono w niej, że ulga dotyczy jedynie selektywnej zbiórki odpadów i odnosi się do rodzin minimum pięcioosobowych.
Pełnomocnik organu nadzoru wskazał natomiast, że opłata za gospodarowanie odpadami jest opłatą lokalną, w związku z czym przepis jej dotyczący podlega kontroli RIO. Zanegował twierdzenie, że w kwestionowanym § 5 uchwały zawarto odesłanie do odrębnej uchwały regulującej kwestię opłat związanych z gospodarowaniem odpadami na terenie Łaz. Stwierdził bowiem, że z kontrolowanego § 5 uchwały wynika jedynie, że do ustanowionej w niej ulgi uprawnione są rodziny, które prowadzą selektywną gospodarkę odpadami na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach ustanawiającej regulamin utrzymania czystości i porządku na ternie Gminy Łazy nr XXI/176/12 z dnia 29 listopada 2012 r.
Kontrolę zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego rozpocząć należy od weryfikacji organu uprawnionego do jego wydania. Z treści tego rozstrzygnięcia wynika, że organ nadzoru uznał § 5 uchwały Rady Miejskiej w Łazach z dnia 20 czerwca 2013 r. za przepis prawa miejscowego, którym organ uchwałodawczy przekroczył swoje kompetencje wynikające z art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, co zresztą uzasadnił niezwykle lakonicznie. Abstrahując w tej chwili od tego, że "zawarcie w uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego wyczerpującego i prawidłowego uzasadnienia faktycznego i prawnego jest obowiązkiem organu nadzoru, wynikającym z art. 91 ust. 3 u.s.g., który waży w istocie o możliwości jego akceptacji przez sąd administracyjny" (por. wspomniany wyżej wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 lipca 2005 r., sygn. akt III SA/Wa 995/05) zgodzić należy się z Regionalną Izbą Obrachunkową w Katowicach, że jest ona organem nadzoru w sprawie uchwał podejmowanych przez rady gmin w sprawach opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi przewidzianych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (por. m.in. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 27 marca 2013 r., sygn. akt II SA/Gd 85/13, LEX nr 1368769, wyrok WSA w Lublinie z dnia 28 grudnia 2012 r., sygn. akt I SA/Lu 932/12, LEX nr 1279626).
Na mocy art. 11 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1113 ze zm.) w zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa. Ustawodawca w żadnej ustawie, w tym w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r., Nr 95, poz. 613 ze zm.) nie definiuje pojęcia podatki i opłaty lokalne, a zatem nie można za takowe uważać tylko tych przymusowych świadczeń, które objęte są tą ustawą. Nadto ograniczenie kompetencji regionalnych izb obrachunkowych wyłącznie do podatków i opłat określonych w tej ustawie wymagałoby innej konstrukcji art. 11 ust. 5 omawianej ustawy, w której ustawodawca musiałby wskazać ustawę o podatkach i opłatach lokalnych. System prawa może zatem obejmować podatki i opłaty o charakterze lokalnym, pozostające poza zakresem unormowania ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i należy do nich zaliczyć świadczenia, które spełniają dwa kryteria: stanowią dochód budżetu gminy uprawnionej do określania ich wysokości. Spełnienie tych kryteriów wynika z art. 6j, art. 6 k, 6 r ust. 1 oraz art. 6 q ustawy o czystości i porządku w gminach.
Podkreślenia wymaga, że powyższą konstatację potwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 28 listopada 2013 r., sygn. akt K 17/12 (OTK-A 2013/8/125, LEX nr 11413370), uznając omawianą opłatę za niepodatkową daninę publiczną o charakterze lokalnym. Analizując charakter opłaty za gospodarowanie odpadami TK wskazał, że opłata ta została nałożona ustawą, ma charakter powszechnego, jednostronnie ustalanego przymusowego świadczenia pieniężnego, od którego wniesienia uzależnione jest dopiero świadczenie innego podmiotu i należy do dochodów publicznych, przeznaczonych na realizację celów publicznych, tj. funkcjonowanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.
Wykazana powyżej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych w zakresie kontroli uchwał podejmowanych przez rady gmin w sprawach opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi przewidzianych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie rozciąga się jednak na wszelkie akty prawa miejscowego, w których organ uchwałodawczy wspomina o tychże opłatach.
Zakwestionowany przez organ nadzoru w niniejszej sprawie § 5 uchwały Rady Miejskiej w Łazach w sprawie wprowadzenia Programu Wsparcia "Rodzina 3+" w Gminie Łazy stanowi, że na podstawie Karty zapewnia się ulgę w wysokości 20% na każdego członka rodziny w opłacie za gospodarowanie odpadami tylko w przypadku prowadzenia selektywnej zbiórki na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach. Wspomnianej karty dotyczy § 4 tej uchwały, który stanowi (ust. 1), że potwierdzeniem uprawnień do korzystania z niniejszej uchwały jest Karta Rodzinna 3+ (wydawana na zasadach określonych w kolejnych ustępach § 4).
Redakcja kontrolowanego w zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym przepisu jest nieprecyzyjna i nie do końca jasny jest cel umieszczenia w nim zwrotu "na warunkach określonych w odrębnej uchwale,", co może odnosić się do zasad prowadzenia selektywnej zbiórki odpadków albo też do warunków ulgi. Owa wadliwość konstrukcji tego uregulowania nie pozwala jednak na stwierdzenie, że w przepisie tym ustanowiono ulgę w opłacie za gospodarowanie odpadami. Ulga ta została bowiem ustanowiona § 1 pkt uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/225/13 z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Do zmienianej uchwały wprowadzono nim § 1 a w brzmieniu: stawka opłaty, o której mowa w § 1 ust. 2 ulega obniżeniu o 20% na każdego mieszkańca, jeżeli właściciel nieruchomości jest uczestnikiem Programu Wsparcia "Rodzina 3 +" w Gminie Łazy, którego zasady reguluje odrębna uchwała Rady Miejskiej w Łazach. Wskazana uchwała zmieniająca oraz uchwała, której przepis objęty jest zaskarżonym rozstrzygnięciem nadzorczym wydane zostały w tym samym dniu, jednakże uchwała zmieniająca opatrzona jest niższym numerem, a jej publikacji w Dzienniku Urzędowym dokonano pod pozycją wcześniejszą (4570). Kwestionowany w kontrolowanym przez Sąd rozstrzygnięciu nadzorczym § 5 uchwały w sprawie wprowadzenia Programu Wsparcia "Rodzina 3+" stwierdza jedynie, że przesłanką objęcia tą preferencją jest posiadanie "Karty Rodzinnej 3+". Przepis ten, w ocenie składu orzekającego, nie jest zatem samodzielną podstawą korzystania przez rodziny objęte wspomnianym programem z ulgi w opłacie za gospodarowanie odpadami. Ewentualne wyeliminowanie z obrotu prawnego § 1 a uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oznaczałoby (w razie niewprowadzenia w jego miejsce żadnej innej regulacji o podobnych skutkach) pozbawienie uczestników Programu Wsparcia "Rodzina 3 +" jakichkolwiek preferencji w zakresie ponoszenia opłat za gospodarowanie odpadami.
Słuszne jest zatem przekonanie skarżącej, że objęty zaskarżonym rozstrzygnięciem § 5 uchwały stanowi regulację dotyczącą funkcjonowania Programu Wsparcia "Rodzina 3 +" poprzez który skarżąca gmina zamierza realizować swoje zadania z zakresu pomocy społecznej. Przepis, którego nieważność stwierdzono w zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym nie jest zatem przejawem działalności jednostki samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych określonych w art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, która – zgodnie z art. 1 ust. 2 tej ustawy poddana została nadzorowi tych organów.
Zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze wydał zatem organ niewłaściwy, co stanowi przesłankę jego uchylenia w oparciu o art. 148 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
O jego wykonalności Sąd orzekł na podstawie art. 152 tej ustawy, natomiast orzeczenie o kosztach postępowania wydano na podstawie art. 200 i art. 205 tej ustawy zasądzając na rzecz strony skarżącej koszty sądowe obejmujące w niniejszej sprawie wyłącznie koszty zastępstwa procesowego w wysokości określonej w § 18 ust. 1 pkt. 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 461)
Nietezowane
Artykuły przypisane do orzeczenia
Kup dostęp i zobacz, do jakich przepisów odnosi się orzeczenie. Znajdź inne potrzebne orzeczenia.
Skład sądu
Anna Tyszkiewicz-Ziętek /przewodniczący sprawozdawca/Sentencja
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Anna Tyszkiewicz-Ziętek (spr.), del. Sędzia SO Paweł Kornacki, Sędzia WSA Bożena Miliczek-Ciszewska, Protokolant Paulina Nowak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 5 lutego 2014 r. sprawy ze skargi Gminy Łazy na rozstrzygnięcie nadzorcze Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach z dnia 12 września 2013 r. nr 360/XXIII/2013 w przedmiocie uchwały rady gminy w kwestii opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi 1. uchyla zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze, 2. orzeka, że zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze nie podlega wykonaniu do czasu uprawomocnienia się wyroku, 3. zasądza od Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach na rzecz strony skarżącej kwotę 240 ( dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania.
Uzasadnienie
Zaskarżoną uchwałą z dnia 12 września 2013 r. nr 360/XXIII/2013 Kolegium Regionalnej Izby Obrachunkowej (dalej także: RIO) w Katowicach na podstawie art. 11 ust. 1 pkt 5 oraz art. 18 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U z 2012 r., poz. 1113) w związku z art. 91 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 o samorządzie gminnym (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.) stwierdziło nieważność § 5 uchwały nr XXVI/226/13 Rady Miejskiej w Łazach z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie wprowadzenia Programu Wsparcia "Rodzina 3+" z powodu istotnego naruszenia prawa, polegającego na wprowadzeniu ulgi w wysokości 20% na każdego członka rodziny w opłacie za gospodarowanie odpadami tylko w przypadku prowadzenia selektywnej zbiórki na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach – co wykracza poza zakres upoważnienia ustawowego zawartego w art. 6k ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 391 ze zm.).
W uzasadnieniu zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego stwierdzono, że badaną uchwałą Rada Miejska w Łazach wprowadziła ulgę w wysokości 20 % na każdego członka rodziny w opłacie za gospodarowanie odpadami tylko w przypadku prowadzenia selektywnej zbiórki na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach. W podstawie prawnej przywołano art. 110 ust. 10 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 182), która, zdaniem RIO, w żaden sposób, nie koresponduje z zasadami ustalania opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Zdaniem Regionalnej Izby Obrachunkowej rozwiązanie przyjęte przez Radę Miejską narusza prawo albowiem wykracza poza zakres delegacji ustawowej zawartej w art. 6 k ust. 4 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Przepis ten wyraźnie sanowi, że rada gminy określając warunki opłat zgodnie z metodą, o której mowa w art. 6 j ust. 1 i 2 ustawy (tj. od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość lub od ilości zużytej wody z danej nieruchomości lub od powierzchni lokalu mieszkalnego lub od gospodarstwa domowego), może różnicować stawki opłat, wprowadzać zwolnienia przedmiotowe, ustanawiać dopłaty dla właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6 c ust. 1 ustawy (tj. nieruchomości zamieszkałych) spełniających ustalone przez nią kryteria lub określić szczegółowo zasady ustalania tych opłat. Tymczasem w badanej uchwale zastosowano formę ulgi w płatności tych opłat, która to forma nie mieści się w katalogu rozwiązań objętych ustawą o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.
W skardze na powyższe rozstrzygnięcie nadzorcze, skierowanej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach, Gmina Łazy, reprezentowana przez adwokata, podniosła zarzut naruszenia:
- art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych poprzez uznanie, że uchwała w sprawie lokalnego programu pomocy społecznej podlega nadzorowi RIO,
- art. 110 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej poprzez uznanie, że uchwała w sprawie lokalnego programu pomocy społecznej nie może zawierać odesłań do innych regulacji o zakresie przyznanych ulg,
- art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach poprzez uznanie, że niemożliwe jest różnicowanie stawek opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi.
Wobec powyższych zarzutów pełnomocnik skarżącej wniósł o uchylenie zaskarżonej uchwały Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania sądowego, a w szczególności wynagrodzenia adwokata.
W uzasadnieniu skargi wskazano na wstępie, że zakwestionowany zapis uchwały nie jest regulacją samoistną, ale jedynie odesłaniem. Sprawy związane z wysokością opłat za gospodarowanie odpadami reguluje odrębna uchwała Rady Miejskiej w Łazach, która określa stawki opłat. Odesłanie jest jedynie zabiegiem legislacyjnym polegającym na wskazaniu odrębnych regulacji, które całościowo regulują daną instytucję. Zamiarem Rady nie było zatem – jak podkreślił pełnomocnik skarżącej - regulowanie w przedmiotowej uchwale materii objętej uchwałą wydaną na podstawie art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, co w sposób wyraźny wynika z zakwestionowanego § 5.
Negując twierdzenie organu nadzoru, że analizowany § 5 uchwały reguluje kwestie związane z opłatami za gospodarowanie odpadami zarzucono, że Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach nie dokonała żadnych ustaleń, co do (będących w jej posiadaniu i niezakwestionowanych) uchwał Rady Miejskiej w Łazach o wysokości i zasadach uiszczania opłat za gospodarowanie odpadami, które zawierają kompleksowe rozwiązania w zakresie m.in. różnicowania stawek opłaty.
Uchwały dotyczące pomocy społecznej – nie podlegają – jak dalej podkreślił pełnomocnik skarżącej – nadzorowi RIO, co wynika z art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, na mocy którego nadzorem takim objęte są uchwały w sprawie opłat za gospodarowanie odpadami. Odesłanie w uchwale z zakresu pomocy społecznej do innej uchwały objętej nadzorem RIO nie upoważnia tego organu do orzekania w tej sprawie.
Wobec powyższego pełnomocnik skarżącej stwierdził, że zakwestionowany zapis uchwały podlega nadzorowi Wojewody Śląskiego.
W dalszych wywodach skargi wskazano, że zgodnie z art. 110 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej rada gminy władna jest uchwalić lokalny program pomocy społecznej. Z art. 7 pkt 8 tej uchwały wynika, że zadania z zakresu pomocy społecznej obejmują także pomoc dla rodzin wielodzietnych. Uchwała w sprawie lokalnego programu obejmuje zatem system ulg i zwolnień dla rodzin wielodzietnych na terenie Gminy Łazy stosowanych przez jednostki organizacyjne tej gminy. Uchwała ta ma umocowanie w ustawie, a rada ma stosunkowo duży wybór środków, za pomocą których pomoc społeczna jest realizowana. Ochrona rodzin wielodzietnych, a więc i kryterium liczby osób zamieszkujących daną nieruchomość stanowiące podstawę różnicowania stawki za gospodarowanie odpadami ma także, zdaniem autora skargi, umocowanie w w art. 71 ust. 1 Konstytucji RP.
Kontynuując pełnomocnik skarżącej stwierdził, że różnicowanie stawek, do którego upoważnia art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, polega na zastosowaniu określonych ulg, a jednocześnie udzielenie ulgi odbywa się poprzez różnicowanie stawek. Różnicowanie to może polegać na wskazaniu konkretnych wartości liczbowych albo określeniu wzoru obliczenia stawki, a więc szczegółowej zasady ustalania opłaty.
W ocenie autora skargi "opłata za gospodarowanie odpadami ma charakter podatku pogłównego", a zatem "nie można skonstruować takiej ulgi przedmiotowej, która będzie oderwana od osoby podatnika, a więc ulga będzie zawsze ulgą podmiotową, a na taką ustawa już nie pozwala".
W odpowiedzi na skargę pełnomocnik Regionalnej Izby Obrachunkowej w Katowicach wniósł o jej oddalenie. Za chybiony uznał zarzut naruszenia art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych i podkreślił, że Kolegium Izby ograniczyło badanie uchwały Rady Miasta Łazy do jej § 5, zgodnie z załączonym do odpowiedzi na skargę pismem Śląskiego Urzędu Wojewódzkiego z dnia 21 sierpnia 2013 r. Za bezzasadny uznał też zarzut naruszenia art. 110 ust. 10 ustawy o pomocy społecznej, gdyż kwestionowany przepis uchwały skonstruowano w oparciu o art. 6 k ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Wprowadzono nim ulgę w opłacie za gospodarowanie odpadami wykraczając poza zakres ustawowego upoważnienia określonego w tym przepisie. Na poparcie powyższego stanowiska przywołano wyrok WSA w Gliwicach z dnia 2 sierpnia 2013 r., sygn. akt III SA/Gl 1301/13.
Na rozprawie w dniu 5 lutego 2014 r. pełnomocnik skarżącej podtrzymał skargę i zawartą w niej argumentację. Dodatkowo wyjaśnił, że w odrębnej uchwale (opublikowanej w Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2013, poz. 4570) wydanej na podstawie art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, tj. uchwale Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/225/13 z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi uszczegółowiono warunki korzystania z 20% ulgi w opłacie za gospodarowanie odpadami. Określono w niej, że ulga dotyczy jedynie selektywnej zbiórki odpadów i odnosi się do rodzin minimum pięcioosobowych. Podniósł także, iż obowiązkiem RIO było ustalenie stanu faktycznego, w tym m.in. zapoznanie się z tą uchwałą.
Pełnomocnik organu nadzoru wnosił i wywodził jak w odpowiedzi na skargę. Podkreślił, że w kwestionowanym § 5 uchwały nie zawarto żadnego odesłania do odrębnej uchwały regulującej kwestię opłat związanych z gospodarowaniem odpadami na terenie Łaz. Z treści tej uchwały wynika jedynie, że do ustanowionej w niej ulgi uprawnione są rodziny, które prowadzą selektywną gospodarkę odpadami na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach w sprawie uchwalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku na ternie Gminy Łazy z dnia 29 listopada 2012 r. nr XXI/176/12. Stwierdził także, że opłata za gospodarowanie odpadami jest opłatą lokalną, w związku z czym przepis jej dotyczący podlega kontroli RIO. Zwrócił również uwagę, że uchwalona opłata nie jest podatkiem "pogłównym", a różnicowanie stawek w tej opłacie jest dopuszczalne, czego RIO nie kwestionowało w odniesieniu do uchwały Rady Gminy Łazy dotyczącej opłat za gospodarowanie odpadami.
Na rozprawie pełnomocnicy stron zostali zobowiązani do przedłożenia aktów normatywnych oraz pism, na które powoływali się w swoich wypowiedziach.
Przy piśmie z dnia 7 lutego 2014 r. pełnomocnik skarżącej przesłał odpis uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/225/13 wraz z dowodem jej doręczenia RIO oraz uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/226/13 wraz z dowodem jej doręczenia Wojewodzie Śląskiemu.
W piśmie z dnia 11 lutego 2014 r., do którego złożenia pełnomocnik RIO zobowiązał się na rozprawie, wskazano, że brak stwierdzenia nieważności § 1 a uchwały Rady Miejskiej w Łazach z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Uchwała zawierająca przepis kwestionowany w zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym została bowiem opublikowana w Dzienniku Urzędowym Województwa Śląskiego, a zatem nie sposób traktować go jako deklarację wprowadzenia zmian w uchwale w sprawie określenia stawki opłaty. Stanowi on bowiem wystarczającą podstawę prawną korzystania przez rodziny wielodzietne z ulgi w opłacie za odpady komunalne, nawet wtedy, gdyby § 1 a uchwały z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. został uchylony przez Radę Miejską w Łazach lub unieważniony przez właściwy rzeczowo organ nadzoru. Pełnomocnik RIO wyjaśnił również, że właściwość Wojewody Śląskiego w zakresie kontrolowania uchwał w sprawach opłaty za gospodarowanie odpadami wynikała (z załączonego) pisma Ministerstwa Administracji i Cyfryzacji z dnia 6 grudnia 2012 r., w związku z czym początkowo uchwały te były przesyłane do Wojewody Śląskiego (np. podstawowa uchwała Rady Miejskiej w Łazach z dnia 28 grudnia 2012 r. dotycząca stawki opłaty za gospodarowanie odpadami została przesłana Wojewodzie Śląskiemu w dniu 8 stycznia 2013 r., a zwrócona RIO w dniu 8 sierpnia 2013 r.). Dopiero WSA w Gliwicach w wyroku z dnia 2 sierpnia 2013 r., sygn. akt III SA/Gl 1301/13 po raz pierwszy uznał właściwość Kolegium RIO w tym zakresie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje.
Skarga okazała się uzasadniona.
Zgodnie z art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.u. z 2012 r., poz. 270 ze zm.) Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Kontrola ta, na mocy art. 3 § 2 pkt 7 tej ustawy obejmuje akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego, a przedmiotem tej kontroli jest legalność samego aktu nadzoru, co oznacza, iż konieczne jest zbadanie, czy akt ten biorąc pod uwagę jego treść (w szczególności argumentację zawartą w uzasadnieniu), może zostać pozostawiony w obrocie prawnym (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 lipca 2005 r., sygn. akt IV SA/Wa 995/05). Sąd administracyjny, zgodnie z art. 148 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, uwzględniając skargę jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru uchyla ten akt.
Poddanym kontroli Sądu w niniejszej sprawie rozstrzygnięciem nadzorczym Regionalna Izba Obrachunkowa w Katowicach stwierdziła nieważność § 5 uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/226/13 z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie wprowadzenia Programu Wsparcia "Rodzina 3 +" w Gminie Łazy, który stanowi, że na podstawie Karty zapewnia się ulgę w wysokości 20% na każdego członka rodziny w opłacie za gospodarowanie odpadami tylko w przypadku prowadzenia selektywnej zbiórki na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach.
Organ nadzoru stwierdził bowiem, że Rada Miejska w Łazach zastosowała w niej ulgę w opłacie za gospodarowanie odpadami, której nie przewiduje ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 1399 ze zm.). Art. 6 k ust. 4 tej ustawy stanowi bowiem, że rada gminy określając warunki opłat zgodnie z metodą, o której mowa w art. 6j ust. 1 i 2, może różnicować stawki opłat, wprowadzać zwolnienia przedmiotowe, ustanawiać dopłaty dla właścicieli nieruchomości, o których mowa w art. 6c ust. 1, spełniających ustalone przez nią kryteria lub określić szczegółowo zasady ustalania tych opłat.
Pełnomocnik skarżącej zakwestionował w skardze właściwość organu nadzoru, podnosząc, że zaskarżona uchwała dotyczy ustanowienia programu z zakresu pomocy społecznej, a więc podlega kontroli Wojewody Śląskiego. Na rozprawie podniósł nadto, że ustanowienie 20% ulgi w opłacie stanowi w istocie różnicowanie stawki za gospodarowanie odpadami. Wyjaśnił także, iż w odrębnej uchwale (opublikowanej w Dz. Urz. Woj. Śląskiego z 2013, poz. 4570) wydanej na podstawie art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, tj. uchwale Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/225/13 z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi uszczegółowiono warunki korzystania z 20% ulgi w opłacie za gospodarowanie odpadami. Określono w niej, że ulga dotyczy jedynie selektywnej zbiórki odpadów i odnosi się do rodzin minimum pięcioosobowych.
Pełnomocnik organu nadzoru wskazał natomiast, że opłata za gospodarowanie odpadami jest opłatą lokalną, w związku z czym przepis jej dotyczący podlega kontroli RIO. Zanegował twierdzenie, że w kwestionowanym § 5 uchwały zawarto odesłanie do odrębnej uchwały regulującej kwestię opłat związanych z gospodarowaniem odpadami na terenie Łaz. Stwierdził bowiem, że z kontrolowanego § 5 uchwały wynika jedynie, że do ustanowionej w niej ulgi uprawnione są rodziny, które prowadzą selektywną gospodarkę odpadami na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach ustanawiającej regulamin utrzymania czystości i porządku na ternie Gminy Łazy nr XXI/176/12 z dnia 29 listopada 2012 r.
Kontrolę zaskarżonego rozstrzygnięcia nadzorczego rozpocząć należy od weryfikacji organu uprawnionego do jego wydania. Z treści tego rozstrzygnięcia wynika, że organ nadzoru uznał § 5 uchwały Rady Miejskiej w Łazach z dnia 20 czerwca 2013 r. za przepis prawa miejscowego, którym organ uchwałodawczy przekroczył swoje kompetencje wynikające z art. 6 k ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, co zresztą uzasadnił niezwykle lakonicznie. Abstrahując w tej chwili od tego, że "zawarcie w uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego wyczerpującego i prawidłowego uzasadnienia faktycznego i prawnego jest obowiązkiem organu nadzoru, wynikającym z art. 91 ust. 3 u.s.g., który waży w istocie o możliwości jego akceptacji przez sąd administracyjny" (por. wspomniany wyżej wyrok WSA w Warszawie z dnia 29 lipca 2005 r., sygn. akt III SA/Wa 995/05) zgodzić należy się z Regionalną Izbą Obrachunkową w Katowicach, że jest ona organem nadzoru w sprawie uchwał podejmowanych przez rady gmin w sprawach opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi przewidzianych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (por. m.in. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 27 marca 2013 r., sygn. akt II SA/Gd 85/13, LEX nr 1368769, wyrok WSA w Lublinie z dnia 28 grudnia 2012 r., sygn. akt I SA/Lu 932/12, LEX nr 1279626).
Na mocy art. 11 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 7 października 1992 r. o regionalnych izbach obrachunkowych (t.j. Dz.U. z 2012 r., poz. 1113 ze zm.) w zakresie działalności nadzorczej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych obejmuje uchwały i zarządzenia podejmowane przez organy jednostek samorządu terytorialnego w sprawach podatków i opłat lokalnych, do których mają zastosowanie przepisy ustawy - Ordynacja podatkowa. Ustawodawca w żadnej ustawie, w tym w ustawie z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (t.j. Dz.U. z 2010 r., Nr 95, poz. 613 ze zm.) nie definiuje pojęcia podatki i opłaty lokalne, a zatem nie można za takowe uważać tylko tych przymusowych świadczeń, które objęte są tą ustawą. Nadto ograniczenie kompetencji regionalnych izb obrachunkowych wyłącznie do podatków i opłat określonych w tej ustawie wymagałoby innej konstrukcji art. 11 ust. 5 omawianej ustawy, w której ustawodawca musiałby wskazać ustawę o podatkach i opłatach lokalnych. System prawa może zatem obejmować podatki i opłaty o charakterze lokalnym, pozostające poza zakresem unormowania ustawy o podatkach i opłatach lokalnych i należy do nich zaliczyć świadczenia, które spełniają dwa kryteria: stanowią dochód budżetu gminy uprawnionej do określania ich wysokości. Spełnienie tych kryteriów wynika z art. 6j, art. 6 k, 6 r ust. 1 oraz art. 6 q ustawy o czystości i porządku w gminach.
Podkreślenia wymaga, że powyższą konstatację potwierdził Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 28 listopada 2013 r., sygn. akt K 17/12 (OTK-A 2013/8/125, LEX nr 11413370), uznając omawianą opłatę za niepodatkową daninę publiczną o charakterze lokalnym. Analizując charakter opłaty za gospodarowanie odpadami TK wskazał, że opłata ta została nałożona ustawą, ma charakter powszechnego, jednostronnie ustalanego przymusowego świadczenia pieniężnego, od którego wniesienia uzależnione jest dopiero świadczenie innego podmiotu i należy do dochodów publicznych, przeznaczonych na realizację celów publicznych, tj. funkcjonowanie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi.
Wykazana powyżej właściwość rzeczowa regionalnych izb obrachunkowych w zakresie kontroli uchwał podejmowanych przez rady gmin w sprawach opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi przewidzianych w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach nie rozciąga się jednak na wszelkie akty prawa miejscowego, w których organ uchwałodawczy wspomina o tychże opłatach.
Zakwestionowany przez organ nadzoru w niniejszej sprawie § 5 uchwały Rady Miejskiej w Łazach w sprawie wprowadzenia Programu Wsparcia "Rodzina 3+" w Gminie Łazy stanowi, że na podstawie Karty zapewnia się ulgę w wysokości 20% na każdego członka rodziny w opłacie za gospodarowanie odpadami tylko w przypadku prowadzenia selektywnej zbiórki na warunkach określonych w odrębnej uchwale Rady Miejskiej w Łazach. Wspomnianej karty dotyczy § 4 tej uchwały, który stanowi (ust. 1), że potwierdzeniem uprawnień do korzystania z niniejszej uchwały jest Karta Rodzinna 3+ (wydawana na zasadach określonych w kolejnych ustępach § 4).
Redakcja kontrolowanego w zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym przepisu jest nieprecyzyjna i nie do końca jasny jest cel umieszczenia w nim zwrotu "na warunkach określonych w odrębnej uchwale,", co może odnosić się do zasad prowadzenia selektywnej zbiórki odpadków albo też do warunków ulgi. Owa wadliwość konstrukcji tego uregulowania nie pozwala jednak na stwierdzenie, że w przepisie tym ustanowiono ulgę w opłacie za gospodarowanie odpadami. Ulga ta została bowiem ustanowiona § 1 pkt uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXVI/225/13 z dnia 20 czerwca 2012 r. w sprawie zmiany uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. Do zmienianej uchwały wprowadzono nim § 1 a w brzmieniu: stawka opłaty, o której mowa w § 1 ust. 2 ulega obniżeniu o 20% na każdego mieszkańca, jeżeli właściciel nieruchomości jest uczestnikiem Programu Wsparcia "Rodzina 3 +" w Gminie Łazy, którego zasady reguluje odrębna uchwała Rady Miejskiej w Łazach. Wskazana uchwała zmieniająca oraz uchwała, której przepis objęty jest zaskarżonym rozstrzygnięciem nadzorczym wydane zostały w tym samym dniu, jednakże uchwała zmieniająca opatrzona jest niższym numerem, a jej publikacji w Dzienniku Urzędowym dokonano pod pozycją wcześniejszą (4570). Kwestionowany w kontrolowanym przez Sąd rozstrzygnięciu nadzorczym § 5 uchwały w sprawie wprowadzenia Programu Wsparcia "Rodzina 3+" stwierdza jedynie, że przesłanką objęcia tą preferencją jest posiadanie "Karty Rodzinnej 3+". Przepis ten, w ocenie składu orzekającego, nie jest zatem samodzielną podstawą korzystania przez rodziny objęte wspomnianym programem z ulgi w opłacie za gospodarowanie odpadami. Ewentualne wyeliminowanie z obrotu prawnego § 1 a uchwały Rady Miejskiej w Łazach nr XXII/185/12 z dnia 28 grudnia 2012 r. w sprawie ustalenia stawki opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oznaczałoby (w razie niewprowadzenia w jego miejsce żadnej innej regulacji o podobnych skutkach) pozbawienie uczestników Programu Wsparcia "Rodzina 3 +" jakichkolwiek preferencji w zakresie ponoszenia opłat za gospodarowanie odpadami.
Słuszne jest zatem przekonanie skarżącej, że objęty zaskarżonym rozstrzygnięciem § 5 uchwały stanowi regulację dotyczącą funkcjonowania Programu Wsparcia "Rodzina 3 +" poprzez który skarżąca gmina zamierza realizować swoje zadania z zakresu pomocy społecznej. Przepis, którego nieważność stwierdzono w zaskarżonym rozstrzygnięciu nadzorczym nie jest zatem przejawem działalności jednostki samorządu terytorialnego w zakresie spraw finansowych określonych w art. 11 ust. 1 ustawy o regionalnych izbach obrachunkowych, która – zgodnie z art. 1 ust. 2 tej ustawy poddana została nadzorowi tych organów.
Zaskarżone rozstrzygnięcie nadzorcze wydał zatem organ niewłaściwy, co stanowi przesłankę jego uchylenia w oparciu o art. 148 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
O jego wykonalności Sąd orzekł na podstawie art. 152 tej ustawy, natomiast orzeczenie o kosztach postępowania wydano na podstawie art. 200 i art. 205 tej ustawy zasądzając na rzecz strony skarżącej koszty sądowe obejmujące w niniejszej sprawie wyłącznie koszty zastępstwa procesowego w wysokości określonej w § 18 ust. 1 pkt. 1 lit. c rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r., poz. 461)
