III SA/Kr 963/13

Uzasadnienie

Powiatowy Inspektor Sanitarny w dniu [...] 2012 r. wydał decyzję Nr [...], znak: [...] o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej u R. Z. pod postacią przewlekłego uszkodzenia łąkotki u osób wykonujących prace w pozycji klęczącej lub kucznej wymienionej w poz. 19/3 wykazu chorób zawodowych, będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł R. Z. Podnosił w nim, że podczas rozwożenia przesyłek motorowerem, zginanie i prostowanie kolana wykonywał ok. 200 razy na dzień, a nie na rok, jak to wynika z uzasadnienia zaskarżonej decyzji organu pierwszej instancji. Nie zgodził się z również z podanym ciężarem przesyłek. W jego ocenie ciężar ten został zaniżony, a faktyczny ciężar przesyłek listowych, paczek i pism reklamowych kształtował się w granicach od 25 do 30 kg, a nie jak napisano w uzasadnieniu od 5-15 kg. R. Z. zarzucił organowi pierwszej instancji, że w postępowaniu administracyjnym skupiono się wyłącznie na chorobie wymienionej w poz. 19/3 wykazu chorób zawodowych, podczas gdy badaniem USG stwierdzono u niego widoczny wysięk ścięgna mięśnia podłopatkowego i znaczne osłabienie, ścieńczenie ścięgna mięśnia nadgrzbietowego, co nie było brane pod uwagę, a schorzenie takie figuruje pod poz. 19/4 wykazu chorób zawodowych.

Wojewódzki Inspektor Sanitarny decyzją z dnia 27 czerwca 2013 r.. znak: [...], działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. w związku z art. 5 pkt 4a i art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (t.j.: Dz.U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263 z późn. zm. ) oraz § 8 ust. 1 i § 11 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. z 2009 r. Nr 105 poz. 869 z późn. zm.), utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję organu pierwszej instancji.

Organ ustalił, po zapoznaniu się z zebranym materiałem dowodowym i przytoczoną w odwołaniu argumentacją, że R. Z. był zatrudniony w następujących zakładach pracy:

- Kombinacie Budowlanym od 01.09.1987 r. do 31.08.1990 r. (zakład nie istnieje) - jako uczeń ZSB na stanowisku murarz - przynoszenie i podawanie cegły, zaprawy, kopanie w ziemi przekopów, wykonywanie wylewek;

- ZOZ Szpital Powiatowy od 03.12.1990 r. do 16.04.1996 r. (w tym 1,5 roku służba wojskowa) - jako palacz a następnie portier. Obowiązki palacza: obsługa spalarni odpadów medycznych, dostarczanie paliwa płynnego w ilości ok. 600-800 litrów/m-c z beczki do palników pieca przez ręczne pompowanie, przyjmowanie do spalenia odpadów medycznych, ich spalanie, mycie i dezynfekcja kotów, utrzymanie czystości w obrębie spalarni, obsługa pieców C.O., w okresie zimowym załadunek węgla przy pomocy łopaty na tzw. taczki "japonki", przewóz do pieców C.O., czyszczenie pieców (na zastępstwie). Obowiązki portiera: dozór nad obiektami szpitala, tzw. "obchody", utrzymanie porządku i przejazdu dróg, chodników, nadzór nad wjazdem i wyjazdem na teren szpitala. Czynności te nie były wykonywane w pozycji klęczącej i kucznej

- Hutniczym Przedsiębiorstwie [...] Spółka z o.o. od 22.04.1996 r. do 18.10.1996 r.(zakład nie istnieje) - jako murarz pieców i urządzeń przemysłowych - fugowanie i murowanie pieców;

- A - Rejonowy Urząd [...] - Urząd [...] w B od 21.10.1996 r. do 31.01.1997 r. - jako doręczyciel;

- A S.A. Oddział Rejonowy – Urząd Pocztowy w B obecnie A S.A. Region [...] ul. G, K od 11.03.1997 r. do 31.03.2011 r. - jako listonosz. Do jego obowiązków należało: przygotowywanie przesyłek listowo-pieniężnych, dostarczanie ww. przesyłek odbiorcom, rozliczanie się. Przygotowanie przesyłek listowo-pieniężnych oraz czynności związane z rozliczaniem się to praca biurowa. Czynności te zajmowały ok. 2,5 - 3 godzin/zm. roboczą. Natomiast dostarczanie przesyłek listowo-pieniężnych odbiorcom trwało 5 - 5,5 godzin dziennie. Przez pierwsze 2 lata pracy odwołujący się dostarczał przesyłki na terenach wiejskich (do 40 km) i miejskich nie korzystając z żadnych środków transportu, mimo zmiennych warunków atmosferycznych i pochyłego terenu. Ciężar torby doręczycielskiej wraz zawartością wynosił od 5 do 17 kg. Po 2 latach pracy R. Z. korzystając z motoroweru, przy jego zapalaniu musiał wielokrotnie zginać i prostować nogę w kolanie (ok. 200 razy na dzień). Dostarczanie przesyłek na terenie miast wiązało się z koniecznością wejścia z całym ciężarem maksymalnie na IV piętro i zejście z powrotem.

Organ podał, że jak wynika z analizy przeprowadzonej oceny narażenia zawodowego, R. Z. jako uczeń w Kombinacie Budowlanym, w Zakładzie Opieki Zdrowotnej na stanowisku palacz, portier, w Hutniczym Przedsiębiorstwie [...] jako murarz pieców, wykonywał ww. czynności według oceny Inspektora, które mogły powodować obciążenie układu ruchu (ręczne przepompowywanie paliwa przy obsłudze spalarni) i wymagały m.in. pozycji kucznej (załadunek i rozładunek paliwa, czyszczenie pieców, murowanie, bieżąca konserwacja i remont pieców) i klęczącej (układanie posadzki, fugowanie, spoinowanie) - (Protokół przesłuchania strony z dnia 19 marca 2012 r.). R. Z. ww. czynności wykonywał do roku 1996, a stwierdzenie przewlekłego uszkodzenia łąkotki u osób wykonujących prace w pozycji klęczącej lub kucznej jako choroby zawodowej jest możliwe do roku od zakończenia pracy w narażeniu zawodowym. W przypadku czynności wykonywanych na stanowisku pracy listonosza, doręczyciela nie ujawniono wykonywania pracy w pozycji klęczącej lub kucznej.

R. Z. był badany w Ośrodku Medycyny Pracy. Ośrodek ten w dniu [...] 2012 r. wydał orzeczenie lekarskie NR [...] o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej - przewlekłych chorób układu ruchu wywołanych sposobem wykonywania pracy; przewlekłego uszkodzenia łąkotki u osób wykonujących prace w pozycji klęczącej lub kucznej. W uzasadnieniu orzeczenia podano, że nie rozpoznano związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy chorobą a warunkami pracy. Analiza narażenia zawodowego w zakresie sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy - listonosz, doręczyciel nie ujawniła tego, że R. Z. wykonywał pracę w pozycji klęczącej lub kucznej. Ponadto, jednostka wskazała, że opisywane w dokumentacji medycznej zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych oraz stan po urazie skrętnym kolana prawego przemawiają przeciwko etiologii zawodowej stwierdzanego schorzenia. Brak jest zatem podstaw do rozpoznania choroby zawodowej.

W trybie odwoławczym R. Z. został skierowany do Instytutu Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego. Ten Instytut w dniu [...] 2012 r. wydał orzeczenie lekarskie nr [...] również o braku podstaw do rozpoznania u zainteresowanego choroby zawodowej - przewlekłej choroby układu ruchu wywołanych sposobem wykonywania pracy; przewlekłego uszkodzenia łąkotki u osób wykonujących prace w pozycji klęczącej lub kucznej. W uzasadnieniu podał, że całokształt obserwacji klinicznej przemawia za chorobą zwyrodnieniową obu stawów kolanowych z większym nasileniem po stronie prawej, która nie może być łączona ze sposobem wykonywania pracy. Brak zatem podstaw do rozpoznania przewlekłego uszkodzenia łąkotki u osób wykonujących prace w pozycji klęczącej lub kucznej.

Na podstawie powyższych orzeczeń oraz oceny narażenia zawodowego Powiatowy Inspektor Sanitarny w dniu [...] 2012 r., wydał decyzję Nr [...], znak: [...] o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej u pana R. Z. pod postacią przewlekłego uszkodzenia łąkotki u osób wykonujących prace w pozycji klęczącej lub kucznej - wymienionej w póz. 19/3 wykazu chorób zawodowych. Decyzja ta została zaskarżona przez pana R. Z. do Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego.

Organ odwoławczy stwierdził, że zgodnie z art. 2351 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks Pracy (t.j.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn.zm.) za chorobę zawodową uważa się chorobę, wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym". Aby zatem doszło do stwierdzenia u danej osoby choroby zawodowej, schorzenie tej osoby powinno być wykazane w wykazie chorób zawodowych załączonym do rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych oraz powinno być spowodowane narażeniem zawodowym, przy czym związek przyczynowy między schorzeniem i narażeniem zawodowym powinien być stwierdzony bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem. Wydane na podstawie art. 237 § 1 pkt 3-6 i § [1] ustawy - Kodeks pracy - rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz. U. Nr 105, poz. 869 z późn. zm.) określa sposób i tryb postępowania dotyczący rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych. Osoba zainteresowana, której dotyczy podejrzenie winna być skierowana na badanie w celu rozpoznania choroby zawodowej do właściwej jednostki orzeczniczej. Następstwem wykonanego tam badania jest orzeczenie lekarskie o rozpoznaniu choroby zawodowej bądź o braku podstaw do jej rozpoznania wydane na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego. Bez wskazanych wyżej opinii lekarskich bądź sprzecznie z tymi opiniami organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie może dokonać we własnym zakresie rozpoznania choroby i ustalenia, czy rozpoznane schorzenie mieści się w wykazie chorób zawodowych, co nie oznacza zwolnienia organu orzekającego od obowiązku dokonania oceny orzeczenia lekarskiego w granicach wskazanych w art. 80 k.p.a. Organ nie może bowiem oprzeć swego rozstrzygnięcia w sprawie na opinii lekarskiej lakonicznej treści, nie zawierającej przekonującego i należytego uzasadnienia, bądź sprzecznej z przepisami prawa.

Zgodnie z § 8 ust. 1 cytowanego wyżej rozporządzenia właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny wydaje decyzję o stwierdzeniu albo o braku podstaw do stwierdzenia choroby zawodowej na podstawie materiału dowodowego, a w szczególności danych zawartych w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika.

Podkreślono w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, że w sprawie orzekały dwie jednostki I i II szczebla diagnostycznego właściwe do rozpoznawania chorób zawodowych, tj. Ośrodek Medycyny Pracy oraz Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego - placówka naukowo-badawcza resortu zdrowia i opieki społecznej rozstrzygająca w sprawach spornych i wątpliwych, której orzeczenie jest merytorycznie ostateczne. Obie jednostki orzecznicze nie rozpoznały u R. Z. schorzenia figurującego pod poz. 19/3 wykazu chorób zawodowych, tj. przewlekłych chorób układu ruchu wywołanych sposobem wykonywania pracy; przewlekłego uszkodzenia łąkotki u osób wykonujących prace w pozycji klęczącej lub kucznej.

Odwołanie R. Z. nie wniosło żadnych nowych faktów, które mogłyby mieć wpływ na sposób rozstrzygnięcia sprawy. Odnosząc się do zarzutów odwołania stwierdzono, że Powiatowy Inspektor Sanitarny w piśmie przekazującym z dnia 29 września 2012 r. przyznał rację odwołującemu się, w zakresie ilości powtórzeń zginania i prostowania kolana przy rozwożeniu przesyłek, gdyż błędnie odczytany został zapis w dokumentacji z przesłuchania R. Z. (protokół przesłuchania strony z dnia 19 marca 2012 r.), co skutkowało błędnym zapisem dotyczącym tej czynności. To uchybienie zostało naprawione w postępowaniu odwoławczym przez organ II instancji i prawidłowy zapis został zamieszczony w decyzji organu II instancji.

W kwestii dotyczącej ciężaru dostarczanych przesyłek A S.A Centrum Zarządzania Kadrami w informacji przekazanej do protokołu z dnia 26 czerwca 2012 r. podano, że ciężar torby doręczycielskiej wraz z przesyłkami wynosi od 5 do 15 kg, a w pojedynczych przypadkach do 17 kg. Powyższą informację przyjęto jako urzędowe potwierdzenie ciężaru doręczonych przez listonoszy przesyłek.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami przedmiotem rozpoznania i stwierdzenia choroby zawodowej jest jednostka chorobowa wymieniona w zgłoszeniu podejrzenia choroby zawodowej przesłanym przez jednostkę orzeczniczą I szczebla diagnostycznego. W przesłanym z Ośrodka Medycyny Pracy zgłoszeniu podejrzenia choroby zawodowej R. Z. wymieniono przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy - przewlekłe uszkodzenie łąkotki u osób wykonujących prace w pozycji klęczącej lub kucznej z poz. 19/3 wykazu chorób zawodowych. Stwierdzenie zatem choroby zawodowej może dotyczyć tylko i wyłącznie wystąpienia objawów chorobowych charakterystycznych dla schorzenia figurującego w wykazie pod poz. 19/3. Brak jest zatem podstaw do uwzględnienia zarzutów zgłaszanych w odwołaniu o ograniczonym rozpatrzeniu dolegliwości występujących u R. Z. w zakresie innym niż wskazanym w zgłoszeniu podejrzenia choroby zawodowej z dnia 14 grudnia 2011 r.

W ocenie Inspektora zgromadzony materiał dowodowy został rozpatrzony w sposób wnikliwy i wyczerpujący. Orzeczenie lekarskie i opinie uzupełniające w sposób jasny, jednoznaczny i spójny uzasadniają treść dokonanego rozstrzygnięcia.

Nadmieniono, że w gestii organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej leży tylko ocena orzeczeń lekarskich jako materiału dowodowego w sprawie, natomiast brak jest uprawnień do podważania ustalonych przez lekarzy rozpoznań klinicznych.

Skargę na powyższą decyzję Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego z dnia 27 czerwca 2013 r.. znak: [...] wniósł do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie R. Z.

Zakwestionowanej decyzji skarżący zarzucił naruszenie art. 77 § 1 k.p.a., art. 80 k.p.a., 138 § 2 pkt 1 k.p.a., art. 107 § 3 w zw. z art. 140 k.p.a. poprzez utrzymanie w mocy decyzji organu I instancji i brak ustosunkowania się do zarzutów dowołania. Wniósł o uchylenie zaskarżonej decyzji jak i decyzji ją poprzedzającej.

Zaskarżając powyższe rozstrzygnięcie, skarżący podniósł, że przedmiotem ustaleń państwowej inspekcji sanitarnej w ramach procedury dotyczącej stwierdzenia choroby zawodowej powinien być charakter schorzenia w kontekście chorób wymienionych w wykazie, warunki pracy w świetle narażenia zawodowego na powstanie tej choroby oraz związek przyczynowy między chorobą a tymi warunkami. Tymczasem Państwowa Inspekcja Sanitarna, a w ślad za nią Wojewódzki Inspektor Sanitarny skoncentrowali się wyłącznie na chorobie wymienionej pod poz. 19/3, podczas gdy skarżący w odwołaniu podnosił, że pozostaje w leczeniu poradni chirurgii ogólnej, gdzie badaniem USG stwierdzono u niego widoczny wysięk śródstawowy w obrębie stawu ramienno-łopatkowego, widoczny obrzęk ścięgna mięśnia podłopatkowego i znaczne osłabienie, ścieńczenie ścięgna mięśnia nadgrzebieniowego. Te okoliczności w ogóle nie były brane pod uwagę, a powinny z uwagi na to, że schorzenie to jest wymienione pod poz. 19/4.

Organy miały więc obowiązek dokładnie zbadać istnienie tych przesłanek, korzystając z dostępnych środków dowodowych, zwłaszcza że w trakcie postępowania skarżący przedstawiał merytoryczne argumenty na ich poparcie. Nie zajmując w tym zakresie stanowiska, organy naruszyły zatem art: 77 § 1 i art. 80 k.p.a. Utrzymując w mocy zaskarżoną decyzję Wojewódzki Inspektor Sanitarny dopuścił się naruszenia art. 138 § 1 pkt 1 i art. 107 w związku z art. 140 k.p.a. Organ drugiej instancji ograniczył się bowiem do powielenia stanowiska Powiatowego Inspektora Sanitarnej, w szczególności powyższy organ nie ustosunkował się w uzasadnieniu decyzji do zarzutów zawartych w odwołaniu, a mianowicie faktu stwierdzenia choroby zawodowej w świetle art. 2351 k.p., w poz. 19/4 wykazu chorób zawodowych.

W odpowiedzi na skargę Wojewódzki Inspektor Sanitarny wniósł o jej oddalenie w pełni podtrzymując swoje stanowisko zawarte w uzasadnieniu zakwestionowanej decyzji.

Wojewódzki Sąd administracyjny w Krakowie zważył, co następuje:

Podstawowa zasada polskiego sądownictwa administracyjnego została określona w art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych, zgodnie z którym sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę legalności działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej. Zgodnie z treścią art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j.: Dz.U. z 2012 r., poz. 270) Sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia, nie będąc jednocześnie – z mocy art. 134 § 1 cytowanej ustawy - związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

W świetle art. 2351 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t.j.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) za chorobę zawodową uważa się schorzenie ujęte w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że choroba została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy zwanych "narażeniem zawodowym". Na podstawie delegacji ustawowej, zawartej w art. 237 § 1 Kodeksu pracy Rada Ministrów wydała rozporządzenie z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych, które weszło w życie 3 lipca 2009 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 105, poz. 869, zwane dalej rozporządzeniem w sprawie chorób zawodowych).

Stosownie do treści tego rozporządzenia na pojęcie choroby zawodowej składają się dwa elementy: wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych schorzenia wymienionego w wykazie chorób zawodowych oraz istnienie związku przyczynowego objętej wykazem choroby z warunkami wykonywanej pracy. We wskazanym rozporządzeniu w sprawie chorób zawodowych, co do niektórych schorzeń sprecyzowano dodatkowo, że ów związek przyczynowy upoważniający do rozpoznania choroby zawodowej istnieje jedynie wówczas, gdy udokumentowane objawy chorobowe wystąpiły w czasie istnienia narażenia zawodowego albo w okresie nie dłuższym niż wskazany w tym rozporządzeniu. Aby zatem doszło do stwierdzenia u danej osoby choroby zawodowej, schorzenie tej osoby powinno być wykazane w wykazie chorób zawodowych załączonych do rozporządzenia oraz powinno być spowodowane narażeniem zawodowym, przy czym związek przyczynowy między schorzeniem i narażeniem zawodowym powinien być stwierdzony bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem. W przypadku ustalenia, że rozpoznana u pracownika choroba jest wymieniona w wykazie chorób zawodowych, ocena warunków jego pracy musi zatem wykazać bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że pracę wykonywał w warunkach narażających na powstanie tej choroby zawodowej albo w związku ze sposobem wykonywania pracy, zwanych "narażeniem zawodowym".

Rozpoznanie choroby zawodowej u pracownika lub byłego pracownika może nastąpić w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym albo po zakończeniu pracy w takim narażeniu, pod warunkiem wystąpienia udokumentowanych objawów chorobowych w okresie ustalonym w wykazie chorób zawodowych. Choroba zawodowa jest więc pojęciem prawnym, oznaczającym zachorowanie, które pozostaje w związku przyczynowym z pracą. Przyczyną ją wywołującą jest tylko i wyłącznie sama praca, jej rodzaj, charakter i warunki jej wykonywania. Z tego powodu choroby zawodowe są przewidywalne, a owe przewidywalne uszkodzenia zdrowia zostały ujęte w tzw. wykazie chorób zawodowych.

Obowiązkiem organów administracji w przedmiotowym postępowaniu było ustalenie trzech elementów, a mianowicie czy rozpoznana choroba jest chorobą wymienioną w wykazie chorób zawodowych czy u skarżącego wystąpiło to schorzenie albo jego następstwa oraz czy bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem można stwierdzić, że choroba została spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy albo w związku ze sposobem wykonywania pracy.

W powyższym zakresie ustalenia stanu faktycznego poczynione muszą być zgodnie z przepisami prawa procesowego. W myśli art. 7 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) - Kodeks postępowania administracyjnego (k.p.a.), wyrażającego między innymi zasadę prawdy obiektywnej, organ orzekający winien podjąć wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy. W tym celu, stosownie do wymogów określonych przepisem art. 77 § 1 k.p.a., organ obowiązany jest w sposób wyczerpujący zebrać i rozpatrzyć cały materiał dowodowy. Ocena tak zebranego materiału powinna być dokonana w granicach prawem przewidzianej swobody. Stosownie do art. 80 k.p.a., organ ocenia na podstawie całokształtu materiału dowodowego, czy dana okoliczność została udowodniona, czemu należy dać wyraz w uzasadnieniu decyzji poprzez wskazanie faktów, które uznano za udowodnione, dowodów, na których się oparto oraz przyczyn z powodu których innym dowodom odmówiono wiarygodności i mocy dowodowej (art. 107 § 3 K.p.a.). Przy czym, według art. 75 § 1 k.p.a., jako dowód należy dopuścić wszystko co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

Postępowanie w niniejszej sprawie zostało wszczęte z urzędu po otrzymaniu zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej pochodzącego od Ośrodka Medycyny Pracy z dnia 14 grudnia 2011 r., a podpisanego przez lekarza A. M. Z treści § 3 i § 4 rozporządzenia wynika, że podstawą wszczęcia postępowania w sprawie ustalenia choroby zawodowej jest treść zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej, którego – zgodnie z § 3 ust. 2 rozporządzenia - dokonuje się na formularzu określonym w przepisach wydanych na podstawie art. 237 § 4 pkt 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. Przepisy te zawarte są w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie sposobu dokumentowania chorób zawodowych i skutków tych chorób (t.j.: Dz.U. z 2013 r., poz. 1379). Z § 3 pkt 1 i Załącznika Nr 1 tego rozporządzenia wynika, że zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej obejmuje m.in. pełną nazwę choroby zawodowej, której dotyczy zgłoszenie oraz wskazanie pozycji w wykazie chorób zawodowych określonym w przepisach w sprawie chorób zawodowych, wydanych na podstawie art. 237 § 1 pkt 3-6 i § 11 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy. W konsekwencji analizy powyższych regulacji należy stwierdzić, że postępowanie wszczęte na wniosek zgłoszenia podejrzenia choroby zawodowej dotyczy konkretnej choroby zawodowej wskazanej w zgłoszeniu, a nie – jak uważa skarżący – ustalenia niezależnie od treści zgłoszenia, czy skarżący dotknięty jest którąś z chorób zawodowych wymienionych w wykazie tych chorób. Nie ma przeszkód, aby w sprawie podejrzenia innych chorób zawodowych toczyły się odrębne postępowania w wyżej wskazanym trybie.

Postępowanie zakończone zaskarżoną decyzją dotyczyło sprawy ustalenia choroby zawodowej wymienionej w punkcie 19/3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych, tj. "przewlekłego uszkodzenia łąkotki u osób wykonujących pracę w pozycji klęczącej lub kucznej". Jednocześnie wskazano, że "okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym" wynosi w przypadku tego schorzenia 1 rok.

Podstawą wydania przez inspektora sanitarnego decyzji w sprawie choroby zawodowej jest orzeczenie lekarskie wydane przez upoważnioną jednostkę służby zdrowia i wyniki dochodzenia epidemiologicznego. Opierając się na orzeczeniach lekarskich, orzekające w niniejszej sprawie organy administracyjne stwierdziły, że skoro upoważnione do rozpoznawania chorób zawodowych jednostki służby zdrowia nie znalazły podstaw do rozpoznania choroby zawodowej, również inspektor sanitarny nie mógł wydać pozytywnej decyzji.

Podnieść jednak należy, że przedmiotowe orzeczenia lekarskie wydawane na użytek postępowania w sprawie chorób zawodowych są w istocie opiniami w rozumieniu art. 84 § 1 kodeksu postępowania administracyjnego i jak każdy dowód winny być przez organ wszechstronnie ocenione. Bez tej opinii bądź sprzecznie z tą opinią organ administracji nie może dokonać we własnym zakresie rozpoznania choroby i ustalenia, czy rozpoznane schorzenie mieści się w wykazie chorób zawodowych. Nie oznacza to jednak zwolnienia organu orzekającego od obowiązku dokonania oceny opinii biegłego w granicach wskazanych w art. 80 k.p.a. Stanowisko takie jest ugruntowane w orzecznictwie administracyjnym (por. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 4 sierpnia 2011 r., sygn. akt III SA/Gd 244/11, wyrok WSA w Krakowie z dnia 18 listopada 2010 r., sygn. akt III SA/Kr 546/10). Organ ma obowiązek kontrolować, czy wydane orzeczenia wyjaśniły istotne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności wymagające wiadomości specjalnych. Orzeczenie lekarskie musi w sposób wszechstronny i przekonujący wyjaśniać wszystkie wątpliwości. Opinia jednostki uprawnionej do rozpoznawania chorób zawodowych powinna zawierać merytoryczne uzasadnienie stanowiska z odniesieniem się nie tylko do wyników badań tej jednostki, ale również do innych zebranych dowodów. Nie są wystarczające do rozstrzygnięcia sprawy orzeczenia lekarskie, które nie odnoszą się w sposób szczegółowy do całości zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie. Organ nie może oprzeć rozstrzygnięcia na opinii lekarskiej lakonicznej, nie zawierającej przekonującego uzasadnienia, wywołującej wątpliwości bądź sprzecznej z przepisami prawa. Opinie lekarskie zawierające rozbieżności czy sprzeczności, nie pozwalające organowi na jednoznaczne rozstrzygnięcie i wydanie decyzji w sprawie, muszą być poprawione lub uzupełnione. W przypadku takich opinii, organ zobowiązany jest wezwać biegłych lekarzy do uzupełnienia opinii w kierunku przez siebie wskazanym bądź z urzędu zasięgnąć opinii innej placówki naukowej służby zdrowia z zakreśleniem jej okoliczności, jakie winny być w opinii ustalone. Organ ma w takiej sytuacji obowiązek uzupełnienia materiału dowodowego, a w razie potrzeby może zwracać się do lekarzy jednostek orzeczniczych o wyjaśnienie. Z § 8 ust. 1 rozporządzenia w sprawie chorób zawodowych wynika, że podstawę do wydania przez właściwego państwowego inspektora sanitarnego decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej lub braku podstaw do jej stwierdzenia stanowi materiał dowodowy, a w szczególności dane zawarte w orzeczeniu lekarskim oraz formularzu oceny narażenia zawodowego pracownika lub byłego pracownika. Jeżeli zaś właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny przed wydaniem decyzji uzna, że materiał dowodowy, o którym mowa w ust. 1 jest niewystarczający do wydania decyzji, może żądać od lekarza, który wydał orzeczenie lekarskie, dodatkowego uzasadnienia tego orzeczenia lub wystąpić do jednostki orzeczniczej II stopnia o dodatkową konsultację oraz podjąć inne czynności niezbędne do uzupełnienia tego materiału.

Zdaniem organów administracyjnych orzekających w niniejszej sprawie, dwie jednostki I i II szczebla diagnostycznego właściwe do rozpoznawania chorób zawodowych, tj. Ośrodek Medycyny Pracy oraz Instytut Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego - placówka naukowo-badawcza resortu zdrowia i opieki społecznej rozstrzygająca w sprawach spornych i wątpliwych nie rozpoznały u skarżącego schorzenia figurującego pod poz. 19/3 wykazu chorób zawodowych, tj. przewlekłych chorób układu ruchu wywołanych sposobem wykonywania pracy - przewlekłego uszkodzenia łąkotki u osób wykonujących prace w pozycji klęczącej lub kucznej. W ocenie Sądu jednakże, wydane w niniejszej sprawie opinie lekarskie, na których obydwa orzekające w sprawie organy administracyjne oparły swe rozstrzygnięcia, nie spełniają wskazanych powyżej wymogów, w szczególności zaś nie zawierają pełnego, przekonującego i jednoznacznego uzasadnienia przyjętego stanowiska. Orzeczenie lekarskie Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy z dnia [...] 2012 r. Nr [...] zawiera w istocie – po przytoczeniu podstawy prawnej – jedynie trzy merytoryczne i bardzo ogólne zdania uzasadnienia braku podstaw stwierdzenia choroby zawodowej. Podano w nim, że "analiza narażenia zawodowego pacjenta w zakresie sposobu wykonywania pracy na stanowisku pracy listonosz, doręczyciel nie ujawniła takiego narażenia zawodowego (pacjent nie wykonywał pracy w pozycji klęczącej lub kucznej). Ponadto opisywane w dokumentacji medycznej zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych oraz stan po urazie skrętnym kolana prawego przemawiają przeciwko etiologii zawodowej stwierdzonego schorzenia. Nie pozwala to na rozpoznanie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy chorobą a warunkami pracy. Brak zatem podstaw do rozpoznania choroby zawodowej". Z kolei Instytut Medycyny Pracy, który w dniu [...] 2012 r. wydał orzeczenie lekarskie Nr [...] o braku podstaw do rozpoznania choroby zawodowej wskazał, że "według karty oceny narażenia zawodowego na stanowisku doręczyciel, listonosz, badany nie wykonywał pracy w pozycji klęczącej i kucznej. W trakcie obecnej obserwacji klinicznej poddano analizie dostępną dokumentację medyczną pacjenta, w tym radiologiczną, przeanalizowano również dane odnośnie warunków jego pracy zawodowej pod katem obciążenia układu ruchu, przeprowadzono konsultację ortopedyczną. Całokształt operacji klinicznej przemawia za chorobą zwyrodnieniową obu stawów kolanowych z większym nasileniem po stronie prawej, która nie może być łączona ze sposobem wykonywania pracy. Brak zatem podstaw do rozpoznania przewlekłego uszkodzenia łąkotki u osób wykonujących pracę w pozycji klęczącej lub kucznej".

Przytoczona treść uzasadnień wydanych w niniejszej sprawie opinii lekarskich, wywołuje istotne wątpliwości co do powodów rozstrzygnięcia. Nie uzasadniono zwłaszcza z medycznego punktu widzenia dlaczego stwierdzenie choroby zwyrodnieniowej obu stawów kolanowych z większym nasileniem po stronie prawej, nie może być łączone ze sposobem wykonywania pracy, skoro właśnie sposób wykonywania pracy wzbudził wątpliwości lekarza zgłaszającego podejrzenie choroby zawodowej, który w skierowaniu na badania z dnia 15 września 2011 r. wskazywał na przeciążenia stawu kolanowego prawego w związku z pracą listonosza, na częste klęknięcia z ciężka torbą oraz pracę na motorowerze w pozycji kucznej. Kilkuzdaniowe, arbitralne uzasadnienia opinii lekarskich, budzą wątpliwości co do przyczyn nieuznania rozpoznawanego u skarżącego schorzenia układu ruchu za zawodowe. Nie zostało w sposób jednolity przez obydwa ośrodki medyczne, jednoznaczny i nie budzący wątpliwości wyjaśnione, z jakiego powodu stwierdzane u skarżącego schorzenie nie ma zawodowej etiologii. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym zasadnie wskazuje się, że skoro orzeczenie lekarskie stanowi środek służący stwierdzeniu choroby zawodowej, to nie może ono budzić żadnych wątpliwości w odniesieniu do diagnozowanej jednostki chorobowej. Organ nie może oprzeć swego rozstrzygnięcia na opinii lekarskiej nie zawierającej pełnego i wyczerpującego uzasadnienia oraz wyjaśnienia, w sposób zrozumiały dla stron, zajętego w niej przez lekarzy stanowiska (por. wyrok NSA z dnia 15 czerwca 2012 r., II OSK 859/12, LEX nr 1216779). Mając taką opinię, organ zobowiązany jest wezwać lekarzy do uzupełnienia opinii w kierunku przez siebie wskazanym bądź z urzędu zasięgnąć opinii innej placówki naukowej służby zdrowia z zakreśleniem jej okoliczności, jakie winny być w opinii ustalone (por. wyrok WSA w Gdańsku z dnia 16 grudnia 2010 r., III SA/Gd 403/10; wyrok WSA w Krakowie z dnia 16 stycznia 2013 r., III SA/Kr 570/12). W orzecznictwie zwraca się również uwagę, że w razie ustalenia przez właściwego lekarza, że rodzaj rozpoznanej u pracownika choroby mieści się w wykazie, a pracownik świadczył pracę w warunkach narażenia zawodowego, które w świetle dostępnej wiedzy medycznej mogą tę chorobę wywoływać, tak lekarz, jak i organy inspekcji sanitarnej obowiązane są uznać takie schorzenie za chorobę zawodową. Domniemanie to upada, jeżeli zebrany materiał dowodowy pozwala jednoznacznie lub z wysokim prawdopodobieństwem wykluczyć taki związek przyczynowo-skutkowy, to znaczy wskazać inną niż zawodowa etiologię choroby (por. wyrok WSA w Lublinie z dnia 22 marca 2012 r., III SA/Lu 769/11, LEX nr 1139314).

Z analizy uzasadnień decyzji organów obydwu instancji wynika, że organy nie tylko bezkrytycznie oparły się na wskazanych wyżej lapidarnych opiniach lekarskich, lecz także nie dokonały oceny pozostałej dokumentacji znajdującej się w aktach sprawy. Organ pierwszej instancji w motywach swojego rozstrzygnięcia nawiązał wyłącznie do orzeczenia lekarskiego Wojewódzkiego Ośrodka Medycyny Pracy z dnia [...] 2012 r. Nr [...] oraz Instytutu Medycyny Pracy z dnia [...] 2012 r. Nr [...] nie dokonując ich oceny. Również organ odwoławczy, mimo podkreślenia w uzasadnieniu konieczności oceny całego materiału dowodowego sprawy, oparł się na wskazanych wyżej orzeczeniach nie dokonując ich oceny, a odnotowując jedynie, że obie jednostki orzecznicze są zgodne co do braku do stwierdzenia choroby zawodowej skarżącego. Nie można również uznać, że sam fakt złożenia oświadczenia do protokołu z dnia 26 czerwca 2012 r. przez przedstawicieli A S.A. Sekcja Zarządzania Kadrami co do ciężaru torby doręczycielskiej korzysta ze szczególnej mocy dowodowej. Oświadczenie to podlegało ocenie organów w kontekście całokształtu materiału dowodowego sprawy, w tym również oświadczeń skarżącego. Postępowania wyjaśniającego w tym kierunku organy nie przeprowadziły.

W konsekwencji powyższych ustaleń należy stwierdzić, że organy obydwu instancji nie wyjaśniając wszystkich istotnych w sprawie okoliczności, w tym bezkrytycznie przyjmując budzące wątpliwości uzasadnienia orzeczeń lekarskich, a także nie prezentując w uzasadnieniach swoich rozstrzygnięć wyników przeprowadzonej w sprawie oceny całokształtu dokumentacji sprawy z jednoczesną argumentacją, która pozwoliłaby ocenić prawidłowość tej oceny, naruszyły przepisy postępowania administracyjnego – art. 7, art. 77 § 1, art. 107 § 3 k.p.a. Uchybienia te miały istotny wpływ na wynik sprawy, gdyż w sposób bezpośredni zdeterminowały treść wydanych w sprawie decyzji, które na tym etapie postępowania należy ocenić jako przedwczesne.

Zgodnie z treścią art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia.

W przedmiotowej sprawie należy stwierdzić, że wskazane wyżej uchybienia dotyczą decyzji organów obydwu instancji i nie mogą być konwalidowane w postępowaniu przed organem drugiej instancji, gdyż działanie takie naruszałoby zasadę dwuinstancyjności postępowania administracyjnego. W związku z tym uchylenie decyzji organów obydwu instancji jest niezbędne dla końcowego załatwienia sprawy.

Przy ponownym rozpatrywaniu sprawy, organy winny w sposób prawidłowy przeprowadzić postępowanie administracyjne poprzedzające wydanie rozstrzygnięcia w przedmiocie choroby zawodowej, zwłaszcza dokonać oceny orzeczeń lekarskich z dnia [...] 2012 r. Nr [...] i z dnia [...] 2012 r. Nr [...] i usunąć pojawiające się na ich tle wątpliwości, a także dokonać oceny całokształtu dokumentacji zgromadzonej w sprawie podając szczegółowe motywy dokonanej oceny.

W tym stanie rzeczy - mając na uwadze treść art. 145 § 1 pkt 1c w związku z art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi należało uchylić zaskarżoną decyzję, jak i poprzedzającą ją decyzję organu pierwszej instancji.