I SA/Wa 1003/13

Uzasadnienie

Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa decyzją z dnia [...] stycznia 2013 r.,

nr [...], uzupełnioną postanowieniem z dnia [...] lutego 2013 r., po rozpatrzeniu odwołania Miasta W. od decyzji Wojewody [...] z dnia [...] sierpnia 2011 r., nr [...], odmawiającej stwierdzenia nabycia z mocy prawa przez Dzielnicę Gminę [...] prawa własności nieruchomości położonej w W. przy ul. [...], oznaczonej w ewidencji gruntów w obrębie ewidencyjnym [...] jako działka nr [...] – uchyliła zaskarżoną decyzję w całości i stwierdziła nabycie z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. przez Dzielnicę Gminę [...] prawa własności zabudowanej nieruchomości położonej w W. przy ulicy [...], oznaczonej w ewidencji gruntów w obrębie ewidencyjnym [...] jako działka

nr [...] (obecnie działki nr [...]) z wyłączeniem składników, o których mowa w art. 49 K.c., stanowiących własność przedsiębiorstwa.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie sprawy.

Wojewoda [...] decyzjami nr [...] z dnia [...] stycznia 2007 r. i nr [...] z dnia [...] stycznia 2007 r. odmówił stwierdzenia nabycia przez Dzielnicę - Gminę [...] z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 roku prawa własności nieruchomości położonej w W. przy ul. [...].

Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa decyzją nr [...] z dnia [...] czerwca 2007 r., po rozpatrzeniu odwołania Miasta W. uchyliła ww. decyzje Wojewody [...] i przekazała sprawę organowi pierwszej instancji do ponownego rozpatrzenia.

Wojewódzki Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 23 listopada 2007 r., sygn. akt. I SA/Wa 1403/07, po rozpatrzeniu skargi Zakładów [...] S.A.

w W., oddalił skargę na decyzję KKU z dnia [...] czerwca 2007 r.

Po ponownym rozpatrzeniu sprawy Wojewoda [...] wspomnianą wyżej decyzją z dnia [...] sierpnia 2011 r. odmówił komunalizacji z mocy prawa działki nr [...], w oparciu o art. 18 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. – Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 32, poz. 191 ze zm.) – dalej: ustawa komunalizacyjna.

Mając na uwadze zalecenia zawarte w decyzji Komisji z dnia [...] czerwca 2007 r. oraz w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 23 listopada 2007 r. Wojewoda [...] stwierdził, że przedmiotowa nieruchomość stanowiła w dniu

27 maja 1990 roku własność ogólnonarodową (państwową). Własność nieruchomości o powierzchni [...] m2 Skarb Państwa nabył przez zasiedzenie z dniem 1 stycznia 1966 r. na podstawie postanowienia Sądu Rejonowego dla Miasta W. z dnia

[...] kwietnia 2002 r., [...], z wniosku Starosty Powiatu W. z udziałem "[...]" S.A. i dla tej części nieruchomości została założona w 2005 r. księga wieczysta [...]. Własność części nieruchomości o powierzchni [...] m2 stanowiącej obecnie działkę ewidencyjną nr [...] w obrębie [...] Skarb Państwa nabył na podstawie decyzji Urzędu Dzielnicowego [...]

Nr [...] z dnia [...] listopada 1979 r. orzekającej o wywłaszczeniu nieruchomości pod rozbudowę Zakładów [...] im. [...] na wniosek ww. zakładów, a własność pozostałej część nieruchomości o powierzchni [...] m2 na podstawie umowy darowizny zawartej w formie aktu notarialnego Rep. [...] z dnia [...] marca 1943 r. W karcie inwentaryzacyjnej Nr [...], opisującej nieruchomość, przedłożonej przez Miasto W., wpisano Zakłady M. [...]S.A. jako władającego bez tytułu prawnego.

Z ekspertyzy sporządzonej przez dr inż. R. P. z Zakładu Fotogrametrii, Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej Wydziału Geodezji i Kartografii [...] z dnia [...] czerwca 2011 r. wynika, że w skład dawnej działki ewidencyjnej nr [...] o powierzchni [...] ha [...] m² wchodzi obecnie działek o numerach [...]. Dawna działka ewidencyjna nr [...] na podstawie wykazu zmian ewidencyjnych została wydzielona na grunt niehipotekowany nazywany jako [...]. Teren ten opisany jest jako niehipotekowany lub jako [...] - grunt niehipotekowany - Grunty Zarządu [...]. Działka nr [...] o powierzchni [...] ha [...] m² powstała w wyniku decyzji z dnia [...] stycznia 2005 r. orzekającej o wprowadzeniu zmiany w ewidencji gruntów z dawnej działki ewidencyjnej nr [...] na podstawie opracowania geodezyjnego zaewidencjonowanego pod Nr [...]. W obecnie obowiązującej ewidencji gruntów dawnej działce ewidencyjnej [...] o powierzchni [...] ha [...] m2 odpowiadają działka ewidencyjna [...] o powierzchni [...] ha [...] m2 i działka ewidencyjna [...] o powierzchni [...] m2, powstałe w wyniku podziału zatwierdzonego decyzją Prezydenta Miasta W. z dnia [...] czerwca

2006 r. wg mapy [...].

W związku w powyższym Wojewoda wskazał, że w dniu 27 maja 1990 r. istniała działka ewidencyjna nr [...] o powierzchni [...] ha [...] m2, ale w jej skład wchodziło kilka nieruchomości. W kwestii powierzchni działki ewidencyjnej nr [...] w obrębie [...]podniesionej w wyroku WSA z dnia 23 listopada 2007 r. Wojewoda wyjaśnił, że zgodnie z zaświadczeniem wydanym z upoważnienia Prezydenta Miasta W. powierzchnia [...] ha [...] m2 wykazana w postanowieniu Sądu Rejonowego dla Miasta W. z dnia [...] kwietnia 2002 r., [...], stwierdzającym zasiedzenie przez Skarb Państwa odpowiada działce [...], która stanowi część działki ewidencyjnej nr [...].

Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy komunalizacyjnej, jeżeli dalsze przepisy nie stanowią inaczej, mienie ogólnonarodowe (państwowe) należące do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego oraz przedsiębiorstw państwowych, zakładów i innych jednostek organizacyjnych podporządkowanych tym organom staje się w dniu wejścia w życie ustawy, a więc w dniu 27 maja 1990 r., z mocy prawa mieniem właściwych gmin. Rozpoznając wniosek złożony w trybie powołanego przepisu w pierwszej kolejności należy zbadać, czy mienie, którego dotyczy wniosek komunalizacyjny, należało w dniu wejścia w życie omawianej ustawy, czyli w dniu 27 maja 1990 r. do rad narodowych i terenowych organów administracji państwowej stopnia podstawowego, czy też należało do przedsiębiorstwa, dla którego organem założycielskim w dniu 27 maja 1990 r. był naczelny organ administracji państwowej i z tego tytułu było wyłączone z komunalizacji.

Wojewoda wskazał, że przedsiębiorstwa państwowe przed dniem 27 maja

1990 r. uzyskiwały nieruchomości gruntowe w zarząd m. in. na podstawie dekretu z dnia 26 kwietnia 1949 r. o nabywaniu i przekazywaniu nieruchomości niezbędnych dla realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz. U. Nr 27, poz. 197 ze zm.) oraz w trybie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 sierpnia 1949 r. w sprawie przekazywania nieruchomości niezbędnych do realizacji narodowych planów gospodarczych (Dz. U. Nr 47, poz. 354).

Zarządzeniem Ministra Przemysłu Ciężkiego z dnia [...] czerwca 1951 r. wydanym na podstawie art. 1 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. Nr 49, poz. 439) utworzone zostało przedsiębiorstwo państwowe "[...]". Zgodnie z § 4 ww. zarządzenia przedsiębiorstwo prowadzone jest w ramach narodowych planów gospodarczych i rozlicza się z budżetem Państwa poprzez budżet centralny. Zwierzchni nadzór nad przedsiębiorstwem sprawuje Minister Przemysłu Ciężkiego. Przedsiębiorstwu przydzielono do prowadzenia [...] w W.

. Wojewoda wskazał, iż wykonana ekspertyza wykazała, że lokalizacja obecnej działki ewidencyjnej nr [...] w obrębie [...] jest zgodna z dawną lokalizacją obiektu o nazwie "[...]" i stanowi jego część. Obiekt o takiej nazwie występuje na przedwojennych mapach kartograficznych i zawsze jest kwalifikowany do kategorii terenów państwowych przeznaczonych na cele wojskowe. Podsumowując, organ pierwszej instancji wskazał, że określenie "[...]", które występuje w Zarządzeniu Ministra Przemysłu Ciężkiego z dnia [...] czerwca 1951 r. stanowi dostateczne i jedyne precyzyjne oznaczenie badanej nieruchomości. Następcą prawnym ww. przedsiębiorstwa – po kolejnych zmianach struktury organizacyjnej, w tym rozbudowie oraz zmianach nazwy – było utworzone Zarządzeniem Nr [...] Ministra Przemysłu z dnia [...] marca 1990 r. Przedsiębiorstwo Państwowe p.n. [...] prowadzące działalność na potrzeby obronności państwa. W związku z powyższym organem założycielskim tego przedsiębiorstwa w dniu 27 maja 1990 r. był Skarb Państwa, w imieniu którego działał Minister Przemysłu, nie będący organem założycielskim określonym w art. 5 ust. 1-3 pkt 1 ustawy komunalizacyjnej. Wymienione przedsiębiorstwo na podstawie aktu notarialnego Rep. [...] z dnia

[...] sierpnia 1994 r. zostało przekształcone w jednoosobową spółkę akcyjną Skarbu Państwa p. n. [...]" S.A. w W. Następnie na podstawie uchwały z dnia [...] listopada 2009 r. zgromadzenia Wspólników [...]

Sp. z o.o. w formie aktu notarialnego Rep. [...] oraz uchwały z dnia

[...] listopada 2009 r. Zgromadzenia Akcjonariuszy [...] S.A. w formie aktu notarialnego Rep. A. [...] doszło do połączenia [...] Sp. z o.o. i [...] S.A. poprzez przeniesienie całego majątku [...] S.A. na [...]

Sp. z o.o. za udziały, które spółka przejmująca wydaje wspólnikom spółki przejmowanej. W wyniku tego procesu [...] S.A przestały istnieć, zaś cały ich majątek został przejęty przez [...] Sp. z o.o.

Wobec powyższego Wojewoda [...] odmówił stwierdzenia nabycia przez Dzielnicę przez Dzielnicę - Gminę [...] z mocy prawa w dniu 27 maja 1990 r. nieodpłatnie własności nieruchomości położonej w W. przy ul. [...], oznaczonej w ewidencji gruntów jako działka ewidencyjna nr [...] w obrębie ewidencyjnym [...] o powierzchni [...] ha [...] m2.

Od powyższej decyzji Wojewody [...] odwołało się Miasto

W. W odwołaniu wskazało, że skoro nieruchomość wymieniona we wniosku Gminy (działka nr [...]) była w dniu 27 maja 1990 r. tylko w faktycznym władaniu przedsiębiorstwa państwowego "[...]", które nie legitymowało się do tego mienia prawem zarządu, to powinno zostać w całości skomunalizowane na mocy art. 5 ust. 1 ustawy komunalizacyjnej na rzecz Dzielnicy-Gminy [...] z dniem 27 maja 1990 r. Kwestia ewentualnej możliwości ustanowienia prawa zarządu mieniem nieruchomym na podstawie wspomnianego przez Wojewodę zarządzenia Ministra Przemysłu Ciężkiego z dnia [...] czerwca 1951 r., a nadto zasadności skomunalizowania z mocy prawa sąsiedniej działki (nr [...]), była już przedmiotem rozstrzygnięcia zawartego w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 lipca 2009 r., I OSK 1018/08, i Sąd ten stwierdził, iż zapis powyższego zarządzenia o przekazaniu [...] nie mógł być utożsamiany z przekazaniem prawa zarządu taką nieruchomością.

Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa wskazaną na wstępie decyzja z dnia

[...] stycznia 2013 r. uchyliła zaskarżoną decyzję w całości i stwierdziła nabycie z mocy prawa z dniem 27 maja 1990 r. przez Dzielnicę Gminę [...] prawa własności zabudowanej nieruchomości położonej w W. przy ulicy [...], oznaczonej w ewidencji gruntów w obrębie ewidencyjnym [...] jako działka nr [...] (obecnie działki nr [...] z wyłączeniem składników o których mowa w art. 49 K.c. stanowiących własność przedsiębiorstwa.

W uzasadnieniu decyzji Komisja wskazała, że ani strony niniejszego postępowania, ani organ pierwszej instancji nie wykazali, że sporny składnik (działka

nr [...]) znajdowała się przed wejściem w życie ustawy komunalizacyjnej w prawidłowo ustanowionym zarządzie przedsiębiorstwa państwowego, a nadto prawa zarządu nieruchomością w okresie przed dniem 27 maja 1990 r. nie można domniemywać bądź wywodzić wyłącznie z faktycznego władania danym składnikiem. Sporne mienie należało wtedy do terenowego organu administracji państwowej stopnia podstawowego na podstawie art. 6 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1989 r. Nr 14, poz. 74 w brzmieniu wówczas obowiązującym.). Komisja wskazała, że wymóg i obowiązek stosowania wyżej podanych przepisów dotyczących ustanawiania prawa zarządu nieruchomościami potwierdził także Wojewódzki Sąd Administracyjny w podjętym w niniejszym postępowaniu wyroku z dnia 23 listopada 2007 r., I SA/Wa 1403/07, i wskazania tego wyroku są w tej sprawie zdaniem Komisji wiążące. Podobnie orzekł również Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 lipca 2009 r., I OSK 1018/08, dotyczącym sąsiadującej z działką nr [...] nieruchomości i w powstępowaniu z udziałem tych samych stron.

W związku z powyższym Komisja uznała, że zabudowana działka nr [...] stanowiła w dniu 27 maja 1990 r. własność Skarbu Państwa, należała do terenowego organu administracji państwowej stopnia podstawowego i nie podlegała wyłączeniu z komunalizacji następującej z mocy prawa, a jako położona w tamtym czasie na terenie Dzielnicy Gminy [...] stała się z tym dniem mieniem komunalnym tej Gminy, na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy komunalizacyjnej.

Postanowieniem Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] lutego 2013 r. uzupełniono, na wniosek Miasta W., ujęty w osnowie decyzji Komisji z dnia

[...] stycznia 2013 r., wykaz działek, z jakich składa się obecnie, istniejąca w dniu

27 maja 1990 r. działka nr [...], o działkę nr [...] - jest: ([...]) - winno być: ([...]).

Skargę na decyzję Krajowej Komisji Uwłaszczeniowej z dnia [...] stycznia 2013 r. do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie złożyła [...] Sp. z o.o. z siedzibą w W., zarzucając jej naruszenie:

1. art. 7 k.p.a. poprzez nieuwzględnienie słusznego interesu strony mającego wpływ na wynik uprawy, a także poprzez naruszenie zasady prawdy obiektywnej; w szczególności Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa nie oparła rozstrzygnięcia na faktach zgodnych z rzeczywistością;

2. art. 77 § 1 k.p.a. poprzez powierzchowne rozpatrzenie zgromadzonego materiału dowodowego w sprawie, mającego wpływ na treść wydanej decyzji;

3. art. 80 k.p.a. poprzez naruszenie swobodnej oceny dowodów, a w związku z tym wadliwą oceną zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego skutkującego przyjęciem, że [...] (poprzednio [...] w W.) będący poprzednikiem prawnym skarżącego nie legitymowały się prawem zarządu przedmiotowej nieruchomości, które to prawo byłoby ustanowione przez Państwo;

4. art. 84 § 1 k.p.a. polegające na niewyznaczeniu biegłych, pomimo że w sprawie wymagana była wiedza specjalistyczna, a także całkowitym pominięciu ekspertyzy Politechniki [...] Wydział Geodezji i Kartografii (w aktach sprawy), przedstawionej przez skarżącego;

5. art. 89 § 2 k.p.a. poprzez nieprzeprowadzenie rozprawy, pomimo że w sprawie występowały strony o spornych interesach, a materiał dowodowy był rozległy;

6. przepisów prawa materialnego polegające na błędnej wykładni przepisów, które określają przesłanki komunalizacji, a także przesłanki nabywania praw do nieruchomości przez dawne przedsiębiorstwa państwowe poprzez przyjęcie skrajnie formalistycznej postawy, zgodnie z którą zarząd na nieruchomości przedsiębiorstwo państwowe lub jego następca prawny może wykazać jedynie dokumentem decyzji administracyjnej o ustanowieniu zarządu lub dokumentem umowy cywilnoprawnej; w szczególności organ dokonał błędnej wykładni art. 5 ust. 1 i ust. 2 ustawy komunalizacyjnej, art. 38 ust. 2 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości, art. 200 ust. 1 ustawy o gospodarce nieruchomościami w zw. z art. 2 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1990 r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości;

7. naruszenie art. 153 p.p.s.a. poprzez niewłaściwe przyjęcie, że Komisja jak i Wojewoda byli związani twierdzeniem WSA, jakoby niedopuszczalne w niniejszej sprawie było przeprowadzanie dalszych dowodów na okoliczność posiadania zarządu do przedmiotowej nieruchomości przez dawne przedsiębiorstwo państwowe [...]; Komisja źle zinterpretowała uzasadnienie wyroku WSA z dnia 23 listopada 2007 r. poprzez przyjęcie, że wyłącznie przedstawienie dokumentu umowy o oddanie w użytkowane albo dokumentu decyzji o oddanie w zarząd są dowodami, które istnienie takiego zarządu mogą potwierdzić; taka interpretacja uzasadnienia wyroku jest niedopuszczalna, gdyż wprowadzałaby formalizm dowodowy i gwałciła zasadę swobodnej oceny dowodów; interpretacja taka uzasadnienia wyroku WSA jest więc nie do pogodzenia z panującymi w całym cywilizowanym świecie zasadami dochodzenia do prawdy obiektywnej.

W uzasadnieniu skargi wskazano, że zaskarżona decyzja razi swoją lakonicznością i wyjątkowo pobieżnym podejściem do sprawy. Zdaniem skarżącej razi szczególnie to, że Komisja, pomimo że na tym etapie dysponowała już ekspertyzą sporządzoną na zlecenie [...] Sp. z o.o., nawet się do niej nie odniosła. Rozpatrując odwołanie Komisja ograniczyła się jedynie do stwierdzenia, że jest związana wytycznymi WSA. Zdaniem skarżącej narusza to art. 153 p.p.s.a, a także jest nie do pogodzenia zasadą prawdy obiektywnej i swobodnej oceny dowodów. Tym bardziej, iż w momencie wydawania wyroku przez WSA nie było jeszcze wspomnianej ekspertyzy. Zarówno Komisja w decyzji z dnia [...] czerwca 2007 r. jak i WSA w Warszawie

w wyroku z dnia 23 listopada 2007 r. zwracali uwagę na luki w materiale dowodowym polegające na niewykazaniu, że przedmiotowa nieruchomość pozostawała w dniu

27 maja 1990 r. w zarządzie przedsiębiorstwa państwowego [...]. Wojewoda przy ponownym rozpoznaniu sprawy materiał dowodowy w niezbędnym zakresie uzupełnił. W szczególności wykazał metodami naukowymi, że Zarządzenie Ministra Przemysłu Ciężkiego z dnia [...] czerwca 1951 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego stanowi podstawę ustalenia istnienia prawa zarządu do wystarczająco precyzyjnie określonej nieruchomości. Potwierdza to sporządzona w sprawie ekspertyza stanowiąca kluczowy dowód w sprawie, którego brakowało na wcześniejszych etapach.

Przedsiębiorstwo państwowe pod nazwą "[...]" zostało utworzone na mocy zarządzenia Ministra Przemysłu Ciężkiego z dnia

[...] czerwca 1951 r. Następnie przedsiębiorstwo to zmieniało swoją nazwę. Podstawą wydania zarządzenia o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego był dekret z dnia

26 października 1950 r. o przedsiębiorstwach państwowych. Na mocy tego zarządzenia przedsiębiorstwo państwowe zostało wyposażone w mienie, w tym również w nieruchomości. W całej historii tworzenia przedsiębiorstw państwowych aż do końca lat 80- tych XX wieku było tak, że w akcie o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego organ założycielski przyznawał mu również środki niezbędne do jego funkcjonowania. Art. 6 wspomnianego dekretu stanowił, że "Środki potrzebne do wykonywania planowanych zadań przedsiębiorstwu państwowemu przydziela przy jego tworzeniu właściwy minister w porozumieniu z Ministrem Finansów i za zgodą Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego". Realizację cytowanego przepisu art. 6 dekretu był § 10 zarządzenia Ministra Przemysłu Ciężkiego z dnia [...] czerwca 1951 r. w sprawie utworzenia przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą "[...]". W paragrafie tym czytamy: "Przydziela się przedsiębiorstwu do prowadzenia: [...] Ponadto, przydzielenie mienia nastąpiło, tak jak nakazywał art. 6 dekretu o przedsiębiorstwach państwowych, za zgodą Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego oraz w porozumieniu z Ministrem Finansów. Na dokumencie zarządzenia widnieje bowiem podpis Przewodniczącego Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego jak i właściwego urzędnika Ministerstwa Finansów.

Zdaniem skarżącej wskazane zarządzenie o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego, a także dekret o przedsiębiorstwach państwowych stanowią podstawę prawną uznania, że przedmiotowa nieruchomość "należała do przedsiębiorstwa państwowego [...] w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy komunalizacyjnej.

Skarżąca przytoczyła też wyrok NSA z dnia 6 września 2010 r., I OSK 1401/09, w którym dokonano analizy prawnej przesłanek komunalizacji, a także przesłanek nabywania praw do nieruchomości przez dawne przedsiębiorstwa państwowe. Wskazała, że NSA w tym orzeczeniu zerwał z panującym dotychczas formalizmem w zakresie wykazywania istnienia prawa zarządu lub użytkowania ustanowionego na rzecz przedsiębiorstwa państwowego. Zwrócił uwagę na realia prawne okresu PRL, które wpływały na obrót i korzystanie z nieruchomości w poprzednim systemie zarówno przez Skarb Państwa jak i państwowe osoby prawne. W świetle najnowszego orzecznictwa dawny formalizm, polegający na przyjęciu, że zarząd można wykazać jedynie dokumentem decyzji administracyjnej lub dokumentem umowy cywilnoprawnej nie znajduje podstawy w przepisach prawa obowiązującego w okresie PRL jak i obecnie. Przy czym wyrok NSA dotyczył przedsiębiorstwa państwowego PKP, jednak zdaniem skarżącej wywody zawarte w tym wyroku są aktualne w odniesieniu do wszystkich przedsiębiorstw państwowych. NSA wskazał, że zarząd mógł wynikać również z aktu o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego. Stanowisko NSA wyrażone w wyroku z dnia 6 września 2010 r. koresponduje z treścią § 4 ust. 1 pkt 8 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 lutego 1998 r. w sprawie przepisów wykonawczych dotyczących uwłaszczenia osób prawnych nieruchomościami będącymi dotychczas w ich zarządzie lub użytkowaniu. Z przepisu tego wynika, że jedną z podstaw stwierdzenia prawa zarządu przysługującego państwowym osobom prawnym może być zarządzenie o utworzeniu państwowej jednostki organizacyjnej oraz ewentualnie inne dokumenty wystawione na jego podstawie, jeżeli treść tych dokumentów zawiera oznaczenie nieruchomości.

Skarżącą wskazała, że zarządzenie o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego należy uznać za wystarczający dowód istnienia prawa zarządu, jeżeli zawiera ono określenie przydzielonej nieruchomości. Kluczowe znaczenie ma więc ustalenie, czy zarządzenie Ministra Przemyślu Ciężkiego z dnia [...] czerwca 1951 r. o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą "[...] " zawierało dostatecznie precyzyjne oznaczenie nieruchomości.

W tym względzie pomocna jest sporządzona na wniosek skarżącej opinia Politechniki [...] w przedmiocie ustalenia znaczenia sformułowania [...], według stanu na dzień [...] czerwca 1951 r. Z ekspertyzy jednoznacznie wynika, że to sformułowanie w ówczesnej W. i w okolicach służyło do oznaczenia nieruchomości gruntowej. Powstała obszerna i wszechstronna analiza geodezyjno - kartograficzna terenów określanych według ówczesnego stanu prawnego i faktycznego nazwą [...]. Ekspertyza ta w pełni potwierdza, że w świetle ówczesnego stanu prawnego i faktycznego nazwa [...] była jedynym istniejącym, a w dodatku precyzyjnym określeniem konkretnej wyznaczonej ustalonymi granicami nieruchomości gruntowej. Jak wynika z ekspertyzy Politechniki [...], nie było w świetle ówczesnej nomenklatury geodezyjnej innego bardziej precyzyjnego określenia przedmiotowej nieruchomości. W szczególności nie istniała wówczas księga wieczysta dla tego gruntu ani obecne numery ewidencyjne.

Powyższe wywody zdaniem skarżącej odnoszą się do dzisiejszej działki nr [...], która stanowi zdecydowaną większość całej pierwotnej działki ewidencyjnej nr [...]. Nie ulega wątpliwości, że dzisiejsza działka ewidencyjna nr [...] wchodziła w skład nieruchomości przydzielonej w zarządzeniu Ministra Przemysłu Ciężkiego z dnia

[...] czerwca 1951 r. Jak zauważył Wojewoda działka ewidencyjna nr [...] powstała w wyniku podziału działki [...] w roku 2006. Z kolei działka [...] powstała w wyniku podziału działki ewidencyjnej nr [...] rok wcześniej.

Spółka wskazała, iż legitymuje się szeregiem dokumentów urzędowych, które dowodzą, że ten teren był we władaniu przedsiębiorstwa państwowego aż do 1994 r., zanim to przedsiębiorstwo nie zostało przekształcone w spółkę akcyjną, a następnie przejęte przez [...] Sp. z o.o. do dnia dzisiejszego.

W świetle istniejących dowodów, uznanie, że [...] nie miało praw podmiotowych do przedmiotowych nieruchomości, a tylko faktycznie nimi władało jest absolutnie niewiarygodne i kłóci się z zasadą swobodnej oceny dowodów, doświadczeniem życiowym oraz zdrowym rozsądkiem. Jak wynika z ekspertyzy, przydzielenie przedmiotowej nieruchomości Przedsiębiorstwu Państwowemu według stanu prawnego i faktycznego z [...] czerwca 1951 r. nie mogło być bardziej jednoznaczne i precyzyjne.

Ponadto, zdaniem skarżącej, czy Skarb Państwa w roku 1951 był właścicielem przedmiotowego terenu, czy też nie był, nie ma żadnego znaczenia dla ustalenia, czy przekazał przedsiębiorstwu państwowemu ten teren w zarząd czy też nie. Zarząd w świetle prawa obowiązującego w okresie PRL był uprawnieniem swoistym. Nie był on bynajmniej równoważny prawu własności, nie było to nawet prawo rzeczowe ograniczone; uprawnienie to nie mogło być nawet wpisane do księgi wieczystej (vide : postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1963 r. II CR 336/63; na orzeczenie to powołuje się też NSA w omawianym wyżej wyroku z dnia 6 września 2010 r.). Posiadanie przedmiotowego gruntu przez przedsiębiorstwo państwowe następowało w interesie Skarbu Państwa, dzięki czemu ostatecznie to Skarb Państwa, a nie przedsiębiorstwo państwowe nabywał własność gruntu w drodze zasiedzenia.

W konsekwencji Skarb Państwa nie musiał być właścicielem przedmiotowego gruntu w roku 1951, by oddać go w zarząd przedsiębiorstwu państwowemu.

Skarżąca wskazał również, że w okresie dwudziestolecia międzywojennego nie ujawniano terenów wojskowych w księgach wieczystych ze względu na tajemnicę wojskową, zaś po wojnie wobec istniejących stosunków własnościowych takie działania uważano za zbędne.

Przyjęcie, że przedsiębiorstwo państwowe gospodarowało na tym terenie przez kilkadziesiąt lat, inwestowało, ponosiło wielkie wydatki na rozwój zakładu bez jakiejkolwiek podstawy prawnej do gruntu, czyli nawet bez tak słabego prawa jakim jest zarząd, przeczy zdrowemu rozsądkowi i zasadzie prawdy obiektywnej. Przedsiębiorstwo otrzymało ten teren w akcie o jego utworzenia wydanym na podstawie dekretu o przedsiębiorstwach państwowych. Nie można powiedzieć, że Spółka [...] jedynie domniemywa istnienie prawa zarządu.

W odpowiedzi na skargę Krajowa Komisja Uwłaszczeniowa wniósła o jej oddalenie.

W piśmie procesowym z dnia 31 stycznia 2014 r. skarżąca spółka wskazała, że obecnie nazwa skarżącej spółki to [...] Sp. z o.o. i poparła argumenty zawarte w skardze. W załączeniu złożyła również szereg dokumentów wnosząc, w oparciu o art. 106 § 3 p.p.s.a., o dopuszczenie dowodów uzupełniających z tych dokumentów.

W załączniku z dnia 12 lutego 2014 r. do protokołu rozprawy odbytej w dniu

6 lutego 2014 r. skarżąca wskazała dodatkowo, że postanowienie Sądu Rejonowego dla Miasta W. z dnia [...] kwietnia 2002 r. o stwierdzeniu zasiedzenia, które w części odnosi się do przedmiotowej nieruchomości, ma jedynie charakter deklaratoryjny. Postanowienie to nie ma mocy wiążącej dla niniejszego postępowania. Na poparcie powyższego skarżącą przytoczyła wyrok NSA z dnia 2 lipca 2007 r., I OSK 1175/06, w którym stwierdzono, że "mienie wskazane w art. XII Traktatu, na mocy Traktatu [Ryskiego] stało się własnością Skarbu Państwa z dniem 16 kwietnia 1921 r. (...) "podpisany w dniu 18 marca 1921 r. Traktat Pokoju [Traktat Ryski] został ratyfikowany przez Naczelnika Państwa w dniu 16 kwietnia 1921 r. i ogłoszony w Dz. U. Nr 49, poz. 300 i spełnia wszelkie kryteria, jakie ustawodawca wiąże z umową międzynarodową, aby mogła ona stać się źródłem prawa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Konstytucji RP". W ocenie NSA "nie budzi zatem wątpliwości, że mienie wskazane w art. XII Traktatu, na mocy Traktatu stało się własnością Skarbu Państwa z dniem

16 kwietnia 1921 r." Co więcej, Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, że w związku z powyższym brak jest możliwości wydania decyzji stwierdzających przejście tych nieruchomości na Skarb Państwa, ponieważ wydając taką decyzję organ "wydawałby decyzję dotyczącą praw na nieruchomościach będących własnością Skarbu Państwa".

Wskazała również, że jeśliby nawet przyjąć, że Skarb Państwa nabył nieruchomość w 1966 r., nie zaś w 1921 r., jak wynika z powyższego wyroku NSA, to zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 5 kwietnia 2012 r., II CSK 473/11,

"w powstałym wówczas, a znanym nam dzisiaj stanie prawnym, czyli uzyskania przez Skarb Państwa własności przedmiotowej nieruchomości w 1984 r. [w niniejszej sprawie 1966 r.], powód będący niewątpliwie państwową jednostką organizacyjną w dniu

1 sierpnia 1985 r., czyli w chwili wejścia w życie u.g.g. był użytkownikiem tej nieruchomości, mimo nieposiadania odpowiedniej ku temu decyzji".

Skarżącą wskazała, że z uzasadnienia zaskarżonej decyzji nie wynika, żeby przedmiotem rozważań Komisji było ustalenie, czy przedmiotowa nieruchomość stanowiła własność Skarbu Państwa przed 1966 r.

W związku z powyższym, zdaniem skarżącej, od wejścia w życie Traktatu Ryskiego żaden podmiot prywatny nie rościł (nie mógł rościć) sobie do niej praw. Postanowienie o stwierdzeniu zasiedzenia ma zupełnie przypadkowa datę, czyli rok 1966. Nie zmienia to faktu, że przedmiotowa nieruchomość stanowiła własność Skarbu Państwa od 1921 r. (w okresie PRL własność ogólnonarodową).

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

W ocenie sądu skarga zasługiwała na uwzględnienie z dwóch powodów.

Przede wszystkim z uwagi na dowody uzupełniające z dokumentów załączonych przez skarżącą spółkę przy piśmie procesowym z dnia 31 stycznia 2014 r. (k. 99), które sąd dopuścił na podstawie art. 106 § 3 p.p.s.a. Wśród tych dokumentów znajdują się: zarządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 stycznia 1948 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu oraz Prezesem Centralnego Urzędu Planowania o utworzeniu przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą "[...]"; zarządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 29 maja 1948 r. wydane w porozumieniu z Ministrem Skarbu oraz Prezesem Centralnego Urzędu Planowania o nadaniu statutu przedsiębiorstwu państwowemu p.n. "[...]"; protokół przekazania oraz akt komisyjnego przekazania [...] przedsiębiorstwu państwowemu "[...]"; uchwała nr 5 Prezydium Rządu z dnia 18 maja 1951 r. w sprawie organizacji produkcji średnich czołgów, silników czołgowych i aparatury paliwowej do nich.

W ocenie sądu są to nowe dowody istniejące w dniu wydania decyzji, nie znane organowi, który wydał decyzję, o istotnym dla sprawy znaczeniu (art. 145 § 1 pkt 5 k.p.a.). W pierwszej kolejności powinny więc podlegać ocenie przez organ administracji, gdyż rolą sądu administracyjnego nie jest rozstrzyganie sprawy administracyjnej co do jej istoty, a jedynie kontrola działalności administracji publicznej (art. 1 i art. 3 § 2 p.p.s.a.). Jeśli więc wskazane dowody mogą stanowić podstawę do wznowienia postępowania, to w takiej sytuacji sąd zobowiązany był na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. b) p.p.s.a. uchylić zaskarżoną decyzję.

Znaczenie powyższych dokumentów dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy wynika z tego, że w ocenie organu odwoławczego "ani strony niniejszego postępowania, ani organ pierwszej instancji nie wykazali, że sporny składnik (działka nr [...]) znajdowała się przed wejściem w życie ustawy komunalizacyjnej w prawidłowo ustanowionym zarządzie przedsiębiorstwa państwowego". Zdaniem KKU ma to zasadnicze znaczenie dla sprawy, jako że w przeciwnym razie trzeba uznać, że sporne mienie należało do terenowego organu administracji państwowej stopnia podstawowego, na podstawie art. 6 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o gospodarce gruntami i wywłaszczaniu nieruchomości (Dz. U. z 1989 r. Nr 14, poz. 74 w brzmieniu wówczas obowiązującym.). Tymczasem z § 13 ust. 1 statutu przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą "[...] nadanego zarządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia

[...] maja 1948 r. (dopuszczonym jako nowy dowód w sprawie) wynika, że "Przedsiębiorstwo ma zarząd i użytkowanie majątku nieruchomego oddanego mu protokólarnie w imieniu Skarbu Państwa". Protokoły z przekazania majątku (również dopuszczone jako dowód) wskazują, że przedmiotem przekazania był między innymi "[...]" jako nieruchomość.

W tym kontekście, jako drugi powód uchylenia zaskarżonej decyzji, jawi się brak analizy przez Krajową Komisję Odwoławczą dowodu z ekspertyzy sporządzonej przez dr inż. R. P. z Zakładu Fotogrametrii, Teledetekcji i Systemów Informacji Przestrzennej Wydziału Geodezji i Kartografii Politechniki [...] z dnia

[...] czerwca 2011 r. w przedmiocie składu dawnej działki ewidencyjnej nr [...] i jej geodezyjnego oznaczenia w postaci nazwy "[...]". Tym dowodem organ już dysponował, a mimo to w żaden sposób się do niego nie odniósł, w kontekście geodezyjnego oznaczenia nieruchomości przekazywanej przedsiębiorstwu, czym naruszył art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a.

Z analizy prawnej przeprowadzonej przez Krajową Komisję Uwłaszczeniową wynika, że potwierdzeniem prawa zarządu ustanowionego na rzecz przedsiębiorstwa państwowego może być tylko decyzja organu administracji lub umowa o przekazaniu nieruchomości pomiędzy państwowymi jednostkami organizacyjnymi, zawarta za zezwoleniem organu administracji lub umowa nabycia nieruchomości w imieniu Skarbu Państwa. Co do zasady jest to teza trafna, ale nie na gruncie art. 6 ust. 1 dekretu z dnia 3 stycznia 1947 r. o tworzeniu przedsiębiorstw państwowych (Dz. U. Nr 8, poz. 42). W tym wypadku "Przedsiębiorstwa mają zarząd i użytkowanie majątku nieruchomego oddanego im protokólarnie w imieniu Skarbu Państwa".

Z dopuszczonych dowodów wynika, że utworzenie przedsiębiorstwa państwowego pod nazwą "[...]" nastąpiło na podstawie zarządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 10 stycznia 1948 r. wydanego w porozumieniu z Ministrem Skarbu oraz Prezesem Centralnego Urzędu Planowania, którego podstawą był ów dekret z 3 stycznia 1947 r.

Organ odwoławczy musi więc ponownie ocenić, czy na podstawie nowych dowodów można uznać powstanie zarządu na rzecz [...], a jeśli tak, to czy zarząd ten (użytkowanie) przeszło na następców prawnych tego podmiotu.

Organ powinien przy tym odnieść się do rozważań skarżącej spółki zawartych w załączniku do protokołu rozprawy, a dotyczących daty powstania własności państwowej w stosunku do działki nr [...]– czy należy tę datę określić na podstawie postanowienia o zasiedzeniu, czy też w oparciu o postanowienia Traktatu Ryskiego, jak wskazuje skarżąca. Jak w tym kontekście wygląda możliwość ustanowienia zarządu (użytkowania) na rzecz przedsiębiorstwa państwowego. Przy czym ze względów systemowych organ powinien ustosunkować się także do stanowiska zajętego przez Sad Najwyższy w cytowanym przez skarżącą wyroku z dnia z dnia 5 kwietnia 2012 r.,

II CSK 473/11, LEX nr 1170228).

Ponieważ dotychczas organ odwoławczy nie mógł odnieść się do nieznanych mu a istniejących dowodów oraz pominął analizę znanego mu dowodu (wspomnianą ekspertyzę geodezyjną [...]), a były to dowody nieznane sądom orzekającym

w podobnych sprawach, nie można poprzestać jedynie na odwołaniu się do stanowiska zajętego w wyroku NSA z dnia 28 lipca 2009 r., I OSK 1018/08, jak uczyniła to KKU.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit b) i c) p.p.s.a. sąd orzekł jak w wyroku. O wstrzymaniu wykonania decyzji orzeczono na podstawie

art. 152 p.p.s.a., a o kosztach na podstawie art. 200 p.p.s.a.