I OSK 1806/12

Uzasadnienie

Wyrokiem z dnia 21 marca 2012 r., sygn. akt II SA/Wa 2661/11 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu skargi G. C., dalej także skarżący, na postanowienie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] września 2011 r., nr [...] w przedmiocie odmowy wydania kserokopii akt sprawy, oddalił skargę.

Wyrok powyższy zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy.

Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych postanowieniem z dnia [...] września 2011 r. nr [...] utrzymał w mocy postanowienie własne z dnia [...] lipca 2011 r. nr [...] o odmowie uwzględnienia wniosku skarżącego o wydanie kserokopii całości akt sprawy.

W ramach postępowania administracyjnego prowadzonego przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych na skutek skargi skarżącego na przetwarzanie jego danych osobowych przez A. z siedzibą w W., w dniu 22 czerwca 2011 r. do organu wpłynął wniosek skarżącego, reprezentowanego przez córkę E. S., o wydanie kserokopii całości akt sprawy administracyjnej.

W uzasadnieniu wniosku skarżący podniósł, że jest osobą schorowaną, w związku z czym nie może przyjechać do Warszawy i zapoznać się z aktami sprawy.

Postanowieniem z dnia [...] lipca 2011 r. Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych odmówił uwzględnienia wniosku skarżącego.

W wyniku zażalenia złożonego przez pełnomocnika skarżącego, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych ww. postanowieniem z dnia [...] września 2011 r. utrzymał w mocy postanowienie własne z dnia [...] lipca 2011 r. Zdaniem organu, okoliczności podniesione w zażaleniu nie mogą prowadzić do rozstrzygnięcia wniosku w inny sposób, niż nastąpiło to w postanowieniu z dnia [...] lipca 2011 r.

W uzasadnieniu postanowienia organ powołał się na art. 10 § 1 oraz art. 73 § 1 k.p.a. i podał, że skarżący został pouczony o treści tych przepisów w piśmie z dnia 1 czerwca 2011 r. Wskazał przy tym, że prawo do zapoznania się z treścią dokumentów znajdujących się w aktach sprawy nie oznacza, że organ administracji zobowiązany jest do przesłania kopii znajdujących się w aktach sprawy dokumentów do miejsca zamieszkania podmiotu żądającego ich doręczenia. Podał, że art. 73 § 1 k.p.a. obliguje organ wyłącznie do umożliwienia stronie realizacji wskazanych w nim uprawnień, ich realizację pozostawiając stronie. Ustawodawca, przyznając stronie prawo do przeglądania akt sprawy, jednocześnie precyzyjnie ustalił, poprzez jakie działania może ona realizować to prawo, tj. poprzez umożliwienie zapoznania się z treścią znajdujących się w aktach dokumentów w siedzibie organu, jak również utrwalenia na własny użytek zawartych w nich wiadomości. Żaden przepis ustawy nie nakłada na organ obowiązku sporządzenia dla stron kopii akt postępowania. Tym samym wyraźnie zostały rozgraniczone obowiązki organu administracji, tj. umożliwienie przeglądania akt i sporządzania z nich notatek i odpisów oraz uprawnienia strony do przeglądania akt i sporządzania notatek.

W skardze na powyższe postanowienie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia [...] września 2011 r. wniesionej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie pełnomocnik skarżącego domagał się uchylenia postanowienia w całości i nakazania organowi wydania kserokopii żądanych dokumentów z akt sprawy.

W uzasadnieniu skargi podniósł, że zaskarżone postanowienie zapadło z rażącym naruszeniem art. 10 § 1 k.p.a., przez uniemożliwienie skarżącemu czynnego udziału w sprawie przez uniemożliwienie skarżącemu czynnego udziału w sprawie polegającego na wydaniu kserokopii żądanych dokumentów.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko i argumentację zawartą w zaskarżonym postanowieniu. Podał, że brak jest podstaw prawnych do umożliwienia stronie postępowania administracyjnego dostępu do dokumentów znajdujących się w aktach sprawy poprzez sporządzenie kopii tych dokumentów i przesłanie ich stronie na wskazany przez nią adres. Zdaniem organu, realizacja zapewnienia stronie czynnego udziału w postępowaniu, realizacja możliwości wypowiadania się przez stronę co do zebranych w toku postępowania dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, nie może następować poprzez nałożenie na organ obowiązku sporządzania i wydawania stronie nieuwierzytelnionych kserokopii dokumentów z akt postępowania, bądź za pomocą środków przewidzianych w art. 73 § 2 k.p.a.

Rozpatrując skargę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, że zarówno zaskarżone postanowienie, jak i poprzedzające je postanowienie wydane w postępowaniu pierwszoinstancyjnym nie naruszają prawa.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że podstawę zaskarżonego rozstrzygnięcia stanowi ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (j.t. Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.); dalej k.p.a., w szczególności art. 73 k.p.a., z którego wynika, że na instytucję "udostępnienia akt" stronie składają się takie uprawnienia jak: przeglądanie akt sprawy, sporządzanie z nich notatek i odpisów, żądanie uwierzytelnienia sporządzonych uprzednio przez stronę notatek i odpisów z akt sprawy, wydanie stronie z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione jej ważnym interesem.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że w rozważanej sprawie skarżący nie żądał sporządzenia uwierzytelnionych odpisów dokumentów z akt sprawy.

Powołując się na orzecznictwo sądowoadministracyjne podkreślił, że strona może sporządzać kopie pism znajdujących się w aktach sprawy za pomocą kserokopiarki, czy też innych urządzeń, gdyż sporządzanie w taki sposób kopii mieści w pojęciu "sporządzanie notatek i odpisów z akt sprawy". Użycie bowiem kserokopiarki, czy też innego urządzenia oznacza tylko sposób sporządzenia takich notatek i odpisów. Wskazał, że art. 73 k.p.a. nie przewiduje jednak po stronie organu obowiązku sporządzania nieuwierzytelnionych kserokopii dokumentów i doręczania ich stronie. Strona nie może zatem żądać, aby organ takie kserokopie wykonywał i dostarczał.

Mając powyższe na uwadze, Sąd ten uznał, że odmowa przez organ uwzględnienia żądania skarżącego wydania kserokopii dokumentów zgromadzonych w sprawie była zasadna. Zdaniem tego Sądu, organ prawidłowo ocenił stan faktyczny sprawy i podjął rozstrzygnięcia zgodnie z obowiązującą procedurą.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przez organ art. 10 k.p.a. uznał, że zarzut ten w istocie zmierza do obejścia unormowań wynikających z art. 73 § 1 k.p.a. Zgodził się z organem, że osiągnięcie celu, jakim jest zapewnienie stronie czynnego udziału w postępowaniu przez m.in. umożliwienie jej zapoznania się z aktami sprawy bądź umożliwienie sporządzania z nich kopii, o czym stanowi art. 73 § 1 k.p.a., nie może następować przez nałożenie na organ obowiązku sporządzania i wydawania stronie postępowania administracyjnego nieuwierzytelnionych kserokopii dokumentów z akt postępowania, bądź też za pomocą środków przewidzianych w art. 73 § 2 k.p.a.

W tej sytuacji Sąd pierwszej instancji, na podstawie art. 151 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (j.t. Dz. U. z 2012 r., poz. 270), dalej p.p.s.a., oddalił skargę i orzekł o kosztach postępowania na podstawie art. 250 tej ustawy.

W skardze kasacyjnej od powyższego wyroku pełnomocnik skarżącego wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji oraz przyznanie wynagrodzenia za zastępstwo prawne wykonywane na zasadzie prawa pomocy.

Powołując się na art. 174 pkt 2 p.p.s.a, zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie przepisów postępowania mające wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

- art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) p.p.s.a przez jego niezastosowanie, art. 134 p.p.s.a. i art. 1 i art. 2 p.p.s.a w zw. z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) przez nieprawidłową kontrolę zaskarżonego orzeczenia i naruszenie:

a) art. 10 § 1 k.p.a. w zw. z art. 73 § 1 k.p.a. przez nieuwzględnienie prawa strony do czynnego udziału w postępowaniu i uniemożliwienie przeglądania akt oraz błędne przyjęcie, że skarżący miał możliwość wglądu do akt sprawy;

b) art. 52 k.p.a. w zw. z art. 73 § 1 k.p.a. przez jego niezastosowanie w sytuacji, w której nie ma innego przepisu umożliwiającego stronie przejrzenie akt sprawy i sporządzanie notatek i w tym zakresie naruszenie art. 134 § 1 p.p.s.a;

c) art. 10 § 1 i § 3 k.p.a. przez jego niezastosowanie w sprawie, skutkiem czego uniemożliwiono skarżącemu wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, a także brak utrwalenia w aktach sprawy w drodze adnotacji i w treści uzasadnienia orzeczenia przyczyn odstąpienia od powyższej zasady, co stanowi naruszenie zasady zapewnienia stronie czynnego udziału w postępowaniu;

d) art. 81 k.p.a. przez jego niezastosowanie, a w konsekwencji uznanie przez organ II instancji za udowodnione okoliczności stanu faktycznego podane w uzasadnieniu rozstrzygnięcia, mimo że skarżący przed jego wydaniem nie miał możliwości wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów, w tym dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy;

e) art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. przez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych sprawy, co stanowi naruszenie zasady prawdy obiektywnej oraz zasady wyczerpującego zebrania i rozpatrzenia przez organ administracji całości materiału dowodowego sprawy;

f) odstąpienie od przeprowadzenia kontroli sądowej poprawności przeprowadzenia przez Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych kontroli instancyjnej postępowania, a w szczególności przez pominięcie tego, że w toku postępowania przed organem nie doszło do rozpoznania przez ten organ podnoszonych w odwołaniu zarzutów naruszenia przepisów art. 10 § 1 k.p.a. i art. 73 k.p.a., która to okoliczność powinna skutkować uchyleniem zaskarżonego orzeczenia.

W uzasadnieniu skargi kasacyjnej pełnomocnik skarżącego zgodził się ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd pierwszej instancji, że co do zasady strona z aktami sprawy powinna się zapoznać w siedzibie organu i nie ma on obowiązku przesyłania akt administracyjnych celem zapoznania się przez stronę do miejscowości, w której strona zamieszkuje. Podniósł, że nie oznacza to jednak, że nie mogą zaistnieć sytuacje wyjątkowe, które przez uniemożliwienie stronie zapoznania się z aktami postępowania ograniczą jej czynny udział w postępowaniu. Zdaniem pełnomocnika skarżącego, w przedmiotowym postępowaniu taka wyjątkowa sytuacja zachodziła. Podniósł on, że nie było żadnych przeszkód, by organ zastosował art. 52 k.p.a. i udostępnił akta stronie do zapoznania się w siedzibie Domu Pomocy Społecznej w Brańsku. Jego zdaniem, takie działanie nie przedłużyłoby znacząco postępowania, a mogłoby spowodować, że bezprzedmiotowe byłoby żądanie skarżącego, bowiem miałby on możliwość sporządzenia bezpośrednio notatek lub odpisów, a także kserokopii akt sprawy.

Zarzucił, że w niniejszej sprawie organy obydwu instancji z dopuszczonych prawem możliwości nie skorzystały, łamiąc zasady zapewnienia stronie czynnego udziału w postępowaniu. Podniósł, że naruszenie przepisów procesowych – art. 8, art. 10 § 1, art. 73 § 1, art. 81 k.p.a. mogło mieć wpływ na wynik sprawy.

Podniósł, że przesłanie akt administracyjnych na kilka dni do siedziby [...], w którym przebywa skarżący, rozwiązałoby incydentalny problem istniejący w postępowaniu głównym, a nadmierny formalizm w stosowaniu przez organ administracji przepisu art. 73 k.p.a. wobec niezastosowania art. 52 k.p.a. spowodował, że postępowanie główne do chwili obecnej nie zostało zakończone.

Autor skargi kasacyjnej zarzucił, że sam fakt poinformowania skarżącego o treści przepisów art. 10 § 1 k.p.a. oraz art. 73 § 1 k.p.a. nie upoważnia do automatycznego stwierdzenia, że skarżący mógł się zapoznać z treścią zgromadzonych w jego sprawie akt, tym samym mógł się wypowiedzieć co do zebranych dowodów i materiałów przed wydaniem zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Autor skargi kasacyjnej zarzucił, że w niniejszej sprawie została złamana ustanowiona w art. 10 § k.p.a. zasada czynnego udziału stron w postępowaniu. W toku postępowania skarżący usilnie zabiegał o możliwość zaznajomienia się z aktami.

Podniósł, że obowiązki organu oraz odpowiadające im uprawnienia procesowe strony wynikające z art. 10 § k.p.a. należy wiązać ściśle z regulacją zawartą w art. 81 k.p.a.

Uzasadniając zarzuty dotyczące zgłoszonego przez skarżącego żądania sporządzenia kserokopii materiałów znajdujących się w aktach sprawy autor skargi kasacyjnej podniósł, że żądanie to, wbrew twierdzeniu organu, nie jest niczym ograniczone i nie podlega uznaniu administracyjnemu. Określa je art. 73 § 1 k.p.a. Sprawa niniejsza nie dotyczy katalogu spraw, o których mowa w art. 74 k.p.a.

Skarżący kasacyjnie zgodził się ze stanowiskiem organu, że żaden przepis prawa nie obliguje organu do sporządzenia kserokopii dokumentów, a to z tej przyczyny, że w dacie uchwalania ustawy (czerwiec 1960 r.) tego typu urządzenia jak kserokopiarki nie były jeszcze znane. W przepisie art. 73 k.p.a. mówi się jedynie o notatkach i odpisach. Skarżący kasacyjnie podniósł, że skoro strona ma prawo sporządzać notatki lub odpisy z wszelkich pism znajdujących się w aktach sprawy, to tym samym brak jest podstaw prawnych do odmowy sporządzenia kopii tych pism za pomocą kserokopiarki. Zdaniem pełnomocnika skarżącego, problem może jedynie sprowadzać się do ustalenia odpłatności za powyższe kserokopie. W niniejszej sprawie skarżący domagał się sporządzenia jedynie kserokopii akt sprawy z uwagi na obiektywnie uzasadnioną niemożliwość osobistego stawiennictwa w siedzibie organu, jak również niemożliwość stawiennictwa ustanowionego w postępowaniu administracyjnym pełnomocnika w osobie jego córki. Odmowa zatem wydania kserokopii dokumentacji akt sprawy, wydana została z naruszeniem art. 73 § 1 k.p.a.

Uzasadniając zarzut naruszenia art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. w zw. z art. 10 § 1 k.p.a. autor skargi kasacyjnej podniósł, że organ administracji i Sąd pierwszej instancji naruszyły ww. przepisy prawa przez niedokonanie pełnych ustaleń faktycznych w związku z obowiązkami wynikającymi z art. 10 § 1 k.p.a., z czym wiąże się uchybienie ogólnym zasadom postępowania ujętym w art. 7, art. 8 i art. 9 k.p.a. Nie zostały bowiem wzięte pod uwagę dowody i okoliczności faktyczne, które w odniesieniu do obiektywnych przeszkód uniemożliwianych osobiste zapoznanie się z aktami sprawy skarżący i jego pełnomocnik wskazywali już na etapie postepowania odwoławczego.

Skarżący kasacyjnie zarzucił, że organ nie przeprowadził postępowania dowodowego celem ustalenia, czy skarżący mógł obiektywnie skorzystać z prawa, o którym mowa w art. 73 § 1 k.p.a. Podniósł też, że zarówno organ, jak i Sąd pierwszej instancji nie odniósł się do zarzutów skargi wskazujących na obiektywne przeszkody uniemożliwiające skorzystanie przez skarżącego z uprawnień określonych w art. 73 § 1, jak i w art. 10 § 1 k.p.a. Rozpoznając sprawę Sąd pierwszej instancji nie wyjaśnił powyższych okoliczności.

Niezrozumiałe jest w tej sytuacji, zdaniem skarżącego kasacyjnie, stanowisko Sądu pierwszej instancji stwierdzenie, że skarżący mógł obiektywnie skorzystać z tego prawa, choć okoliczności tej Sąd ten nie wyjaśnił, i bezkrytycznie przyjął twierdzenie organu, że skarżący miał zapewnioną możliwość skorzystania z tego prawa jedynie na podstawie przesłanego mu pisma z dnia 1 czerwca 2011 r. o możliwości przejrzenia akt sprawy. W tej sytuacji uznać należy zdaniem skarżącego kasacyjnie, że zaskarżony wyrok został wydany z naruszeniem art. 134 p.p.s.a. w zw. z art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a.

Zdaniem autora skargi kasacyjnej, zgromadzony w postępowaniu materiał dowodowy nie był wystarczający do podjęcia rozstrzygnięcia na podstawie art. 73 § 1 k.p.a. Kwestią wymagającą wyjaśnienia była ocena prawna podniesionych przez skarżącego zarzutów naruszenia art. 10 § 1 i art. 73 § 1 k.p.a. w aspekcie podniesionych przez niego obiektywnych przeszkód skorzystania z uprawnień dotyczących wglądu w akta sprawy.

Autor skargi kasacyjnej podniósł też, że Sąd pierwszej instancji nie skorzystał z kompetencji przyznanej mu w art. 134 § 1 p.p.s.a. albowiem nie ocenił na podstawie właściwych przepisów, czy podjęte przez organ rozstrzygnięcie rzeczywiście dotknięte jest wadą.

W odpowiedzi na skargę kasacyjną organ wniósł o jej oddalenie, przyłączając się do argumentacji podanej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje.

Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.), dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w graniach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie występują, enumeratywnie wyliczone w art. 183 § 2 p.p.s.a. przesłanki nieważności postępowania sądowoadministracyjnego. Z tego względu, przy rozpoznaniu sprawy, Naczelny Sąd Administracyjny związany był granicami skargi kasacyjnej.

Za nietrafny uznać należy podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 10 k.p.a. w zw. z art. 73 § 1 k.p.a.

Według art. 73 § 1 k.p.a., w brzmieniu obowiązującym w dniu podjęcia przez organ zaskarżonego do Sądu pierwszej instancji postanowienia, strona ma prawo wglądu w akta sprawy, sporządzania z nich notatek, kopii lub odpisów. Prawo to przysługuje również po zakończeniu postępowania. Czynności określone w § 1 są dokonywane w lokalu organu administracji publicznej w obecności pracownika tego organu. (§ 1a). W myśl zaś § 2 art. 73 k.p.a., strona może żądać uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony.

Zgodnie natomiast z art. 10 § 1 k.p.a., organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

Z art. 73 § 1 k.p.a. wynika prawo strony do wglądu w akta sprawy, które jest w istocie tożsame z dotychczasowym (przed zmianą art. 73 k.p.a. dokonaną ustawą z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz.U. Nr 6, poz. 18) prawem strony przeglądania akt sprawy, a także prawo sporządzania notatek z akt sprawy, kopii lub odpisów. Określonemu w art. 73 § 1 k.p.a. prawu strony odpowiada obowiązek (powinność) organu administracji publicznej respektowania tego prawa. Sposób realizacji prawa zagwarantowanego stronie przez przepis art. 73 § 1 k.p.a. określa art. 73 § 1a k.p.a. Z przepisu natomiast art. 73 § 2 k.p.a. wynika prawo żądania uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania jej z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony. Organ zatem może odmówić uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy lub wydania stronie z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów ze względu na brak ważnego interesu strony (art. 73 § 2 k.p.a.), jak i z uwagi na treść art. 74 § 1 k.p.a.

Z regulacji art. 73 § 1, § 1a i § 2 k.p.a. wynika, że organ ma jedynie obowiązek zapewnić stronie dostęp do akt sprawy w lokalu organu administracji publicznej w obecności pracownika tego organu, a także umożliwić stronie wgląd w akta sprawy, sporządzenie z nich notatek, kopii lub odpisów. Organ ma natomiast obowiązek uwierzytelnienia odpisów lub kopii akt sprawy albo wydania stronie z akt sprawy uwierzytelnionych odpisów, o ile jest to uzasadnione ważnym interesem strony.

Wykładnia literalna powołanego przepisu wskazuje zatem, że organ obowiązany jest jedynie umożliwić stronie wykonanie jej uprawnienia do sporządzania notatek, kopii lub odpisów z akt sprawy, a nie sporządzać na żądanie strony takie odpisy, czy kopie. Z przepisu tego nie można wywieść, że strona może domagać w sposób wiążący dla organu udostępnienia jej akt sprawy poprzez sporządzenie przez organ kserokopii znajdujących się w aktach sprawy dokumentów, czy poprzez sporządzenie kserokopii całości akt sprawy.

Z dotychczasowego orzecznictwa sądów administracyjnych ukształtowanego na tle art. 73 § 1 k.p.a. w brzmieniu sprzed jego nowelizacji ww. ustawą z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wynika, że strona może sama sporządzać kserokopie dokumentów z akt sprawy, jednakże nie może żądać, aby takie kserokopie wykonywał i dostarczał sam organ administracji. Organ nie ma takiego obowiązku, albowiem sporządzanie notatek, czy odpisów z akt postępowania ustawodawca pozostawił stronie, niezależnie od rodzaju użytych do tego środków technicznych. (por. np.: wyrok NSA z dnia 21.10.2011 r., sygn. akt II OSK 1462/10, wyrok WSA w Lublinie z dnia 19.04.2011 r., sygn. akt II SA/Lu 790/10, Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, CBOSA). Stanowisko to pozostaje nadal aktualne po dniu 11 kwietnia 2011 r., t.j. po wejściu w życie zmiany dokonanej ww. ustawą z dnia 3 grudnia 2010 r. o zmianie art. 73 k.p.a. (por. np.: wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 30.01.2013 r., sygn. akt II SA/Wr 831/12, wyrok WSA w Białymstoku z dnia 29.03.2012 r., sygn. akt II SA/Bk 122/12, CBOSA).

Odnosząc się do zarzutu naruszenia art. 10 § 1 k.p.a. zauważyć należy, że przepis ten nakłada na organ administracji powinność zapewnienia stronie czynnego udziału w postępowaniu, realizacji możliwości wypowiadania się przez stronę co do zebranych w toku postępowania dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań, a ponadto realizacji wynikającego z art. 73 § 1 k.p.a. uprawnienia strony do przeglądania akt sprawy i sporządzania z nich notatek, kopii i odpisów. Zgodzić się należy ze stanowiskiem Sądu pierwszej instancji, że osiągniecie celu, jakim jest zapewnienie stronie czynnego udziału w postępowaniu w powyższy sposób, nie może następować poprzez nałożenie na organ obowiązku sporządzania i wydawania stronie postępowania administracyjnego nieuwierzytelnionych kserokopii dokumentów z akt postępowania, czy kserokopii całości akt sprawy i doręczania ich stronie postępowania, jak tego żądał skarżący we wniosku z dnia 22 czerwca 2011 r.

W tej sytuacji za niezasadny uznać należało podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 10 § 1 k.p.a. w zw. z art. 73 § 1 k.p.a.

Z tych samych przyczyn za niezasadny uznać należało również podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 10 § 1 i § 3 k.p.a.

Nieusprawiedliwiony także okazał się zarzut naruszenia art. 52 k.p.a. w zw. z art. 73 § 1 k.p.a. przez jego niezastosowanie i naruszenie w związku z tym art. 134 p.p.s.a.

Zgodnie z art. 52 k.p.a., w toku postępowania organ administracji publicznej zwraca się do właściwego terenowego organu administracji rządowej lub organu samorządu terytorialnego o wezwanie osoby zamieszkałej lub przebywającej w danej gminie lub mieście do złożenia wyjaśnień lub zeznań albo do dokonania innych czynności, związanych z toczącym się postępowaniem. Organ prowadzący postępowanie oznaczy zarazem okoliczności będące przedmiotem wyjaśnień lub zeznań albo czynności, jakie mają być dokonane. Analizując z jednej strony treść ww. przepisu prawa, z drugiej zaś podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut jego niezastosowania w sprawie przez organ administracji, zauważyć należy, że w niniejszej sprawie skarżący żądał we wniosku z dnia 22 czerwca 2011 r. wydania kserokopii całości akt sprawy. Żądanie swoje w tym przedmiocie w sposób jednoznaczny i nie budzący wątpliwości sprecyzował. Przepis art. 52 k.p.a. został umieszczony w dziale I k.p.a. "Przepisy ogólne", rozdziale 9 tego działu I, który nosi tytuł "Wezwania". Stanowiący zaś podstawę rozpoznania wniosku skarżącego z dnia 22 czerwca 2011 r. przepis art. 73 § 1 k.p.a. został zamieszczony przez ustawodawcę w rozdziale II k.p.a. zatytułowanym "Postępowanie" , w jego rozdziale 3 noszącym tytuł "Udostępnienie akt". Trafnie zauważa organ w odpowiedzi na skargę kasacyjną, że zastosowanie w niniejszej sprawie przepisu art. 52 k.p.a. wiązałoby się z zastosowaniem swoistego przymusu w celu przymuszenia strony do realizowania przez nią uprawnień w postępowaniu administracyjnym. Nie można zatem stosować przepisu art. 52 k.p.a. do "przymuszenia" strony do zapoznania się w określony sposób z aktami sprawy, jeżeli strona sama, względnie jej pełnomocnik, nie wystąpi o zastosowanie tego trybu. Skoro organ nie przeprowadzał w niniejszej sprawie czynności dowodowych wymagających osobistego stawiennictwa osoby wzywanej, prawidłowo nie zastosował art. 52 k.p.a. i nie skorzystał z instytucji w niej ustanowionej, co trafnie Sąd pierwszej instancji ocenił.

Odnosząc się do podniesionego w skardze kasacyjnej zarzutu braku innej, niż w trybie art. 52 k.p.a. możliwości zapoznania się przez skarżącego z aktami postępowania, wskazać należy, że stronie przysługiwało prawo wystąpienia w trybie art. 73 § 2 k.p.a. z umotywowanym wnioskiem o przesłanie uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy. Przepis ten jednak nie odnosi się do wydawania kopii dokumentów bez ich uprzedniego uwierzytelniania, o co wystąpił pełnomocnik skarżącego. Brak jest w tej sytuacji podstaw do przyjęcia naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 134 p.p.s.a.

Nie można także zgodzić się ze stanowiskiem autora skargi kasacyjnej, że zaskarżony wyrok narusza art. 81 k.p.a. przez jego niezastosowanie, a w konsekwencji uznanie przez organ II instancji za udowodnione okoliczności stanu faktycznego podane w uzasadnieniu rozstrzygnięcia, mimo że skarżący przed jego wydaniem nie miał możliwości wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów, w tym dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy.

Zważyć należy, że przepis art. 81 k.p.a. ustanawia odrębne i samoistne uprawnienie procesowe strony wypowiedzenia się co do przeprowadzonych dowodów po ich przeprowadzeniu, bądź po zakończeniu postępowania dowodowego, lecz przed wydaniem decyzji. Przepis ten nie ma zastosowania w niniejszej sprawie wszczętej wnioskiem skarżącego z dnia 22 czerwca 2011 r. dotyczącym wydania kserokopii całości akt sprawy. Prowadząc bowiem niniejsze postępowanie wpadkowe - wszczęte wnioskiem skrzącego z dnia 22 czerwca 2011 r. - w stosunku do postępowania głównego, organ nie przeprowadzał żadnych dowodów. Nie było zatem podstaw do stosowania w niniejszej sprawie art. 81 k.p.a.

Nie mógł także odnieść zamierzonego skutku podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut naruszenia art. 7, art. 77 § 1 oraz art. 80 k.p.a. przez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych sprawy. Uzasadniając ów zarzut, autor skargi kasacyjnej podał jedynie, na czym polega wynikający z powołanych przepisów prawa obowiązek organów oraz podniósł, że zarówno organ administracji, jak i Sąd pierwszej instancji nie dokonał pełnych ustaleń faktycznych w związku z obowiązkami wynikającymi z art. 10 § 1 k.p.a., z czym wiąże się uchybienie zasadom ogólnym postępowania wynikającym z art. 7, art. 8 i art. 9 k.p.a. Brak precyzji w sformułowaniu powyższego zarzutu skargi kasacyjnej i nieodniesienie podniesionego w nim zarzutu do realiów niniejszej sprawy, uniemożliwia Sądowi drugiej instancji prawidłową ocenę zasadności owego zarzutu. Rozpoznając skargę kasacyjną, Naczelny Sąd Administracyjny nie jest bowiem uprawniony do samodzielnego konkretyzowania (uzupełniania lub uściślania) zarzutów za autora skargi kasacyjnej, czy stawiania hipotez w tym obszarze, sanując zaistniałe braki. Nie jest dopuszczalna wykładnia zakresu i kierunków zaskarżenia, gdyż skarga kasacyjna winna być tak zredagowana, aby nie stwarzała wątpliwości interpretacyjnych. (por. wyrok NSA z dnia 22.01.2013 r., sygn. akt I GSK 2051/11, len nr 1361534).

Odnosząc się do podniesionego w skardze kasacyjnej zarzutu odstąpienia od przeprowadzenia kontroli sądowej poprawności przeprowadzenia przez organ kontroli instancyjnej postępowania, a w szczególności przez pominięcie tego, że w toku postępowania przed organem nie doszło do rozpoznania podnoszonych w odwołaniu zarzutów naruszenia przepisów art. 10 § 1 k.p.a. i art. 73 k.p.a. Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że zarzut ten nie jest zasadny.

Wbrew bowiem stanowisku skarżącego kasacyjnie, Sąd pierwszej instancji, przeprowadził kontrolę poprawności rozpoznania sprawy przez organ w postępowaniu drugoinstancyjnym, a przeprowadzona przez ten Sąd kontrola w tym zakresie w niczym nie narusza prawa. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd pierwszej instancji zaakceptował dokonaną przez organ wykładnię art. 73 § 1 k.p.a. i wynikający z niego zakres powinności organu administracji prowadzącego postępowanie w sprawie. Ocenił także jako niesłuszny zarzut naruszenia przez organ art. 10 k.p.a., podzielając w tej mierze stanowisko organu zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego do tego Sądu postanowienia. Okoliczność powyższa wynika wprost z uzasadnienia zaskarżonego wyroku. Stanowisko Sądu pierwszej instancji w tym zakresie jest prawidłowe.

Skoro zatem skarga kasacyjna nie ma usprawiedliwionych podstaw, podlegała ona oddaleniu, co orzeczono na podstawie art. 184 p.p.s.a.

Odnosząc się do zawartego w skardze kasacyjnej wniosku ustanowionego w postępowaniu drugionstancyjnym dla skarżącego pełnomocnika z urzędu o przyznanie wynagrodzenia za zastępstwo prawne wykonywane na zasadzie prawa pomocy wyjaśnić należy, że Naczelny Sąd Administracyjny nie orzekł w o powyższym wniosku, gdyż stosownie do przepisów art. 250, art. 258 § 2 pkt 8 i § 3 oraz art. 259 i art. 260 p.p.s.a., orzekanie o przyznaniu ustanowionemu dla strony pełnomocnikowi z urzędu wynagrodzenia za zastępstwo prawne wykonane na zasadzie prawa pomocy następuje w Wojewódzkim Sądzie Administracyjnym.