III SA/Łd 419/14

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] nr [..] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł., na podstawie art. 138 § 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960r. Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz..U. z 2013r. poz. 267), art. 30 ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 17 maja 1989r. Prawo geodezyjne i kartograficzne (tekst jednolity: Dz.U. z 2010r. Nr 193, póz. 1287 z późn. zmianami), po rozpoznaniu odwołania M. G. od decyzji Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] nr [...] o umorzeniu postępowania w sprawie rozgraniczenia nieruchomości określonych we wniosku jako działki wskazane w wyrysie z mapy ewidencji gruntów zaewidencjonowanym za nr[...], uchyliło zaskarżoną decyzję i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji.

Powyższe rozstrzygnięcie zapadło w następującym stanie faktycznym sprawy:

Wnioskiem z dniem 5 kwietnia 2013 r. M. G. wystąpił o rozgraniczenie nieruchomości "po pradziadku J. G. położonej na mapie /obręb [...] i [...] obecne obręby [...] i[...], na które składają się działki położone przy ul. A i B, przecięte torami kolejowymi. Do wniosku załączył odpowiednią mapę (mapa zaewidencjonowana w zasobie geodezyjnym i kartograficznym za nr[...])

Decyzją z dnia [...] Prezydent Miasta Ł. na podstawie art. 105 § 1 k.p.a. w zw. z art. 30 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne orzekł o umorzeniu postępowania w sprawie rozgraniczenia nieruchomości określonych we wniosku jako działki wskazane na wyrysie z mapy ewidencyjnej gruntów zaewidencjonowanym za nr [...]. Organ wskazał, że zgodnie z art.. 30 ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne rozgraniczenie może być dokonane z urzędu lub na wniosek strony. Z urzędu toczy się przy scalaniu gruntów, a także jeżeli nie ma wniosku strony, a potrzeby gospodarki narodowej lub interes społeczny to uzasadniają.

Uprawnienie do żądania wszczęcia postępowania o rozgraniczenie nieruchomości przysługuje właścicielom nieruchomości, użytkownikom wieczystym bądź osobom, którym przysługują określone prawa rzeczowe do nieruchomości mającej podlegać rozgraniczeniu. M. G. został wezwany w trybie art. 64 § 2 k.p.a. do uzupełnienia dokumentów poprzez wskazanie, pomiędzy którymi nieruchomościami ma być rozgraniczenie oraz przedstawienie dokumentu stwierdzającego prawo własności do przedmiotowej nieruchomości, pozwalającego na wszczęcie postępowania w sprawie rozgraniczenia nieruchomości. Żadne dokumenty, które potwierdzałyby jego prawo własności lub inne prawo rzeczowe do nieruchomości wskazanych we wniosku nie zostały złożone. W związku z tym, po analizie zarówno wypisów z rejestru gruntów dla działek objętych wskazaną mapą oraz ksiąg wieczystych dla tego terenu stwierdzono, że M. G. nie dysponuje prawem własności ani żadnym innym prawem rzeczowym do nieruchomości wskazanych we wniosku o rozgraniczenie Wobec czego nie ma interesu prawnego w rozgraniczeniu przedmiotowych nieruchomości, a co z tym idzie nie może być stroną postępowania o rozgraniczenie nieruchomości wskazanych na mapie ( obręb [...] i[...]). Ze względu na brak podstaw prawnych i faktycznych do rozpatrzenia złożonego wniosku, postępowanie w sprawie rozgraniczenia ww. nieruchomości stało się bezprzedmiotowe i ulega umorzeniu.

W obszernym odwołaniu skarżący zarzucił, że organ nie zawiadomił o wniesionej skardze wszystkich osób będących stronami w sprawie oraz nie wyjaśnił wszystkich przesłanek, którymi kierował się przy odmowie, a w szczególności sprawy spreparowania mapy ewidencji gruntów. Przedstawił okoliczności, które w jego ocenie uzasadniają wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego. Podkreślał, że uwłaszczeni nabywając własność poszczególnych nieruchomości pozostawali w złej wierze, gdyż wiedzieli, że poza nimi są także inni spadkobiercy (E. G. ) uprawnieni do nieruchomości po J. G. W jego ocenie, jako spadkobierca ma interes prawny w żądaniu ustalenia nieważności mapy, albowiem między stronami istnieje niepewność stanu prawnego w zakresie własności spadku po pradziadku J. G. Mapa nie odzwierciedla stanu prawnego stwierdzonego postanowieniem Sądu Rejonowego z dnia 31 stycznia 1989 r. sygn. akt[...] , gdyż wymieniony tam T. G. nie figuruje na mapie, figurują natomiast osoby niewymienione w postanowieniu. W odwołaniu M G. szczegółowo opisuje postępowania prowadzone przed sądami powszechnymi oraz organami administracji, których celem było ustalenie, że przysługiwał mu, jako zstępnemu J. G. tytuł prawny do nieruchomości objętych wnioskiem o rozgraniczenie.

Zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. w dniu [...] orzekło o uchyleniu powyższego rozstrzygnięcia i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu organ także powołał się na treść art. 30 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne, zgodnie, z którym wójtowie (burmistrzowie, prezydenci miast) przeprowadzają rozgraniczenie nieruchomości z urzędu lub na wniosek strony (ust. 1). Postępowanie o rozgraniczenie nieruchomości przeprowadza się z urzędu przy scaleniu gruntów, a także jeżeli jest brak wniosku strony, a potrzeby gospodarki narodowej lub interes społeczny uzasadniają przeprowadzenie rozgraniczenia (ust. 2). Postanowienie o wszczęciu postępowania w sprawie scalenia gruntów zastępuje postanowienie o wszczęciu postępowania o rozgraniczenie nieruchomości (ust. 3). Na postanowienie o wszczęciu postępowania o rozgraniczenie nieruchomości nie służy zażalenie (ust.4).

Organ odwoławczy wyjaśnił, że przesłanką rozgraniczenia jest spór, którego przedmiotem jest przebieg granic. Istotą tego sporu jest ustalenie, jaki jest zakres prawa własności właścicieli sąsiadujących ze sobą nieruchomości; inaczej mówiąc - do jakiej granicy na gruncie sięga ich prawo. Z obowiązującego w postępowaniu administracyjnym art. 61 § 3 k.p.a. wynika zasada, że datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia tego żądania organowi administracji. Przy tym nie każde żądanie wywołuje skutek procesowy w postaci wszczęcia postępowania, albowiem organ ma obowiązek przeprowadzenia oceny żądania celem ustalenia, czy dotyczy ono sprawy o charakterze indywidualnym i czy dopuszczalne jest jej rozstrzygnięcie w formie decyzji. Kolegium wyjaśniło, że w postępowaniu rozgraniczeniowym obowiązuje jednakże regulacja szczególna. Wszczynając postępowanie zarówno na wniosek, jak i z urzędu, organ administracji wydaje postanowienie o wszczęciu postępowania o rozgraniczenie nieruchomości, na które nie służy zażalenie (art. 30 ust. 4 ustawy). Ustawodawca natomiast nie określił w jakiej formie prawnej organ może odmówić wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze wskazało, że po wprowadzeniu do k.p.a. zmian ustawą z dnia 3 grudnia 2010r., która weszła w życie od dnia 11 kwietnia 2011 r. dodany został także art. 61 a k.p.a. Zgodnie z treścią tego przepisu, gdy żądanie, o którym mowa w art. 61 (tj. żądanie wszczęcia postępowania) zostało wniesione przez osobę nie będącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania ( art. 61a § 1 k.p.a.) Postanowienie to jest zaskarżalne zażaleniem

Zdaniem organu odwoławczego, w aktualnym stanie prawnym, możliwość odmowy wszczęcia postępowania o rozgraniczenie nieruchomości, poprzez wydanie zaskarżalnego postanowienia, jest przewidziana wprost w art. 61a § 1 k.p.a. Kiedy podanie wnosi osoba niebędącą stroną, organ powinien wydać postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania o rozgraniczenie nieruchomości, na które służy zażalenie.

Organ odwoławczy wyjaśnił, że w rozpatrywanej sprawie organ I instancji bezspornie ustalił, że skarżącemu nie przysługuje przymiot strony w postępowaniu o rozgraniczenie nieruchomości określonych we wniosku jako działki wskazane w wyrysie z mapy ewidencji gruntów zaewidencjonowanym za nr[...]. Wnioskodawca nie dysponuje bowiem prawem własności, ani żadnym innym prawem rzeczowym do nieruchomości wskazanych we wniosku o rozgraniczenie. Brak tytułu prawnego skarżącego do nieruchomości wskazanych we wniosku o rozgraniczenie wynika z ustaleń organu I instancji dokonanych na podstawie stanu ujawnionego w księgach wieczystych prowadzonych dla nieruchomości powstałych w wyniku podziału terenów objętych ww. mapą oraz na podstawie stanu w ewidencji gruntów.

Organ wyjaśnił, że podjęta przez skarżącego próba zmiany stanu ujawnionego w ewidencji gruntów dla ww nieruchomości (czego potwierdzeniem jest opis tych nieruchomości zawarty we wniosku z dnia 6 lipca 2013r. analogiczny do opisu zawartego we wniosku o rozgraniczenie z dnia 3 kwietnia 2013r.) zakończyła się wydaniem decyzji Prezydenta Miasta Ł. z dnia [...] nr [...] o odmowie wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów i budynków. Decyzja ta została następnie utrzymana w mocy decyzją [...] Wojewódzkiego Inspektora Nadzoru Geodezyjnego i Kartograficznego z dnia [...] nr [...].

Mając na uwadze powyższe okoliczności oraz zarzuty odwołania Kolegium podzieliło stanowisko organu I instancji, że skarżący występując o rozgraniczenie nieruchomości kwestionuje w istocie wydane wcześniej orzeczenia sądu cywilnego i wieczystoksięgowego, zapadłe w stosunku do nieruchomości, do których zdaniem wnioskodawcy, przysługuje mu tytuł prawny. Jednakże obowiązujące przepisy nie uprawniają Prezydenta Miasta Ł., ani Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. do kontroli i oceny wyroków sądowych, jak również do ingerencji w problematykę, której rozpoznanie i zajęcie stanowiska w sprawie należy wyłącznie do właściwości sądów. Organ odwoławczy wskazał, że przyczyną uchylenia zaskarżonej decyzji jest forma podjętego rozstrzygnięcia, tj. umorzenie postępowania, w sytuacji, gdy obowiązuje przepis art. 61a § 1 k.p.a. oraz okoliczności dotyczące prawidłowego określenia organu, od którego pochodzi decyzja - "Prezydent Miasta Ł. wykonujący zadanie z zakresu administracji rządowej". Wobec jednoznacznego brzmienia przepisu art. 30 ust. 1 ustawy, oznaczenie to Kolegium uznało za niewłaściwe i tym samym konieczne do wyeliminowania przy ponownym rozpatrzeniu sprawy.

W skardze z dnia 15 kwietnia 2014 r. M. G. wniósł o uchylenie powyższej decyzji lub jej zmianę oraz zwolnienie od kosztów sądowych. Skarżący powołał się na argumentację zawartą we wniosku o rozgraniczenie i wskazał, że "ze względu na punkt II i III postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku sygn. akt [...] o odziedziczeniu 0,68 ha w całości po ojcu E. G., nie wszystko zostało rozkradzione - w księdze wieczystej [...] powstałej z przekazania działki 0,6773 ha na własność Państwa przez moją babcię I. G., figuruje obszar 0,6773 ha." Oznacza to, że do części nieruchomości po pradziadku J. G. równej 0,68 ha - 0,6773 ha = 0,027 ha posiada aktualnie prawo własności. Skarżący podkreśla, że sprawy o stwierdzenie nieważności sfałszowanej przez Państwo mapy i 9 aktów własności ziemi o numerach 125/73 do 133/73 nie zostały aktualnie zakończone w drodze cywilnej.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. wniosło o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację wyrażoną w decyzji.

Postanowieniem z dnia 28 maja 2014 r. referendarz sądowy przyznał skarżącemu prawo pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga M. G. jest niezasadna.

Zgodnie z art. 1 § 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. nr 153, poz. 1269 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę administracji publicznej. Kontrola, o której mowa w § 1 sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej (§ 2 art. 1 tej ustawy).

Zgodnie z treścią art. 3 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270 t.j. ze zm.) sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.

Z wymienionych przepisów wynika, że sąd bada legalność zaskarżonego aktu, czy jest on zgodny z prawem materialnym, określającym prawa i obowiązki stron oraz z prawem procesowym, regulującym postępowanie przed organami administracji publicznej.

W rozpoznawanej sprawie Sąd stwierdził, że zaskarżona decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. nie narusza obowiązujących przepisów postępowania.

W ocenie Sądu , wbrew zarzutom zawartym w skardze, a wcześniej w odwołaniu stan faktyczny, który legł u podstaw zaskarżonego rozstrzygnięcia nie budzi wątpliwości i wynika jednoznacznie z dokumentów znajdujących się w aktach administracyjnych. M. G. złożył wniosek o wszczęcie postępowania rozgraniczeniowego w stosunku do nieruchomości, co do których nie legitymuje ani prawem własności, a żadnym innym prawem rzeczowym. Wynika to z załączonych do akt wypisów z Księgi Wieczystej i wypisów z rejestru gruntów. W żadnym z wypisów nie figuruje jako właściciel (współwłaściciel) M. G. Skarżący był wzywany przez organ do przedstawienia takiego dokumentu, z którego będzie wynikać jego prawo do nieruchomości objętych wnioskiem, ale takich dokumentów nie przedstawił. Dotyczy to także nieruchomości uregulowanej w KW [...] stanowiącej niezabudowaną działkę o pow. 0,6773 ha położną przy ul A nr 219A, której właścicielem jest w całości Gmina Miejska Ł. Różnica w powierzchni tej działki wskazana w postanowieniu o stwierdzenie nabycia spadku w sprawie [...] oraz aktualnie w ewidencji gruntów ( działka nr 62) i Księdze Wieczystej nie stanowi podstawy do przyjęcia, że część tej działki jest własnością skarżącego. Nie wynika to z załączonych wypisów, w których jako właściciel wpisana jest tylko Gmina Miasto Ł. Podkreślić należy, że Sądowi z urzędu wiadomo, że w prawomocnym wyroku WSA w Łodzi z dnia 9 kwietnia 2014 r. w sprawie III SA/Łd 1074/134 ze skargi M. G. na decyzję [...]WINGiK w przedmiocie odmowy wprowadzenia zmian w ewidencji gruntów i budynków ( dotyczącą działek wchodzących w gospodarstwa rolnego po pradziadku J. G. ) Sąd jednoznacznie stwierdził, że M. G. nie ma statusu strony w postępowaniu, i prawidłowe jest stanowisko organu, że z postanowienia Sądu Rejonowego w Ł. z dnia 31 stycznia 1989 r. sygn, akt [...] nie wynika prawo M. G. do nieruchomości – gospodarstwa rolnego, które przyznane zostało innym osobom niż wnioskodawca przez uwłaszczenie w trybie ustawy o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Stanowisko to Sąd w obecnym składzie w pełni akceptuje. Zarzuty dotyczące błędnego ustalenia stanu faktycznego nie są więc zasadne. Tak jak trafnie zauważył organ, skarżący występując o rozgraniczenie nieruchomości wchodzących wcześniej w skład gospodarstwa rolnego po jego pradziadku J. G. w istocie próbuje poważyć prawomocne orzeczenia sądów powszechnych i ostateczne akty własności ziemi. Zmiana w tym zakresie może jednak nastąpić wyłącznie w postępowaniu przed sądem cywilnym. Organy administracji w tym zakresie nie posiadają kompetencji.

Tak jak wskazał organ w zaskarżonej decyzji, ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne ( Dz. U z 2010 r Nr 193 poz. 1287 ze zm.) w art. 30 ust. 1 stanowi, iż wójtowie ( burmistrz, prezydent) przeprowadzają rozgraniczenie nieruchomości z urzędu lub na wniosek. Możliwość wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego z urzędu ograniczona została w art. 30 ust.2 tylko do przesłanek wskazanych w tym przepisie, które w rozpatrywanej sprawie nie zachodzą. Ustawa nie określa wprost kręgu podmiotów będących stronami postępowania rozgraniczeniowego. Dlatego dla ustalenia komu przysługuje legitymacja strony takiego postępowania konieczne jest sięgnięcie do art. 28 K.p.a. stanowiącego, że stroną jest każdy, czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. Postępowanie administracyjne dotyczy interesu prawnego konkretnej osoby wówczas, gdy wydaje się w nim decyzję, która rozstrzyga o prawach i obowiązkach tej osoby, lub rozstrzygnięcie o prawach i obowiązkach innego podmiotu wpływa na jej prawa i obowiązki.

Nie budzi wątpliwości, że za stronę postępowania mającego na celu ustalenie granic między sąsiadującymi nieruchomościami należy uznać właścicieli nieruchomości, których granica ma być w postępowaniu ustalana, co wynika z art. 33 ust. 1 ustawy oraz ewentualnie osoby, którym przysługują inne prawa rzeczowe do tych nieruchomości.

Tak rozumianego interesu prawnego M. G. nie posiada.

O ile ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne jednoznacznie określa w art. 30 ust. 4, formę wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego stanowiąc, że jego wszczęcie zarówno na wniosek jak i z urzędu następuje w formie postanowienia, na które nie służy zażalenie, to równocześnie nie wypowiada się w jakiej formie organ może odmówić wszczęcia postępowania. Organ trafnie uznał, że w tej sytuacji jaka zaistniała w niniejszej sprawie zastosowanie znajduje obowiązujący od 1 kwietnia 2011r art. 61a § 1 k.p.a. Przepis ten stanowi, że gdy żądanie, o którym mowa w art. 61 , zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania .

Jak wyjaśnił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 12 października 2012 r. I OSK 1124/11 ( orzeczenia.nsa.gov.pl) ustawodawca, określając w art. 30 ust. 4 ustawy Prawo geodezyjne i kartograficzne zasadę wszczęcia postępowania rozgraniczeniowego, tym samym nałożył na organ właściwy obowiązek przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego, poprzedzającego wydanie postanowienia o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego. Sąd stwierdził, że nie można zaakceptować poglądu, że organ administracji publicznej właściwy w sprawie o rozgraniczenie nieruchomości związany jest wnioskiem strony i nie ma możliwości zbadania jego zasadności, w tym zakresu żądania, na tym etapie postępowania tj. przed wydaniem postanowienia o wszczęciu postępowania rozgraniczeniowego.

Uznając, że w rozpatrywanej sprawie zaistniała sytuacja, w której wniosek złożyła osoba, która nie może być uznana za stronę postępowania, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. prawidłowo uchyliło decyzję o umorzeniu, jako bezprzedmiotowego, postępowania w sprawie rozgraniczenia nieruchomości odsyłając organ I instancji do trybu wskazanego w art. 61a k.p.a.

Postępowanie w sprawie rozgraniczenia nieruchomości wskazanych przez skarżącego nie zostało bowiem w ogóle wszczęte, a tylko w takim przypadku następnie, po stwierdzeniu, że postępowanie stało się bezprzedmiotowe, byłaby podstawa do umorzenia postępowania na podstawie art.105 § 1 k.p.a.

Z powyższych względów na podstawie art. 151 p.p.s.a. skargę należało oddalić

d.j.